Prawo rzymskie miało istotny wpływ na rozwój

Prawo rzymskie miało istotny wpływ na rozwój prawodawstwa europejskiego. Była to
dziedzina, w której Rzymianie odnieśli ogromny sukces.
Kodyfikacja prawa rzymskiego nastąpiła dopiero na przełomie II i III wieku n.e.,
skodyfikowane komentarze stały się jednym z najcenniejszych dziedzictw kulturowych
średniowiecznej Europy.
Historię prawa rzymskiego przyjęło się dzielić na trzy okresy:
- okres prawa archaicznego - trwa od początku Rzymu, czyli około 753 roku p.n.e. do około
połowy III wieku p.n.e. Głównym źródłem prawa było prawo zwyczajowe, które w źródłach
nazywane jest mos maiorum lub consuetudo.
- okres rozwoju i prawa klasycznego - trwa od połowy III wieku p.n.e. do 235 roku n.e.
Dzieli się on na dwa podokresy: prawa przedklasycznego (do około 27 roku p.n.e.) i prawa
klasycznego (od 27 roku p.n.e. do 235 roku n.e.).
- okres schyłkowy (poklasyczny) - trwa od 235 do 565 roku n.e. Dzieli się go rownież na
dwa podokresy: okres poklasyczny (od 235 do 527 roku n.e.) i okres justyniański (od 527 do
565 roku n.e.). w którym powstał tzw Kodeks Justyniański.
Zwyczaj (mos lub mos maiorum) miał ogromne znaczenie w późniejszym kształtowaniu się
prawodawstwa pisanego.
W Rzymie najbardziej ceniono obywateli zajmujących się prawem. Początkowo prawo
komentowali kapłani, później także znawcy prawa i adwokaci. Co ciekawe, znawcy prawa,
czy też adwokaci nie otrzymywali zapłaty za swoje porady. Było to zabronione prawem.
Dopuszczalne były za to inne formy zapłaty jak chociażby darowizny czy spadek.
Sędziami w procesach byli początkowo konsulowie, potem pretorzy, a w końcu sędziowie
przysięgli wybierani spośród obywateli.
Prawo w Rzymie podzielone było na dwie części:
Prawo wewnątrznarodowe, które dotyczyło tylko i wyłącznie mieszkańców i obywateli
rzymskich. Prawo to zmieniało się przez wiele wieków, mając zupełnie odmienną postać w
różnych okresach władzy.
Rzymianie prowadzili agresywną politykę między narodową z czego wynikały liczne wojny.
Uważali się za panów świata i dlatego za najbardziej oprawy sposób pozyskiwania ziem
uważali wojnę. Rzymianie nie szanowali innych kultur.
Niemniej jednak Rzymianie zawierali z innymi państwami umowy o charakterze
międzynarodowym. Wyróżniano dwie formy takich porozumień: traktaty przyjaźni
(amicitia) i traktaty przymierza (societas). Inny typ przymierza polegał na tym, iż Rzym
jako silniejszy zapewniał słabszemu państwu ochronę w zamian za dostarczanie posiłków
zbrojnych i określone świadczenia rzeczowe - protektorat międzynarodowy.
W Rzymie przywiązywano istotną wagę do przestrzegania zasady nietykalności posłów,
nazywając ich "świętymi". Mieli oni znacznie większą swobodę działania od zwykłych
obywateli.
W Rzymie wykształciło się także pojęcie prawa narodów, polegające na tym, iż było to prawo
obywateli i nie przyznawano żadnych uprawnień cudzoziemcom. Powołano w tym celu
specjalnego sędziego do rozstrzygania tychże sporów. W rozwiązywaniu problemów
posługiwał się drogą słuszności i rozsądku, a nie jak dotychczas drogą prawa rzymskiego.
Doszło więc do powstania nowego prawa, ius gentium, które było bardzo korzystne dla
cudzoziemców i prowadziło do szybszego przyznawania obywatelstwa.
Wiele systemów było opartych na prawie rzymskim miedzy innymi: Kodeks napoleoński
Także kultura common law.
Prawu rzymskiemu zawdzięczamy m.in.:




Odróżnienie własności od posiadania.
Podział praw na względne i bezwzględne.
Podział odpowiedzialności odszkodowawczej na kontraktową i deliktową.
Wykształcenie podstawowych kontraktów tj. sprzedaż, pożyczka, najem, zlecenie.
Cytaty:
· „Consensus facit legem”- zgoda tworzy prawo,
· „Dura lex, sed lex”- surowe prawo, ale prawo,
· „Ignoranta iuris nocet”- nieznajomość prawa szkodzi,
· „Lex retro non agit”- prawo nie działa wstecz,
· „Audiatut et altera pars”- niechaj będzie wysłuchana i druga strona.