Katowice, dnia 25 luty 2007 r - Zakład Biochemii i Genetyki

Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Zakład Biochemii i Genetyki Medycznej
Wydział Nauk o Zdrowiu
ul. Medyków 18, 40-752 Katowice
tel. +48 (32) 208 84 73 | fax.+48 (32) 252 84 32
[email protected] | www.sum.edu.pl
Przedmiot: BIOLOGIA MEDYCZNA
Kierunek: Fizjoterapia – studia stacjonarne (I sopień)
1. OPIS PRZEDMIOTU
Celem przedmiotu jest przekazanie wiedzy dotyczącej ogólnej budowy i funkcji organizmu
człowieka w zakresie budowy tkankowej, rozrodu i rozwoju prenatalnego oraz zasad
dziedziczenia.
Efekty kształcenia:
Student, który zaliczył przedmiot powinien potrafić:
EK1. Opisać budowę i funkcje komórek oraz budowę mikroskopową i typy podstawowych
tkanek człowieka.
- opisać budowę i funkcje komórek, strukturę błon biologicznych, cytoplazmy oraz
organelli wewnątrzkomórkowych a także komunikację międzykomórkową i cykl
komórkowy (EK1.1).
- charakteryzować podstawowe tkanki człowieka: tkankę nabłonkową wraz z gruczołami i
mechanizmem działania gruczołów wydzielania wewnętrznego, tkankę łączną, mięśniową,
nerwową (EK1.2).
EK2. Charakteryzować podstawowe zasady dziedziczenia, molekularne podłoże zmienności i
najważniejsze choroby genetyczne człowieka.
- opisać molekularne podstawy genetyki, strukturę i właściwości kodu genetycznego,
odczytywanie i przekazywanie informacji genetycznej (EK2.1).
- wyjaśniać podstawowe zasady dziedziczenia oraz szacować ryzyko wystąpienia chorób
genetycznych (EK2.2).
- charakteryzować molekularne podstawy zmienności i mutagenezy oraz wybrane choroby
genetyczne człowieka (EK2.3).
EK3. Charakteryzować podstawy rozrodu oraz prawidłowego i zaburzonego rozwoju
zarodkowego.
- opisać oogenezę, spermatogenezę, zaplemnienie i zapłodnienie a także podstawowe etapy
rozwoju prenatalnego: bruzdkowanie, gastrulację i organogenezę oraz budowę i fuknkcje
łożyska i błon płodowych (EK3.1).
- wyjaśniać mechanizmy rozwoju zarodkowego: ruchy morfogenetyczne, wzrost, inhibicję
kontaktową, indukcję embrionalną, degenerację morfogenetyczną i rolę genów w
różnicowaniu się komórek i rozwoju zarodkowym (EK3.2).
- charakteryzować wady rozwojowe, ich przyczyny oraz znaczenie czynników
teratogennych (EK3.3).
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Zakład Biochemii i Genetyki Medycznej
Wydział Nauk o Zdrowiu
ul. Medyków 18, 40-752 Katowice
tel. +48 (32) 208 84 73 | fax.+48 (32) 252 84 32
[email protected] | www.sum.edu.pl
2. PROGRAM ZAJĘĆ I ZAGADNIENIA TEORETYCZNE
WYKŁADY
1. Podstawy cytologii – budowa i funkcje komórek. Zróżnicowanie funkcjonalne komórek na
wybranych przykładach, typy komórek rozrodczych człowieka. Struktura i funkcje błon
biologicznych; cytoplazmy, cytoszkieletu; organelli wewnątrzkomórkowych: siateczki
śródplazmatycznej, mitochondrium, aparatu Golgiego, lizosomów, peroksysomów, centrioli, jądra
komórkowego.
2. Wybrane zagadnienia cytofizjologii: transport bierny, aktywny, nośniki, symport, antyport,
kanały. Transport śródkomórkowy; do komórki i z komórki: endocytoza, egzocytoza
(konstytutywna, indukowana), transcytoza. Komunikacja międzykomórkowa: odbieranie
sygnałów, transdukcja sygnału do wnętrza komórki, biologiczne efekty wewnątrzkomórkowe –
mechanizmy.
3. Cykl komórkowy, charakterystyka i przebieg faz: interfaza, mitoza, mejoza; Regulacja cyklu
komórkowego.
4. Molekularne podstawy genetyki – gen, allel, allelomorfizm, genom człowieka, kariotyp,
struktura i właściwości kodu genetycznego, odczytywanie i przekazywanie informacji genetycznej.
5. Podstawy embriologii; ontogeneza, kryteria podziału na okresy. Etapy rozwoju zarodka w
okresie przedimplantacyjnym oraz etapy rozwoju zarodka i płodu w okresie poimplantacyjnym.
Mechanizmy rozwoju zarodkowego: ruchy morfogenetyczne, wzrost, kontrola proliferacji inhibicja kontaktowa, indukcja embrionalna, degeneracja morfogenetyczna, rola genów w
różnicowaniu się komórek i rozwoju zarodkowym. Błony płodowe: owodnia, pęcherzyk żółtkowy,
kosmówka, omocznia, sznur pępowinowy, łożysko – budowa i funkcja.
Czynniki teratogenne, wady rozwojowe, przykłady.
ĆWICZENIA
1. Podstawy histologii ogólnej i szczegółowej. Tkanka nabłonkowa – budowa i funkcje. Typy
nabłonków i gruczołów. Gruczoły wydzielania wewnętrznego i mechanizm działania hormonów.
2. Podstawy histologii ogólnej i szczegółowej-cd. Krew. Tkanka chrzęstna - typy, występowanie,
funkcja. Tkanka kostna. Tkanka mięśniowa (gładka, poprzecznie prążkowana szkieletowa i serca)
– budowa i funkcja. Tkanka nerwowa – typy neuronów, nerwy, tkanka glejowa – budowa i
funkcje.
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Zakład Biochemii i Genetyki Medycznej
Wydział Nauk o Zdrowiu
ul. Medyków 18, 40-752 Katowice
tel. +48 (32) 208 84 73 | fax.+48 (32) 252 84 32
[email protected] | www.sum.edu.pl
3. Podstawy genetyki człowieka i genetyki klinicznej.
Zasady dziedziczenia: dominacja, recesywność, kodominacja. Typy dziedziczenia: autosomalne
recesywne, autosomalne dominujące, jednogenowe, wielogenowe, sprzężone z chromosomem X,
wieloczynnikowe, dziedziczenie mitochondrialne.
4. Zmienność i dziedziczność – podstawy molekularne, mutacje, polimorfizmy, aberracje
chromosomowe. Wybrane choroby dziedziczne wynikające z defektu genomu jądrowego, w tym
charakterystyczne dla grup etnicznych. Wybrane choroby dziedziczne wynikające z defektu
genomu mitochondrialnego.
5. Podstawy embriologii człowieka.
Biologia gonad człowieka. Jajnik, jajowód, macica; Jądra, drogi odprowadzające nasienie:
przewody jądra i najądrza, nasieniowód.
Gametogeneza: oogeneza – przebieg, cykl miesięczny, kontrola hormonalna, dojrzewanie i
wędrówka jaja przez drogi rodne. Spermatogeneza i spermiogeneza – przebieg, kontrola
hormonalna. Zaplemnienie i zapłodnienie, kapacytacja, implantacja blastocysty, bruzdkowanie,
gastrulacja, różnicowanie się: ektodermy, endodermy, mezodermy, organogeneza.
3. WYKAZ LITERATURY
1. Mizgajska-Wiktor H i wsp. Podstawy biologii człowieka. PWN 2014.
http://libra.ibuk.pl/book/105090 – dostęp w sieci uczelni
2. Alberts B i wsp. Podstawy biologii komórki. PWN Warszawa 1999
3. Zawistowski S. Zarys histologii. Podręcznik dla studentów. PZWL W-wa
4. Sawicki W. Histologia. PZWL W-wa
5. Friedman JM i wsp. Genetyka. Urban & Partner Wrocław 1997
6. Ostrowski K. Embriologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny. PZWL Warszawa,
wydanie dowolne