Prezentacja

Rozwój obszarów wiejskich w
okresie programowania 2014-2020 –
ujęcie horyzontalne
Bruksela, 19 września 2013
Krzysztof Sulima
Komisja Europejska
DG Rolnictwo i Rozwój Obszarów Wiejskich
Ⓒ Olof S.
Dział: Polityka rozwoju obszarów wiejskich
Wyzwania dla rolnictwa
•
Ekonomiczne
•
Środowiskowe
Terytorialne
•
Wyzwania ekonomiczne
–
Bezpieczeństwo żywnościowe
–
Zmienność cen
–
Kryzys ekonomiczny
Wyzwania środowiskowe
–
Emisja gazów cieplarnianych
–
Degradacja gleby
–
Jakość wody i powietrza
–
Bioróżnorodność i siedliska
Wyzwania terytorialne
–
Witalność obszarów wiejskich
–
Różnorodność rolnictwa w UE
2
2
Instrumenty reformy
Wzmocniona
konkurencyjność
Lepszy trwały rozwój
Większa
skuteczność
• Instrumenty pozwalające
reagować na zmiany rynkowe
• Nowa "zielona" płatność w
pierwszym filarze
• Restrukturyzacja dopłat
bezpośrednich
• Rezerwa kryzysowa /
Instrumenty zarzadzania
ryzykiem
• Wzmocniona zasada
wzajemnej zgodności – zmiany
klimatyczne
• Wspólny kadr strategiczny dla
funduszy EU
• Lepsza pozycja rolników w
krótkim łańcuchu dostaw
• Dwa priorytety środowiskowe
w rozwoju obszarów wiejskich
• Transfer wiedzy, innowacje i
lepszy system usług
doradczych
• Transfer wiedzy, innowacje i
lepszy system usług
doradczych
Pierwszy
filar
• Redystrybucja dopłat
bezpośrednich pomiędzy i
wewnątrz krajów członkowskich
• Dotacje związane z rozwojem
obszarów wiejskich
Drugi filar
Elastycznosc
3
3
Główne elementy reformy
•
Wspólne ramy z europejskimi funduszami strukturalnymi i
inwestycyjnymi
 Wspólne przepisy i umowy o partnerstwie: zapewnienie koordynacji,
harmonizacji i komplementarności
•
Wzmacnianie podejścia strategicznego i zintegrowanego programowania
 Jasne i uporządkowane polityczne priorytety – odejście od systemu "osi"
 Zwiększona elastyczność wykorzystania i łączenia działań w celu lepszego
dostosowania do konkretnych potrzeb terytorialnych
•
Zwiększony nacisk na efektywność i wydajność
 Zorientowanie na rezultaty: ustanowienie celów ilościowych na poziomie
programu
 Usprawniony system monitorowania i oceny
•
Wzmocnienie komplementarności z Filarem 1 WPR
 Przepisy horyzontalne nt. kontroli i zarzadzania finansami
4
Programowanie strategiczne
Unijne priorytety rozwoju obszarow wiejskich
1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach
wiejskich
2. Poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie
rentowności gospodarstw rolnych i promowanie innowacyjnych technologii
oraz zrównoważone zarządzanie lasami
3. Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego, z włączeniem przetwórstwa i obrotu, promowanie
zarządzania ryzykiem w rolnictwie, dobrostan zwierząt
4. Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów związanych z rolnictwem i
leśnictwem
5. Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę
niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym
6. Zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju
gospodarczego na obszarach wiejskich
5
Programowanie strategiczne
Priorytety ROW
1.
Transfer wiedzy
i innowacji
(a) innowacyjność, współpraca, rozwój bazy wiedzy;
(b) powiązania między rolnictwem, produkcja żywności, leśnictwem a badaniami i
innowacyjnością;
(c) uczenie się przez całe życie oraz szkolenie zawodowe.
(a) wyniki ekonomiczne gospodarstw, restrukturyzacja i modernizacja gospodarstw,
szczególnie w celu zwiększenia udziału w rynku oraz zróżnicowanie produkcji rolnej;
(b) ułatwianie startu odpowiednio wykwalifikowanym rolnikom oraz wymiana pokoleń.
3. Organizacja łańcuchami
żywnościowymi
(przetwórstwo, obrót),
dobrostan zwierząt,
zarzadzanie ryzykiem
(a) zintegrowanie głównych producentów z łańcuchem żywnościowym poprzez systemy
jakości, promocję na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, grupy producentów i
organizacje międzybranżowe;
(b) zarzadzanie prewencja i ryzykiem w gospodarstwach.
4. Odtwarzanie,
chronienie i wzmacnianie
ekosystemów
(a) bioróżnorodność, obszary Natura 2000, obszary z ograniczeniami naturalnymi lub
innymi szczególnymi ograniczeniami, rolnictwo o wysokiej wartości przyrodniczej, stan
europejskich krajobrazów;
(b) poprawa gospodarowania woda, zarządzanie użyciem nawozów i pestycydów;
(c) przeciwdziałanie erozji gleb i poprawa gospodarowania glebą.
5. Efektywne zarzadzanie
zasobami i przechodzenie
na gospodarkę niskoemisyjną
i odporną na zmianę klimatu
(a) efektywność korzystania z zasobów wodnych;
(b) efektywność korzystania z energii;
(c) odnawialne źródła energii, produkty uboczne, odpady, pozostałości i inne surowce
nieżywnościowych dla celów bio-gospodarki;
(d) ograniczenie emisji gazów i amoniaku;
(e) pochłanianie dwutlenku węgla.
6. Włączenie społeczne,
ograniczenie ubóstwa,
rozwój ekonomiczny
(a) różnicowania działalności, zakładanie i rozwój małych przedsiębiorstw i tworzenia
miejsc pracy;
(b) lokalny rozwój na obszarach wiejskich;
(c) zwiększanie dostępności technologii informacyjno-komunikacyjnych na obszarach
wiejskich.
6
Cele przekrojowe
Innowacyjność, zmiany klimatyczne,
środowisko
2. Konkurencyjność i
rentowność gospodarstw,
technologie innowacyjne,
zrównoważone zarządzanie
lasami
Focus areas
Priorytety ROW
1. Transfer wiedzy i
Cele tematyczne
innowacji
1. Badanie, rozwój technologiczny,
innowacyjność
10. Edukacja, dokształcanie przez
cale życie
2. Konkurencyjność i rentowność
gospodarstw, innowacje
3. Organizacja łańcuchów
żywnościowych, zarzadzanie
ryzykiem, dobrostan zwierząt
4. Odtwarzanie, ochrona i
wzmacnianie ekosystemów
3. Konkurencyjność MiSP,
rolnictwo, leśnictwo
3. Konkurencyjność MiSP,
rolnictwo, leśnictwo
5. Przystosowanie do zmian
klimatycznych, przeciwdziałanie i
zarzadzanie ryzykiem
6. Środowisko i efektywne
zarzadzanie zasobami
4. Niskoemisyjna gospodarka
5. Efektywne zarzadzanie
zasobami i gospodarka
niskoemisyjna
6. Włączenie społeczne,
ograniczanie ubóstwa,
rozwój ekonomiczny
5. Przystosowanie do zmian
klimatycznych, przeciwdziałanie i
zarzadzanie ryzykiem
6. Środowisko i efektywne
zarzadzanie zasobami
2. Technologie informacyjnokomunikacyjne
8. Zatrudnienie i mobilność
9. Włączenie społeczne i zwalczanie
ubóstwa
Wsparcie techniczne
EU 2020 główne cele
11. Efektywna administracja
publiczna
7
1. Employment
• 75% of the 20-64 year-olds to
be employed
2. R&D / innovation
• 3% of the EU's GDP (public
and private combined) to be
invested in R&D/innovation
3. Climate change / Energy
• greenhouse gas emissions
20% (or even 30%, if the
conditions are right) lower
than 1990
• 20% of energy from
renewables
• 20% increase in energy
efficiency
4. Education
• reducing school drop-out
rates below 10%
• at least 40% of 30-34–yearolds completing third level
education
5. Poverty / social exclusion
• at least 20 million fewer
people in or at risk of poverty
and social exclusion
Nowe ramy polityki rozwoju
obszarów wiejskich
Rentowna produkcja
żywności
Wspólna
Polityka
Rolna
Zrównoważone
zarzadzanie zasobami
naturalnymi
Zrównoważony rozwój
terytorialny obszarów
wiejskich
Europa 2020
Strategia dla
zrównoważonego,
włączającego i
inteligentnego
rozwoju
Filar 1
Filar 2:
Rozwój obszarów wiejskich
6 priorytetów
Europejskie
Fundusze
Strukturalne
i Inwestycyjne
Horyzont
2020
Europejskie
Partnerstwo
na rzecz
innowacji
11 celów tematycznych
Badania związane z
rolnictwem
Wydajne i zrównoważone
rolnictwo
8
Nowe ramy polityki rozwoju
obszarów wiejskich
Koordynacja z innymi funduszami strukturalnoinwestycyjnymi
Poziom
europejski
Rozporządzenie dotyczące wspólnych przepisów dla
funduszy
• obejmuje EAFRD, ERDF, ESF, CF, EMFF
• Odzwierciedlające EU2020 poprzez 11 wspólnych celów tematycznych uwzględnionych w
każdym z tych funduszy
Poziom
krajowy
Umowy partnerskie
Dokument krajowy demonstrujący plany użycia funduszy by osiągnąć cele EU2020
Poziom
krajowy lub
regionalny
Program(y) rozwoju obszarów wiejskich
•
(Programy operacyjne innych funduszy)
9
Programowanie rozwoju obszarów wiejskich
Program rozwoju obszarów wiejskich
Podprogramy
tematyczne
SWOT
visa
Strategia
Ewaluacja ex-ante
Priorytety Unii
&
obszary
Łączenie działań
dla priorytetów i
obszarów
--------
Odzwierciedlenie
strategii innych
funduszy i ram
strategicznych
Przygotowanie (włącznie z
ewaluacją warunków ex-ante)
Wdrażanie (włącznie z ustanowieniem
etapów i celów)
10
10
Rodzaje programów rozwoju obszarów
wiejskich
• Programy rozwoju obszarów wiejskich
–
Programy regionalne lub krajowe
–
Ramy krajowe w przypadku programów regionalnych
• Podprogramy tematyczne:
–
Opcjonalne, w celu osiągniecia priorytetu/ów
–
Przyczynienie się do realizacji priorytetów UE poprzez odpowiedz na specyficzne potrzeby:
–
•
Młodych rolników
•
Małych gospodarstw rolnych
•
Obszarów górskich
•
Krótkich łańcuchów dostaw
SWOT I identyfikacja potrzeb, które należy uwzględnić w podprogramie
– Szczegółowe cele oraz wybór środków
– Plan wskaźników
– (zarzadzanie środkami finansowymi wspólne z programem głównym)
11
11
Rozwój obszarów wiejskich: szeroki
wachlarz działań
Transfer wiedzy
Podstawowe usługi i
odnowa wsi
Płatności dla obszarów z
ograniczeniami
Usługi doradcze
Inwestycje w rozwój
obszarów leśnych
Dobrostan zwierząt
Systemy jakości
Tworzenie grup
producentów
Płatności leśnośrodowiskowe i
klimatyczne
Inwestycje w środki trwałe
Programy rolnośrodowiskowo-klimatyczne
Współpraca
Przywracanie potencjału
produkcji rolnej
Rolnictwo ekologiczne
Zarządzanie ryzykiem
Rozwój gospodarstw i
działalności gospodarczej
Płatności dla obszarów
Natura 2000 i Ramowa
Dyrektywa Wodna
Leader
12
Priorytet 1: ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach
wiejskich
Obszary
zwiększanie innowacyjności i
bazy wiedzy na obszarach
wiejskich
wzmacnianie powiązań między
rolnictwem i leśnictwem a
badaniami i innowacją
promowanie uczenia się przez
całe życie oraz szkolenia
zawodowego w
sektorach rolnym i leśnym
Przykłady
Transfer wiedzy i działania informacyjne
Usługi doradcze
Inwestycje w nowe technologie w
dziedzinie leśnictwa oraz w przetwarzanie i
wprowadzanie do obrotu produktów leśnych
Współpraca (nowe technologie)
-Projekty demonstracyjne lub
innowacyjne formy kształcenia
- Szkolenia dla rolników na
tematy związane z nowymi
wymogami filaru I
- Tworzenie usług doradczych
[….]
13
13
Priorytet 1 – przykładowe działania
• Inwestycje w nowe technologie w dziedzinie leśnictwa
-
Beneficjenci: także gminy i ich stowarzyszenia
-
Zawiera: inwestycje zwiększające potencjał leśny, przetwarzanie,
wprowadzanie do obrotu produktów leśnych
Inwestycje związane z podwyższaniem wartości gospodarczej lasów
mogą obejmować inwestycje w maszyny leśne i praktyki
oszczędzające gleby i zasoby
•
Transfer wiedzy / usługi doradcze
-
Beneficjenci: rolnicy, posiadacze lasów, MŚP, dostawcy szkoleń i
usług doradczych
14
14
Priorytet 2: poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i
zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych
Obszary
ułatwianie restrukturyzacji gospodarstw
stojących przed poważnymi
problemami strukturalnymi, a szczególnie
gospodarstw rolnych o niskim
poziomie uczestnictwa w rynku
Przykłady
Inwestycje w środki trwałe
Rozwój gospodarstw rolnych i
działalności gospodarczej
ułatwianie wymiany pokoleń w
sektorze rolnym
Systemy jakości produktów rolnych
i środków spożywczych
Współpraca
- Inwestycje w celu poprawy
konkurencyjności gospodarstw ;
- Inwestycje związane z przetwórstwem
i marketing produktów
- Inwestycje w infrastrukturę związaną z
przystosowaniem się do zmian
klimatycznych
Usługi doradcze
15
15
Priorytet 2 – przykładowe działania
•
Inwestycje w środki trwałe
- Beneficjenci: gospodarstwa rolne przy celu poprawy efektywności
gospodarstwa rolnego ale również inni beneficjenci w przypadku pozostałych
celów działania:
o
przetwarzanie, wprowadzanie do obrotu produktów,
o
Infrastruktura związana z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa (np. dostęp
do gruntów, scalanie i poprawa gruntów, gospodarka wodna itp.) oraz
o
inwestycje nieprodukcyjne.
•
Rozwój gospodarstw rolnych i działalności gospodarczej
- Beneficjenci: rolnicy, członkowie gospodarstwa rolnego, MSP
– Poprzez wsparcie dla:
• Młodych rolników
• Działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich
• Rozwoju małych gospodarstw
16
16
Priorytet 3: Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania
ryzykiem w rolnictwie
Obszary
Przykłady
-Tworzenie grup producentów
wspieranie zarządzania ryzykiem
w gospodarstwach rolnych
Tworzenie grup producentów
lepsze zintegrowanie głównych
producentów z łańcuchem żywnościowym
poprzez systemy jakości, promocję na
rynkach lokalnych i krótkie cykle
dostaw, grupy producentów
- Współpraca rolników i przetwórców
w celu rozwoju nowych produktów
Systemy jakości produktów
rolnych
Współpraca
Zarzadzanie ryzykiem
Zapobieganie zniszczeniom i
odtwarzanie lasów
17
17
Priorytet 3 – przykładowe działania
•
Tworzenie grup producentów:
-
Beneficjenci: wsparcie ograniczone dla grup zdefiniowanych jako MSP
(max. 50 milionów €; 250 pracowników)
•
Cele:
-
Dostosowanie do wymogów rynkowych
-
Wspólne wprowadzanie towarów do obrotu
-
Ustanawianie wspólnych zasad dotyczących informacji o produkcji
-
Rozwijanie umiejętności biznesowych, ułatwianie procesów wprowadzania
innowacji
•
Możliwość otrzymania zaliczki w pierwszym roku
•
Inwestycje w celu przywrócenia potencjału produkcji rolnej zniszczonego
przez klęski żywiołowe i katastrofy (odtwarzanie gruntów rolnych) oraz
wprowadzanie odpowiednich działań ograniczających skutki
prawdopodobnych klęsk i katastrof
-
Beneficjenci: rolnicy ale również podmioty publiczne jeśli istnieje związek
między inwestycją a potencjałem produkcji rolnej
18
18
Priorytet 4: Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i
leśnictwa;
Priorytet 5: Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na
gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu
Obszary
Priorytet 4
odtwarzanie i zachowanie
różnorodności biologicznej, w tym
na obszarach Natura 2000, oraz
rolnictwa o wysokiej wartosci
przyrodniczej i stanu europejskich
krajobrazów
poprawa gospodarki wodnej;
poprawa gospodarowania glebą
Priorytet 5
Przykłady
Zalesianie
Płatności rolno-środowiskowoklimatyczne
Rolnictwo ekologiczne
- Wsparcie na utrzymanie
zagrożonych siedlisk
Płatności związane z Natura 2000
i Ramowa Dyrektywa Wodna
- Działania podtrzymujące dobry stan
wód i gleb
Korzystanie z zasobow wodnych
Korzystanie z energii
odnawialne źródła energii, biogospodarka
redukcja emisji
-Inwestycje w celu redukcji zużywanej
energii i wody
Inwestycje
Inwestycje zwiększające odporność
ekosystemów leśnych
promowanie pochłaniania
dwutlenku węgla
19
19
Priorytety 4 & 5 – przykładowe działania
•
Działania leśne
-
Beneficjenci: także gminy i ich stowarzyszenia
•
Zalesianie dotyczy zarówno gruntów rolniczych i nierolniczych; wsparcie
pokrywa koszty ustanowienia i utrzymania przez max. 10 lat
•
Zakładanie systemów rolno leśnych – użytkowanie gruntów w których
drzewa uprawia się w połączeniu z rolnictwem na tym samym gruncie:
wsparcie pokrywa koszty ustanowienia i utrzymania przez max. 3 lata
•
Zapobieganie zniszczeniom lasów oraz odtwarzanie lasów:
-
Utworzenie infrastruktury ochronnej (np. pasy przeciwpożarowe)
-
Lokalne działania zapobiegawcze na małą skalę
-
Instalowanie I modernizowanie urządzeń do monitorowania pożarów
lasów, występowania szkodników
-
Przywracanie zniszczonego potencjału leśnego (wskutek pożarów, klęsk, w
tym szkodników i chorób)
21
21
Priorytet 6: zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie
rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich
Obszary
Przykłady
Różnicowanie działalności,
zakładanie MSP, tworzenie miejsc
pracy
-Wdrażanie strategii rozwoju
lokalnego
LEADER
Wspieranie rozwoju lokalnego
Zwiększanie dostępności technologii
informacyjno-komunikacyjnych, dostępu
do nich i poprawy ich jakości
Rozwój gospodarstw i małych przedsiębiorstw
Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach
wiejskich
- Rozwój i wprowadzanie agroturystyki
-Wspieranie usług
zdrowotnych
22
22
Priorytet 6 – przykładowe działania (1)
•
Podstawowe usługi i odnowa wsi na obszarach wiejskich
Wsparcie obejmuje:
-
Sporządzenie i aktualizowanie planów rozwoju gmin na obszarach
wiejskich oraz planów ochrony obszarów Natura 2000 i innych obszarów o
wysokiej wartości przyrodniczej
-
Inwestycje związane z mała infrastrukturą w tym te związane z energia
odnawialną
-
Infrastruktura szerokopasmowa oraz zapewnienie dostępu do łączności
szerokopasmowej
-
Inwestycje w tworzenie, ulepszenie i rozwijanie podstawowych usług dla
ludności wiejskiej (kultura, rekreacja)
-
Inwestycje organów publicznych w infrastrukturę rekreacyjną, informację
turystyczną
-
Badania i inwestycje związane ze stanem dziedzictwa kulturowego I
przyrodniczego wsi
Inwestycje musza być zgodne z planami rozwoju gmin i z lokalna strategia
rozwoju, jeśli takowe istnieją.
23
23
Priorytet 6 – przykładowe działania: Współpraca
-
Różne formy kooperacji między różnymi podmiotami: ekonomiczna,
środowiskowa, społeczna
-
Rozwój nowych produktów, praktyk, procesów i technologii w sektorach
rolnym, spożywczym i leśnym oraz projekty pilotażowe
-
Współpraca między małymi podmiotami przy organizowaniu wspólnych
procedur pracy, wspólnym korzystaniu z pomieszczeń i zasobów
-
Współpraca horyzontalna i wertykalna między podmiotami łańcucha
dostaw w celu promowania krótkich łańcuchów dostaw i rynków lokalnych
-
Współpraca w celu przeciwdziałania zmianie klimatu lub przystosowania
się do niej
-
Wspólne podejście do projektów środowiskowych i ciągłych praktyk w
zakresie ochrony środowiska
-
Opracowanie planu urządzenia lasu
-
Realizacja lokalnych strategii rozwoju dotyczących co najmniej jednego z
priorytetów UE w zakresie rozwoju24obszarów wiejskich
24
Priorytet 6 – Rozwój promowany przez
wspólnoty lokalne
• Strategia Europa 2020: Rozwój terytorialny na poziomie subregionalnym jako element przekrojowy we wzroście sprzyjającym
włączeniu społecznemu
• Propozycje legislacyjne dla funduszy UE 2014-2020:
- zapewnia wspólne podejście do wspierania rozwoju społeczności
lokalnych (Art 28-31 Reg CSF), uzupełnione szczególnymi
zasadami dotyczącymi poszczególnych funduszy
- umożliwia zintegrowane wykorzystanie wszystkich funduszy
objętych zakresem wspólnych ram w poziomie sub-regionalnym
do realizacji lokalnych strategii rozwoju
- definiuje jasno elementy i zadania lokalnych strategii i grup
działania
25
25
Co nowego?
•
Możliwość finansowania lokalnych strategii rozwoju z kilku funduszy
-
Umowa partnerska powinna zdefiniować jak strategia będzie finansowana i z pomocą
których funduszy
•
"pakiet startowy LEADER"
-
Ułatwianie tworzenia grup lokalnych i ich zdolności w tworzeniu strategii oraz
wspieranie małych projektów pilotażowych; szkolenie i tworzenie sieci kontaktów w
celu przygotowania strategii
•
Wsparcie przygotowawcze dla projektów współpracy nieterytorialnej i transnarodowej
•
Poziom wsparcia dla LEADER w ramach EFRROW do 80% (90% dla regionów
słabiej rozwiniętych) (w obecnym okresie: 50 i 85%)
•
W ramach EFRROW minimum 5% środków tego funduszu na poziomie każdego
programu musi zostać przeznaczone dla LEADER
28
28
Przykład strategii rozwoju lokalnego
Projekt 1
EFRR
Projekt 2
EFS
Koszty
funkcjonowani
a przez
fundusz
glowny
EFS
EFRROW
Staregia rozwoju regionalnego
EFMR
EFRR
Projekt 3
EFRROW
Projekt 4
EFMR
Lokalne grupy dzialania
Wladze lokalne
Lokalni przedsiebiorcy
Lokalne org.pozarzadowe,
spoleczenstwo obywatelskie
29
29
Dziękuję za uwagę!
30