MAKROEKONOMIA rynek pieniężny

MAKROEKONOMIA
Dr Monika Wyrzykowska-Antkiewicz
RYNEK PIENIĘŻNY
Pieniądz i podaż pieniądza
 Pieniądz:
Powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za
dostarczone dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań (np. spłata długu). Inaczej mówiąc,
jest to środek wymiany
 Podaż pieniądza:
Podaż pieniądza ustalana jest przez bank centralny (w Polsce przez Radę Polityki
Pieniężnej i NBP).
Rodzaje pieniądza
 Pieniądz towarowy (np. złoto, muszelki, skóry itp.)
 Pieniądz symboliczny (banknoty, monety).
 Pieniądz bezgotówkowy
Funkcje pieniądza




Środek wymiany
Jednostka rozrachunkowa
Środek przechowywania wartości (tezauryzacji)
Płynność pieniądza to łatwość z jaką dane aktywo można zamienić na gotówkę (przez
łatwość rozumiemy szybkość i pewność takiej zamiany).
Miary pieniądza
 M0 = gotówka w obiegu pozabankowym (C) + rezerwy gotówkowe banków (R) = baza
monetarna (H)
 M1= gotówka w obiegu pozabankowym (C) + depozyty na żądanie (D) = C + D
 M2 = M1+ depozyty terminowe z terminem pierwotnym od 2 lat włącznie + depozyty
z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie
 M3 = M2+ operacje z przyrzeczeniem odkupu + dłużne papiery wartościowe z
terminem pierwotnym do 2 lat włącznie
Przykładowy bilans banku centralnego
Aktywa
Pasywa
Aktywa
zagraniczne netto
NFA
Pieniądz rezerwowy
RM
Aktywa krajowe
netto
NDA
Gotówka w obiegu
pozabankowym
C
Kredyt krajowy
netto
NDC
Rezerwy gotówkowe w
bankach komercyjnych
R
Kredyt udzielony
sektorowi
rządowemu
NCG
Kredyt udzielony
sektorowi
bankowemu
CDMB
Kredyt udzielony
pozostałym
sektorom
CPS
Pozostałe aktywa
OIN
Razem aktywa
NFA+NDA+OIN
Razem pasywa
RM
Bilans banku centralnego
 Ograniczenie budżetowe banku centralnego to:
RM ≡ NFA + NDA + OIN =
NFA + NCG + CDMB + CPS + OIN
 lub:
ΔRM ≡ ΔNFA + ΔNCG + ΔCDMB + ΔCPS + ΔOIN
Mnożnik kreacji pieniądza
 Zmiana którejkolwiek wielkości po stronie pasywów wiąże się z taką samą zmianą po
stronie aktywów. Podaż wąskiego pieniądza (czyli M1) to C+D. Czyli:
M=C+D
gdzie: C to gotówka w obiegu pozabankowym, zaś D to depozyty na żądanie. Aby
mieć pieniądze na pokrycie depozytów banki komercyjne utrzymują pewną ilość rezerw
gotówkowych R:
R = cB∙D
Gdzie: 0<cB<1.
 Oznaczając stosunek gotówki w obiegu do depozytów przez:
cP= C/D
oraz dzieląc zasób wąskiego pieniądza przez bazę monetarną (czyli pieniądz
rezerwowy) otrzymamy:
 Gdzie: M = m∙H
 Mnożnik kreacji pieniądza:
 H = RM = C + R = baza monetarna (zasób pieniądza wielkiej mocy)
Narzędzia polityki monetarnej
 Bank centralny może regulować podaż pieniądza zmieniając bazę monetarną lub
mnożnik.
 Zmiana bazy monetarnej dokonywana jest poprzez operacje otwartego rynku
(skup/sprzedaż obligacji skarbowych, aktywów zagranicznych).
 Zmiana mnożnika dokonywana jest poprzez wpływ na parametry cB oraz cP. Parametr
cP można zmienić wpływając np. na zaufanie obywateli do sektora bankowego (np.
poprzez gwarancje depozytów itp.). Parametr cB można zmienić ustalając:
 stopę rezerw obowiązkowych
 stopę dyskontową
Popyt na pieniądz





Motywy trzymania pieniądza
Motyw transakcyjny (wymiana)
Motyw przezornościowy
Motyw portfelowy (unikanie ryzyka)
Popyt na pieniądz zależy dodatnio od dochodu (Y) oraz ujemnie od stopy
procentowej (R). Stopa procentowa to koszt alternatywny trzymania pieniędzy. Pod
pojęciem popytu na pieniądz będziemy rozumieli popyt na gotówkę oraz depozyty na
żądanie (czyli popyt na M1). Tak więc całkowity popyt na pieniądz składa się z popytu
na gotówkę (C) oraz wkłady na żądanie (D).