dział3

Dział III - GENETYKA
Podstawowe zasady dziedziczenia cech:
• potrafię wyjaśnić terminy: genetyka, zmienność, gen, allel, genotyp, fenotyp;
• znam przykłady cech gatunkowych i indywidualnych;
• potrafię omówić badania Grzegorza Mendla;
• wiem, jak oznaczyć allele dominujące i recesywne oraz zapisać ich kombinacje;
• znam przykłady cech dominujących i recesywnych u człowieka;
• potrafię objaśnić I prawo Mendla;
• wiem, jak wykorzystać treść I prawa Mendla do zapisu wszystkich
możliwych kombinacji alleli w gametach;
• potrafię wykonać krzyżówkę genetyczną i zapisać na niej doświadczenia Mendla;
• potrafię określić stosunki fenotypowe i genotypowe w pokoleniach F1 i F2.
Mitoza zapewnia wzrost organizmu:
• potrafię wskazać różnice w organizacji materiału genetycznego w komórce
rozdzielającej się oraz dzielącej się;
• wiem, jak narysować i opisać chromosom;
• potrafię wyjaśnić terminy: kariotyp, i chromosomy homologiczne;
• potrafię analizować kariotyp człowieka;
• wiem, co oznacza zapis „n” i „2n” przy określaniu liczby chromosomów;
• potrafię rozpoznać na schematycznych rysunkach mitozę;
• znam przebieg mitozy;
• potrafię wskazać moment replikacji DNA;
• wiem, dlaczego replikacja musi być precyzyjna;
• znam znaczenie mitozy.
Mejoza zapewnia powstawanie gamet:
• wiem, w jakich komórkach odbywa się podział mejotyczny;
• znam rolę podziału mejotycznego w życiu organizmów;
• potrafię scharakteryzować pierwszy i drugi etap mejozy;
• wiem, na czym polega rekombinacja materiału genetycznego;
• wiem, jaki jest związek I prawa Mendla z podziałem mejotycznym komórki;
• potrafię porównać mitozę z mejozą.
Dziedziczenie płci:
• potrafię odróżnić autosomy od chromosomów płci;
• potrafię wyjaśnić termin: heterogametyczność męska;
• znam mechanizm dziedziczenia płci u człowieka (krzyżówka);
• znam cechy sprzężone z płcią;
• potrafię przedstawić sposób dziedziczenia cech sprzężonych z płcią, wykonując
krzyżówkę genetyczną;
• wiem na czym polega daltonizm i hemofilia;
• potrafię, wyjaśnić na czym polega nosicielstwo allelu warunkującego chorobę.
Budowa i rola kwasów nukleinowych:
• znam budowę i rolę genu;
• wiem, co to jest genom człowieka;
• znam budowę i rodzaje nukleotydów;
• potrafię wyjaśnić, na czym polega reguła komplementarności;
• wiem jak przebiega proces replikacji DNA;
• znam rodzaje RNA i ich funkcje;
• potrafię porównać budowę DNA i RNA.
Od genu do cechy:
• wiem, w jaki sposób są zapisane w genach cechy organizmu;
• potrafię scharakteryzować kod genetyczny i kodon;
• znam właściwości kodu genetycznego;
• potrafię podać różnicę między kodem genetycznym a informacją genetyczną;
• znam etapy realizacji informacji genetycznej;
• wiem jak przebiega proces powstawania białka (przebieg transkrypcji i translacji).
Zmiany w materiale genetycznym i ich konsekwencje:
• wiem co to jest mutacja;
• znam rodzaje czynników mutagennych;
• potrafię podać kryteria podziału mutacji na genowe i chromosomowe;
• znam mutacje genowe i ich konsekwencje;
• wiem jakie są rodzaje mutacji chromosomowych;
• znam choroby genetyczne człowieka wywołane mutacjami genowymi
w autosomach i chromosomach płci;
• znam choroby genetyczne człowieka wywołane mutacjami chromosomowymi,
strukturalnymi i liczbowymi.
Cechy organizmu – wynik współdziałania genów i środowiska:
• potrafię wyjaśnić termin – zmienność organizmów;
• wiem jakie są rodzaje zmienności;
• znam przyczyny zmienności;
• potrafię wykonać krzyżówki genetyczne związane z dziedziczeniem grup krwi
i czynnika Rh;
• potrafię omówić przykłady zmienności środowiskowej;
• znam przykłady wpływu środowiska na fenotyp;
• wiem jaki jest wpływ genów i środowiska na poszczególne cechy organizmu.