WB_zapasy

ZAPASY
W LOGISTYCE
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
opracowanie
Dr Wojciech M. BANASIEWICZ
ZARZĄDZANIE
ZAPASAMI
TEZA:
Rozwój koncepcji just-in-time, MRP, MRP II, DRP, wraz z podkreśleniem potrzeby partnerskiej współpracy z dostawcami, skracania czasu realizacji dostaw oraz eliminacji zapasów, bądź obniżenia (optymalizacji) ich
poziomu, wywołał zmiany w zarządzaniu zapasami.
Nie zmienia to jednak faktu, że nadal każde przedsiębiorstwo utrzymuje zapasy (bezpieczeństwa) różnego rodzaju i w związku z tym nie zmalało
znaczenie ekonomiki zapasów i metod zarządzania zapasami.
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
definicje
Zapasy to (w uproszczeniu):
wartość lub ilość surowców,
komponentów, dóbr użytkowych,
półproduktów i wyrobów gotowych,
które są przechowywane lub
składowane w celu zużycia w razie
zaistnienia takiej potrzeby.
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
definicje
Zarządzanie zapasami odnosi się do:
metod umożliwiających utrzymywanie
zapasów surowców, części,
półproduktów lub wyrobów gotowych w
ilości pozwalającej zapewnić
maksymalny poziom obsługi klienta przy
minimalnych kosztach.
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
definicje
Według H.K. Compton’a i D. Jessop’a
zapasy to *:
„zbiór wszystkich materiałów, dóbr i usług
wykorzystywanych w przedsiębiorstwie
niezależnie od tego, czy zostały one
zakupione na zewnątrz, dostarczone z
innnego oddziału przedsiębiorstwa, czy
wyprodukowane na miejscu”.
[*] H.K. Compton, D. Jessop, Dictionary of Purchasing and
Supply Management, Pitman, London 1989, s.135
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
klasyfikacja
Np. w przedsiębiorstwie produkcyjnym:

Surowce,

Komponenty i podzespoły,

Wyroby gotowe,

Dobra użytkowe
Z punktu widzenia wykorzystania zapasów w całym
łańcuchu dostaw można je podzielić na:

Zapasy podstawowe (surowce, komponenty i
podzespoły oraz półprodukty i wyroby gotowe);

Zapasy pomocnicze (wszelkiego rodzaju
produkty potrzebne w przedsiębiorstwie);
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
cele
Do celów zarządzania zapasami należą:

Zapewnienie wymaganego poziomu obsługi klientów wewnętrznych i zewnętrznych z uwzględnieniem jakości i stosunku do całości (odsetka)
zrealizowanych zamówień;
 Monitorowanie bieżącego i przyszłego zapotrzebowania na wszystkie dobra konieczne dla uniknięcia nadwyżek oraz wąskich gardeł w produkcji;

Minimalizowanie kosztów poprzez zmniejszanie
różnorodności zapasów, ustalanie ekonomicznych wielkości zamawianych partii i analizowanie
kosztów tworzenia i utrzymywania zapasów.
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
cele
Do najważniejszych czynników determinujących właściwą
wielkość zapasów przedsiębiorstwa należą:

Popyt na wyrób gotowy, w którego skład wchodzą zakupione
dobra zaopatrzeniowe;

Polityka zapasów w przedsiębiorstwie;

Stosowane metody produkcji:
- produkcja jednostkowa,
- podukcja seryjna,
- montaż lub obróbka;

Rodzaj popytu na daną pozycję zapasów:
- niezależny
- zależny;

Poziom obsługi klienta, tj. wymagany stopień dostępności z
zapasu (straty w wyniku opóźnień w produkcji, szpitale).
liczba przypadków zaspokojenia popytu na dany produkt
Dostępność
=
liczba przypadków zgłoszenia popytu na dany produkt
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
popyt niezależny i zależny
Popyt może być niezależny i zależny.
 Popyt niezależny (pierwotny) powstaje poza przedsiębiorstwem tj. na rynku, a więc determinują go warunki
rynkowe, a nie decyzje dotyczące produkcji.
W przypadku przedsiębiorstw produkcyjnych całkowicie niezależny popyt
charakteryzuje jedynie wyroby gotowe (produkty końcowe sprzedawane klientowi).
Popyt niezależny można jedynie prognozować. Mimo że waha się on pod wpływem
przypadkowych zdarzeń na rynku, jest zwykle ciągły i daje się określić.

Popyt zależny (wtórny) - to potrzeby materiałowe
przedsiębiorstwa wynikające z konieczności wytworzenia
wyrobów gotowych i ich części zamiennych.
Popyt ten można zaplanować, a z powodu „harmonogramowania produkcji” seryjnej jest
zwykle nieciągły i nieregularny.
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
koszty zapasów
W zarządzaniu zapasami
bardzo ważne są koszty
tworzenia i utrzymywania
zapasów, a także koszty
wyczerpania zapasów.
Koszty tworzenia zapasów (koszty zamawiania).
Wysokość kosztów związanych ze złożeniem
zamówienia jest niezależna od jego wielkości.
Na koszty te składają się:

koszty wstępne
(np. k. przygotowania zgłoszenia zapotrzebowania, wyboru dostawcy,
negocjacji itp.);

W praktyce trudno jest ustalić
względnie jednoznaczne stanowisko
w kwestii tworzenia zapasów
dlatego, że różnią się one w
zależności od:
-złożoności zamówienia i stażu pracy
pracowników za nie
odpowiedzialnych,
-- sposobu przygotowania
amówienia (ręcznie czy
koszty złożenia zamówienia
(np. k. przygotowania zamówienia, materiałów biurowych, wysyłki
zamówienia itp.);

Koszty ponoszone po złożeniu zamówienia
(np. k. realizacji zamówienia, przyjęcia dostarczanych dóbr na stan,
manipulacja materiałami, badań kontrolnych, potwierdzania faktur i
realizacji wskazanych na nich należności itp.).
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
koszty zapasów (2)
Koszty utrzymywania zapasów to całość kosztów ponoszonych
wskutek istnienia zapasów w przedsiębiorstwie. Na koszty
te składają się:
1) Koszty proporcjonalne do wartości zapasu:

Koszty kapitału (finansowania), np. k. odsetek od kapitału
zamrożonego w zapasach;

Koszty ubezpieczenia,

Utrata wartości zapasów w wyniku ich zepsucia się oraz
kradzieży (podkradanie).
2) Koszty proporcjonalne w stosunku do fizycznych właściwości
zapasów:

Koszty składowania, k. przestrzeni magazynowej, opłaty
magazynowe, opłaty za energię i ogrzewanie.

Koszty pracy związane z czynnościami manipulacyjnymi i
kontrolnymi,

Koszty biurowe związane z opracowaniem dokumentacji i
prowadzeniem ewidencji magazynowej.
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
koszty zapasów (3)
Koszty wyczerpania
zapasów są często ukryte
w kosztach ogólnych.
Są one trudne do
oszacowania lub
uwzględnienia w
modelach zapasów.
Koszty wyczerpania zapasów – można tylko ustalić koszty
pośrednie tj.:
 Straty wynikające ze zmniejszenia wolumenu produkcji;
 K. spowodowane przestojami i zwyżkę kosztów
wynikającą z rozłożenia ogólnych kosztów stałych na
zmniejszony volumen produkcji;
 K. działań podjętych w celu uzupełnienia zapasów, np. k.
zakupu dóbr od podmiotu utrzymującego ich zapas po
wyższej cenie,
k. pozyskania materiałów substytucyjnych;
 Utratę reputacji u klientów spowodowaną brakiem
zdolności do realizacji dostaw lub opóźnieniem
dostawy
W praktyce logistycznej
reguła 80/20 stała się podstawą analizy zapasów i na
jej bazie stworzono metodykę
szeroko stosowanej analizy
ABC, która dzieli zapasy pod
kątem wartości (zaznaczono
także na rysunku). Skoro
20% pozycji asortymentowych pozostających w
zapasie stanowi 80% całkowitej wartości zapasu, to sugeruje odmienne podejście
do sterowania zapasem tych
20% pozycji, do procesu
wyboru dostawców oraz do
obsługi dostaw.
Udział wartości [%]
ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
metoda ABC
udział dóbr [ %]
Ilość Q
Model stałej wielkości zamówienia przy znanym (określonym) popycie
Poziom
zapasów
Punkt
ponownego
składania
zamówienia
Czas T
Koszty roczne K
Koszty utrzymywania
zapasów
Wielkość zamówienia Q