Cechy podatku dochodowego

OOO0o0OOO
PODATKI DOCHODOWE
Charakterystyka podatków
dochodowych
Podstawowa idea opodatkowania – przejęcie
nadwyżki ekonomicznej, wytworzonej w sferze
gospodarczej przez państwo [→dochodu]
Warunkiem opodatkowania dochodu – świadomość
jego istnienia!!!
[XVIII w.]
Wcześniej – kojarzenie możliwości świadczenia z
majątkiem:
Duży majątek – duże możliwości; brak majątku –
brak możliwości świadczenia…
W starożytności podatki majątkowe…
W
średniowieczu/nowożytności:
podatki
przychodowe...
Podatek dochodowy – Anglia 1799.
Definicja dochodu:
Definicja ekonomiczna [Haig-Simons, Schanz]:
Dochód to wartość konsumpcji danego podmiotu
powiększona o przyrost wartości majątku netto w
danym czasie.
Odniesienie do odcinka czasu! [zwykle – rok,
teoretycznie – przez całe życie człowieka albo
cały okres istnienia jednostki organizacyjnej] .
Definicja prawna [brak…?] Ustawa: Dochód to
różnica między (wyższymi! BB) przychodami a
(niższymi! BB) kosztami ich uzyskania.
Jeśli koszty wyższe niż przychody – strata…
Cechy podatku dochodowego
● Dobre dostosowanie do możliwości płatniczych
- ekonomiczne uzasadnienie; - sprawiedliwość
● Formalizm (dokumentacja, ewidencja)
● Względna pracochłonność/kosztochłonność
● Złożoność prawna (trudność interpretacji
przepisów)
● Konfliktogenność
● Względną łatwość unikania/uchylania się od
opodatkowania (potrzeba rozbudowy regulacji
anty-…)
● Względnie niska przewidywalność wpływów
(nieprzewidywalność zjawisk gospodarczych)
Dylematy konstrukcji podatku dochodowego [I]
Opodatkowanie osób prawnych?
Ustawa – jedna? Wiele?
- dochody osób fizycznych/osób prawnych?
[czy też]
- dochody z działalności gospodarczej/
/pozostałe?
Dochody „aktywne”/dochody „pasywne”?
a) działalność gospodarcza, praca etc.
b) odsetki od lokat i pożyczek, dywidendy etc.
Dylematy konstrukcji podatku dochodowego [II]
● Unitarność/cedularność?
● Progresywność/proporcjonalność?
● Podstawa opodatkowania/podstawa obliczenia
podatku?
●
Przychody
i
koszty
–
metoda
kasowa/memoriałowa?
● Funkcje pozafiskalne (np. „prorodzinność”)?
● Postępowanie ze stratami?
● Podatkowe traktowanie podmiotów powiązanych?
● Zapłata – zaliczki?
● Wymiar – decyzja organu podatkowego czy
samoobliczenie?
Progresywność/proporcjonalność
Zasady obciążenia podatkowego dochodów:
Podatek dochodowy od osób fizycznych
(PDF)– progresja opodatkowania (skala
progresywna)
Podatek dochodowy od osób prawnych (PDP)
–
proporcjonalność
(stała
stawka
podatkowa)
Wyjątki:
– formy uproszczone PDF – proporcjonalność
- idea podatku liniowego (PDP+PDF)
Unitarność/cedularność?
Ustalanie dochodu:
a) Metoda unitarna - przychody (podobnie – koszty)
łącznie, niezależnie od źródeł z których
pochodzą…
b) Metoda cedularna – ustalanie dochodu/straty
odrębnie dla poszczególnych, wyodrębnionych
ustawowo źródeł przychodów…
- i sumowania dochodów z tych źródeł, w których
się
pojawiły
dla
ustalenia
podstawy
opodatkowania [z pominięciem tych źródeł, które
przyniosły stratę w danym roku podatkowym]
Jaka różnica?
Unitarność/celularność: przykład [1]
obliczenia podatku dochodowego
Metoda unitarna – założenia:
Podatnik osiąga przychody z dwóch źródeł
przychodów.
Stawka podatkowa 10%
Dwa źródła przychodów:
a) przychody 500, koszty 300;
b) przychody 200, koszty 300:
Przychody [suma a)+b)] = 700
Koszty [suma a)+b)] = 600
Dochód (700-600) = 100… Podatek = 10
Unitarność/celularność: przykład [2]
obliczenia podatku dochodowego
Metoda cedularna – założenia:
Podatnik osiąga przychody z dwóch źródeł
przychodów.
Stawka podatkowa 10%
Dwa źródła przychodów:
a)
przychody 500, koszty 300;
b)
przychody 200, koszty 300:
Dochody ze źródła a): [500-300] = 200
Strata ze źródła b):
[200-300] = -100
Dochód (200+0) = 200…
Podatek = 20
Podstawa opodatkowania/podstawa
obliczenia podatku
Podstawa opodatkowania = dochód (różnica między
przychodami a kosztami ich uzyskania w danym
okresie.
Podstawa
obliczenia
podatku
=
podstawa
opodatkowania pomniejszona o przysługujące
podatnikowi odliczenia od podstawy (preferowane
wydatki, straty z lat ubiegłych etc.).
Stawki podatkowe stosuje się do podstawy
obliczenia!
Przy braku możliwości odliczenia:
podstawa obliczenia = podstawa opodatkowania
Metody ustalania kosztów
1. Metoda ustalania kosztów rzeczywistych,
opartych o ewidencję podatkową.
2. Metoda kosztów normatywnych, z możliwością
wykazywania kosztów wyższych niż normatyw
(jeśli zostały poniesione).
3. Metoda kosztów normatywnych, bez możliwości
wykazywania kosztów wyższych niż normatyw
(nawet jeśli zostały poniesione).
4. Metoda nieuwzględniania kosztów [przychód =
dochód…]
Metody ustalania przychodów/kosztów –
zagadnienie techniki podatkowej
A. Metoda kasowa – momentem osiągnięcia
przychodu (albo poniesienia kosztu) jest
moment otrzymania/dokonania zapłaty…
B. Metoda memoriałowa – momentem
osiągnięcia przychodu (albo poniesienia
kosztu) jest moment dokonania zapisu w
księgach rachunkowych…
[lub inny moment określony przez przepisy
prawa]
Metoda kasowa/memoriałowa
ZASADY:
• Metoda kasowa – przy opodatkowaniu
dochodów
osób
fizycznych
nie
prowadzących
działalności
gospodarczej
• Metoda
memoriałowa
–
przy
opodatkowaniu dochodów podmioty
prowadzących działalność gospodarczą
JAKA RÓŻNICA?
Metoda kasowa/memoriałowa
Przykład: spółka [metoda memoriałowa] wypłaca
wynagrodzenie pracownikowi [metoda kasowa].
Wynagrodzenie – koszt dla spółki, przychód dla
pracownika
Analiza 3 sytuacji:
a) Spółka wypłaca pracownikowi wynagrodzenie w
ustalonym umową dniu;
b) Spółka z przyczyn leżących po jej stronie nie
wypłaca pracownikowi wynagrodzenie w ustalonym
dniu;
c) Spółka stawia pracownikowi wynagrodzenie do
dyspozycji w określonym dniu, ale pracownik go nie
odbiera.
Sytuacja a): Spółka wypłaca pracownikowi
wynagrodzenie w ustalonym umową dniu
Wynagrodzenie:
- Dla spółki jest kosztem poniesionym w
momencie wymagalności zobowiązania
wobec pracownika [w tym wypadku = w
dniu wypłaty];
- Dla pracownika jest przychodem w dniu
wypłaty.
Sytuacja b): Spółka nie wypłaca pracownikowi
wynagrodzenie w ustalonym umową dniu
z przyczyn leżących po jej stronie
Wynagrodzenie:
- Dla spółki jest kosztem poniesionym w
momencie
faktycznej
wypłaty
wynagrodzenia pracownikowi;
- Dla pracownika jest przychodem nie w
dniu
wypłaty umówionym, ale
rzeczywistym.
Sytuacja c): Spółka stawia pracownikowi
wynagrodzenie do dyspozycji w określonym
dniu, ale pracownik go nie odbiera
Wynagrodzenie:
- Dla spółki jest kosztem poniesionym w momencie
wymagalności zobowiązania wobec pracownika
[w tym wypadku = postawienia wynagrodzenia do
dyspozycji pracownika];
-
Dla pracownika jest przychodem w dniu
pozostawienia wynagrodzenia do jego dyspozycji.
Postępowanie ze stratami?
• Strata = nadwyżka kosztów uzyskania
przychodu nad przychodami w okresie
rozliczeniowym (np. roku podatkowym).
Problem uwzględniania strat poniesionych
w jednym roku podatkowym w
rozliczeniu za lata, w których podatnik
osiągnął dochód…
Źródło problemu: procesy gospodarcze są
dynamiczne,
a
opodatkowanie
statyczne,
zrelatywizowane
do
przyjętego okresu rozliczeniowego…
Ilustracja problemu…
Postępowanie ze stratami?
Przykład: Stawka podatkowa 10% Wynik: [D albo
S]
2001 – D [100]; 2002 – D [200]; 2003 – S [100].
a) Założenie (fikcyjne!), że podatek rozliczany jest
w okresie trzyletnim:
podstawa opodatkowania = 100+200-100=200
Podatek = 20
b) Założenie, że podatek rozliczany jest w okresach
rocznych:
2001 D [100] podatek = 10
2002 D [200] podatek = 20
2003 S [100] podatek = 0
Suma podatku = 30
•
Postępowanie ze stratami?
Eliminacja niedogodności – w drodze
przyznania
podatnikowi
prawa
do
odliczania strat od dochodów... [różne
systemy krajowe]
Polska: prawo do odliczenia straty od
dochodu z tego samego źródła w
kolejnych 5 latach podatkowych, jednak
nie więcej niż 50% straty w jednym
roku….
Postępowanie ze stratami? PL:
Nie można rozliczać strat wstecz…
Nie można odliczać straty z jednego źródła
pomniejszając dochód w kolejnych latach
osiągnięty z innego źródła…
Nie można odliczyć straty gdy wygaśnie źródło
przychodów…
[dotyczy PDF!]
Nie można odliczyć więcej niż 50% straty
rocznie…
Nie można odliczyć straty w 6. i następnych
latach po jej poniesieniu…
Opodatkowanie podmiotów powiązanych
– podatkowa grupa kapitałowa
Problem
zróżnicowanego
obciążenia
podatkowego kapitału należącego do tego
samego podmiotu w zależności od liczby
form, w jakich funkcjonuje…
Idea – obciążenie podatkowe kapitału nie
powinno być uzależnione od jego formalnego
podziału na struktury organizacyjne (jedna
lub większa liczba powiązanych spółek).
Remedium
na
niekorzystne
efekty
zróżnicowania – instytucja podatkowej grupy
kapitałowej…
Opodatkowanie podmiotów powiązanych
– przykład
Kapitał 1.000.000 – alternatywna organizacja:
a) jedna spółka o kapitale 1.000.000
b) dwie spółki S-ka(1) i S-ka(2) o kapitale
500.000 każda
Stawka podatkowa = 10%
Sytuacja a): D = 100, Podatek = 10
Sytuacja b): S-ka(1) D = 200; S-ka(2) S = 100
Podatek S-ki(1) = 20; podatek S-ki(2) = 0
Taki sam efekt gospodarczy funkcjonowania
kapitału (D = 100) ale obciążenie
podatkowe dwóch spółek łącznie podwójnej wysokości!!
Opodatkowanie podmiotów powiązanych
– podatkowa grupa kapitałowa
Remedium na niekorzystne efekty zróżnicowania obciążeń
podatkowych podmiotów powiązanych– instytucja
podatkowej grupy kapitałowej…
Warunki:
a) skład - wyłącznie spółki z o. o. i S.A.
b) przeciętny kapitał zakładowy przypadający na każdą ze
spółek, jest nie niższy niż 1.000.000 zł,
c) spółka dominująca i spółki zależne zawarły, w formie
aktu notarialnego, umowę o utworzeniu, na okres co
najmniej 3 lat podatkowych, podatkowej grupy
kapitałowej i umowa ta została zarejestrowana przez
naczelnika urzędu skarbowego
Opodatkowanie podmiotów powiązanych
– podatkowa grupa kapitałowa
Dalsze warunki:
d) "spółka dominująca” posiada bezpośredni 95
% udział w kapitale zakładowym pozostałych
spółek, zwanych "spółkami zależnymi",
e) spółki zależne nie posiadają udziałów w
kapitale
zakładowym
innych
spółek
tworzących tę grupę,
f) w spółkach tych nie występują zaległości we
wpłatach podatków stanowiących dochód
budżetu państwa,
Podatkowa grupa kapitałowa –
korzyści…
a) Inne korzyści (np. możliwość stosowania cen
transferowych między spółkami)…
b) Podatek dochodowy oraz zaliczki na ten
podatek są obliczane, pobierane i wpłacane
przez spółkę wskazana w umowie o utworzeniu
podatkowej grupy kapitałowej,
ALE…
Spółki tworzące podatkową grupę kapitałową
odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania z
tytułu podatku dochodowego należnego za
okres obowiązywania umowy.
Katalog innych zagadnień dotyczących
opodatkowania dochodów…
• Niedostateczna kapitalizacja….
• Ceny transferowe…
• Unikanie podwójnego opodatkowania…
o0o
Dziękuję za uwagę…