OSOBOWOŚĆ

OSOBOWOŚĆ
Osobowość społeczna – każdy człowiek ma
stałe i zorganizowane cechy zachowań, ta stałość
i uporządkowanie to wyniki posiadania zespołu
względnie trwałych cech, które określamy mianem
osobowości.
Osobowość kształtuje się przez kontakt z
jednostkami i społeczeństwem. Jest cechą
kulturową a nie gatunkową.
Trzy elementy osobowości
1. Zbiór różnego rodzaju cech ludzkich
2. Niektórym cechom przypisuje się, że tworzą
osobowość / zachowanie.
3. Osobowość jako struktura (Freud) Id podstawowe instynkty, ego – świadoma jaźń
wyobrażenia, spostrzeżenia, ocena, superego –
jaźń w wyniku norm, wyższe koncepcje jak wiara
duma, poczucie winy.
Prof. Szczepański – osobowość jest wytworem
społecznej kultury
1. Element biogenny – przekazywane dziedzicznie
przez przodków – wzrost, kolor oczu, ..
2. Elementy psychogenne – o podłożu
psychologicznym ulegają zmianie w procesie
socjalizacji ale przekazywane dziedzicznie
(pamięć, wola, spostrzegawczość)
3. Element socjogenny (społeczny) –
przekazywane w trakcie socjalizacji (wzory, normy
zachowań) decyduje jaki jest człowiek
Florian Znaniecki – 4 podstawowe elementy
osobowości (socjogenne)
1 Jaźń odzwierciedlona – LOCKING GLASS SELF
– zespół naszych wyobrażeń – jak widzą nas inni
ludzie
2 Jaźń subiektywna – jak my myślimy, że nas
widzą, nasza samoocena – mocno kształtowana
przez emocje w okresie niemowlęctwa i
dzieciństwa
3 Kulturowy ideał osobowości - narzucony w toku
socjalizacji różny dla okresów hist.
4 Role społeczne – które my pełnimy w danym
momencie, w danej grupie (formalnej i
nieformalnej)
Role:
Przypisane – normy związane z
zajmowaniem danej pozycji społ.
Subiektywne – wyniki subiektywnej
oceny i oczekiwań
Spełniane – jawne zachowanie jednostki
wyjątkowa oczekiwań.
Role mogą być zmieniane w trakcie przez
stosunki jednostki do roli:
1. Przystosowanie się do roli
a - w wyniku identyfikacji z rolą
b - wdrukowanie roli (wgranie)
c – fetyszyzacja roli (np. przez
uwielbienie osoby)
2. Marginalizacja roli – rola ma pewną funkcję
dekoracyjną, kamuflażową.
3. Negacja roli przez odrzucanie, ale brak jest
możliwości zmiany
4. Kreacje roli – tworzenie roli jakiej nie było.
Edward Jones – dokonał analizy przybieranych
strategii
Metoda przypodobania się (ingracjacji)
1 Konformizm – postawa zgody z normami
2 Podnoszenie wartości partnera
3 Autoprezentacja
Konformizm – wzrasta, gdy status partnerów jest
na wyrównanym poziomie, gdy duża zbieżność
poglądów.
Podnoszenie wart. Partnera, podlizywanie się
dokonujemy dywersyfikacji rozmaitych cech.
Autoprezentacja – prezentacja samego siebie
Socjalizacja – służy do wyjaśniania
procesów i rozwoju człowieka. Jest to
całokształt procesów wzajemnych
oddziaływań jednostki i jej środowiska
społecznego, towarzyszących przez całe
życie i obejmujących zarówno przyswajanie
wymogów środowiska oraz przystosowania
się do nich, jak też przekształcanie go w
rezultacie własnych działań.
Etapy socjalizacji
1 pierwotna - Niemowlęctwo wiedza
dostarczana przez innych
2 wtórna - przez naukę
Socjalizacja dokonuje się dzieki komunikacji
z innymi ludźmi, brak komunikacji i interakcji
uniemożliwia socjalizację.
Więź społeczna – to zorganizowany system
stos., instytucji, środków kontroli społ.,
skupiający jednostki, podgrupy i inne
elementy składowe zbiorowości w całość
zdolną do trwania i rozwoju.
Systemy więzi społecznej
1 więź naturalna (matka dziecko)
2 więź – instytucjonalny związek
3 więź jako przymus, nakaz zewnętrzny
(więzienie)
Proces tworzenia więzi społecznych
1 styczność przestrzenna: bezpośrednio
(kontakt osobisty, pośrednio (massmedia)
2 styczność i łączność psychiczna, gdy
występuje zainteresowanie drugą osobą
3 styczność społeczna: min 2 os. Połączone
wspólnym interesem, może być przelotna lub
trwała, publiczna lub prywatna, rzeczowa lub
osobista (celowa lub prywatna), pośrednia i
bezpośrednia.
Interakcja – wzajemne oddziaływanie
jednostek system trwale wykonywanych
działań skierowanych nw wywołanie u
partnera reakcji.
Stosunki społeczne (wg.
Szczepańskiego): musi być 2 partnerów
(jednostki lub grupy), jakiś łącznik (przedmiot,
postawa, system), która stanowi platformę
stosunków, układ powinności, czynności i
obowiązków. Instytucja społeczna –
Rozumiemy jako
1 instytucje jako zespół ludzi
2 zespół czynności wykonywanych przez
członków w imieniu grupy
3 jako dobra materialne i środki działania
4 role społeczne członków grupy
Instytucje dzielimy na: formalne (gdy
zbiorowość zorganizowana i są pewne
reguły) i nieformalne, polityczne,
wychowawcze, kulturalne, ceremonialne,
rozrywkowe.
Kontrola społeczna – pozwala na
sterowanie zachowaniami, na nadzór
poprzez wzory zachowań, mechanizmy
przekazywania jednostce norm i wartości,
nakazy i zakazy.
Mechanizmy psychospołeczne kontroli
społecznej to przymus moralny, kontrola
wewnętrzna.
Mechanizmy materialno społeczne to –
przymus zewnętrzny.
Rodzajem kontroli społ. Są zwyczaje i
obyczaje.
Nieprzestrzeganie zwyczajów powoduje
sankcje społeczne: negatywne (kary),
pozytywne (nagrody). Sankcje mogą być:
Formalne i nieformalne, etyczne, religijne,
prawne, satyryczne.
Organizacja społeczna – układ wzorów
zachowań, instytucji, ról społecznych,
środków kontroli społecznej, który zapewnia
współżycie członków zbiorowości,
przystosowując ich dążenia w procesie
zaspokajania potrzeb i rozwiązywania
problemów. Org. Społeczna tworzy ład
społeczny.
Typy więzi społecznej – ze wzgl. Na styczność
społeczną – osobiste (prywatne), rzeczowe
(publiczne).
Więzi całkowite (pełna identyfikacja jednostki),
częściowe (tylko niektóre aspekty pasują
jednostce)
Więzi formalne i nieformalne
Więzi długotrwałe i krótkotrwałe
Więzi wg. Emila Durkheima mechaniczna
(tradycja zwyczaje), organiczna (solidarność,
społeczny podział pracy)
Zaufanie społeczne wg. Ferdynanda Dunisa
podział na wspólnoty
1 stosunki naturalne – grupy oparte na
pokrewieństwie, przyjaźni sąsiedztwie.
(gemieinschaft)
2 społeczeństwa – stosunki umowne – więź
refleksyjna – spółki, instytucje, umowy
społeczne (geseschaft)
Dwa rodzaje zaufania społecznego
1 poziome – między jednostkami
2 pionowe – zaufanie wobec władzy
Funkcje zaufania społecznego
1 stabilizacja i legitymizacja władzy
2 wspomaga budowę społeczeństwa
obywatelskiego
3 pragmatyczna
4 tworzenie kapitalu społecznego
Czynniki które wpływaja na zaufanie
społeczne:
1 czynniki statusowe ( pozycja zawodowa
wykształcenie, dochód)
2 czynnik relacyjny (przynależność do grup
nieformalnych)
3 czynnik środowiskowy (więź z osobami o
różnych poglądach)
4 czynniki psychospołeczne (poziom satysfakcji
z życia)
5 czynnik kulturowy (poziom akceptacji norm
etycznych, tradycji)
Rozpad więzi społecznych to proces
dezorganizacji społecznej. Jednostki odmiennie
definiują sytuację jakiej się znajdują.
Anomia – proces rozpadu więzi społecznych w
skutek rozpadu norm społecznych.
O anomii pośrednio informują np.: wskaźnik
przestępczości, wskaźnik rozwodów, fluktuacja
Alienacja – dotyczy jednostki, ma charakter
subiektywny (poczucie bezsilności, bezsensu,
anomii, izolacji kulturowo – społecznej)
Dezorganizacja społeczna – ma aspekt
społeczny np. narkomania, prostytucja,
sieroctwo, samobójstwa.
…………………………………………………
KULTURA
Kultura wg. Taylora Cywilizacja to złożona całość,
która obejmuje wiedzę, obyczaje i inne zdolności i
nawyki.
Kultura jest cechą społeczeństwa a nie jednostki,
jest przekazywana z pok. Na pokolenie.
Kultura to całokształt materialnych i
niematerialnych dorobków ludzkości, gromadzony,
utrwalany i wzbogacany w ciągu jej dziejów,
przekazywany z pokolenia na pokolenie. Składa
się z 2 elementów:
1 kultura materialna – wszystkie dotykalne
wytwory społeczeństwa, konkretne odkrycia
archeologiczne, jest przekazywana z pokolenia na
pok. Składniki materialne są ważną częścią
otoczenia człowieka.
2 kultura niematerialna – to duchowe wytwory
społeczeństwa, przekazywane z pokolenia na
pokolenie. Zaliczamy tu wiedzę, wierzenia,
przekonania, wartości, normy, zwyczaje, tabu,
symbole, język.
Wpływ kultury na życie:
1 proces socjalizacji – wpływa na zachowanie
człowieka, jest kulturowym światem zastanym.
2 ustanowione są systemy wartości (to dowolny
przedmiot materialny bądź idealny w stosunku do
którego jednostka lub zbiorowość przyjmuje
postawę szacunku bądź przypisuje mu ważna rolę
w życiu) są wyznacznikiem rozwoju
społeczeństwa.
3 ustalanie wzorów zachowań reagowania na
sytuację w życiu człowieka. Wzory zachowań są
różne w różnych kulturach.
4 ustalanie modeli społecznych, ideałów
Kultura w. Kłoskowskiej – względnie
zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi
przebiegające wg. Wspólnej dla zbiorowości
społecznej wzorów wykształconych i
przyswojonych w toku interakcji oraz zawierająca
wzory takich zachowań.
Kultura masowa wg. McDonalda – zjawisko
przekazywania dużym grupom odbiorców
identycznych lub analogicznych treści, które SA
nadawane z nielicznych środków przekazu.
Sposoby ujednolicania przekazu kultury:
1 ujednolicenie upraszczające – dokonanie takich
przeróbek, które pozwolą dotrzeć do większej
ilości odbiorców.
2 ujednolicenie przez zestawienie – dzieła wyższe
obok płytkich
3 ujednolicenie immanentne – polega na
włączeniu wytworów kultury symbolicznych do
elementów popularnych.
Kultura masowa jest kulturą wolnego czasu
1 zbiór przekonań na temat tego, jaki jest świat
2 zbiór przekonań jaki ten świat powinien być
3 to co jest rozpowszechniane przez massmedia
Kultura organizacyjna – zbiór norm i systemów
wartości, które są przyswajane przez człowieka w
społeczności.
Podstawowe symbole kultury organizacyjnej
1 symbole (słowa, gesty, obrazy, przedmioty o
szczególnym znaczeniu)
2 mity (przekonania i opinie dotyczące osób
żyjących i nieżyjących, funkcja wychowawcza.
3 rytuały (zespól czynności podejmowanych
wspólnie prze uczestników danej organizacji,
sposób negocjacji)
4 wartości (przekonania, które określają sposób
zachowania uczestników organizacji i w którym
cele są uznawane za źródło tworzenia organizacji
5 normy (praktyczna realizacja przyjętych
wartości)
Wpływ kultury na organizację – (wg. Badań
IBM)
1 dystans władzy – wielkość różnicy w
stosunku władza – pracownicy
2 niepewność – dużo lub mało przepisów
formalnych, standaryzacja zachowań
3 indywidualizm i kolektywizm
4 Kobiecość i męskość
Funkcje wewnętrzne – w firmie rola i
samopoczucie
Funkcje wewnętrzne – rola i misja na
zewnątrz
……………………………………………………
Rodzaje grup społecznych
1 grupy małe i duże – kryterium strukturalne
Zbiorowości społeczne – zbiorowości, które
posiadają odrębność kulturową, strukturalną,
o dłuższym lub krótszym czasie. Zbiorowość
jest synonimem społeczeństwa powstaje gdy
wytwarza się wieź społeczna. Zbiór
społeczny to ludzie którzy posiadają wspólną
cechę bez więzi społecznej. Zbiorowość
społeczna to ludzie, którzy posiadają więź
aspołeczną.
Rodzaje zbiorowości społecznych
1 pary i dwójki – ta lub różna płeć, może być
przyjaźń, koleżeństwo, zwierzchnictwo,
przelotne
2 kręgi społeczne – niewielka liczba osób,
członkowstwo płynne zmiany ilościowe, jest
na marginesie innych celów (kręgi
koleżeńskie)
3 grupy społeczne (min 3 os) – zbiorowość
gdzie SA trwałe stos. Społ., posiadają trwałe,
wspólne wartości, odrębne od innych grup –
poczucie odrębności. (liczebność wartości,
trwałe stos. Społ., poczucie współzależności
[my])
4 społeczności lub wspólnoty – charakter
lokalny, członkowie mogą zaspokajać swoje
potrzeby np. kulturowe lub materialne
5 zbiorowość oparta na podobieństwie
zachowań (audytorium, tłum, zbiorowisko)
6 Zbiorowości oparte na wspólnej kulturze
(ród, klan, naród)
Grupy społeczne
1 to zbiorowości względnie trwałe
2 ma struktury i są one zorganizowane
3 między członkami są trwałe stosunki i
interakcje
4 składa się z wybranej i określonej liczby
członków.
5 mają wspólne wartości (idee, symbole)
6 mogą mieć wspólny rodzaj manifestacji na
zewnątrz
7 wspólne wzory moralne
8 każdy członek grupy spełnia w niej daną
rolę. Z rolą zwiazana jest pozycja i prestiż
osoby.
3 grupy formalne i nieformalne – kryterium
kontroli
A małe – prosta struktura, mała liczba
osób, bezpośrednie kontakty twarzą w
twarz
B duża – złożona struktura, duża liczba
osób kontakt często pośredni
2 grupy pierwotne i wtórne – kryterium więzi
społeczne
A pierwotne – kontakt osobisty,
bezpośredni, emocjonalny, realizowane w
nich sa potrzeby jednostki np.: rodzina
koleżeństwo, sąsiedztwo
B wtórne – realizacja ściśle określonego
celu, zanikaja więzi emocjonalne
A formalna – sformalizowana organizacja
(statut, regulamin) realizacja celów
B nieformalna (koleżeńska – zaspokajanie
potrzeb, aspiracji, kształtowanie
osobowości
4 grupy celowe – kryterium celu. Grupy
zorganizowane planowo, 1 lub wiele celów,
więź sformalizowana, więź celowa.
Sformalizowanie to to samo co biurokracja.
Normy społeczne i konformizm
Integracja w grupie wytwarza normy społeczne.
Normy zapewniają grupie trwanie i pozwalają
realizować jej cele. Normy pochodzą od grupy i
przychodzą do innych grup ( pochodzenie
wewn, i zewn.).
Stosunki między państwem a kościołami
- Teokracja – nadrzędność syst religijnych nad
państwowymi
- Cezaropapizm – nadrzędność prawa
państwowego nad kościelnym
- Współżycie oparte na kompromisie – rozdział
kościoła od państwa
Zbiorowości społeczne
Konformizm – stan oraz proces.
Stan – zgodność istniejąca między członkami
grupy, dotycząca norm, postaw, zachowań.
Jako uniformizm czyli jednomyślność.
Proces – zmiana zachowania poglądów, opinii
danej osoby spowodowana rzeczywistym lub
wyimaginowanym naciskiem osoby lub grupy.
Naciski grupowe:
1 wysoko oceniają grupę i przyswajają jej normy
2 nisko oceniają grupę i przyswajają jej normy
pod groźbą kar i nacisków.
Czynniki wpływające na zinternalizowanie
norm
1 cechy i skład grupy, która wywiera nacisk na
jednostkę
- zachowanie członków grupy
- wielkość grupy – większa ma większy wpływ
2 cechy, zadania, sprawy, której nacisk dotyczy
- zadanie mniej jasne – większa możliwość
wpływu
- trudności – trudniejsze to większy wpływ grupy
3 cechy osób, na które wywierany jest nacisk
- płeć osób ma wpływ na stopień konformizmu
- inteligencja
- zdolność do abstrakcyjnego myślenia
- pewność siebie
- kompetencje w danej dziedzinie
- wysokość pozycji jednostki w grupie
Następstwa wpływu społecznego w
hierarchii konformizmu
1 uleganie – osoby pragną uniknąć kary lub
chcą nagrodę, do czasu trwania możliwości
kary lub do nagrody
2 identyfikacja – wywołane pragnieniem
jednostki by upodobnić się do innej jednostki
3 internalizacja – przyswojenie wartości,
akceptacja ze wzgl. Na treść sprawy
rozstrzyganej
Style kierowania wg. Kurta Lewina
1 autokratyczny – kierownik określa cele grupy
oraz czynności grupy określa całą politykę
zachowania członkowie nie uczestniczą w
podejmowaniu decyzji, nie tłumaczy się z decyzji,
częściej kary niż nagrody, decyzje arbitralne,
główna uwaga na ilość pracy
2 demokratyczny – kier. Sam zachęca do
uczestnictwa w podejmowaniu dec. Motywuje
pracowników, konsultuje jak skorygować działania,
kier. Często sam wykonuje zadania, przynosi to
dobre efekty i wysoka jakość pracy
3 liberalny – całkowita swoboda w podejmowaniu
decyzji, rola kier. To minimum, dostarcza narzędzi
a nie uczestniczy w pracach. Unika komentarzy i
ocen na temat grupy, główna uwaga skupiona na
zabawowe traktowanie pracy. Występuje w
nieformalnych grupach koleżeńskich.
Efektywność kierownicza – kier wysoko
efektywni wyróżniają się:
1 cenią swój cza, potrafią nim umiejętnie
dysponować
2 stawiają sobie wysokie cele
3 dostrzegają i wykorzystują wszystkie sytuacje,
potrafi przewidywać na podstawie symptomów
4 koncentracja pełna na zadaniach
najważniejszych
5 umiejętnie klasyfikuje problemy i zadania
Syndrom grupowego myślenia
Wpływ grupy na jednostkę jest maksymalny
Jednostka całkowicie bez wolności, całkowicie
podporządkowana grupie, totalny konformizm
……………………………………………………
Naród – jest to trwała wspólnota ludzi
ukształtowana historycznie w obrębie danego
terytorium na gruncie określonych doświadczeń,
tradycji, języka, posiadająca więzi ekonomiczne i
własne instytucje polityczne, charakteryzująca się
swoistym systemem kulturowym oraz poczuciem
tożsamości i odrębności wobec innych grup
etnicznych.
Państwo – elementy składowe wg. Jedlinek:
ludność terytorium, władza publiczna
Państwo w szerokim znaczeniu to zbiorowość
zawierająca ogół mieszkańców danego terytorium
oraz ogół działających tam organizacji. Państwo w
wąskim znaczeniu to organizacja polityczna
zbiorowości określonego terytorium posiadająca
wybrany w drodze wyborów rząd.
Teorie dotyczące powstania i funkcjonowania
państwa
1 teistyczna – powstało w wyniku działania sił
nadprzyrodzonych, uznawano, że władza
pochodzi od boga lub, że władca pochodzi od
boga. Bóg tworzy zasady regulujące władzę
2 umowa społeczna – państwo jest skutkiem
dwóch umów: pomiędzy członkami
społeczeństwa; pomiędzy społeczeństwem a
władcą. W skutek tego powstało państwo celem
zapewnienia bezpieczeństwa spokoju wolności.
Uosobienie władzy przez państwo i prawa.
Państwo powinno wymagać i oczekiwać pomocy.
Udział społeczeństwa w rządzeniu. (Platon,
Cyceron, Epikur, Hobbes, Lock).
3 teorie dotyczące podboju i przemocy. Państwo
jako podbój słabszych grup społecznych w
stosunku, do których narzuca władzę i ustanawia
rządy. Podział na rządzących i rządzonych
4 teoria marksistowska – państwo powstało w
wyniku rozpadu narodowo – plemiennego. Istnieje
podział na antagonistyczne klasy – posiadające i
bez środków produkcji. Cztery typy państw:
niewolnicze, feudalne, kapitalistyczne,
socjalistyczne. Państwo powstało w wyniku
konfliktu klasowego.
5 teoria w katolickiej nauce kościoła –
państwo to wytwór rozumu człowieka.
Organizacja samowystarczalna, niezależna.
Służy dobru wszystkich obywateli.
Naród – wielka zbiorowość stanowiąca ramy
do funkcjonowania różnych mniejszych
zbiorowości, grup. Traktowana jako bardzo
duża grupa społeczna.
Naród jest wspólnotą historyczną czyli
wynika ze wspólnego losu historycznego.
Wspólne terytorium, wspólne działania o
charakterze ekonomicznym – elementy
obiektywne. Świat symboli idei i wartości –
subiektywne spojrzenie.
Naród to wspólnota terytorialno –
ekonomiczna, ziemia ojczysta, geograficzne
źródło
Naród jako wspólnota polityczna – dążenie
członków zbiorowości do wykształcenia i
posiadania wspólnoty politycznej, czyli
państwa, które stoi na straży języka, religii i
innych wartości.
Naród jak wspólnota kulturowa – historycznie
ukształtowana i uznawana przez daną
zbiorowość.
Postacie rozumienia nacjonalizmu
1 solidarność i identyfikacja z
przynależnością do danego narodu
2 system, idei politycznych uznający
solidarność i służbę narodowi dążącą do
podporządkowania sobie innych narodów.
3 skrajna ideologia, egoizm narodowy
wiążący się z prześladowaniem we własnym
kraju innych narodów
Państwo polityczne:
1 terytorium – obszar lądowy, przybrzeżny
oraz strefa powietrzna
2 ludność – tworzą ją rządzący i rządzeni
3 władza – władza publiczna, ośrodek władzy
podporządkowujący ogół na danym obszarze
Cechy państwa
1 przymusowość – przynależność do
państwa nie zależy od woli obywateli.
Stworzenia prawa dla obywateli
zamieszkujących dane terytorium
2 powszechność – wszyscy obywatele
znajdujący się na danym terytorium
niezależnie czy sa obywatelami tego państwa
muszą przestrzegać przepisów prawa
obowiązujących w danym państwie
3 suwerenność – niezależność władzy
państwowej od innej władzy
Funkcje państwa
1 zewnętrzna związana z całokształtem
działalności państwa
2 wewnętrzna zwracana z zapewnieniem
obywatelom poczucia bezpieczeństwa,
porządku, prawa. Informacja dla obywateli,
rozwój kulturowy, ekonomiczny państwa.
Legitymizacja władzy – uprawnienie i
możność wywierania wpływu na zachowania
innych. Władza najwyższa ma możliwość
wywierania wpływu na model zachowań.
Pochodzenie legitymizacji wg. Webera
1 władza legalna – sprawowanie władzy
oparte na przesłankach formalno – prawnych.
Władza wybrana jest w drodze wyborów.
2 władza tradycjonalistyczna – przejęta i
kultywowana tradycja, przypisanie pewnym
osobom prawa do możliwości sprawowania
władzy
3 władza charyzmatyczna – wynikająca z
nadzwyczajnych cech człowieka