(Microsoft PowerPoint - Bia\263ko w \277ywieniu niemowl\271t i ma

Białko w żywieniu niemowląt i
małych dzieci
D. Gruszfeld
Klinika Neonatologii, Patologii i Intensywnej Terapii Noworodka IP CZD
Plan
•
•
•
•
Rola białka
Skutki niedoboru białka
Skutki nadmiaru białka
Ocena zapotrzebowania na białko i
aminokwasy
• Zalecenia
– Niemowlęta
• Wcześniaki
– Dzieci 1-3 lat
2
Rola białka
• Białka strukturalne
• Funkcja biologiczna:
–
–
–
–
–
–
–
Enzymy komórkowe i trawienne
Hormony
Przeciwciała
Nośniki substancji
Składniki układu krzepnięcia
Czynniki wzrostu
Peptydy regulujące motorykę p. pokarmowego
• Źródło energii *
3
1
Umiarkowany niedobór białkowoenergetyczny
– badania obserwacyjne
• niedożywienie → słabszy rozwój psychomotoryczny
– Grantham-McGregor S. J Nutr 1995
– randomizowane badania kliniczne
• suplementacja w okresie prenatalnym, niemowlęcym
lub dziecięcym → poprawa rozwoju
– Grantham-McGregor S. Public Health Nutr 2005
– D P Waber. Am J Clin Nutr 1981
– niedoborom białkowo-energetycznym towarzyszą
niedobory witamin i mikroelementów
– David Benton. Eur J Nutr 2008
– wpływ czynników socjoekonomicznych (?)
4
Niedożywienie białkowo-energetyczne
znacznego stopnia
niedożywienie
• ↑ ryzyko infekcji
• Scrimshaw NS. Monogr Ser World Health Organ
1968
• Marasmus
• niewystarczająca ilość białka i kalorii
• Kwashiorkor
• prawidłowa ilość kalorii, przy
jednoczesnym niedoborze białka
5
Nadmierna podaż białka
• ↑ obciążenie nerek
• Escribano J i wsp. Kidney International 2011
• ↑ ryzyko chorób układu krążenia i
cukrzycy typu 2
• Singhal A. Nestlé Nutr Inst Workshop 2010 65:55-69, ed.
Lucas A., Makrides M, Ziegler EE
• ↑ ryzyko otyłości
• Koletzko B i wsp. Am J Clin Nutr 2009
6
2
Wczesny efekt obciążenie nerek
Luque V i wsp. Ped Res. In Press
Escribano J i wsp. Kidney International 2011
7
Odległy efekt – otyłość
BMI w 2 r.ż.
BMI w 6 r.ż.
8
Koletzko B, von Kries R, Closa R, Gruszfeld D, A. Am J Clin Nutr. 2009
Kliniczne konsekwencje otyłości
• Cukrzyca typ 2
• Problemy
• Nadciśnienie
socjologiczne
• Nieprawidłowy profil lipidowy
– Integracja w grupie
– Sukces zawodowy
• Choroba wieńcowa/zawał
serca
• Udar mózgu
• Kamica pęcherzyka
żółciowego
• Problemy stawowe
• Problemy oddechowe
3
Ocena zapotrzebowania na białko –
metoda empiryczna
• Wskaźniki fizjologiczne
–
–
–
–
–
Wzrost
Masa ciała
Grubość fałdów tłuszczowych
BMI
% beztłuszczowej masy ciała
• Wskaźniki biochemiczne
– Mocznik, albumina
– Profil aminokwasów*
*w porównaniu do niemowląt karmionych piersią
11
Ocena zapotrzebowania na białko –
„factorial method” [met. czynnikowa]
Utrata
białka
Nowe
tkanki i
narządy
Zapotrzebowanie
12
4
Zapotrzebowanie na aminokwasy
• oksydacja aminokwasu wskaźnikowego
Elango R. J Nutr 2008
13
Niemowlęta
Zapotrzebowanie na białko w 1 r.ż.
• 1-6 m-c
– zapotrzebowanie w
oparciu o skład mleka
kobiecego
- szac. zapotrzebowanie
O – pok. naturalny
• 6-12 m-c (?)
– pokarmy uzupełniające
15
5
Wzrost niemowląt
karmionych piersią vs. mieszanką
• Niemowlęta karmione piersią
rosną wolniej wolniej w 6-12 mcu
• Hipoteza:
– Szybkie tempo wzrostu w okresie
niemowlęcym →↑ryzyko otyłości
*Victora CG. J Nutr 1998., **Koletzko B. Nestle Nutr Inst Workshop Ser. 2013
Dyrektywa UE z 2006
Mleko
początkowe
Mleko
następne
Białko mleka
krowiego
1,8 – 3,0
g/100 kcal
1,8 – 3,5
g/100 kcal
Hydrolizaty
białka
1,8 – 3,0
g/100 kcal
2,25 – 3,5
g/100 kcal
Białko sojowe
2,25 – 3,0
g/100 kcal
2,25 – 3,5
g/100 kcal
energia 60-70 kcal/100 ml
17
Jakość białka
• niemowlęta nie potrzebują białka tylko
konkretnych aminokwasów
• dobowa synteza białka u niemowląt - 4x
większa niż spożycie białka
18
6
azot
+
aminokwasy egzogenne:
fenyloalanina, izoleucyna,
leucyna, lizyna, , metionina,
treonina, tryptofan, walina
+
aminokwasy względnie
egzogenne:
arginina, histydyna, cysteina,
tyrozyna, glicyna, prolina
19
Niemowlęta urodzone przedwcześnie
≈1,7 g/kg/d**
Utrata
białka
Nowe
tkanki i
narządy
Zapotrzebowanie
Denne S.C., Semin
Neonatol 2001
**Agostoni C. J Pediatr
Gastroeneterol Nutr
2010
21
7
Deficyt białkowo - kaloryczny VLBW
Embleton NE, Pediatrics 2001
22
Ryzyko nieprawidłowego rozwoju OUN (1)
• ↑ podaż białka i energii u wcześniaków we
wczesnym okresie po urodzeniu → szybszy
wzrost
– ↓ deficytów neurologicznych
• Lucas A. Br Med J 1998
• badania tej samej kohorty w wieku
dojrzewania →
– niekorzystny wpływ na insulino-oporność i
tolerancję glukozy
• Singhal A. Lancet 2003
23
Ryzyko nieprawidłowego rozwoju OUN (2)
• Słabszy przyrost masy ciała →
– ↓ wyniki w skali Bayley w wieku 18-22 m-cy
– ↑ ryzyko MPDz i zaburzeń neurologicznych
– Ehrenkranz RA. Pediatrics 2006
24
8
Zalecenia
• Wcześniaki - pożądane wysokie tempo wzrostu aby
uniknąć potencjalnych deficytów neurologicznych
• SGA
z populacji o niskim ryzyku chorób infekcyjnych nie wymagają forsowania szybkiego wzrostu po
urodzeniu
– istotne ryzyko odległych niekorzystnych skutków metabolicznych
• Singhal A. Nestlé Nutr Inst Workshop 2010
• SGA z populacji o słabym poziomie opieki zdrowotnej –
rozważyć suplementację bialkowo-kaloryczną
– niedożywienie i zaburzenie wzrostu może prowadzić do
zwiększonego ryzyka chorób zakaźnych i śmiertelności
• Victora C. Int J Epidemiol 2001
25
Zapotrzebowanie na białko
Urodzeniowa masa ciała
<1000 g
1000-1800 g
3,6 – 4,1 g/100 kcal
3,2 – 3,6 g/100 kcal
4,0 – 4,5 g/kg m.c./d
3,5 – 4,0 g/kg m.c./d
Zapotrzebowanie na energię: 110 – 135 kcal/kg/d
Agostoni C. ESPGHAN. J Pediatr Gastroeneterol Nutr 2010
26
Pokrycie enteralne zapotrzebowania na
białko wg. zaleceń ESPGHAN 2010
9
Zapotrzebowanie na białko u dzieci
w wieku 1-3 r. ż.
Stanowisko Polskiej Grupy Ekspertów 2012
Energia
ok. 1000 kcal = 83 kcal/ 1 kg*
Białko
EAR=4,8% (≈5%)=1 g/kg/d
RDA=1,17 g/kg/d**
*wg. referencyjnej m.c.
EAR [poziom średniego zapotrzebowania grupy]
RDA [poziom zalecanego spożycia]
28
Zapotrzebowanie na białko u dzieci w
wieku 1-3 r. ż.
• optymalne spożycie
– 10-15% energii z białka
– nie przekraczać 15 % = 3,12 g/kg*
– Amerykański Instytut Medycyny (2011 r)
dopuszcza 5-20% energii z białka**
*Stanowisko Polskiej Grupy Ekspertów 2012
**Food and Nutrition Board, NAP 2011
29
• średnie spożycie białka u
dzieci w Polsce wyższe niż
zalecane
– > 3,0 – 4,0 g/kg
• Czy nadmiar białka u dzieci i
młodzieży jest niekorzystny?
30
10
• ↓ aktywność fizyczna
31
Dziękuję za uwagę
32
11