Referat „Zdrowie psychiczne w miejscu pracy” 16.09.2014 Dziękuję

Referat „Zdrowie psychiczne w miejscu pracy”
16.09.2014
Dziękuję za zaproszenie do udziału w konferencji. Chętnie przedstawię problem
„zdrowia psychicznego w miejscu pracy” z niemieckiej perspektywy. Dbałość i
wspieranie zdrowia psychicznego w pracy należą także u nas do najważniejszych
wyzwań w obrębie ochrony pracy.
Obciążenie psychiczne w pracy rośnie od połowy lat 90. Federalny Urząd ds.
Ochrony Pracy i Medycyny Pracy – die Bundesanstalt für Arbeitsschutz und
Arbeitsmedizin - publikuje doroczny raport statystyczny o stanie bezpieczeństwa i
zdrowia w pracy. W roku 2012 odnotowano prawie 60 mln dni niezdolności do pracy
z powodu zachorowań psychicznych. Mógłbym nawet znaleźć wiele przykładów w
moim środowisku.
Kwestią sporną jest ocena, czy wzrost zachorowań odpowiada rzeczywistemu
pogorszeniu stanu zdrowia ludności. Za jego przyczynę uznaje się też szerszą
świadomość tego problemu w opinii publicznej. Debata publiczna na temat zaburzeń
psychicznych spowodowanych pracą doprowadziła do większej wrażliwości na ten
problem. To może mieć wpływ na ilość diagnoz. Zaburzenia psychiczne są obecnie
szerzej akceptowane. Lekarze diagnozują je częściej i odpowiednio zmienili praktykę
przepisywania leków. Jako istotną przyczynę przyjmuje się jednak rosnącą presję w
środowisku pracy i wzrost obaw o utratę pracy.
Obciążenie psychiczne w pracy wynika z wielu czynników, np. stopnia intensywności
pracy lub wsparcia społecznego w miejscu pracy. Praca pozbawiona obciążeń
psychicznych nie jest możliwa i nie jest też pożądana. Wszystko zależy od jej
skutków. Decydujące znaczenie ma stosunek obciążenia pracą do możliwości
odreagowania w pracy i poza nią.
Obciążenie psychiczne ma różne skutki: np. spadek motywacji, mniejsza wydajność
lub wzrost konsumpcji leków i alkoholu. Ponadto obciążenie psychiczne przekłada
się również na często spotykane wśród ludzi choroby kręgosłupa lub serca i układu
krążenia.
Istnieje zgodność co do tego, że wraz ze zmianą świata pracy następuje wzrost
czynników obciążających psychikę. Są to:
•
coraz większa proporcja pracy umysłowej i rosnące wymagania co do
kwalifikacji i stałego doskonalenia zawodowego,
•
ciągłe przyspieszanie procesów produkcji, świadczenia usług i komunikacji,
•
wzrost wykorzystania nowych technologii, umożliwiających stałą dostępność,
coraz częstsze odrywanie się od pracy i „przesuwanie granic” pracy,
•
nietrwałe stosunki pracy, rosnące wymagania wobec mobilności pracowników
i rosnąca niepewność o zawodową przyszłość,
•
i spadek stabilności stosunków społecznych.
Wyniki badania opinii pracowników pokazują podobne tendencje. I tak z porównania
badań z lat 80-tych i obecnych wynika wzrost obciążeń psychicznych w pracy.
Prawie 60% badanych zatrudnionych podało, że musi zajmować się jednocześnie
różnymi zadaniami, tzw. multitasking. Praca pod presją czasu i wyniku, i przeszkody
w wykonywaniu pracy występują obecnie znacznie częściej (ponad 50 %) niż jeszcze
w połowie lat 80-tych.
Zgodnie z moim doświadczeniem z pracy w ministerstwie te czynniki są bardzo
wiarygodne. Mamy bardzo stabilne miejsce pracy. Jednak znam kilka przykładów
sytuacji, w których dopiero diagnoza wypalenia zawodowego doprowadziła do
odciążenia pracownika.
Także rząd federalny zajął się tym problemem. Umowa koalicyjna zawarta
poprzedniej jesieni żąda rozwoju nowych koncepcji prewencji i wewnątrzzakładowych
rozwiązań. W celu wprowadzenia w życie tego postulatu Federalny Urząd ds.
Ochrony Pracy i Medycyny Pracy planuje przeprowadzenie badania „Zdrowie
psychiczne w miejscu pracy – naukowa ocena sytuacji”. Celem badania jest szeroka i
oparta na wiedzy analiza sytuacji w obszarze obciążeń psychicznych w świecie
pracy.
Zgodnie z ideałem godnej pracy należy przy tym uwzględnić nie tylko zagrożenia, ale
także specyficzne cechy wspierające rozwój osobowości i zdrowia. Ma powstać
ugruntowany naukowo przegląd czynników obciążających psychicznie. Zapewni on
informację na temat skutków prozdrowotnych i wpływających na pogorszenie stanu
zdrowia. W ten sposób mają powstać możliwe wskaźniki i wskazówki, co do
postępowania w przypadkach granicznych w związku z czynnikami obciążającymi
psychicznie.
W Ustawie o ochronie pracy umieszczono w 2013 r. zapis o tym, że pojęcie zdrowia
obejmuje zdrowie fizyczne i psychiczne i że podczas oceny zagrożeń należy
uwzględnić
także
obciążenia
psychiczne.
Rozporządzenie
o
monitorach
komputerowych w pracy, o biomaterii i w sprawie zapobiegania chorobom
zawodowym również zawierają takie zapisy.
Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych doprowadziło we współpracy z
Federacją
Niemieckich
Związków
Zawodowych
i
Federalnym
Zrzeszeniem
Niemieckich Pracodawców do powstania ogólnej atmosfery zrozumienia dla
znaczenia zdrowia psychicznego w świecie pracy i stworzenia konkretnych zaleceń.
Ochrona zdrowia w przypadku obciążenia psychicznego spowodowanego pracą jest
ważnym punktem Wspólnej Niemieckiej Strategii Ochrony Pracy – die Gemeinsame
Deutsche Arbeitsstrategie, GDA.
Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych kieruje programem roboczym „
Psychika”, przeprowadzanym przez federację, landy i podmioty świadczące
ubezpieczenia wypadkowe wraz z partnerami społecznymi. Udało się aktywnie
włączyć obu partnerów społecznych do dzielenia odpowiedzialności za operacyjne
wdrożenie celu strategii. Zrzeszenia pracodawców zwracają uwagę pracodawców i
menedżerów na konieczność przeprowadzenia konkretnych działań, związki
zawodowe kontaktują się z radami zakładowymi i zatrudnionymi. Tym samym
wnoszą ważny wkład w realizację programu w poszczególnych zakładach pracy.
Do celów programu roboczego Psychika należą m. in.
•
działania na rzecz godnego kształtowania pracy,
•
tworzenie dalszej wiedzy i doświadczeń zawodowych,
•
i obszerna naukowa ocena sytuacji na temat obciążeń psychicznych w
codziennym życiu zawodowym,
Głównym celem projektu „Zdrowie psychiczne w świecie pracy” jest uzupełnienie i
rozpowszechnienie w różnych obszarach świata pracy posiadanej wiedzy na ten
temat. W tym celu uwrażliwia się na ten problem osoby odpowiedzialne i
multiplikatorów.
Program
skierowany
jest
do
wszystkich
zainteresowanych
pracowników przedsiębiorstw i w służby publicznej. Osoby w nim uczestniczące
mogą znaleźć informacje w Internecie, broszurach, na płytach CD i podczas różnych
wydarzeń. Mają w ten sposób zyskać świadomość i wytworzyć wrażliwość na
problem „zdrowia psychospołecznego”, a także poznać praktyczne możliwości
indywidualnego działania. Na stronie internetowej zamieszczone są konkretne
rozwiązania z praktycznymi przykładami zastosowań.
Również Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych i najważniejsze instytucje
partnerów społecznych (DGB i BDA) opublikowały wspólne oświadczenie dotyczące
zdrowia psychicznego w świecie pracy. Chcą razem ulepszyć zapobieganie
schorzeniom psychicznym i ponowne włączenie pracowników chorych psychicznie.
Działania te ułatwiają osobom odpowiedzialnym w przedsiębiorstwach sprostanie
odpowiedzialności za swoich pracowników. Powinni to robić także w swoim własnym
interesie. Jak Państwo wiedzą potencjał pracowników w naszych krajach kurczy się.
Rośnie przeciętny wiek osób zatrudnionych. Musimy zatem zadbać o dobre warunki
pracy i nie możemy zgadzać się na wzrost zachorowań na tle psychicznym.
Bardzo dziękuję za uwagę!