Podstawy Zarz*dzania
advertisement
Podstawy Zarządzania mgr Marcin Darecki TiMO (Zakład Teorii i Metod Organizacji) Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego [email protected] ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Planowanie ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Czym jest planowanie? ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Planowanie to…. …definiowanie celów organizacji, określenie ogólnej strategii ich osiągania oraz opracowanie zwartej hierarchii planów służących do integracji i koordynacji działań. Robbins S.P, DeCenzo,D.A. 2002:131 …proces podejmowania decyzji, obejmujących wyznaczenie celów organizacji w konkretnej perspektywie czasu, i określania sposobów ich osiągnięcia oraz niezbędnych do tego zasobów. ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Dlaczego planujemy? ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Powody planowania Niepewność otoczenia – gdyby nie było zmian, planowanie byłoby niepotrzebne Ze względu na zmiany w otoczeniu Ustanowienia standardów ułatwiających kontrolę Wytyczenia kierunków działania Managerowie planują w celu Minimalizowania marnotrawstwa i dublowania czynności Ograniczenia wpływu zmian Cechy planu wg J. Gościńskiego: Celowość Prymat planowania – planowanie jako podstawa wszystkich innych funkcji zarządzania Kompletność – wszędzie, zawsze Skuteczność we wdrożeniu – odpowiednio dostosowane ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Wymiary procesu planowania Przedmiot Układ organizacyjny Elementy Planowanie Charakterystyki Czas ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Typy/Rodzaje planów Kryterium Rodzaj planu Podmiotowe Jednostki organizacyjnej, Zakładu, Przedsiębiorstwa, itd.. Przedmiotowe Branżowe, Sektorowe, Ogólnogospodarcze Pole planu Wycinkowe, Problemowe, Kompleksowe Charakter planu Operacyjne, Taktyczne, Strategiczne Formy planu Deklaratywne, Proceduralne Horyzont czasu planowania Krótkookresowe, Średniookresowe, Długookresowe Źródło: Gościński J., 1982:191 Ponadto można wyróżnić plany: Szczegółowe i Kierunkowe ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Plany i ich znaczenie dla organizacji Swoboda decyzji i szczebel zarządzania Plan strategiczny Plan taktyczny Plan operacyjny Liczba alternatyw i zakres problemowy Horyzont czasowy i stopień niepewności ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Cechy planów strategicznych, operacyjnych, taktycznych Cechy Plan Strategiczny Taktyczny Operacyjny Zakres Jeden główny aspekt rozwoju Duża liczba pól Pojedyncze działanie lub zadania Złożoność Bardzo dużo zmiennych Wiele zmiennych Mała liczba zmiennych Misja organizacji Doprowadzenie do pożądanych rezultatów w krótkim okresie Wykonanie zadania Charakter czynności planistycznych Twórczy Bilansujący i alokacyjny Odtwórczy, postępowanie wg wytycznych Agregacja informacji Wysoka Niska Niska Cel planowania ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Przykłady planów • Strategiczny – plan firmy „Komatsu” bycie co najmniej drugą firmą na świecie w branży ciężkiego sprzętu budowlanego, zaraz za firmą CAT; • Taktyczny – wdrożenie systemu informatycznego pozwalającego na lepszą obsługę klientów oddziałów firmy z branży telko; • Operacyjny – kwartalny plan sprzedaży nowego rodzaju lokaty bankowej. Czym jest MBO? ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork MBO – Management by Objectives MBO - technika zarządzania przedsiębiorstwem służąca efektywnej realizacji strategicznych i operacyjnych celów firmy, oparta na kaskadowym definiowaniu priorytetowych zadań, ich monitorowaniu, ocenie stopnia realizacji oraz powiązaniu uzyskiwanych wyników z systemem motywacyjnym (premiowym). Źródło: House of Skills ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork MBO – Kaskada celów W MBO kaskadowane są cele, czyli części składowe strategii, a nie zdania. Ogólne cele firmy/zarządu stają się celami każdego pracownika. Cele zarządu Cele pionów Cele działów ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork MBO To technika skutecznego zarządzania, której istotną funkcją jest informowanie organizacji o priorytetach, czyli o tym, co powinno być zrobione w pierwszej kolejności, a co jest mniej lub zupełnie nieistotne. MBO wskazuje przede wszystkim na cele, a znacznie rzadziej na sposób ich osiągania. Sam system motywacyjny oparty o cele, nie oznacza, że w firmie stosuje się MBO! W formułowaniu celów uczestniczą także i pracownicy. ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Strategia organizacji ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Strategia To pewien plan działania organizacji, związany z jej pozycją w otoczeniu (obecną i przyszłą), oraz pewien względnie trwały koherentny sposób działania. Przyjęta wspólna koncepcja, której wdrożenie ma zapewnić osiągnięcie fundamentalnych celów długookresowych wybranej domeny działania. ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Model strategii Domena działania Funkcjonalne programy działania Strategiczna przewaga Strategiczne cele Źródło: Obłój, K. 1993 ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Czym strategia nie jest? Nie jest programem działań dostosowawczych, reakcją na krótkookresowe fluktuacje i zaburzenia powstające w otoczeniu lub samej organizacji Nie jest typowym planem, który liczbowo i terminowo ujmuje zadania na najbliższe dwa – trzy lata, a jest jakościową koncepcją przyszłości firmy Nie jest zbiorem intencji i pobożnych życzeń, musi mieć walor wykonalności Nie jest zbiorem idei i koncepcji tworzonych wyłącznie w wąskim gronie kierownictwa firmy ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Planowanie strategiczne Działanie wymagające wiedzy zarówno o organizacji, jak i jej otoczeniu. Aby powstał plan strategiczny potrzebna jest analiza między innymi: sił i słabości, potrzeb nabywców, otoczenia, konkurencji. Analiza organizacji Ustalenie wizji i misji Określenie celów organizacji Ustalenie celów w zakresie rynków i produktów Analiza otoczenia ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Wyznaczenie sposobu osiągania celów Co jest ważne przy definiowaniu strategii? Wizja – pożądany obraz organizacji, jej roli i aspiracji. Misja – zwerbalizowana długofalowa wizja organizacji. – Odnosi się do tego, czym ma być organizacja w przyszłości. – Misja nie powinna być skierowana wyłącznie do jednej grupy interesariuszy. – Musi wyznaczać kierunek działania dla wszystkich uczestników organizacji. – Powinna się raczej odnosić do potrzeb nabywców , niż konkretnego produktu czy usługi. – Ambitna, ale jednocześnie możliwa do realizacji. ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Wizja i misja Wizja > misja Wizja – umożliwia organizacji pójście naprzód w jasny sposób, łączy cele biznesowe oraz wartości wyznawane przez firmę, którymi firma kieruje się w swoim działaniu; koncepcja przyszłości firmy Misja – wyjaśnia cel funkcjonowania organizacji, sens jej istnienia ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Wizja i misja organizacji 2012 2016 Misją Coca-Cola HBC Polska jest: Przynosić orzeźwienie konsumentom naszych produktów Współpracować z naszymi klientami na zasadach partnerstwa Wypracowywać zysk dla naszych udziałowców ...Aktywnie uczestniczyć w życiu lokalnych społeczności. Z „wizji” zrezygnowano i zastąpiono „wartościami” np.: Wiarygodność – Mamy głęboko zakorzenione wartości, działamy uczciwie, robimy to, co słuszne a nie to, co łatwe. Doskonałość – Dążymy do tego by zadziwiać – z pasją i szybkością w działaniu. Misja Naszą misją jest dzielenie się tym, co mamy najlepsze – jedzeniem. Pieczołowicie przygotowywane dania, desery i mrożonki dostarczamy prosto do klienta. Docieramy na pokłady samolotów, do sieci kawiarni, barów i restauracji, a także do domów klientów. Ponadto, świadczymy usługi cateringowe dla firm i odbiorców indywidualnych. Dbamy, aby nasze potrawy zaspokajały oczekiwania klientów. Zwracamy szczególną uwagę na jakość i bezpieczeństwo surowców. Dzięki połączeniu tradycyjnych receptur z nowoczesnymi metodami produkcji, oferujemy niespotykany smak i atrakcyjny wygląd naszych potraw. Gotowanie jest naszą pasją, którą realizujemy z myślą o naszych klientach. Wizja Chcemy być rozpoznawalni na rynku jako producent gotowych posiłków, dań mrożonych oraz pakowanych w technologii MAP, a także ciast i tortów. Naszą ambicją jest zdobycie pozycji lidera, zarówno w segmencie usług cateringowych, jak również wśród producentów ekskluzywnych wyrobów cukierniczych. ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Strategie Strategia wzrostu – dążenie do zwiększenia skali operacji Strategia stabilizacji – brak istotnych zmian, utrzymywanie udziału w rynku Strategia redukcji – zmniejszenie rozmiaru lub zaprzestanie produkcji mniej opłacalnego asortymentu Kombinacja strategii – zastosowanie dwóch lub trzech powyższych strategii jednocześnie Strategia konkurencji – usytuowanie jednostek tak, by uzyskać względną przewagę nad rywalami ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Strategie wg M. Portera Kierownictwo musi wybrać strategię konkurencji, która zapewni jednostce wyraźną przewagę Strategie konkurencji: – Czołowa pozycja kosztowa – produkcja po niskim koszcie – Zróżnicowanie – wyjątkowość na szerokim rynku – Koncentracja – wyjątkowość na wąskim rynku ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Strategia i produkty Macierz Ansoffa DOTYCHCZASOWY NOWY DOTYCHCZASOWY STRATEGIA PENETRACJI RYNKU STRATEGIA ROZWOJU PRODUKTU NOWY RYNEK PRODUKTY STRATEGIA ROZWOJU RYNKU STRATEGIA DYWERSYFIKACJI ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Zadanie Planowanie, strategia i otoczenie ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Organizacje Organizacje nie działają w próżni! Otoczenie organizacji to środowisko wielu różnych interesów ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Co jeszcze przy określaniu strategii? Analiza SWOT 7S Macierz BCG ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Analiza SWOT S trengths – mocne strony W eaknesses – słabe strony O pportunities – szanse T hreats – zagrożenia Możliwe interpretacje: – Czynniki wewnętrze i zewnętrzne – Czynniki zależne i niezależne – Czynniki z teraźniejszości i z przyszłości ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Model 7S McKinseya 7S – siedem wewnętrznych aspektów organizacji, które muszą być ze sobą zgodne po to, by organizacja prawidłowo funkcjonowała Stosowany, kiedy chcemy: poprawić efektywność organizacji, przeanalizować efekty planowanej zmiany w organizacji, określić jak najlepiej wdrożyć proponowaną strategię… ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Koncepcja 7S Strategia (Strategy) Struktura (Structure) Procedury (Systems) Umiejętności (Skills) Style (Styles) Personel (Staff) Uznawane wartości (Shared values) ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Jak określić sytuację w której znajduje się organizacja? Strategia: jaka jest strategia organizacji, w jaki sposób chcemy osiągnąć nasze cele, jak dobrze radzimy sobie z konkurencją? Struktura: jak jest organizacja podzielona, jaka jest hierarchia, jak praca poszczególnych departamentów organizacji jest koordynowana, czy mamy do czynienia z decentralizacją/centralizacją, jaki jest przepływ informacji? Procedury: jakie są główne procedury w organizacji, gdzie ustanowione są punkty kontrolne, jak sprawowana jest kontrola, jakie są wewnętrzne zasady i procedury, dzięki którym organizacja funkcjonuje ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Jak określić sytuację w której znajduje się organizacja? – cd. Uznawane wartości: jakie są wartości organizacji, jak silna jest wiara w nie, jaka jest kultura organizacji, na podstawie jakich wartości została zbudowana organizacja? Styl: kto zaangażowany jest w zarządzanie, jak efektywne jest zarządzanie, czy pracownicy stanowią dla siebie konkurencję czy chętnie współpracują z sobą? Personel: jakie stanowiska zajmowane są w organizacji, jakie stanowiska muszą być obsadzone, czy są jakieś braki kompetencji? Umiejętności: jakie umiejętności są silnie reprezentowane w organizacji, czy są jakieś braki umiejętności, z czego organizacja słynie, że dobrze wykonuje, czy obecni pracownicy mają potencjał by wykonywać zlecone pracy, jak oceniane są umiejętności? ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Macierz BCG ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Macierz BCG Rynkowa pozycja produktu Gwiazdy Dojne krowy Znaki zapytania Psy Orientacja rynkowa Utrzymuj lub zwiększaj udział w rynku Zyskowność Duża Niezbędne inwestycje Przepływy finansowe netto (CF) Znaczące Zerowe lub ujemne Utrzymuj udział w rynku Duża Niewielkie Zdecydowanie dodatnie Zwiększaj udział w rynku Zerowa lub ujemna Znaczące Zdecydowanie ujemne Wyciągnij korzyści i wycofaj się z rynku Niska lub ujemna Niewielkie lub zerowe Dodatnie Wyciągnij korzyści i wycofaj się z rynku Niewielka Niewielkie lub zerowe Dodatnie ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork Zadanie ©Marcin Darecki, Justyna Kulawik-Dutkowska, Ilona Szwedziak-Bork
