cele zarządzania zapasami

ZARZĄDZANIE ZAPASAMI
1

surowce i materiały

produkcja w toku

wyroby gotowe

towary
2
Potencjalne miejsca lokalizacji
materiałowego punktu rozdziału
Dostawca
Montownia
Wytwórca
Detalista
Klient
Pull
Push
Projektowanie
na zamówienie
Pull
Push
Wytwarzanie na
zamówienie
Pull
Montaż na
zamówienie
Pull
Push
Produkcja na
zapas
Przepływ produktu
Materiałowy punkt rozdziału
Źródło: S. Hoekstra, J. Romme, Integrated logistics structures: Developing Customer Oriented Goods Flow, McGraw-Hill, London 1999.
3
PRODUKCJA
ZAOPATRZENIE
ETO
MTO
ATO
FTO
DYSTRYBUCJA
MTS
MTS - Make to Stock
MTO - Make to Order
ETO - Engineering to Order
ATO - Assemble to Order
FTO - Finish to Order
4
25000
20000
15000
wyr. got. [TPLN]
prod. w toku [PLN]
materiały [TPLN]
10000
5000
0
sty lut mar kwi maj cze lip się wrz paź lis gru
5
PODZIAŁ ZAPASÓW ZE WZGLĘDU NA
DŁUGOŚĆ SKŁADOWANIA W MAGAZYNIE
12,00 zł
10,00 zł
Ponad 720 dni
360-720 dni
tys. PLN
8,00 zł
6,00 zł
4,00 zł
180-360 dni
90-180 dni
60-90 dni
30-60 dni
14-30 dni
2,00 zł
-
Do 14 dni
zł
6
CO TO JEST ZAPAS??
Zapas
Bufor
KOSZT
Stock
Rezerwa
7
POWODY UTRZYMYWANIA ZAPASU
Jedyny dobry racjonalny powód utrzymywania
zapasu to uzasadnione twierdzenie:
Koszty utrzymywania zapasu są zdecydowanie
niższe niż koszty powstałe w wyniku jego braku
przy założonym poziomie ryzyka.
8

ryzyko i niepewność

niepodzielność
9
FUNKCJE ZAPASÓW
Antycypacja przyszłego popytu
 Zabezpieczenie przed fluktuacją popytu i
podaży
 Racjonalizacja kosztów zakupów lub
produkcji określoną wielkością serii
 Zabezpieczenie ciągłości dostaw
(pipeline inventory)
 Zabezpieczenie przed ,,Act of God”

10
STEROWANIE ZAPASAMI:

co,

kiedy,

ile kupić?
11
Just in Time
Just in Sequence
12
ANALIZA ZAPASÓW ABC
materiał
zapas w tonac h
cena
zapas w złotych
kolejność
1
8
1
8
3
2
10
0,3
3
7
3
5
8
40
1
4
5
0,2
1
9
5
10
0,1
1
10
6
15
2
30
2
7
12
0,5
6
4
8
20
0,2
4
6
9
5
0,4
2
8
10
10
0,5
5
5
materiał
skumulowana
ilość
skumulowana wartość
3
5
40
6
20
70
1
28
78
7
40
84
10
50
89
8
70
93
2
80
96
9
85
98
5
95
99
4
100
100
grupa
(udzi ał w wartości)
A (70% )
B (19% )
C (11% )
13
ZAPASY TYPU A, B, C
100
89
C
70
B
A
20
50
100
14

popyt niezależny (modele sterowania zapasami)

popyt zależny (Material Requirements Planning)
15
FORMUŁA WILSONA

EOQ – Economic Order Quantity

Optymalna partia zakupu
16
EWZ – ekonomiczna wielkość zamówienia
D
– WI E LK O ŚĆ P OPY T U ( ZU Ż Y CI A ) W R OK U
S
– KOSZT TWORZENIA ZAPASÓW
(Z AM A WI AN I A , PR Z EST A WI E NI A
PRODUKCJI ...)
C
– KO SZT JE DNO ST KI T O WA RU
(PRODUKTU)
I
– STOPA OKREŚLAJĄCA RE LACJĘ
MIĘDZY KOSZTAMI UTRZYMANIA
ZAPASÓW A ICH WARTOŚCIĄ
Q
– WI E L K O ŚĆ ZA M A WI A N E J PA RTI I
TC – ŁĄCZNE KOSZTY SKŁADANIA
ZA M Ó WI E Ń O RA Z UT RZ Y M Y W AN I A
ZAPASÓW
Roczne koszty utrzymywania zapasów:
iCQ / 2
Roczne koszty tworzenia zapasów:
SD/ Q
TC  SD / Q  iCQ / 2
Minimum kosztów (TC), gdy:
Q  2SD / iC
17
EWZ
TC
TC
iCQ/2
SD/Q
O
Q
18
WYCZERPANIE ZAPASU NA SKUTEK
OPÓŹNIENIA W REALIZACJI ZAMÓWIENIA
Poziom
zapasu
Q
Q
Q
Faktyczny
moment dostawy
(realizacji zamówienia)
0
Brak
zapasu
Złożenie
zamówienia
Czas
Przewidywany
moment dostawy
(realizacji zamówienia)
19
WYCZERPANIE ZAPASU NA SKUTEK POPYTU
WIĘKSZEGO OD PRZEWIDYWANEGO
Poziom
zapasu
Przewidywany
poziom zapasu
Zamówienie
Q
Faktyczny
poziom zapasu
Okres
realizacji zamówienia
Brak
zapasu
Czas
Dostawa
(realizacja zamówienia)
20
Q
B+Q/2
Q
B
L
21
MODEL STAŁEGO PUNKTU ZAMAWIANIA
Q
Q
R=B+Z
Z
B
L
22
MODEL STAŁEGO ODSTĘPU MIĘDZY
ZAMÓWIENIAMI
S=Q+M+B
Q
Q
M
M
B
P
L
czas
23
ZESTAWIENIE ANALIZ ABC I XYZ
Dokładność
diagnozy
Wartościowość
A
wysoki
poziom
wartości
zużycia,
wysoka
dokładność
prognozy
B
średni poziom
wartości
zużycia,
wysoka
dokładność
prognozy
C
niski poziom
wartości
zużycia,
wysoka
dokładność
prognozy
Y
wysoki
poziom
wartości
zużycia,
średnia
dokładność
prognozy
średni poziom
wartości
zużycia,
średnia
dokładność
prognozy
niski poziom
wartości
zużycia,
średnia
dokładność
prognozy
Z
wysoki
poziom
wartości
zużycia, niska
dokładność
prognozy
średni poziom
wartości
zużycia, niska
dokładność
prognozy
niski poziom
wartości
zużycia, niska
dokładność
prognozy
X
24
Zdarzeniem inicjującym procedury zaopatrzenie jest
albo osiągnięcie przez poziom zapasów założonego
stanu ,,s’’ (model zamawiania oparty na poziomie
informacyjnym) albo upłynięcie określonego czasu ,,t’’
(model zamawiania oparty na przeglądzie okresowym).
Zdarzenia te odpowiadają nam na pytanie ,,kiedy’’.
Odpowiedź na pytanie ,,ile’’ można również uzyskać na
dwa sposoby. Zamówiona ilość stanowi albo z góry
określoną wartość ,,Q’’, albo jest wartością zmienną
i uzupełnia zapasy do określonego poziomu ,,S’’.
25
REGUŁY ZAMAWIANIA TOWARÓW
Zamawiana ilość
Termin
Q
S
Termin zamówienia – s
Zasada (s,Q)
Zasada (s,S)
Termin zamówienia - t
Zasada (t,Q)
Zasada (t,S)
26




s,Q – zamawiana jest stała (optymalna) wielkość partii
dostawy, zmienną jest czas upływający od złożenia danego
zamówienia do złożenia zamówienia następnego
uzależniony od osiągnięcia poziomu informacyjnego.
s,S – po osiągnięciu poziomu informacyjnego wystawiane
jest zamówienie na wielkość uzupełniającą zapas do
poziomu maksymalnego.
t,Q – ustalony czas przeglądu okresowego stanowi
czynnik do wystawienia zamówienia na stałą ilość
dostawy.
t, S – również czynnikiem do wystawienia zamówienia
jest przegląd okresowy prowadzony w z góry określonym
cyklu, jednak zapas jest uzupełniany do poziomu
maksymalnego.
27
A
B
C
X
s,Q
s,Q
s,S
Y
s,Q
s,Q
s,S
Z
s,Q
s,Q
t,Q
28
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY STANDARDAMI
OBSŁUGI KLIENTA A ZAPASAMI
tys. USD
30
średnia
wartość
zapasów
25
2
20
1
15
90
92
94
96
98
100
1 – dostawy częstsze
2 – dostawy rzadsze
29
KOSZTY
 rozproszenie wśród wielu grup kosztów
ujmowanych układach rodzajowych i kalkulacyjnych
 rozdzielenie odpowiedzialności za kształtowanie
się kosztów na wiele komórek organizacyjnych
i stanowisk
 pracochłonność (ewidencja i obliczenia)
czynności związanych z ustaleniem wielkości
kosztów
30
KOSZTY ZAPASÓW
I.
koszty utrzymania zapasów
II. I + koszty zamawiania
III. I + II + koszty wyczerpania zapasów
Do kosztów zapasów można zaliczyć także koszty zapasów w drodze
31
KOSZTY UTRZYMANIA ZAPASÓW
1. Koszty składowania
2. Koszty obsługi
3. Koszty ryzyka
4. Koszty kapitałowe
32
CELE ZARZĄDZANIA ZAPASAMI



Najlepszy poziom obsługi klienta
Minimalne inwestycje w zapasy
Niskie koszty działalności
Trade off – ,,coś za coś’’
Poszukiwanie optimum proces podejmowania
decyzji przy minimalizacji kosztów całkowitych
33
PODSTAWOWE ZALEŻNOŚCI
TYPU „TRADE OFF” ZWIĄZANE Z ZAPASAMI
Koszty
tworzenia
zapasów
trade
off
Koszty
utrzymania
zapasów
EWZ
koszty zapasów
a korzyści skali
Liczba magazynów przy zachowaniu poziomu
obsługi klienta
koszty
koszty
utrzymania
zapasów
koszty transportu
liczba magazynów
Koszty
wyczerpania
zapasów
trade
off
B
koszty zapasów
a poziom obsługi klienta
Prędkość przepływu przy zachowaniu poziomu
obsługi klienta
koszty
koszty
transportu
koszty
utrzymania
zapasów
prędkość przemieszczania
Prędkość przepływu przy niezmiennej
wielkości zapasów
koszty
koszty
transportu
koszty
wyczerpania
zapasów
prędkość przemieszczania
34
WSKAŹNIK OBROTU ZAPASAMI

zapas przeciętny,

wskaźnik zapasu w dniach.
35
ZAPAS BEZPIECZEŃSTWA
36