praca magisterska

advertisement
„REPREZENTACJE MĘSKO¦CI W TEKSTACH KULTURY
POPULARNEJ”Każdy mężczyzna pragnie być „prawdziwym
mężczyzn±” jednak współczesna kultura popularna nie daje jasnej
odpowiedzi na pytanie co oznacza być prawdziwym mężczyzn±. Aby być mężczyzn±
trzeba spełniać jakie¶ okre¶lone kryteria męsko¶ci, choć w dzisiejszym ¶wiecie łatwo
o dezorientację, które wskaĽniki okre¶l± mężczyznę jako prawdziwego. Z jednej
strony mog± one być bardzo jasne – wtedy łatwo okre¶lić różnicę między
męsko¶ci± a kobieco¶ci±. Z drugiej strony współczesny mężczyzna atakowany jest
przez wszechobecn± feminizację kultury, której się często poddaje. Wówczas kryteria
staj± się bardziej płynne co powoduje zacieranie różnic płciowych. Kategoria
męsko¶ci jest więc zmienna, do pewnego stopnia zamazana i wewnętrznie
sprzeczna.Teksty kultury popularnej mog± umacniać lub osłabiać ¶cisłe
rozgraniczenia między płciami. Od lat dziewięćdziesi±tych obserwuje się
jednoczesne występowanie tych trendów. Z jednej strony wykre¶la się ostre granice
między byciem kobiet± i mężczyzn±, a każda próba zacierania różnicy uważana jest
za dewiację. Z drugiej strony następuje co¶ wręcz przeciwnego: męsko¶ć i kobieco¶ć
nie s± już postrzegane jako przeciwstawno¶ć – krzyżuj± się między sob±,
przenikaj± i mieszaj±. Sprawia to, że niegdy¶ typowo męskie cechy nabieraj±
kobiecego, miękkiego wymiaru. Nie pozostaje to bez wpływu na kształt stosunków
miedzy płciami i na pewno w jakim¶ stopniu podważa męsk± dominację. Wydaje się,
że istot± tego zjawiska jest aktywna w tej chwili tendencja do osłabiania roli orientacji
heteroseksualnej jako regulatora interakcji między kobiet± i mężczyzn±. Występuje
natomiast naturalizacja orientacji homoseksualnej, lesbijskiej oraz
biseksualnej.Walka o rynki zbytu spowodowała zmianę stosunku mediów wobec
problemu płci i seksualno¶ci. Zgodnie z logik± współczesnego społeczeństwa
konsumpcji mniejszo¶ci seksualne s± tak samo dobrym obiektem reklamy jak każdy
inny składnik populacji. Twórcy reklam podejmuj± coraz bardziej wytężone wysiłki
dotarcia do mniejszo¶ci, które posiadaj± coraz większe możliwo¶ci w sferze
konsumpcji. Obecnie w tworzeniu reklam wykorzystywane s± dwuznaczno¶ci i
podteksty, które s± dla mniejszo¶ci czytelne, jednak nie zauważalne dla
heteroseksualistów. W ten sposób reklama trafia do obu rynków zbytu a mniejszo¶ci
(zwłaszcza lesbijki) akceptuj± wymogi najnowszej mody, uważaj±c że nie ma
bezpo¶redniego zwi±zku między mod± a tożsamo¶ci± a moda jest wyrazem
osobistej wolno¶ci.W kategoriach konsumpcji nast±piła pełna akceptacja dyskursów
lesbijskich i homoseksualnych. Widać to wyraĽnie w wielu reklamach, w których
występuj± mężczyĽni i które kierowane s± do mężczyzn. Rezygnuje się w nich z
obowi±zuj±cej normy heteroseksualno¶ci, w dowolny sposób mieszaj±c style
zachowań seksualnych. Wygl±da to tak naturalnie, że nawet nie zauważamy jak ideał
„prawdziwego mężczyzny” staje się przeszło¶ci±. W podobny sposób
zmienia się stosunek do biseksualizmu w reklamie i popularnej prasie. Przykłady
tego można odnaleĽć w wielu artykułach w czasopi¶mie ELLE, które zawieraj±
swoist± afirmację biseksualizmu, podpieraj±c się zdjęciami biseksualnych gwiazd
pop kultury. Miękkie podej¶cie do problemu biseksualizmu na polu kultury popularnej
spowodowało wzrost publikacji z zakresu biseksualnego feminizmu. Publikacje te
uważaj± tę formę seksualno¶ci za ważny element walki o wyzwolenie kobiet,
ponieważ to wła¶nie biseksualizm najbardziej radykalnie odżegnuje się od
„dualistycznego systemu płci” stanowi±cego bazę heteroseksualizmu,
tak zaciekle kwestionowanego przez orientację lesbijsk±. Biseksualizm wychodzi
poza płeć znosz±c tym samym rdzeń seksizmu.Nie tylko reklamy i popularne
czasopisma zmieniły tradycyjne podej¶cie do płci i seksualno¶ci. Zauważalne zmiany
następuj± w coraz większym stopniu w życiu publicznym. Przykładów tego dostarcza
przede wszystkim ¶wiat filmu i muzyki – dla aktora czy pop gwiazdy
kobieco¶ć i męsko¶ć przyjmuj± formę maskarady, gdzie ciało i płeć trac± swój
esencjalny charakter. W coraz większym stopniu seksualizm staje się kwesti± stylu.
W Ameryce orientacja lesbijska w kulturze popularnej nie jest już postrzegana w
kategoriach dewiacji – przerodziła się w swego rodzaju sposób na życie i
zyskała status pr±du kulturowego. Doskonale wpisuje się w trendy kulturowe
współczesnej Ameryki, współgra ze zjawiskiem „politycznej
poprawno¶ci”, przechodzi z opozycji w oswojon± kategorię stylu życia. W
Ameryce i w Wielkiej Brytanii łatwo też dostrzec zjawisko naturalizacji
transwestycyzmu i „drag queen”. Ich obecno¶ć w reklamach
markowych towarów czy teledyskach znanych gwiazd nie szokuje i nie zraża a raczej
przełamuje tabu, uwrażliwia i daje możliwo¶ć przyswojenia sobie kontrowersyjnych
tematów. Amerykańska kultura popularna uprawomocnia politykę i praktykę różnic
płciowych i seksualnych. Można by zadać sobie pytanie czy nie jest to jeszcze jedna
forma strategii konsumpcji. Przez redukowanie seksualno¶ci do indywidualnego
wyboru w zakresie stylu życia pozbawia się kategorię różnicy jej potencjalnego
politycznego kontekstu. Wobec tego widoczny pozytywny zwrot ku mniejszo¶ciom
seksualnym następuje nie w imię celów społecznych czy politycznych, lecz dla
uprawomocnienia ideologii konsumpcji. Nie traktuje się opozycyjnej orientacji
seksualnej jako formy która może posiadać potencjał polityczny i społeczny, redukuje
się j± do stylu konsumpcji, który może być wybrany w taki sam sposób jak wybiera
się rodzaj mody. W ten sposób następuje swoiste przystosowanie subkultur
mniejszo¶ci seksualnych do głównego nurtu. Niektóre alternatywne sposoby
konstruowania tożsamo¶ci s± wyrywane z kontekstu danej orientacji seksualnej,
wł±czone w reprezentacje, które uprawomocniaj± ideologię konsumpcji, a następnie
z powrotem oferowane mniejszo¶ciom jako styl – tyle, że pozbawiony
głębszego znaczenia.Problem dwoisto¶ci tożsamo¶ci seksualnej i płciowej
sprowadza się do poszukiwania nowego rynku zbytu, który odmienne formy
seksualne traktuje jako równoprawne. Ta otwarta przestrzeń dla różnicy seksualnej
powoduje, że coraz więcej mężczyzn jest zdezorientowanych – trac±
społeczn± i seksualn± pewno¶ć siebie. W aktualnie wyłaniaj±cych się trendach i
zjawiskach kulturowych kategoria płci traci swoj± ostro¶ć. Zacieranie się tradycyjnych
ostrych różnic między poszczególnymi orientacjami seksualnymi może być
postrzegane jako czę¶ć znacznie szerszego zjawiska: dekonstrukcji zwartej
tożsamo¶ci. To natomiast przyczynia się do relatywizacji ideału „prawdziwego
mężczyzny”, który staje się jednym z wielu możliwych do przyjęcia wariantów.
Rozproszenie się dyskursów różnicy płciowej w płciow± nie(do)okre¶lono¶ć
powoduje osłabianie sztywnych męskich standardów. Męsko¶ć staje się widzialnym
przedmiotem zmiany i dyskursywnej walki.Naturalne skojarzenie to: konsumpcja =
zakupy = kobieta. Feminizacja współczesnej kultury objawia się między innymi tym,
że przemysł reklamy i konsumpcji zwraca się w coraz większym stopniu ku
mężczyznom. Istota reklamy sama w sobie traktuje mężczyzn jak kobiety –
czyli obiekty uprzedmiotowiania, manipulowania i podporz±dkowania. W ten sposób
reklama podważa ideę racjonalnej męskiej tożsamo¶ci. Już nie siła i dominacja, lecz
zmysłowo¶ć i próżno¶ć wpływaj± na kształt współczesnego mężczyzny. Rola kobiet
polega na rozwijaniu zorientowanych na konsumpcję męskich postaw. W
społeczeństwie konsumpcji reklama i moda oferuj± mężczyĽnie różnorakie zestawy
tożsamo¶ci: może zmieniać image w zależno¶ci od nastroju. W ramach mody
przejawiaj± się różne sposoby bycia mężczyzn±. Odróżnia je styl ubioru, rodzaj
fryzury i wody kolońskiej. Szczegółowe zalecenia jak zmienić się w gładkiego
intelektualistę lub latynoskiego kochanka, poparte s± list± kosmetyków i
czynno¶ciami typowo kobiecymi (np. manicure, maseczki i stosowanie kremu
samoopalajacego). Wynika z tego, że to moda i kosmetyki sprawiaj±, że mężczyzna
(zachowuj±c się jak typowa kobieta) staje się naprawdę męski. Jednak aby
mężczyzna nie poczuł się zagrożony utrat± swej naturalnej męsko¶ci większo¶ć
reklam produktów kosmetycznych dla mężczyzn zawiera próbę neutralizacji obaw i
niepokojów poprzez stosowanie nazw kojarz±cych się z dawnym ideałem
„prawdziwego mężczyzny” lub umieszczanie w reklamie modela o
muskularnym, fizycznie męskim ciele.Od dłuższego czasu reklamy przyzwyczajaj±
nas do zmiany wcze¶niejszych norm wizualnych kobiet i mężczyzn. Dawniej
mężczyzna musiał być muskularny i mieć zdecydowany wyraz twarzy, za¶ kobieta
mieć wiotk± talię i łagodne rysy. Obecnie w reklamie obserwujemy tendencję zwan±
„uniseks” a różnice wizualne kobiet i mężczyzn zacieraj± się –
dziewczęta maj± w±skie biodra i krótkie włosy, chłopcy s± pozbawieni muskulatury i
owłosienia na klatce piersiowej, ich fryzury s± niekiedy dłuższe niż dziewcz±t.
Występuje zmieszanie się wyróżników i cech, które tradycyjnie definiowały role i
ciało.Skierowanie uwagi na mężczyzn, które w coraz większym stopniu uwidacznia
się w przemy¶le konsumpcyjnym, przynosi coraz większe zainteresowanie tej płci
chirurgi± plastyczn±. Powszechno¶ć operacji plastycznych dla mężczyzn w Kalifornii
sprawia, że w Stanach Zjednoczonych mówi się już o syndromie
„hollywoodzkiego plastikowego mężczyzny”.Podane wyżej przykłady
pokazuj± wyraĽnie, że tradycyjna w przeszło¶ci polaryzacja płci zanika, coraz mocnej
uwidacznia się brak ostrych i konkretnych granic na linii męsko¶ć-kobieco¶ć. W
Ameryce pojawiło się pojęcie „nowego mężczyzny” doskonale
pasuj±cego do idei społeczeństwa konsumpcji. Mężczyzna poważny, stateczny,
opiekuj±cy się rodzin± został zast±piony mężczyzn±, w którego kręgu zainteresowań
jest rozrywka i zabawa, który ma prawo wyrażać emocje i wchodzić w rolę obiektu
seksualnego poż±dania. Przy czym nie zmienia to w żaden sposób charakteru
stosunków społecznych między obu płciami. Wydaje się, że męsko¶ć zaadaptowała
zmiany, które zachodz± wskutek społecznych sukcesów feminizmu.Mimo
powyższych stwierdzeń wci±ż bardzo widoczne s± tradycyjne reprezentacje
męsko¶ci odwołuj±ce się do przekonania, że obie płcie pozostaj± ze sob± w opozycji,
której jeden biegun to zapewniaj±cy byt rodzinie mężczyzna, drugi – to
pielęgnuj±ca ognisko domowe kobieta. Z tej reprezentacji wyłania się typ mężczyzny
sukcesu. Jego główne atrybuty to pewno¶ć siebie, siła, niezależno¶ć, aktywne
zaangażowanie w ¶wiat. Wizualnie mężczyzna sukcesu przedstawiany jest jako
wysoki, silny, barczysty i wyprostowany, symbolizuj±cy wysoki status społeczny a w
konsekwencji władzę. Nie ma w±tpliwo¶ci, że to on kieruje własnym życiem i
wymaga by ¶wiat robił wszystko by jemu się przypodobać. W kwestii mody
mężczyzna sukcesu nie może sobie pozwolić na jakiekolwiek odej¶cie od konwencji
czy ekstrawagancję. Jego ubiór musi odzwierciedlać jego osobowo¶ć – siłę
woli, stanowczo¶ć, racjonalno¶ć i stabilno¶ć emocjonaln±. Kluczowe słowa, które
pojawiaj± się w reklamach prezentuj±cych tożsamo¶ć mężczyzny sukcesu to:
warto¶ć, jako¶ć i wyrafinowanie. W większo¶ci przypadków mężczyĽni sukcesu
portretowani s± samotnie lub w towarzystwie innych mężczyzn sukcesu, tłem
zazwyczaj bywaj± samochody wy¶cigowe lub luksusowe. Samochody s± znakami
tożsamo¶ci, stanowi± jeden z ważniejszych, widocznych na co dzień symboli
sukcesu. Mężczyzna sukcesu stanowi typow± i tradycyjn± reprezentację męsko¶ci
dominuj±cej, która może stanowić antidotum na męskie niepokoje wywołane
zacieraj±cymi się różnicami płciowymi.Innym widocznym przykładem tradycyjnych
reprezentacji męsko¶ci we współczesnym ¶wiecie s± mężczyĽni-kultury¶ci, często
postrzegani jako prymitywni ćwierćinteligenci. Mimo, iż siła fizyczna odgrywa coraz
mniejsz± rolę w życiu codziennym mężczyzn, ci±gle jeszcze ma znaczenie
symboliczne, szczególnie w dominuj±cych wersjach męsko¶ci. Mię¶nie zawsze
symbolizowały władzę męsk±, również dzi¶ kojarzone s± pozytywnie z
możliwo¶ciami zaimponowania kobietom oraz ze sprawno¶ci± seksualn±. Motyw
„czystej fizyczno¶ci” bywa wielokrotnie wykorzystywany przez
twórców reklam produktów dla mężczyzn. Siła fizyczna i oparta na przemocy
koncepcja męsko¶ci odgrywaj± bardzo ważn± rolę w reklamowaniu produktów, które
w innym przypadku uznane byłyby za kobiece. Fizyczno¶ć jest w tych reklamach
utożsamiana z ideałem męsko¶ci. W wielu reklamach mię¶nie i muskulatura
prezentowane s± jako metafora potęgi finansowej lub społecznej. Muskularne ciało
potwierdza a nawet ponownie ustanawia różnicę płciow± między mężczyznami i
kobietami. Różnica ma postać biologiczno-anatomiczn± a ciało staje się podstaw±
konstruowania tożsamo¶ci. Tak więc ciało, symbolizuj±ce męsk± fizyczno¶ć jest
ci±gle kulturowo poż±dane. Ideał muskularnego ciała najpełniejsze odzwierciedlenie
ma w kulturystyce. Stanowi ona jedn± z najbardziej oczywistych form promowania
ideologii dominuj±cej męsko¶ci. W teorii kulturystyki, mocno (czasem przesadnie)
umię¶nione ciało traktowane jest jako prawdziwa wiedza o męsko¶ci. Fizyczny
kapitał tych ciał zostaje magicznie przekształcony we władzę społeczn± oraz potęgę
seksualn±. W ten sposób kulturysta uciele¶nia ideał prawdziwego mężczyzny.
Budowanie ciała staje się tożsame z tworzeniem „hipermeskiej
tożsamo¶ci”. Potężne ciało postrzegane jest jako esencja męsko¶ci, oznaka
autorytetu, posiadania kontroli i władzy. W pismach dla kulturystów mówi się wręcz,
że rozwijanie ciała jest równoznaczne z rozwijaniem tożsamo¶ci oraz że kulturystyka
może wykształcić i rozwijać osobowo¶ć człowieka. W czasopismach tych, które
aspiruj± do rozwijania osobowo¶ci wcale nie pisze się o roli wykształcenia w życiu
człowieka, nie prezentuje się dzieł literatury czy sztuki. Za najlepszy ¶rodek do
uzyskania „harmonijnej osobowo¶ci” uznaje się wył±cznie ćwiczenia
fizyczne, zakłada się że stanowi± panaceum na wszystkie problemy współczesnego
mężczyzny. Czasopisma kulturystyczne pełne s± reklam produktów, które sprzyjaj±
przyrostowi masy. Modele reklamuj±ce produkty kulturystyczne s± prezentowane w
postawach pełnych autorytetu, pewno¶ci siebie, agresji, siły, kontroli oraz przewagi.
Hipermęscy kultury¶ci to triumfatorzy i zdobywcy. Niepozornych mężczyzn
prezentuje się w tych reklamach w sytuacjach typowych dla kobiet lub niewolników.
Aby osi±gn±ć prawdziw± męsko¶ć trzeba ćwiczyć wytrwale i z samozaparciem a
wtedy kobiety same padn± do stóp. Narracja tych czasopism prowadzi czytelnika do
jedynej, według nich, zapewniaj±cej sukces w życiu wersji męsko¶ci. Warto dodać,
że bardzo często kulturystów utożsamia się z idealnymi kochankami, gdyż w
¶wiadomo¶ci wielu ludzi atletyczne, opalone ciało kojarzy się ze sprawno¶ci±
seksualn± i jest wyznacznikiem atrakcyjno¶ci erotycznej. Kulturystyka daje jasn±
odpowiedĽ, co oznacza być prawdziwym mężczyzn± – prawdziwy mężczyzna
to osoba muskularna. Jednakże oczekiwania mężczyzn co do przemiany kapitału
fizycznego w intelektualny nie sprawdzaj± się w życiu. Bywa i tak, że ta wersja
męsko¶ci jest niedoceniana i uznawana za karykaturę. W sytuacji kiedy niemal
wył±cznie ciało jest Ľródłem pozytywnego stosunku do samego siebie, prędzej czy
póĽniej przychodzi rozczarowanie. Wyłania się niepokój dotycz±cy pojęcia
męsko¶ci.Jednym z najbardziej popularnych wzorów męsko¶ci ostatnich kilkunastu
lat jest filmowy bohater wojny wietnamskiej, Rambo. Stanowi on niew±tpliwie wyraz
tęsknoty za ideałem „prawdziwego mężczyzny”. Męski superbohater,
pełen cnót, dla wypełnienia swojej misji rezygnuje z kobiet i pokus seksualnych.
Rambo reprezentuje tę wersję męsko¶ci, która kojarzy się z przemoc± i
militaryzmem. Ważn± rolę w kształtowaniu tej męsko¶ci pełni natura, to dzięki niej
Rambo może prowadzić skuteczn± walkę. Rambo jest esencj± celebrowania białej,
mitycznej, niezniszczalnej i odwiecznej męskiej władzy, jest synonimem twardego
mężczyzny typu macho. Jest to mężczyzna heroiczny i gotowy do triumfu. Jednak
przez ¶rodowiska feministyczne odebrany został negatywnie, jako osoba
„nadmiernie męska”, pozostaj±ca poza kontrol±, niebezpieczna i
zorientowana na przemoc. Filmy i literatura, w której mieszcz± się filmy z Rambo,
stanowi± próbę rekonstrukcji męsko¶ci, któr± Ameryka utraciła poprzez klęskę w
Wietnamie. Uosabiaj±ca wielko¶ć Ameryki postać Rambo została wykorzystana do
potwierdzenia militarnej władzy Stanów Zjednoczonych w różnych czę¶ciach ¶wiata.
W tym kontek¶cie filmy Rambo wpisywały się w wizję Ameryki jako przywódcy
¶wiata. System międzynarodowy wymaga od Ameryki utrzymania porz±dku i
decyduj±cej roli. Konserwaty¶ci na tej podstawie skonstruowali wizję Ameryki jako
racjonalnego mężczyzny. Według nich Ameryka opowiada jedn± historię:
nieprzerwany, nieuchronny postęp wolno¶ci i równo¶ci. Ameryka jest mężczyzn±
tego ¶wiata.Od kilkudziesięciu lat prawdziwy mężczyzna z reklam papierosów
Marlboro, wyobrażony przez postać kowboja, stał się nieodł±czn± czę¶ci±
amerykańskiego pejzażu kulturowego – dosłownie i w przeno¶ni. Mężczyzna
Marlboro uosabia męsko¶ć, niezależno¶ć, szorstko¶ć. To indywidualista, który pędzi
przez prerię, zajmuje się męskimi sprawami i prowadzi męski sposób życia. Kowboj z
Marlboro stał się symbolem męsko¶ci. Kto chce być prawdziwym mężczyzn±
powinien palić Marlboro. St±d powszechne przekonanie, że palenie papierosów jest
społecznie akceptowane, wręcz poż±dane. Klasyczn± reklamę Marlboro
przedstawiały takie elementy jak: natura, kowboj, konie i papierosy. Ideologię tego
przekazu można sformułować następuj±co: papieros – natura – władza
- męsko¶ć. Większo¶ci osób, które ogl±daj± reklamę Marlboro nasuwaj± się
pozytywne skojarzenia typu: wolno¶ć, przygoda, męsko¶ć, witalno¶ć, odwaga,
zapach przyrody, spełnienie marzeń, zjednoczenie z piękn± i dzik± natur±,
„nie ma rzeczy niemożliwych”. Te pojęcia odwołuj± się do
tradycyjnego ideału mężczyzny. Inne marki papierosów również dostarczaj± podstaw
identyfikacji dla męskiego odbiorcy, wszystkie zgodnie propaguj± model
prawdziwego mężczyzny z papierosem w ręku. Image prawdziwego, pal±cego
papierosy mężczyzny odzwierciedlał w przeszło¶ci tradycyjne ideały męsko¶ci,
obecnie stał się orężem walki ze zjawiskiem feminizacji kultury. Dostarcza jasnego
wzoru tożsamo¶ci męskiej – odgraniczonego od kobiecej, potwierdza
tradycyjne role oraz wielowiekow± hierarchię płci.Kolejny wizerunek prawdziwego
mężczyzny to mężczyzna z Playboya. Czasopismo Playboy zawiera image
mężczyzny dominuj±cego, mężczyzny zdobywcy, stanowi±cego wytwór kultury.
Mężczyzna z Playboya posiada wielowymiarow± osobowo¶ć, jest inteligentny,
racjonalny i wykształcony. O ile kobieta jest tam nisko stoj±c± w hierarchii społecznej
zabawk±, prezentowan± jako „seksualne ciało”, mężczyzna posiada
wysoki status. Playboy oferuje mężczyĽnie styl życia zdobywcy, kobieta pozostaje
łatwym do podboju obiektem. Prezentowani w tym czasopi¶mie mężczyĽni s±
bogaci, biali i zawsze u szczytu swoich możliwo¶ci, mieszkaj± we wspaniałych
domach, prowadz± luksusowe samochody, a wakacje spędzaj± na prywatnych
jachtach. MężczyĽni z Playboya s± pokazywani w towarzystwie kobiet w
prowokacyjnych pozach, które sprawiaj± wrażenie ich kochanek, nigdy żon. S± to
młode wspaniałe kobiety, otwarte na każd± propozycję seksualn±, które najłatwiej
uwie¶ć drogimi prezentami. Tradycyjne, patriarchalne stosunki między płciami s± tu
potwierdzone i wzmocnione. Różnica płciowa jest logiczna i oparta na jasnych
kryteriach.Większo¶ć kulturowych reprezentacji ciała męskiego przedstawia ciała
białe (a jednocze¶nie młode, estetyczne i heteroseksualne). Ciało czarne pojawia się
najczę¶ciej w kontek¶cie eksploatacyjno-rasistowskim. W reklamie wykorzystuje się
często przymioty dane Murzynom (lub Indianom) przez naturę, jednak podległe
kontroli przez – w domy¶le – białego człowieka. Kontrola lub nawet
przemoc stosowana w reklamach przez białych wobec kolorowych prezentowana jest
jako „defensywna”. W pewnej kampanii reklamowej zastosowano
wyraĽne potwierdzenie rasistowskiego założenia, że rasa czarna jest bliższa naturze.
Jednocze¶nie pokazano symboliczny zwi±zek trzech pojęć: Murzyn, sport, seks. Na
poziomie codzienno¶ci funkcjonuje model czarnej męsko¶ci przedstawiany jako
„nieograniczona, drapieżna, zorientowana niemal na gwałt
heteroseksualno¶ć”. W omawianej reklamie dwaj murzyńscy sportowcy
prezentuj± ideę kontrolowanej siły i seksualno¶ci, jednak ubran± w poczucie
godno¶ci i humoru oraz brytyjski patriotyzm. Pozwala to zmniejszyć obawę białych
mężczyzn dotycz±c± seksualnej dominacji Murzynów.Inna forma konstruowania
tożsamo¶ci płciowej poprzez rasę widoczna jest w muzyce rapowej, której Ľródła s±
„czarne”. W muzyce tej to co czarne podniesione zostaje do rangi
tego, co uniwersalne, co wyznacza jedyny akceptowany ¶wiat oraz jedyn±
akceptowan± tożsamo¶ć. To co najważniejsze w sferze tożsamo¶ci opiera się na
„czarnym nacjonalizmie” i zmitologizowanym poczuciu wyższo¶ci nad
kultur± białych. Utwory rapowe przedstawiaj± białych jako kulturowo upo¶ledzonych,
którzy maj± „chor± ¶wiadomo¶ć z powodu braku słońca”. Duży nacisk
w tych utworach kładzie się również na różnice typu: mężczyzna/kobieta lub
heteroseksualno¶ć/mniejszo¶ci seksualne. Istot± przekazu rap jest preferowanie
modelu mężczyzny typu „czarny macho” czyli silnego,
niewzruszonego, przejawiaj±cego chłodne emocje oraz gardz±cego swoimi
„negatywnymi odbiciami”: zniewie¶ciałym facetem i homoseksualist±.
Muzyka rapowa stała się czę¶ci± głównego nurtu kultury, jednak w procesie tym
czarna męska tożsamo¶ć została pozbawiona kontekstu i często bywa parodiowana.
Kampanie reklamowe wykorzystuj± muzykę rapow± do reklamowania produktów
całkowicie potwierdzaj±cych wzory dominuj±cej białej kultury. Wskutek tego, rap
będ±cy u Ľródeł sposobem wyrażania ekspresji przez czarn± społeczno¶ć oraz
sposobem konstruowania męskiej czarnej tożsamo¶ci zupełnie zatracił zwi±zek z
historycznymi do¶wiadczeniami czarnych.Wszystkie przedstawione przykłady s±
doskonałym potwierdzeniem tezy, że współczesna tożsamo¶ć nie jest monolityczna.
Bywa tak, że osoby które w jednej roli czy pozycji społecznej s± podporz±dkowane w
innej wchodz± w role czy pozycje dominuj±ce.x60
Download