SOCJOLOGIA ORGANIZACJI
advertisement
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. Socjologia- definicja socjologii, wyjaśnienie istoty socjologii jako nauki, krótkie omówienie powstania i rozwoju socjologii, podział socjologii na ogólna i szczegółowa, związki pomiędzy s. ogólna i szczegółowa Przedmiot socjologii - pojecie przedmiotu nauki, metodologiczne uzasadnienie wyróżnienia przedmiotu socjologii, różne sposoby określania przedmiotu socjologii, koncepcja Szczepanskiego Problematyka s. praktycznej- wyjaśnienie pojęcia, krótka prezentacja problematyki na tle zagadnień osobowości nauk społecznych, powody powstania i istnienia s. praktycznej poprzez wskazanie i krótkie omówienie błędów powodujących kształtowanie się w społeczeństwie wiedzy w zakresie problematyki socjologicznej, znaczenie(zagrożenia) istnienia s. praktycznej Przyrodnicze podstawy życia społecznegopojecie wskazanie głównych podstaw życia społecznego oraz ich powiązań ze sobą, Podział, krótkie omówienie elementów składowych z wskazaniem wpływu na kształt życia społecznego, Ekonomiczne podstaw życia społecznego - tak samo jak w punkcie 4 tylko ekonomiczne Kulturowe- tak samo jak w punkcie 4 tylko kulturowe:) Wpływ kultury na życie społeczne- omówienie mechanizmu wpływu kultury na życie społeczne, 4 płaszczyzny wpływu kultury na życie społeczne8)kulturowy ideał osobowości Kulturowy ideał osobowości- charakterystyka, składniki, definicja, wykazanie uzależnień czasowych i lokalizacyjnych, znaczenie dla funkcjonowania zbiorowości Rola społeczna- charakterystyka osobowości społecznej, składniki, definicja roli społecznej, wyjaśnienie istoty roli społecznej, warunki właściwego realizowania roli społecznej, konflikt ról, znaczenie ról społecznych dla funkcjonowania zbiorowości Jaźń- charakterystyka osobowości społecznej jej składniki pojecie jaźni rodzaje, znaczenie dla funkcjonowania zbiorowości Schemat kształtowania się więzi społecznejpojecie różne uwarunkowania tworzenia się więzi, model powstawania Kontrola społeczna- pojecie, zalety i braki samokontroli, mechanizmy kontroli społecznej, rodzaje sankcji i zakres ich oddziaływania, znaczenie kontroli społecznej Instytucje społeczne- pojecie, uwarunkowania powstania instytucji społecznych, rodzaje instytucji, znaczenie instytucji, Zbiorowości jako formy zrzeszania sięwyjaśnienie pojęć: zbiór społeczny, kategoria społeczna, zbiorowość społeczna, pojecie mikrostruktury i makrostruktury społecznej, przykłady mikro i makrostruktur społecznych Grupa społeczna- definicja, omówienie poszczególnych elementów definicji, wskazanie na powiązania poszczególnych elementów składowych grupy społecznej Klasyfikacja grup- znaczenie klasyfikacji grup, wskazanie 4 podziałów grup z uwzględnieniem kryterium podziału oraz omówienie wymienionych rodzajów grup, charakterystyka grup celowych oraz lokalnych Pojecie organizacji społecznej- definicja organizacji społecznej, sposoby rozumienia pojęcia organizacja na gruncie socjologii, właściwości organizacji społecznej jako konstrukcji obejmującej swym oddziaływaniem ludzi, wpływ cech członków organizacji na funkcjonowanie organizacji Cele i funkcje organizacji społecznej- pojecie celu organizacji, sposoby osiągania celów organizacji, sposoby określania celów org., typy celów organizacji, zmiany, problematyka kolizji celów, funkcje organizacji Typologie organizacji społecznych- pojecie typologii, przykłady organizacji wraz z podaniem kryteriów stosowanych w typologiach, sfery działalności organizacji Analiza budowy i funkcjonowania organizacji społecznej- struktura, cele organizacji, pojecie struktury i rodzaje, ustalenie celów organizacji i ich powiązanie ze strukturami, pojecie podsystemu społecznego i jego znaczenie, związek z analiza organizacji, pojecie uczestnictwa organizacyjnego, Problematyka komunikacji w organizacji społecznej- komunikacja społeczna jako proces społeczny, uwarunkowania sytuacyjne procesu komunikowania, komunikowanie bezpośrednie i pośrednie, obszary analizy procesu komunikowania, charakterystyka koncepcji R>K Mertona, pojecie sieci, kierunki komunikowania, konsekwencje z tym związane, wpływ komunikowania na stopień racjonalizacji działania organizacji Pojecie kultury organizacyjnej- pojecie kultury organizacyjnej, elementy składowe kultury org., poziomy funkcjonowania kultury org., uwarunkowania kształtowania się kultury org., funkcje kultury org., typy kultury org. Zmiany funkcjonowania organizacji Władza i przywództwo w organizacji społecznej- władza i przywództwo wyjaśnienie pojęć, podobieństwa różnice, źródła władzy koncepcje władzy, charakterystyka cech przywódczych, typy przywództwa organizacyjnego Konflikt społeczny i jego rodzaje- definicja konfliktu rodzaje konfliktów znaczenia i konsekwencje konfliktu Konflikt w organizacji społecznej- pojecie konfliktu org., cechy wspólne konfliktów org., typy tych konfliktów, przebieg i dynamika konfliktów org., strategie walki z konfliktami organizacyjnymi, zalety i wady konfliktów org. Procesy decyzyjne- pojecie decyzji organizacyjnej, problemy rozstrzygane przez decyzje organizacyjne, sytuacje decyzyjne procesów ich rodzaje Schemat procesów decyzyjnych w organizacjach społecznych- pojecie procesu decyzyjnego, podstawowy schemat procesu decyzyjnego, etapy tego procesu, uczestnicy procesu decyzyjnego Uwarunkowania skuteczności procesów decyzyjnych w organizacjach społecznychprzyczyny zakłóceń procesu decyzyjnego, techniki zapobiegania zakłóceniom, pojecie i znaczenie grupowego podejmowania decyzji. Ad.1 Socjologia jest to nauka, która zajmuje się problematyką państwa, funkcjonowaniem, przekształcaniem i zanikiem zbiorowości, funkcjonowaniem jednostki w społeczności, wzajemnych relacji między jednostką a zbiorowością i między samymi zbiorowościami. Po raz pierwszy, w 1837 r. sformułowano założenia tej nauki. Comt’e – napisał dzieło pod tytułem “Socjologia”. Socjo – towarzysz, stowarzyszony, logo – słowo, nauka Ludzkość tymi problemami zajmowała się dużo wcześniej, ale dopiero wtedy wyodrębniono socjologie jako naukę. Socjologia dzieli się na dwie części: socjologie ogólną i szczegółową. Socjologia ogólna zwana także teoretyczną zajmuje się podstawowymi pojęciami, teoriami i hipotezami badawczymi. Rozwija ona cztery podstawowe teorie dotyczące: struktur społecznych, zmian lub rozwoju społecznego, zachowania społecznego zbiorowości oraz zachowania społecznego jednostki. Socjologia szczegółowa zwana także empiryczną zajmuje się badaniem tylko pewnego fragmentu, aspektu zbiorowości ludzkiej. Socjologia szczegółowa dzieli się obecnie na ponad trzydzieści subdyscyplin tj. socjologia pracy, religii, kultury, medycyny, wsi i rolnictwa, miasta itd. Ad.2 Osobliwość przedmiotu badań socjologicznych tłumaczy i wyjaśnia powody utrzymującej się w socjologii widocznej przewagi składników empirycznych nad teoretycznymi. Do pełnego wyjaśnienia i ustalenia ich wyznaczników konieczne jest zrozumienie sensu, jaki swoim zachowaniem nadają indywidua czy zbiorowości ujmowane zawsze, na tle jakiejś szerszej całości, poddawanej oddziaływaniom i wpływom różnorodnych czynników natury przyrodniczej, ekonomicznej, kulturowej i psychospołecznej. Występują trzy elementy: Zbiorowości społeczne (grupa, krąg, tłum, publiczność, naród) Instytucje społeczne (inaczej niż w języku potocznym; np. małżeństwo, radio “Wolna Europa”) Procesy i zjawiska masowe Jest to nauka najbardziej empiryczna (doświadczalna), – bo trzeba wciąż przeprowadzać badania Ad.3 Socjologia praktyczna jak opisuje Jan Szczepański jest to funkcjonująca w społeczeństwie wiedza dotycząca tego, czym socjologia jako nauka się zajmuje, którą każdy przeciętny człowiek posiada. Występują trudności z uprawianiem socjologii, gdyż jest to nauka, a społeczność zajmuje się problemami życia codziennego, każdy z nas ma swoje zdanie na dany temat. W większości jednak wiedza ta oparta jest na stereotypach i dlatego socjologia ma ukazywać w społeczeństwie naukowe podejście do wiedzy w tej materii. Najczęściej występujące błędy to: Język potoczny – do różnych słów przyporządkowane jest różne znaczenie – a socjologia tylko opisuje (bardzo rzadko ocenia) W ludziach tkwi założenie, że jak w czymś uczestnicz to się na tym znają W nauce dążymy do odkrycia prawdy i prawidłowości a potem zastanawiamy się, co z tym zrobić – a w życiu codziennym zastanawiamy się jak rozwiązać daną sytuacją Stosujemy w nauce wypracowane techniki badawcze a w życiu nie Ad.4 Przyrodnicze podstawy życia społecznego - obejmują one czynniki dotyczące samego człowieka jako istoty biologicznej, jego środowiska geograficznego i struktury ludności. Do przyrodniczych podstaw życia społecznego zaliczają się podstawy biologiczne, geograficzne oraz demograficzne. Na podstawy biologiczne składają się takie czynniki jak: rozbudowany system nerwowy, mowa, przeciwstawny kciuk, rozbudowany system potrzeb, trwały popęd seksualny, wzrok skierowany na przód, długa zależność dziecka od rodziców. Do podstaw geograficznych zaliczamy: klimat, ukształtowanie terenu, szata roślinna, zwierzęta, rośliny, nawodnienie, rzeki. Z kolei na podstawy demograficzne zalicza się: podział na płeć, wiek, płodność, przyrost naturalny, zdrowotność. Ad.5 Ekonomiczne podstawy życia społecznego dzielą się na: proste i złożone. Proste – im więcej pieniędzy tym bardziej rozbudowane społeczeństwo Złożone, – jeśli rozwijają się siły wytwórcze, to zmienia się życie społeczeństwa. Czynnikami ekonomicznymi stanowiącymi podstawy życia społecznego są m.in. sposoby użytkowania zasobów środowiska geograficznego, narzędzi i maszyn niezbędnych do wykonywania pracy produkującej środki zaspakajania potrzeb oraz umiejętność i sprawność ludzi uczestniczących w procesach produkcyjnych, a także organizacja pracy. Człowiek nie może istnieć, jeżeli nie zaspakaja swoich potrzeb, a nie może ich zaspokoić, jeżeli nie wyprodukuje odpowiednich środków. Na proces produkcji składa się: praca, przedmiot, który człowiek w trakcie pracy przekształca, oraz narzędzia. Narzędzia i siła robocza stanowią siły wytwórcze danego społeczeństwa. Oba te składniki podlegają ciągłemu doskonaleniu i dzięki temu korzystnie wpływają na tempo rozwoju społeczności. Ad.6 Kultura jest to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom. Kulturę dzielimy na materialną i niematerialną (duchową). Kultura materialna jest zbiorem najrozmaitszych przedmiotów użytkowych. W jej skład wchodzą narzędzia, środki komunikacji, ubrania, mieszkania, czyli wszystkie wytwory zaspakajające potrzeby społeczeństwa. Kultura niematerialna obejmuje wytwory symbolizujące dążenia ludzkie do ideałów piękna, dobra, sprawiedliwości, prawdy, wolności, równości oraz zespoły idei, wyobrażeń, dzieł sztuki, symboli obyczajów itd. Kultura pojawia się we wszystkich aspektach życia społecznego. Spożywanie posiłków, religia, odpowiednie wzorce zachowań, sposoby zaspakajania potrzeb, to wszystko tworzy kulturę, ten sposób wpływu kultury na jednostkę nazywamy socjalizacją. Ad.7 Kultura jest to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom Kultura pojawia się we wszystkich aspektach życia społecznego. Człowiek zaspakajając nawet typowo biologiczne potrzeby stosuje odpowiednie wzorce kulturowe. Spożywanie posiłków, religia, odpowiednie wzorce zachowań, wszelakie sposoby zaspakajania potrzeb, to wszystko tworzy kulturę, która z kolei w ogromnym stopniu wpływa na życie społeczne. Pod wpływem kultury człowiek staje się z istoty ludzkiej istotą społeczną, co jest zgodne z tezą, że człowiek nie rodzi się ludzkim, lecz staje się nim w procesie wychowania. Ten mechanizm wpływu kultury na jednostkę nazywamy socjalizacją. Jest to najważniejszy, ale nie jedyne taki mechanizm. Obok niego występują jeszcze trzy inne tj. ustanawianie systemów wartości i kryteriów je określających, ustalanie wzorców zachowania i postępowania, konstruowanie modeli (ideałów) zachowań, instytucji i systemów. Socjalizacja poza społeczeństwem, a co za tym idzie bez kultury nie była by możliwa. Wpaja ona dyscyplinę, rozbudza aspiracje, dostarcza wiedzy i uczy ról społecznych. Na aktywność społeczno-kulturową jednostki znaczący wpływ ma jej uczestnictwo w działaniu różnych grup społecznych, począwszy od rodziny. W procesie wychowania następuje internalizacja podstawowych zasad kultury, czyli uznanie przez jednostkę wzorów wartości i hierarchii dóbr sugerowanych przez wychowujących za swoje, czyli wewnętrzne ich zaakceptowanie i uznanie za własne. Oddziaływanie poszczególnych mechanizmów kulturowych na jednostkę i społeczeństwo jest zawsze selektywne i zróżnicowane. Ideał to taki wzorzec wysoko usytuowany, że z góry zakładamy, że go nie osiągniemy, lecz samo dążenie do jego osiągnięcia jest już wartością. Na kulturowy ideał osobowości składa się zespół cech mówiących o tym, jaki ideał wychowawczy należy propagować w danej epoce historycznej, aby młodą jednostkę wychować na dobrego członka społeczeństwa. Kulturowy ideał osobowości kształtuje się w dzieciństwie. Ad.8 Ideał to taki wzorzec wysoko usytuowany, że z góry zakładamy, że go nie osiągniemy, lecz samo dążenie do jego osiągnięcia jest już wartością. Na kulturowy ideał osobowości składa się zespół cech mówiących o tym, jaki ideał wychowawczy należy propagować w danej epoce historycznej, aby młodą jednostkę wychować na dobrego członka społeczeństwa. Kulturowy ideał osobowości kształtuje się w dzieciństwie. Ma on duże znaczenie w dalszym życiu człowieka, gdyż pomaga mu budować jego system wartości. Ad.9 Rola społeczna jest spójnym systemem zachowań wynikającym z przynależności jednostki do określonych grup i innych zbiorowości. Na każdą rolę społeczną składają się odpowiednie prawa i obowiązki, przywileje i powinności. Realizacja ich jest właśnie pełnieniem roli wynikającej z dobrowolnej lub wymuszonej przynależności jednostki do grup i innego typu zbiorowości. Pełnienie roli społecznej ujawnia typ i rzeczywiste wnętrze osobowości danego człowieka. Stąd pochodzi stwierdzenie, że jednostkę, czy też zbiorowość najlepiej poznajemy po działaniu. Zakres realizacji każdej roli społecznej zależy od: Właściwości anatomicznopsychicznych danej jednostki Wzoru osobowego akceptowanego w danej grupie Sposobu definiowania danej roli Struktury i organizacji grupy oraz sankcji Od jakości i zakresu realizacji ról zależy funkcjonowanie społeczeństwa, jego gospodarki, administracji, kultury czy obronności. Od osobowościowych czynników każdego człowieka, w tym głównie od jego różnorodnych ról, zależy stopień realizacji celów jednostkowych i ogólnonarodowych. Ad.10 Jaźń jest to obraz samego siebie. Jednostka zastanawiając się nad samym sobą widzi się, zależnie od “społecznego zwierciadła” w czterech wersjach, czyli jaźniach: 1. Pierwiastkowa jest to obraz samego siebie, który mamy niezależnie od wpływów z zewnątrz 2. Fasadowa jest to obraz samego siebie, który pokazujemy na zewnątrz 3. Odzwierciedlona to, jaki jestem w świetle wypowiedzi innych 4. Zobiektywizowana to suma wiedzy, mądrości i doświadczenia, które dana jednostka zdobyła w procesie socjalizacji – najbardziej trafne spojrzenie na samego siebie i swoją globalną ocenę. Ad.11 Więź społeczna jest to ogół stosunków, połączeń i zależności skupiających jednostki w zbiorowości ludzkie. Więź społeczna prowadzi do powstania zbiorowości społecznej. Składniki więzi społecznej: Czynniki obiektywno-formalne (do końca XVIII w) Więzi polityczne Więzi kościelne Ludzie łączą się według poglądów i wiary Czynniki spontaniczno – subiektywne (obecnie) – tą stroną zajmują się głównie psychologowie społeczni zajmujący się identyfikacją jednostki z grupą lub innym typem zbiorowości. Więź społeczna jest zjawiskiem ulegającym częstym i znacznym modyfikacjom w krótkim niekiedy okresie. Cechuję ją zróżnicowana intensywność i trwałość, ale zawsze musi posiadać przynajmniej jeden z poniższych komponentów: Styczność przestrzenna Styczność i łączność psychiczna Styczność społeczna Wzajemne oddziaływanie Wzory działań społecznych Zależność społeczna Stosunek społeczny Instytucje społeczne Kontrola społeczna Organizacja społeczna Enumeracja składników więzi społecznej w pewnym sensie odpowiada poszczególnym etapom jej narastania. Następnymi etapami kształtowania się więzi społecznej jest styczność. Więź międzyludzka w większości przypadków rozpoczyna bezpośrednie spotkania. Socjologowie nazywają je stycznościami. Wyróżniają 3 rodzaje styczności: Styczność przestrzenna Styczność psychiczna Łączność psychiczna i społeczna Styczność przestrzenna – zetknięcie się jednostek (fizyczne lub psychiczne). Jest to najbardziej elementarny i najwcześniejszy etap kształtowania się więzi społecznej. Rolę swoistego spoiwa spełnia wspólnie użytkowana przestrzeń, która zbliża obcych sobie ludzi. Styczność psychiczna – widzę człowieka (styczność przestrzenna) i widzę, że ma coś, czego ja pragnę (styczność psychiczna). Jest to efekt wzajemnego zainteresowania się pewnymi cechami osób pozostających w styczności przestrzennej. Może przekształcić się w łączność psychiczną. Łączność psychiczna – pokazanie, że jesteśmy sobą zainteresowani (ruchy, gesty, uśmiech). Jednak nawet jej brak czy pojawienie się elementów nienawiści nie oznacza całkowitego rozpadu i braku więzi społecznej. Konsekwencją styczności i łączności psychicznej może być styczność społeczna Styczność społeczna – pewne układy składające się, co najmniej z następujących elementów składowych: 2 partnerów Przedmiot (wartość materialna lub duchowa)– coś, dzięki czemu wchodzą w kontakt Pewne zachowanie (czynności towarzyszące) Rodzaje styczności społecznych wg kryteriów: 1. Czas i częstotliwość Trwałe – przelotne 2. Potrzeby Prywatne – publiczne 3. Przedmioty Osobowe – rzeczowe 4. Formę przestrzenną Bezpośrednie - pośrednie Wzajemne oddziaływanie – wynika z postaw antagonistycznych bądź sympatii. Jego przejawy to np. adaptacja, dyskusja, sprzeczka. We wzajemnym oddziaływaniu a tym samym w działaniu społecznym wyróżniamy: Podmiot działania (jednostka luz zbiorowość) Przedmiot działania – obiekt społeczny (jednostka, zbiorowość), na który ukierunkowane jest działanie Narzędzia działania – słowa, gesty, mimika Metody działania – sposoby zastosowania tych narzędzi (prośba, kpina, perswazja) Wynik działania – społeczna reakcja przedmiotu działania Skuteczność działań społecznych zależy od zastosowania właściwych wzorów, które są w pełni zrozumiałe w takiej kulturze, w jakiej zostały wytworzone Wzory zachowań, a tym samym i działań społecznych, których odmianą są wzajemne oddziaływania, stanowią element dziedzictwa kulturowego. Dodatkowo stanowią jeden z czynników więziotwórczych i komponentów więzi społecznej. Postawa – to gotowość jednostki do reagowania w określony sposób na odpowiednie obiekty, jakimi mogą być zarówno przedmioty materialne (rzeczy, ludzie zwierzęta) jak i idee. Każda postawa składa się z komponentów: Poznawczego Emocjonalnego Zachowaniowego (zwanego też behawioralnym) Przekonanie – jest intelektualnym stanem pewności o realności lub słuszności jakiegoś przedmiotu lub zjawiska Komponent emocjonalny: radość, miłość, zachwyt Ad.12 Kontrolą społeczną nazywamy występujący w każdej zbiorowości skomplikowany, lecz nie skodyfikowany system oddziaływań na zachowania jednostek i zbiorowości realizowany w celu doprowadzenia do zgodności tych zachowań z zachowaniami oczekiwanymi ze względu na ich przydatność dla danej zbiorowości. Mechanizmy kontroli społecznej: 1. Psychospołeczne (samokontrola). Czasami samokontrola nie wystarcza: Nie wiemy jak się zachować Zachowujemy się według własnego systemu wartości, ale jest to w konflikcie ze zbiorowością Wiem, co robić, ale mi się nie chce 2. Materialno – społeczne oddziaływanie zbiorowości na jednostkę. 3. Zwyczaj – jest to pewien sposób zachowania przyjęty przez zbiorowość lub jednostkę, który nie podlega ocenom. 4. Obyczaj – wyznacznik kontroli społecznej, sposób zachowania, z którym wiążą się poważne oceny Czasem trzeba zrezygnować ze zwyczaju na rzecz obyczaju. Kontrola jest ważną drogą stosowaną dla zapewnienia integracji normatywnej. Obejmuje ona system działań podejmowanych przez właściwe instytucje danej grupy, zmierzające do unifikacji zachowań członków grupy z systemem obowiązujących norm przez stosowanie odpowiedniego systemu nagród i kar. Gdy łamiemy obyczaj to mamy do czynienia z sankcjami. Sankcja – pozytywna bądź negatywna reakcja otoczenia na zachowanie się jednostek w sytuacjach społecznie doniosłych. Podział sankcji: 1. Pozytywne – nagrody Negatywne – kary 2. Formalne – dokładne określenie kary (to nie przepis) Materialne 3. Ze względu na treść i charakter Prawne Etyczne – pojęcia dobro – zło Satyryczne – reakcje ośmieszające Religijne – są wartości religijne np. grzech, kara Kontrola społeczna jest kontrolą formalną, gdy jej funkcjonowanie określone jest regułami i przepisami grupy. Współistnieje z nią kontrola nieformalna, sprawowana przez tzw. opinie publiczną. Ad.13 Instytucja społeczna jest to osoba lub grupa osób wyłoniona ze zbiorowości i wyposażona w odpowiednie właściwości (atrybuty) pozwalające na zaspakajanie potrzeb tej zbiorowości (np. sąd, kościół, szkoła). Instytucje społeczne są konsekwencją dłużej trwających stosunków społecznych i ich petryfikacji. Stanowią one kolejny komponent i etap rozwoju więzi społecznych. Zinstytucjonalizowanie społeczno-kulturowych mechanizmów zaspakajania potrzeb i wzorców zachowań zapewnia im istnienie, gdy wygaśnie ludzka inicjatywa i chęć do odpowiednich działań. Instytucje społeczne umożliwiają człowiekowi zaspokajanie potrzeb, regulują jego działanie, zapewniają ciągłość życia zbiorowego i integrują ludzi podtrzymując między nimi więź społeczną, która stanowi elementarny warunek życia zbiorowego Możemy przeprowadzić następujący podział instytucji wg różnych kryteriów: 1. Formalne – utworzone prawnie i ich działalność jest uregulowana przepisami, np. szkoła, sąd Nieformalne – powstają spontanicznie (nauczanie w czasie wojny) 2. Rodzaje instytucji ze względu na ich merytoryczne funkcje Polityczne – wiążą się ze zdobywaniem, wykonywaniem i utrzymywaniem władzy Religijne – organizujące stosunek człowieka do sił transcendentalnych Ekonomiczne – zajmują się produkcją i podziałem dóbr, usługami, obiegiem pieniądza Wychowawcze i kulturalne – przekazywanie dziedzictwa kulturowego Socjalne – opiekuńczo wspomagające Warunki konieczne do funkcjonowania instytucji społecznych: 1. Wyraźne sprecyzowanie celu i zakresu czynności 2. Racjonalna organizacja wewnątrz instytucji 3. Odpowiedni stopień depersonalizacji i obiektywizacji czynności 4. Uznanie i zaufanie ze strony zbiorowości do funkcjonariuszy instytucji 5. Bezkolizyjne włączanie się danej instytucji w system już istniejących instytucji – lokalnych, resortowych, itp. Ad.14 Zbiorowość to pewna liczba osób, pomiędzy którymi nastąpiło powiązanie więzią społeczną. Więź społeczna łączy jednostki w mniej lub bardziej trwałe skupienia zwane zbiorowościami społecznymi. Takimi zbiorowościami są m.in. kręgi, grupy, zbiorowości etniczne, zbiorowości oparte na podobieństwie zachowań, zbiorowości terytorialne oraz klasy i warstwy społeczne. Społeczeństwo oznacza: 1. Zbiorowość terytorialną – społeczeństwo jako kompleks współwystępujących i krzyżujących się grup, nad którymi dominuje jedna z nich: naród, państwo, kościół. 2. Zbiorowości powiązane różnymi typami stosunków – formacje społeczno-ekonomiczne 3. Ogół instytucji i urządzeń zapewniających jednostkom wspólne zaspokajanie potrzeb i uregulowane współżycie, tworzenie i rozwój kultury. 4. Postać egzystencji człowieka – człowiek może istnieć tylko w społeczeństwie dzięki przynależności do rozmaitych zbiorowości Każde społeczeństwo składa się z różnorodnych form życia społecznego, które wzajemnie się krzyżują i uzupełniają, oraz posiada tzw. strukturę społeczną. Strukturę tę dzielimy na: makrostrukturę i mikrostrukturę. Mikrostruktura oznacza ułożenie jednostek, ich ról i stosunków w funkcjonalną całość. Jest ona jedyną strukturą w małej grupie, składającą się z poszczególnych członków. Makrostrukturą nazywamy grupy i inne zbiorowości, składające się z wielu mikrostruktur. Porządkują one największe elementy społeczeństwa globalnego tj. klasy, warstwy, kategorie zawodowe itp. Ad.15 Grupa społeczna to, co najmniej 3 osoby powiązane systemem stosunków uregulowanych instytucjonalnie, posiadających niektóre wspólne wartości (zadania) i oddzielone od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności. Każda grupa społeczna posiada następujące cechy ją konstruujące: 1. Przynajmniej 3 członków – o określonej funkcji i odpowiednim wzorze moralnym 2. Identyczność, – czyli odrębność od innych grup 3. Ośrodki skupienia 4. Zadania i cele Określona struktura (pozycja, rola i władza) Członkostwo wskazuje na przynależność jednostki do określonej grupy społecznej. Najczęściej mamy do czynienia z dwoma rodzajami tej przynależności: Realną Ideologiczną – spełnione są tylko niektóre kryteria przynależności (członkostwo honorowe) Czyjąś przynależność do odpowiedniej grupy społecznej ustalamy najczęściej na podstawie spełnianej w niej roli. Ad.16 Klasyfikacja grup społecznych - kryteria podziałów: 1. Rodzaj struktury grupy Małe grupy – tworzą strukturę prostą zwaną mikrostrukturą, której zasadniczymi elementami są poszczególni członkowie Duże grupy – tworzą makrostrukturę i składają się z różnych podgrup 2. Dominujący typ więzi Grupy pierwotne – więź oparta na stycznościach osobistych i postawach emocjonalnych (rodzin, grupa rówieśnicza) Grupy wtórne – więź bazująca na interesach i wynikająca przede wszystkim ze styczności rzeczowych 3. Stopień sformalizowania instytucji występującej w danej grupie Grupy formalne – zorganizowane, kontrola wewnętrzna Grupy nieformalne – spontaniczne 4. Stopień trudności wejścia do grupy Grupy inkluzywne – łatwy sposób uzyskanie członkostwa Grupy ekskluzywne – o charakterze zamkniętym Rola grup społecznych - ujęcia roli społecznej: 1. Funkcjonalne - jednym z wymiarów grupy społecznej jest rola społeczna tej grupy – jest to względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań, będących reakcjami na zachowania innych osób, przebiegających wg mniej lub bardziej wyraźnie ustalonego wzoru. 2. Normatywne – zbiór praw i obowiązków, przywilejów i wymagań, które instytucjonalnie określają zachowanie jednostki zajmującej daną pozycje. Grupy celowe – zorganizowane dla realizacji jednego celu lub określonej wiązki celów, a więź skupiająca członków w tych grupach jest wysoce sformalizowana ze względu na realizacje celu danej grupy (Partie polityczne, stowarzyszenia). Ad.17 Organizacja społeczna jest to celowo zorganizowany zespół ludzki oraz racjonalnie dobrany system metod i środków. W socjologii termin ten służy do określania: Sz er ok o p oj ęt ej or gani z a cji sp oł e cz n ej, — z kt órą ł ą cz y si ę i stn i eją ce w dan ym społeczeństwie uporządkowane współż ycie i współdziałanie ludzi ze sobą, oparte na określon ych normach zwyczajowych i prawnych, np. w ramach społeczności lokalnej lub społeczeństwa; Rozmaitych instytucji, utworzonych dla realizacji określonych celów waż nych dla społeczeństwa, które wiążą się z koniecznością za spokojenia zarówno jego potrzeb egzystencjalnych, jak i wyższego rzędu, mogą to być instytucje: gospodarcze, polityczne, oświatowe, ochrony zdrowia, religijne i t p . Na t om i a st — w węż sz ym zn a cz en i u — t er mi n t en st a ł si ę s yn on i m em : zarówno dobrowolnych, jak i obowiązkowych struktur społecznych, jakimi są różne związki, zrzeszenia, fundacje itp. twory tworzone dla realizacji różnorodnych celów partykularnych lub lokalnych oraz Zasad i reguł um ożli wiających spra wne i efekt ywn e funkcjonowanie określonych, czyli konkretnych organizacji społecznych. Słowo „organizacja" w tym znaczeniu bywa używane dla ukazania: a) Schematycznego układu strukturalnych, funkcjonalnych i hierarchicznych powiązań wysypujących w jakimś systemie społeczn ym b) Uporządkowanego sposo bu postępowania dla osiągnięcia zamierzonego celu, np. w organizowaniu pracy z espoł owej. Takie rozumienie „organizacji" mam y na m yśli, gdy m ówi m y np. o organizacji jakiegoś zakładu pracy, partii politycznej, grupy wyznaniowej dowolnego kościoła, stowarzyszenia itp. wytworów życia społecznego powstałych spontanicznie albo powołanych do życia jakąś władczą decyzją. Na gruncie socjologii możemy, zatem zajmować się zarówno ogólnymi aspektami Socjologicznymi organizacji, które znane są w społeczeństwach ludzkich, np. rodziną i innymi wspólnotami, które, są przykładem pierwszych zorganizowanych struktur, jak też szczególnymi przypadkami organizacji, jakie istnieją w danych społecznościach lub społeczeństwach a są powoływane do życia dla zaspokojenia rozmaitych potrzeb, i wzrastających w miarę postępu cywilizacyjnego. Już w pierwotnych wspólnotach ludzkich były wyróżniane kategorie społeczne, oparte na różnicach płci i wieku, co umożliwiało pewną prymitywną specjalizację i podziały pracy oraz kształtowało pierwociny organizacyjne wspomnianych wspólnot. Płeć i wiek określają to, co dany człowiek powinien robić, aby zaspokoić potrzeby egzystencjalne i rozwojowe grupy. Ale psychofizyczne różnice, jakie cechują poszczególnych ludzi nawet tej samej kategorii płci i wieku powodują, ż e ni e każ d y czł owi ek, m oż e spr ost a ć swoi m powinn ości om w ta ki m sa m ym stopniu. Zróżnicowana sprawność poszczególnych ludzi wymusza, więc dokonywanie podziałów obowiązków, a następnie pewną specjalizację i podziały pracy, co podnosi wydajność pracy zespołowej wspólnoty przy wykonywaniu rozmaitych czynności umożliwiających jej przetrwanie i rozwój. Ad.18 Celem danej organizacji jest to, co zostało właśnie jako jej cel (lub cele), określone w jakimś akcie prawnym, np. w statucie konstytucji itp. dokumencie zapisane. Cele organizacji są często punktem wyjścia do badań dotyczących ich działania i podstawą typologii organizacji. Cele te mogą być określane w sposób formalny albo faktyczny. Występują trzy typy celów organizacji. Pierwszy odnosi się do organizacji, w których członkostwo jest dobrowolne i dotyczy utrz ymania ze sobą razem czł onków i pobudzanie przez ich współdziałanie wzajemnych kontaktów towarzyskich. Drugi dotyczy określonych instytucji rozumianych jako zorganizowane twory społeczne, utworzone dla realizacji pewnych funkcji powszechnie użytecznych, w których uczestnictwo jest w różnym stopniu wymuszone przez okres pobytu w nich. Zaliczymy tu np. szkoły, szpitale, więzienia, czy nawet niekiedy kościoły, jeśli przynależność do nich jest wymuszona jakąś presją społeczną lub inną. Zasadniczym celem w tego rodzaju organizacjach jest takie oddziaływanie np. na uczniów, osoby hospitalizowane, więźniów lub wyznawców, aby możliwie szybko przystosowali się oni do obowiązujących rygorów organizacyjnych, a tym s a m y m u m o ż l i w i l i s p r a w n i e j s z e o s i ą g n i ę c i e c e l ó w d a n e j o r g a n i z a c j i , np. w zakresie kształcenia, leczenia, resocjalizacji czy też doskonalenia moralnego. Trzeci typ celów wiąże się z takim oddziaływaniem na członków organizacji, aby w ten sposób osiągnąć optymalną ich efektywność przy realizacji wspólnych zadań, jakie ma ona do spełnienia. Oddziaływania te powinny być, więc zróżnicowane ze względu na specyfikę konkretnej organizacji i jej celów. Kiedy mówimy o celach organizacji nie można pomijać też tego, że mogą być one wyraźnie określone albo raczej niezbyt jasno określone. Wyraźnie określone są takie cele organizacji, które zostały wyznaczone dla osiągnięcia np. konkretnych efektów produkcyjnych lub usługowych, czy też dla zaspokojenia jakiś szczególnych potrzeb hobbystycznych. Niezbyt jasno określone są np. cele organizacji politycznych i religijnych, jeśli ograniczają się one do bardzo ogólnych ujęć owych celów, z których niewiele wynika i można je interpretować w rozmaity sposób. Cele te bywają niekiedy konkretyzowane, np. przez partie polityczne uczestniczące w kampanii wyborczej. Ale nawet lego rodzaju próby jaśniejszego określenia celów poprzestają na ogół na sloganowych ujęciach, zawierających komunały lub hipostazy, czyli takie słowa, które zakładają realne istnienie pojęć abstrakcyjnych, jak np. sprawiedliwość, honor, dobro itp. wychodząc naprzeciw oczekiwaniom ludzi kierujących się braniem własnych pragnień za rzeczywistość. Przy analizie danej organizacji należy zastanowić się nad tym, czy przypadkiem nie występują kolizje pomiędzy celami: głównymi a tymi, które są próbami ich konkretyzacji; główn ymi a pośrednimi i tymi, które są uważane za równorzędne. Wyróżniając z kolei funkcje organizacji mamy na myśli skutki, jakie powoduje ona nie tyle swoim istnieniem, co przede wszystkim swoją działalnością w danym systemie społecznym. Realizując bowiem swoje cele musi poniekąd powodować określone skutki nie tylko w swoim środowisku społecznym, ale i p o z a n i m . Ad.19 Typologia organizacji jest to podział organizacji ze względu na ich przedmiot działań, wielkość, zasięg oddziaływania, trwałość, dostępność, jawność ich istnienia i działania oraz stopień sformalizowania. 1. Przedmiot działań Organizacje mogą działać w rozmaitych sferach społecznych, gospodarczych, politycznych itp. oraz podejmować różnorodne działania ze względu na potrzeby, jakie pojawiają się w danej sferze. Mogą być one powoł ywane do ż ycia z inicjat ywy władz y państwowej inst ytucji samorządowych lub poszczególnych osób prywatnych dla zaspokojen ia określonych potrzeb doraźnych lub trwałych. Biorąc pod uwagę różnorodność potrzeb, jak i inicjatyw dotyczących ich zaspokajania można wyróżnić organizacje rządowe, samorządowe, pozarządowe, prywatne itp. — zarówno nastawione na osiąganie zysku, jak i niedochodowe lub charytatywne. 2. Wielkość Można wyróżnić organizacje: wielkie tzn. bardzo liczne, zwane także masowymi; średnie - które choć nic mają wielkiej czł onków, ale są znane w danej społ eczn ości lub w społecz eńst wi e ze względu na swoją aktywność oraz małe tzn. nieliczne i na ogół mniej znane. Jest to podział oparty na nieostrych kryteriach, a tym samym trzeba go postrzegać w sposób wz gl ędn y. Jeż eli zat em ja ką ś organiza cję okr eśl am y ja ko to trzeba tę ocenę zrelatywizować do innych organizacji tego typu istniejących w danym społeczeństwie. Nazywając jakąś partię polityczną „kanapową” mamy na myśli to, że jest ona właśnie nieliczną w porównaniu z innymi partiami w danym społeczeństwie. Wielkość organizacji nie przesądza w automatyczny sposób o jej aktywności. Zd a r z a s i ę pr z e c i e ż , ż e m a ł e or ga n i z a c j e s ą ba r d z o a k t ywn e i z n a n e , a z kolei wielkie organizacje nie przejawiają szczególnej aktywności i nie są też zbyt znane. Aktywność organizacji jest przede wszystkim określona przez zaangażowanie jej członków i przejawianą przez nich wolę działania. Oczywiście, bardziej nieliczne organizacje mają trudności w przekroczeniu, co m ożna by na z wa ć pr ogi em wycz uwa ln ości społ eczn ej. I z l ego t eż względu każda organizacja powinna być tak liczna, jak jest to konieczne z uwagi na jej cele i zasięg działalności. Zauważmy również, że każda organizacja musi mieć przynajmniej taką ilość cz ł on ków, kt ór a z a pewn i a ł a by m oż l i woś ć j ej fun kcj on owa n i a ch oć by z e wz gl ędu na realizację w minimalnym stopniu jej celów. Jeżeli następują fluktuacje członków, to ich ilość nie może spaść poniżej pewnego minimum egzystencjalnego dla danej organizacji, czyli takiego, które zapewnia jeszcze jej trwanie. W pewnych sytuacjach wynikających np. z ograniczeń spowodowanych kryz ysami, jakaś organizacja może dokonać poważnej redukcji swoich członków zachowując jednak osoby, które są szczególnie ważne ze względu na spełniane w niej funkcje i umożliwią szybkie jej odtworzenie do pożądanej wielkości. 3. Zasięg oddziaływania Zasięg oddziaływania organizacji zależy w dużym stopniu nie tylko od jej wielkości, ale także od aktywności, operatywności i przebojowości jej członków. Nawet duża organizacja, jeśli przejawia znikomą aktywność, to zasięg jej oddziaływania może być niewielki w porównaniu z mniejszą organizacją, której członkowie mają dużą wolę w dążeniu do realizowania celów organizacyjnych i wykazują dużą aktywność w ich realizacji. Kiedy mówimy o zasięgu oddziaływania jakiejś organizacji, to trzeba również wskazać na ten fakt, że jej oddziaływanie może być rzeczywiste albo tylko pozorne. Otóż organizacja oddziałuje rzeczywiście, gdy przekonuje do swoich celów i działań nie tylko własnych członków, ale również ludzi z zewnątrz. Po wiedzmy, partia polityczna oddziałuje wtedy rzeczywiście, gdy uzyskuje aprobatę nie tylko swoich członków dla głoszonego programu, ale także sympatyków i ludzi niezdecydowanych, co zaznaczy się w ich postawach i zachowaniach w czasie wyborów. Podobnie, jakaś firma produkcyjna lub usługowa oddziałuje wtedy rzeczywiście m.in. poprzez reklamę, gdy wzrasta popyt na to, co oferuje na rynku. Jeżeli natomiast jakaś organizacja swoim oddziaływaniem zwraca tylko uwagę na swoje istnienie, ale nie wywołuje tym bliższego zainteresowania sobą, to takie oddziaływanie jest w rzeczywistości pozorne. 4. Trwałość Organizacje można podzielić na takie, które są względnie trwałe oraz na efemeryczne, które pojawiają się i zanikają z różnych przyczyn, czasem, dlatego, że są przewidywane tylko dla realizacji doraźnych celów i z tego względu są zaprogramowane jako krótkotrwałe. Zdarza się również, że organizacja zaplanowana jako trwała z rożnych powodów nic jest w stanic utrzymać się przy życiu i po jakimś czasie zanika, stając się efemerydą. Na trwałość organizacji wpływają przede wszystkim takie czynniki, jak: Istotność jej celów w dłuższym przedziale czasowym i umiejętność ich wyartykułowania, czy też nagłośnienia Sprawność organizacyjna; Zdolność do rzeczywistego oddziaływania na otoczenie oraz Utrzymanie takiego minimum aktywnych członków, które jest niezbędne dla jej efektywnego funkcjonowania. O c z y w i ś c i e n i e w s z ys t k i e s p o ś r ó d w ym i e n i on yc h c z yn n i k ó w d z i a ł a j ą w r ówn ym s t op n i u, a n i t e ż i ch wa ż n oś ć n i e j e s t t a k a s a m a , j a k k ol e j n oś ć , w której zostały wymienione. Organizacja, która zdołała skupić minimum aktywu, czyli tyle dobrze przygotowanych do wykonywania podstawowych jej funkcji i zaangażowanych w jej działalność osób, na i l e jest to konieczne - ma lepszą szansę na utrzymanie swojego istnienia niż taka, która wprawdzie wyznaczyła sobie ważny cel, ale nie ma sił na to, aby go realizować. 5. Dostępność Wśród różnorodnych organizacji, jakie istnieją w danym społeczeństwie, możemy wyróżnić takie, które są otwarte tzn. dostępne dla każdego oraz takie, które są zamknięte, czyli działające w zamierzonej izolacji od społeczeństwa, w którym istnieją. Dostępne są na ogół wszystkie organizacje istniejące jawnie w danym społeczeństwie jak np. ugrupowania wyznaniowe i polityczne, przeróżne stowarzyszenia i zakłady pracy. Niedostępnymi, czy zamkniętymi są z kolei organizacje, które istnieją niejawnie, co nie znaczy wcale, że są to zawsze jakieś organizacje ukryte lub przestępcze. Taką organizacją może być zatem np. izolująca się grupa wyznawców skupiająca się wokół swojego przywódcy, czy guru, klika działająca w jakimś zakładzie pra cy, mł odz i eż owy gang zł oż on y z osób za mi esz kał ych wył ą czni e na ja ki ej ś ulicy; szajka kieszonkowców; mafia itp. struktury, których wspólną cechą jest to właśnie, że są niejawne, acz nie każda z nich jest organizacją głęboko zakonspirowaną i przestępczą. 6. Jawność Wiadomo, że w każdym społeczeństwie istnieją nie tylko organizacje znane wy i zarejestrowane; informujące możliwie wszystkich o swoich celach i działaniach; posiadające własne statuty, regulaminy itp. dokumenty określające ich tożsamość, ale również takie, które choć faktycznie istnieją, to jednak nie powiadamiają oficjalnie nikogo o tym, działając po prostu w ukryciu, a niekiedy nawet w utajeniu, czy głębokiej konspiracji. Jak wspominaliśmy wcześniej takie niejawne struktury nie zawsze są organizacjami moralnie nagannymi lub przestępczymi. A niektóre z nich pozostają w stanie nie jawności, dlatego, że lepiej mogą działać w aurze pewnej tajemniczości, jak np. rożne grupy nacisku lub kliki. Inne znowu z uwagi na to, że naruszają prawo, jak np. szajk i lub mafie i muszą ze względu na własne bezpieczeństwo ukrywać swoje istnienie i swoją działalność. 7. Stopień sformalizowania Można wyróżnić organizacje mało albo bardzo sformalizowane. Otóż rodzina jest przykładem organizacji mało sformalizowanej, ponieważ podział obowiązków i uprawnień, jaki ma w niej miejsce, cz yl i fun k c j e i p oz yc j e p os z cz eg ól n ych j e j cz ł on k ów są okr eś l on e pr z ez płeć i wiek każdego z nich. Dominuje w niej więź osobista, ale występuje t a k ż e wi ę ź p r z e d m i ot owa , w yn i k a j ą c a z e ws p ól n e g o m i e s z k a n i a , m a j ą t k u i wzajemnych zobowiązań, jakie istnieją między rodzicami i dziećmi określonymi nie tylko zwyczajowo, lecz również przez prawo. Regulacje zwyczajowe są, więc uzupełniane regulacjami prawnymi, formalizującymi w jakimś stopniu rodzinę. Z kolei dowolny zakład pracy, np. fabryka, magazyn handlowy, szpital, szkoła itp. są przykładem bardziej sformalizowanych organizacji, które funkcjonują w oparciu o mniej lub bardziej złożone schematy, regulacje prawne, regulaminy wewnętrzne itp. akty normatywne, regulujące szczegółowo funkcje i pozycje każdego członka danej organizacji. Dominuje w nich więź przedmiotowa, związana z podziałem obowiązków zakreślonych w schemacie organizacyjnym. Jednak między ludźmi współpracującymi ze sobą na dowolnym stanowisku pracy może pojawić się także więź osobista coraz mocniejsza w miarę rozwijania się uczuć przyjaźni, sympatii itp. Zakłady pracy nie są, więc jakimiś bezdusznymi zbiurokratyzowanymi strukturami, ale takimi, W których mają miejsce przeróżne międzyludzkie kontakty oparte na różnych uczuciach i niesformalizowane. Ad.20 Struktura jest to określona konfiguracja elementów składowych organizacji, będącej zintegrowanym zbiorem pozycji i stosunków społecznych. Rodzaje struktur organizacji: 1. Biorąc pod uwagę złożoność struktury, stopień formalizacji i poziom centralizacji wyróżnia się: Organizacje organiczne, o niskiej złożoności struktury, słabo sformalizowane i daleko posuniętej decentralizacji, Organizacje mechaniczne, posiadające złożoną strukturę, silnie sformalizowane i scentralizowane, Organizacje biurokratyczne — złożone, o wysokim stopniu formalizacji i ograniczonej centralizacji. 2. Ze względu na złożoność struktury mamy do czynienia ze strukturami: Prostymi, o niewielkim stopniu dyferencjacji, słabym sformalizowaniu i wysokiej elastyczności, Złożonymi, zróżnicowanymi w wymiarze: poziomym, pionowym lub przestrzennym. 3. Ze względu na liczbę szczebli zarządzania dzieli się struktury na: Płaskie — niewielka ilość szczebli, duża rozpiętość kierowania (tym samym duże komórki organizacyjne), wąski zakres kontroli, Smukłe — wiele szczebli, mała rozpiętość kierowania, szeroki zakres kontroli. 4. Poziom rozmieszczenia uprawnień decyzyjnych różnicuje struktury na: Scentralizowane, Zdecentralizowane. 5. Ilość i jakość uregulowań organizacyjnych pozwala wyodrębnić struktury różnym stopniu sformalizowania. 6. Na podstawie przyjętych zasad regulujących relacje na l i n i i przełożony - podwładny wyróżnia się: Struktury liniowe — oparte na zasadzie jedności rozkazodawstwa, Struktury funkcjonalne — wykorzystujące zasadę specjalizacji funkcji kierowniczych, Struktury liniowo-sztabowe - zasada współpracy kierowników liniowych i komórek doradczych. 7. Struktury macierzowe charakteryzujące związek pomiędzy stałymi funkcjami a bieżącymi zadaniami organizacji powstają w wyniku dwóch nakładających się zasad grupowania (według funkcji i produktu) — cechują się: Wysokim stopniem specjalizacji, Daleko posuniętą decentralizacją, Niskim stopniem formalizacji, Wysoką elastycznością w zakresie adaptacji do warunków otoczenia oraz, układu pozycji organizacyjnych. 8. Coraz częściej spotyka się struktury sieciowe, dla których charakterystyczna jest mniej lub bardziej zaawansowana wirtualizacja więzi organizacyjnej polegająca na tym, że zachodzą one za pośrednictwem sieci komputerowych. 9. Inny sposób widzenia poszczególnych typów struktur organizacyjnych prezentuje H. Mintzberg, który wyróżnił pięć typów struktur: Struktury proste, Biurokrację maszynową Biurokrację profesjonalną Struktury dywizjonalne Adhockrację Ustalanie celów organizacji: Proces ustalania celów organizacji jest ściśle związany z postrzeganiem miejsca organizacji w danym otoczeniu, miejsca wynikającego ze specyfiki organizacji, możliwości przystosowawczych, dostępnych zasobów lub oczekiwań otoczenia. Każda organizacja posiada pewien zestaw wartości ukierunkowujących sposób myślenia ojej przyszłości, ten zestaw, określany jako misja, jest dopiero podstawą do formułowania wizji i celów organizacyjnych. Za kreowanie wizji organizacji odpowiadają przywódcy, którzy kierując się określonymi wartościami potrafią twórczo przetworzyć dane dotyczące organizacji i jej otoczenia w spójny i potencjalnie osiągalny obraz przyszłych stanów organizacji, czyli są w stanic udzielić odpowiedzi na pytanie, czy istnieją realne szansę na przetrwanie i jaki kierunek rozwoju będzie optymalny w danych warunkach sytuacyjnych. Dążąc do realizacji naczelnych celów wyznaczane są cele niższego rzędu. Na szczycie hierarchii odnajdujemy te zamierzenia, których realizacja powinna doprowadzi do zapewnienia organizacji możliwości przetrwamy i zrównoważonego rozwoju poprzez adaptację do wymogów otoczenia i kreatywnego wykorzystania wszelkich dostępnych zasobów. W procesie ustalania celów podstawowych należy brać pod uwagę dynamikę zmian otoczenia. Cele pośredniego rzędu związane są z realizacją funkcji na rzecz otoczenia odnoszą się, więc do spodziewanych potrzeb i wymogów. Spełnienie tego warunku pozwala na realizację własnych celów organizacji (np. maksymalizac ję zysku czy zapewnienie dostępu do pożądanych zasobów). Cele najniższego rzędu, o charakterze operacyjnym, odnoszą się do konkretnych działań i przedsięwzięć realizacyjnych. Działając w sytuacji niepewności organizacje dążą do ograniczenia ryzyka z dwóch powodów: Nie jest możliwe wskazanie celów, których realizacja jest w pełni niezagrożona Nie podejmując ryzyka, przyjmując tylko bezpieczne rozwiązania, organizacja nie jest w stanie wykorzystać pojawiających się w domenie okazji, mogących zdynamizować jej rozwój. Podsystem społeczny – Najważniejszym potencjałem organizacji są ludzie, jako twórcy i członkowie organizacji. Tworzą świadomie organizacje, aby realizować zamierzone cele, dokonują przeobrażeń mających służyć doskonaleniu i równowadze. Każdy członek organizacji wnosi do niej swoje społeczne atrybuty – osobowość, wiedzę, doświadczenie, system wartości, indywidualne cele. Organizacja także wywiera wpływ na swoich członków, poprzez system norm i wartości skłania ludzi do swoistego konformizmu. Żadna organizacja nie może istnieć i rozwijać się, gdy członkowie nie akceptują jej podstawowych założeń. Sprzeczność pomiędzy celami indywidualnymi, a celami organizacji prowadzi do sytuacji, w których dominacja celów jednostkowych przejawia się w przyjmowaniu postaw dysfunkcjolnalnych względem celów organizacyjnych. Uczestnictwo organizacyjne – Aktywność życiowa człowieka w znacznej części przypada na uczestnictwo w organizacjach. Bodźce ekonomiczne nie są jedynymi, które wpływają na członków organizacji. Tym, co skłania ludzi do wysiłku w dążeniu do celu jest motywacja. Wyróżniamy dwa rodzaje motywacji: Wewnętrzna – motywy działań jednostki przypisuje się cechom jej osobowości - poprzez zaangażowanie organizacyjne realizowane są określone jednostkowe potrzeby społeczne. Zewnętrzna – angażowanie organizacyjne wynika z zewnętrznych nacisków, korzyści, właściwości środowiska lub relacji międzyludzkich.
