Czy etyka może być w biznesie?

Czy etyka może być
w biznesie?
Bytom, 22 stycznia 2004
Wojciech Apel
Plan
1. Wstęp
2. Definicja pojęć
2.1 Co to jest etyka
2.2 Co to jest biznes
3. Podmiot etyki w biznesie
3.1 Poszukiwania podmiotu
3.2 Integralności podmiotu
4. Czy etyka może być w biznesie?
5. Przykłady i dyskusja
6. Podsumowanie
1. Wstęp
O mnie ...
(zawodowo)
O mnie ...
(mniej zawodowo)
1.
2.
3.
4.
5.
Urodzony w Bytomiu, mieszka w Gliwicach.
Absolwent Politechniki Śląskiej.
Lat prawie 40.
Mąż jednej żony.
Filozof.
Trudności w komunikowaniu
1. Obowiązującym sposobem myślenia jest
postmodernizm.
2. Modernizm ...
tu: racjonalność, celowość, autorytet.
3. Mogą wystąpić kłopoty z komunikowaniem się!
Ale już nad tym pracuje i...
... i może uda mi się to przetłumaczyć.
2. Definicja pojęć
„Gdy ja używam jakiegoś słowa - powiedział Humpty Dumpty z
przekąsem - oznacza ono dokładnie to, co mu każę oznaczać... ni
mniej ni więcej.”
Lewis Carroll "O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra„
w przekładzie M. Słomczyńskiego
2.1 Co to jest etyka?
Definicja etyki
Etyka to dział filozofii zajmujący się
badaniem i tworzeniem systemów
moralnych (moralności) rozumianych
jako systemy określania tego co jest
dobre a co złe.
Źródło: wikipedia.pl
Badane przez etykę kategorie
dobro i zło;
odpowiedzialność;
sumienie;
powinności;
normy i zasady postępowania;
systemy prawne.
Wniosek #1
Twierdzenie:
Każdy człowiek jest filozofem.
Dowód:
 Każdy człowiek ocenia co jest dobre a co złe.
 Oceny tej dokonuje poprzez swój system moralny.
 Skoro posiada swój system moralny to uprawia etykę.
 Skoro uprawia etykę to jest filozofem.
Wniosek #2
Etyka kreuje system moralny
Etyka
System
moralny
Wniosek #3
Moralność (system moralny) określa
co jest dobre a co złe.
Moralność poddaje ocenę zjawisk.
Etyka
Zjawisko
System
moralny
Ocena:
-
dobre
złe
neutralne
sprzeczne, analizuj dalej
Światopogląd a moralność
System moralny jest wykładnią światopoglądu.
Etyka jest procesem jego wytwarzania.
Światopogląd
Co jest
dobre?
Główne światopoglądy
Teizm i deizm
(systemy zakładające istnienie osobowego absolutu)
Ateizm, politeizm i systemy egocentryczne
(systemy bez osobowego absolutu)
Panteizm
(systemy w których wszechświat jest absolutem)
Indywidualizm człowieka
Światopogląd
Co jest
dobre?
Kim
jestem?
Skąd wiem
to co wiem?
Co jest
piękne?
2.2 Co to jest biznes?
„Chleba naszego powszedniego dawaj nam na każdy dzień”
Ewangelia Łukasza rozdział 11 werset 3
„Chciwość jest dobra”
kwestia wypowiedziana przez Gordona Greco w filmie „Wall Street”
Definicja biznesu – wersja #1
Biznes #1 to część aktywności człowieka
ukierunkowana na przynoszenie zysku.
Aktywności współczesnego
człowieka
chleba i...
(sianie, oranie)
biznes#1
(gra kapitałem, giełda)
...i igrzysk
(poezja, teatr)
potrzeby podstawowe,
zabezpieczenie bytu,
pożywienie, odzienie,
ogrzanie
potrzeba kreowania
potrzeba bogacenia się
potrzeby „duchowe”,
potrzeba tworzenia,
obcowanie z pięknem,
miłości (dawania)
biznes#2
Definicja biznesu – wersja #2
Biznes #2 to część aktywności człowieka
ukierunkowana na zabezpieczenie jego
potrzeb materialnych oraz zaspokojenie
potrzeby bogacenia się.
Dialogi na cztery nogi
- Ile jeszcze chcesz mieć?
- Więcej!
Pojęcie „styl życia”
Styl życia
chleb
biznes #1
igrzyska
Podsumowanie
Definicje potrzebne do dalszych rozważań:
Etyka to aktywność myślowa tworząca moralność
człowieka.
Biznes to aktywność człowieka ukierunkowana na
pozyskiwanie środków do życia i bogacenie się.
Pojęcia słabo zdefiniowane:
Światopogląd - pogląd na świat.
Styl życia - opis sposobu prowadzenia aktywności.
3. Podmiot etyki w biznesie
3.1 Poszukiwania podmiotu
Kto podlega ocenie moralnej?
Ocena
Człowiek
Spółka
(osoba fizyczna)
(osoba prawna)
Światopogląd
Wola
Zarząd
Styl
życia
Styl
prowadzenia
biznesu
Ocena
Problemy z ustaleniem podmiotu
Problem #1: stopniowanie odczłowieczania biznesu:
1. człowiek przedsiębiorca;
2. przedsięwzięcie człowieka;
3. przedsięwzięcie (już nie wiadomo którego człowieka).
Problem #2: spółka jest podmiotem prawa, osobą prawną
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji (...) z chwilą
wpisu do rejestru staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (...) i
uzyskuje osobowość prawną.
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, artykuł 12.
Podmiot etyki w biznesie
Lemat:
Ocena
Człowiek
Spółka
(osoba fizyczna)
(osoba prawna)
Światopogląd
Wola
Zarząd
Styl
życia
Styl
prowadzenia
biznesu
Ocena
Podmiotem oceny moralnej są działania
osób zarządzających przedsięwzięciem,
a nie przedsięwzięcia same w sobie.
Trywializując: moralność dotyczy ludzi.
Wniosek #1
Styl prowadzenia biznesu zależy
całkowicie od ludzi, którzy ten biznes
prowadzą.
Wniosek #2
Osoby zarządzające osobą prawną
(spółką, stowarzyszeniem, funduszem czy
fundacją) odpowiadają moralnie za
działania zarządzanych przez siebie osób
prawnych.
Osoby zarządzające to:

Właściciele (inwestorzy);

Zarząd (w rozumieniu KH);

Menadżerowie;

Pracownicy.
3.2 Integralności podmiotu
Integralność
Ocena:
- zgodny
- sprzeczny
Światopogląd
Etyka
Co jest
dobre?
Styl życia
Integralność w szczegółach
Ocena:
- zgodny
- sprzeczny
Światopogląd
Etyka
Co jest
dobre?
Styl życia
chleba
biznes #1
igrzysk
Brak integralności życia
Ocena:
- zgodny
- sprzeczny
Światopogląd’
Światopogląd
Etyka
Etyka
Co jest
dobre?
Co jest
dobre?
Styl życia
chleba
biznes #1
igrzysk
Przyczyna braku integralności
Słabość światopoglądu osoby
zarządzającej powoduje problemy z
integralnością życia obserwowaną na
zewnątrz jako działania sprzeczne same
w sobie lub działania sprzeczne z
deklaracjami.
4. Czy etyka może być
w biznesie?
Tak działa mędrzec
Rzeczywistość
(wszechświat)
Światopogląd
Styl życia
Tak chciałby działać głupiec ale ...
Styl życia
Światopogląd
Rzeczywistość
(wszechświat)
... nie zawsze się da.
Styl życia
Światopogląd
Rzeczywistość
(wszechświat)
Lemat o głupocie
Postępowanie, w którym styl życia (styl
prowadzenia biznesu) determinuje obraz
świata (światopogląd) jest postępowaniem
sprzecznym.
Narzędzia prowadzenia biznesu
Przykłady narzędzi prowadzenia biznesu:
-
Praca,
Kapitał,
Marketing,
Innowacyjność, kreatywność, badania, wynalazki,
Monopol,
Tajemnicze słówko „w”
Pytanie:
Czy etyka może być narzędziem prowadzenia biznesu?
Twierdzenie
Jeżeli czynimy etykę narzędziem
prowadzenia biznesu
to etyka przestaje być etyką.
Szkic dowodu
- Cel biznesu: zaspokojenie potrzeb życiowych oraz
zaspokojenie potrzeby bogacenia się.
- Etyka: czerpiący ze światopoglądu proces kreowania
systemu moralnego, który przesądza o stylu życia i stylu
prowadzenia biznesu.
- Prawdziwy (dobry) światopogląd powinien być
odzwierciedleniem rzeczywistości.
- Jeżeli etykę podporządkowujemy celom biznesowym nie
wyprowadza ona systemu moralnego ze światopoglądu
(swobodnego badania wszechświata).
4. Przykłady i dyskusja
News
(...) Pewien bogaty człowiek był rentierem, trzymającym swój kapitał we własnym
funduszu inwestycyjnym. Rada nadzorcza funduszu zarzucili prezesowi zarządu (CEO), że
trwoniąc kapitał funduszu działa na jego szkodę.
Rentier zwołał Radę, która wezwała Dyrektora i wypowiedziała mu kontrakt,
jednocześnie żądając przeprowadzenia audytu i przedstawienia zbadanego sprawozdania
finansowego.
Prezes, będąc już na wypowiedzeniu zastanawiał się nad dalszą swoją karierą: "Co
robić skoro tracę tak dobrą posadę? Nie zostanę przecież księgowym, a iść na zasiłek się
wstydzę. Wiem co uczynię aby złapać równie dobrą posadę jak tą już utracę."
Spotykał się wiec z szefami spółek, w których zaangażowany był kapitał rentiera i
zadawał im pytanie: jakie jest wasze zadłużenie wobec funduszu?
Pierwszy odpowiedział: w obligacjach zamiennych na akcje naszego koncernu
olejowego macie 5,6 mln $. Rozumiem, rzekł - weź umowę emisji obligacji, zmień nominał i
napisz 1,6 mln.
Następnie spytał drugiego: ile jesteś winien funduszowi za wiosenne opcje zakupu
pszenicy brazylijskiej? Ten odrzekł: 1,6 mln euro. Rzekł mu: weź swoją umowę i napisz 800
tys.
Rentier, gdy powziął wiadomość o postępowaniu dyrektora pochwalił go, że tak
przebiegle postąpił, gdyż synowie tego świata są sprawniejsi w interesach z podobnymi sobie
niż synowie światłości.
News (oryginał)
[Jezus] powiedział też do uczniów: Pewien bogaty człowiek miał rządcę, którego
oskarżono przed nim, że trwoni jego majątek.
1
Przywołał go do siebie i rzekł mu: Cóż to słyszę o tobie? Zdaj sprawę z twego
zarządu, bo już nie będziesz mógł być rządcą.
2
Na to rządca rzekł sam do siebie: Co ja pocznę, skoro mój pan pozbawia mię
zarządu? Kopać nie mogę, żebrać się wstydzę.Wiem, co uczynię, żeby mię ludzie przyjęli
do swoich domów, gdy będę usunięty z zarządu.
3
Przywołał więc do siebie każdego z dłużników swego pana i zapytał pierwszego:
Ile jesteś winien mojemu panu? Ten odpowiedział: Sto beczek oliwy. On mu rzekł: Weź
swoje zobowiązanie, siadaj prędko i napisz: pięćdziesiąt. Następnie pytał drugiego: A ty ile
jesteś winien? Ten odrzekł: Sto korcy pszenicy. Mówi mu: Weź swoje zobowiązanie i
napisz: osiemdziesiąt.
5
Pan pochwalił nieuczciwego rządcę, że roztropnie postąpił. Bo synowie tego
świata roztropniejsi są w stosunkach z ludźmi podobnymi sobie niż synowie światłości.
8
(Ewangelia Łukasza, rozdział 16, wersety od 1 do 8, za tłumaczeniem Biblii Tysiąclecia)
Kłamstwa w reklamach
Lekarz, który tak dobrze leczy pacjentów, że ich
traci.
Pasta do zębów polecana przez stomatologów.
Czy jak coś jest smaczne to już wolno to kraść?
Reklama chipsów
Reklama pepsi
Przykłady #1
Ciekawe filmy o dylematach moralnych
- Wall Street (słynna przemowa Gordona Geko na
Walnym)
- Ziemia obiecana
- Adwokat diabła
„Wszyscy dają łapówy – dajmy i my.”
Różnice światopoglądowe:
- Problem: Czy można zarabiać na pornografii?
- Teim: Bóg stworzył zasady; Ateizm: człowiek tworzy
zasady.
Przykłady #2
 Polityka kadrowa
Sposoby przeprowadzania redukcji i zwolnień.
 Marketing
Polityka produktowa (to samo dla różnych grup docelowych)
Polityka reklamowa (ciągle mamy nowe proszki)
Czy wolno kłamać (najniższe ceny)
 Finanse
Kiedy płacimy dostawcom
Kredytowanie: dawanie i branie, przejmowanie za kredyt
 Działania w słabym otoczeniu prawnym (kary umowne,
ważność oświadczenia, słowa)
6. Podsumowanie
Definicja odpowiedzialności
Odpowiedzialność to gotowość do
ponoszenia wszelkich konsekwencji
własnych decyzji i działań.
Źródło: FIKI
Odpowiedzialność menadżera
Wymiar ludzki
społeczność
inwestorzy
Wymiar metafizyczny
pracownicy
kontrahenci
menadżer
(Ego)
Bóg
Naciski
Wymiar ludzki
społeczność
inwestorzy
Wymiar metafizyczny
pracownicy
kontrahenci
menadżer
(Ego)
Bóg
Odpowiedzialności ostateczna
Odpowiedzialność to gotowość do
ponoszenia wszelkich konsekwencji
własnych decyzji i działań.
Źródło: FIKI
Wszelkich, tzn. również
tych ostatecznych!
Osobista zachęta
Zachęcam do
myślenia, badania, szukania
w celu
podejmowanie dobrych decyzji
pamiętając, że
będzie się rozliczonym
zarówno przez Radę Nadzorczą
ale też przez Boga,
którego ocena ma większe znaczenie
Czy etyka może być
w biznesie?
Nie! ... i to by było na tyle.
W internecie:
• [email protected]
• http://w34.blog.pl
• http://www.pp.org.pl/wojtek