Prowadzący: dr Karolina Zalewska Kontakt dla studentów

Prowadzący: dr Karolina Zalewska
Kontakt dla studentów: [email protected]
Psychologia gender a współczesna kultura konsumpcji
Ćwiczenia, fakultet dla IIIST, rok akad.2014/2015, sem. zimowy; 30 godz.
Opis zajęć:
Psychologia gender (czyli psychologia rodzaju) koncentruje się na rozumieniu i
badaniu społeczno-kulturowej tożsamości płciowej. Psychologiczna perspektywa gender
podejmowana na zajęciach ma w sposób naukowy, a przy tym kreatywny, przedstawić
analizę właściwości płci. Treść zajęć dotyczy funkcji i zawartości stereotypów związanych z
kobiecością i męskością, emocjonalności kobiet i mężczyzn, ich zachowań i ról społecznych,
realizacji zawodowej, zdrowia psychicznego. Ideą zajęć jest także przyjrzenie się
bieżącym zjawiskom społecznym, ukazanie w jakim stopniu czynniki społeczno-kulturowe
zdominowane przez trendy masowe jak konsumpcjonizm, post-industrializm, globalizację
mogą wpływać na budowanie współczesnych ról płciowych. Przebieg zajęć zaprojektowany
zgodnie z duchem Gender Studies, pozwoli studentom otworzyć się na krytykę kultury, dając
jednocześnie możliwość zastanowienia się nad propozycją jej zmiany za pomocą narzędzi
psychologicznych.
Cel zajęć i efekty kształcenia:
Zapoznanie studentów z istotą pojęcia płci w psychologii
Uświadomienie w zakresie stereotypów dotyczących płci (mity i fakty)
Zapoznanie z dorobkiem naukowym polskim i światowym w zakresie psychologii rodzaju
Otwarcie na uwzględnianie ról płciowych w najnowszych badaniach psychologii społecznej,
rozwojowej i klinicznej
Uwrażliwienie na podmiotowe i społeczne konsekwencje uwarunkowań kulturowych i
współczesnych trendów masowych dla znaczenia płci
W efekcie zajęć studenci powinni:
- zdobyć umiejętność analizy i interpretacji tekstów z zakresu psychologii gender;
- rozpoznawać społeczne i kulturowe uwarunkowania, które wpływają na kształtowanie
się ról rodzajowych (gender role);
- zaplanować badania służące pogłębianiu wiedzy w zakresie psychologii rodzaju
- aplikować zdobytą wiedzę w życiu codziennym
Forma pracy: ćwiczenia (metoda: mini- wykład, dyskusja, film, praca w zespołach, testy,
case-study)
Warunki zaliczenia i wymagania:
Obecność na zajęciach 15
Zaprojektowanie planu badawczego i realizacja badania terenowego
–podstawa zaliczenia 55 pkt
Aktywność podczas zajęć - 30pkt
Treść zajęć: (w modułach 2- godzinnych)
1. Płeć jako konstrukt psychologiczny (podstawowe pojęcia, historia myśli gender)
2. Stereotypy płci (ujęcie klasyczne i współczesne kobiecości i męskości) – moduł
4godz.
3. O co tyle hałasu? - socjalizacja a płeć (m.in. po co edukacja genderowa w
przedszkolach)
4. Emocjonalność kobiet i mężczyzn
5. Komunikacja interpersonalna mężczyzn i kobiet (niekoniecznie jak pies z kotem)
6. Przygotowanie projektów badań terenowych
7. Psychologia kliniczna a gender (czy zaburzenia psychiczne mają gender,
psychoterapia feministyczna)
8. Bliskie relacje, model rodziny i zjawisko przemocy domowej a psychologia płci
9. Płeć w reklamie
10. Drogi kariery zawodowej mężczyzn i kobiet (czy nadal szklany sufit, dyskryminacja
płci, zmiany kulturowe)
11. Jak cię widzą tak cię piszą (płeć a techniki autoprezentacji)
12. Sztuka jako forma kreowania pojęcia płeć
13. Media i debata na temat płci w Polsce i na świecie
14. Podsumowanie i ocena realizacji badań terenowych
Literatura podstawowa:
Bem S. L. (2000). Męskość i kobiecość. O różnicach wynikających z płci. Gdańsk: GWP.
Brannon L. (2002). Psychologia rodzaju. Gdańsk: GWP.
Kuczyńska A. (1992). Płeć psychologiczna. Podstawy teoretyczne, dane empiryczne oraz
narzędzia pomiaru. Przegląd psychologiczny, 2, 237-247.
Mandal E. (2003). Kobiecość i męskość. Warszawa: Wyd. Akademickie „Żak”.
Mandal E. (2004). Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z
płcią. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Mandal E. (2008). Miłość, władza i manipulacja w bliskich związkach. Warszawa: PWN.
Melosik Z. (1999). Tożsamość, płeć i różnica w perspektywie ponowoczesnej. W: J. Miluska,
P. Boski (red.), Męskość – kobiecość w perspektywie indywidualnej i kulturowej (s.173-186).
Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Melosik Z. (2002). Kryzys męskości w kulturze współczesnej. Poznań: Wolumin.
Miluska, J. (1996). Tożsamość kobiet i mężczyzn w cyklu życia. Poznań: Wydawnictwo
Naukowe UAM.
Wojciszke B. (2004). Kobiety i mężczyźni: odmienne spojrzenie na różnice. Gdańsk: GWP.
Kaschack E. (2001). Nowa psychologia kobiety. Podejście feministyczne. Gdańsk GWP.
Literatura uzupełniająca:
Banot A.E. (2007). Kobiety w historii – historia kobiet. Dyskurs feministyczny w Polsce. W:
Mandal E. (red.) W kręgu gender. Katowice. s. 31-57
Beauvoir S. de (2003).Druga płeć. Warszawa
Bem S.L. (1981). Gender schema theory: a cognitive account of sex- typing. Psychological
Review, 4, 354-64.
Fromm E. (1999). Miłość, płeć, matriarchat. Poznań: Rebis
Graff A. (2008). Świat bez kobiet. Płeć w polskim życiu publicznym, Warszawa 2008.
Chybicka, A., Jankowska, A., Kamel, M. (2005). Implicite and Explicit Gender Attitudes of
Women – A Cross-cultural Perspective. W: W.J. Wojtowicz, T. Maliszewski, J. Żerko (red.),
Antropologia pedagogiczno-psychologiczno-społeczna, Wyd. UG i Uniwersytet w Linköping.
Chybicka, A., Fila-Jankowska, A. (2006). Utajona postawa kobiet egipskich wobec płci
własnej i przeciwnej. Rozdział 6. W: A. Chybicka, M. Kaźmierczak (red). Kobieta w
kulturze, kultura w kobiecie. Studia interdyscyplinarne. Wyd. UG
Lachowicz- Tabaczek K. (2001). Empiryczne weryfikacje tezy o „nierówności” samooceny
kobiet i mężczyzn. Czasopismo psychologiczne, t.7, 1, 33-41.
Dziedzic K. (1997) Wizerunek kobiety i mężczyzny w reklamie telewizyjnej polskiej i
Wielkiej Brytanii. W: Siemińska R. (red) Portrety kobiet i mężczyzn w środkach masowego
przekazu oraz podręcznikach szkolnych.
John Gray (1995) Naucz się rozumieć płeć przeciwną. Warszawa: Prima.
Bradway J.S. Gender stereotypes and children’s television.
Marody M. (red.) Między rynkiem a etatem. Warszawa 2000
Mandal E. (2005). Kobiecość i męskość w psychologii. W: A. Barska., E. Mandal (red.),
Tożsamość społeczno- kulturowa płci (s. 29-45). Opole: Wyd. Uniwersytetu Opolskiego.