II) WNIOSEK wypływający z powyższych adnotacji

Grupa społeczna – struktura
Zagadnienia
I) Kilka pojęć/definicji
1. zbiór, zbiorowość – statystycznie wyodrębniona liczba ludzi
a. kategoria społeczna = zbiorowość wyróżniona ze wzgl. na społecznie ważna cechę
b. zbiorowość społeczna = zbiorowość, której członkowie pozostają w stosunkach społecznych
2. grupa społeczna = zbiorowość społeczna, która posiada wewnętrzną organizację i której członkowie
spełniają kryterium interakcji
3. społeczeństwo = kompleks grup społecznych podporządkowanych określonej grupie nadrzędnej
II) WNIOSEK wypływający z powyższych adnotacji
Grupę społeczną konstytuują cztery (4) elementy:
a. zbiór osób
b. wartości wspólnogrupowe
c. więź społeczna
d. wewnętrzna organizacja
Ad c. WIĘŹ SPOŁECZNA W GRUPIE (grupowa)
1. Integracyjne rozumienie więzi społecznej
(więź jako niekonstytutywny czynnik grupy)
Jana Szczepańskiego definicja więzi:
Więź społeczna to: zorganizowany system stosunków (zależności, interakcji), instytucji, środków kontroli
społecznej, skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości (role, wzory zachowań) w
całość zdolną do trwania i rozwoju.
Jana Szczepańskiego definicja organizacji:
To układ wzorów zachowań, instytucji, ról społecznych, środków kontroli społecznej, który zapewnia współżycie
członków zbiorowości, przystosowując ich dążenia i działania w procesie zaspokajania potrzeb i rozwiązuje
problemy i konflikty wynikające w toku współżycia.
 Jest to zatem [integracyjna, funkcjonalna] koncepcja więzi społecznej rozumianej podobnie jak organizacja
grupy (brak osobnego desygnatu), tyle że obie spełniają inne funkcje:
 organizacja umożliwia współdziałanie, funkcjonowanie grupy tu i teraz
 więź społeczna – trwanie i rozwój grupy
2) Więź społeczna w rozumieniu psychospołecznym
świadomość grupowa, zbiorowa, poczucie łączności czy też solidarności, identyfikacja, utożsamianie się,
podobna orientacja, podobne postawy wobec czegoś
Stanisław Ossowski: na pojęcie więzi społecznej składa się: „aprobująca świadomość
przynależności do grupy, tendencja do zachowania najważniejszych konformizmów grupowych, kult
wspólnych wartości, świadomość wspólnych interesów, ale i gotowość przekładania interesów grupy
ponad interesy osobiste, jeżeli taki konflikt zajdzie, albo przynajmniej przekonanie, że się powinno
interesy grupy przekładać nad swoje”
 Więź to inaczej postawa wobec grupy (ujmowana w aspektach: poznawczym, emocjonalnym, behawior.);
Ossowskiego podział więzi społecznej w grupie na:
 dystrybutywną (łączność, solidarność jest następstwem łączności jednostki z członkami grupy)
 kolektywną (jednostka identyfikuje się z „celami i postawami postulowanymi dla członka grupy)
3. Rozumienie strukturalne więzi
Więź to:
 ustrukturyzowane, uwzorowane wzajemne interakcje;
 ogół stosunków społecznych wiążących jednostki w grupie z jednym stosunkiem czy stosunkami
dominującymi (np. w rodzinie – stosunkowi pokrewieństwa, w społeczności lokalnej – stosunkowi
sąsiedzkiemu)
Stosunek społeczny zaś to – wg Szczepańskiego:
Układ zawierający następujące elementy: dwóch partnerów (jednostki lub grupy), jakiś łącznik, czyli
przedmiot, postawę, interes, sytuację, która stanowi „platformę” tego stosunku, dalej pewien układ
powinności i obowiązków, czyli unormowanych czynności, które partnerzy powinni wobec siebie
wykonywać;
W każdym stosunku występuje określona...
 podstawa zależności (stosunek służbowy wynika ze stanowiska w strukturze hierarchicznej, stosunek
pokrewieństwa z pochodzenia – biologicznego lub społecznego, stosunki sąsiedzkie – z bliskości
zamieszkania); wynikający z niej
 układ wzajemnych uprawnień i obowiązków (czy też oczekiwań) oraz...
 system wzajemnych czynności regulowanych (oczekiwanych) przez partnerów...
Za Szczepańskim można wyróżnić dwa rodzaje zależności:
 wynikające ze struktury i funkcjonowania społeczeństwa (zależności „obiektywne”, „instytucjonalne”,
„sformalizowane”, „przedmiotowe”)
 intencjonalne (zależności „subiektywne”), zależne bezpośrednio od indywidualnych zamierzeń jednostki,
stanowiące podstawę stosunków „osobowościowych”, „nieformalnych”, „podmiotowych”, „subiektywnych”.
4. Rozumienie strukturalno-świadomościowe więzi społecznej
Szczepański był tego świadom i powiadał, że...
Więź społeczna ma charakter dwuaspektowy:
 świadomościowy, psychospołeczny (subiektywne postawy, nastawienia, nieformalne dążenia) oraz...
 strukturalny (obiektywny, sformalizowany)
Ossowski zaś powiadał:
Zjawiska społeczne mają [zawsze!!!] podwójny aspekt: świadomościowy i strukturalny.
Zachodzą w świadomości ludzi, ale obiektywizują się w zinstytucjonalizowanych działaniach
(formach)
DEFINICJE Jana Turowskiego:
Więź społeczna (grupowa) to ogół stosunków społecznych wiążących członków w danym zbiorze ludzi oraz
postaw członków tego zbioru do grupy jako całości.
Więź społeczna może mieć charakter asymetryczny, gdy jej aspekt obiektywny (strukturalny) będzie miał
znak inny niż aspekt subiektywny (świadomościowy).
Paweł Rybicki (Struktura społecznego świata, 1979):
 Więź naturalna (występuje w grupach etnicznych, plemiennych, w których pochodzenie i pokrewieństwo
tworzą podstawy społecznego powiązania ludzi i ich wzajemnej zależności)
 Więź zrzeszeniowa (powstaje na zasadzie dobrowolnych związków kreowanych przez ludzi przystępujących
do zrzeszeń; ludzie uzależniają się wzajemnie i zobowiązują do odpowiednich działań: jest tak w
spółdzielniach, organizacjach społecznych, stowarzyszeniach, związkach zawodowych)
 Więź stanowiona (podziały członków, systemy styczności i stosunków zostają narzucone z zewnątrz,
ustalone siłą czy też prawem stanowionym przez szersze grupy społeczne [np. państwo]