Ró*ne typy *róde* historycznych

Różne typy źródeł
historycznych
Periodyzacja
Dzieje społeczności ludzkich dzielimy na
pewne okresy nazywane epokami
historycznymi. Początek i koniec każdej z
nich wyznaczają pewne cezury czyli daty
doniosłych, znaczących wydarzeń.
Historia a prehistoria
Historia jako dziedzina naukowa zajmuje się
badaniem przeszłości ludzkich
społeczeństw od momentu pojawienia się
pisma, którym ok. 3,5 tys. lat p.n.e.
zaczęto posługiwać się w Mezopotamii.
Prehistoria to wcześniejsze dzieje człowieka,
ale przed pojawieniem się pisma.
Paleolit
- Obejmuje czasy od pojawienia się
pierwszych hominidów do końca epoki
lodowcowej, czyli od ok. 2,8 mln lat temu
(1, 2 mln lat temu) do ok. 10 tys. lat
temu.
Mezolit
- Obejmuje czasy od wykształcenia się
społeczności zbieracko – łowieckich, czyli
od ok. 10 tys. lat temu aż do ok. 5400 lat
temu (na ziemiach polskich) i 6800 lat
temu dla ziem Europy, kiedy to pojawiły
się nowe modele społeczności.
Neolit
Wyznacznikiem neolitu w Europie jest
powstanie społeczności operującej
gospodarką rolniczo – hodowlaną oraz
potrafiącą wypalać naczynia ceramiczne.
Koniec tej epoki to ok. 4000. lat B.P i
nastanie społeczności potrafiących
wykonywać narzędzia miedziane.
Eneolit (epoka miedzi) i epoka
brązu
- To epoka charakteryzująca się
występowaniem narzędzi miedzianych,
czyli na ziemiach polskich jest to okres od
ok. 3700 lat B.P do ok. 2200 lat B.P.,
kiedy to pojawia się umiejętność
wytwarzania narzędzi z brązu. Daje to
początek następnej epoce – brązu
trwającej od ok. 2200 lat B.P do ok. 1000
lat B.P.
Epoka żelaza
-
-
-
Epoka ta trwa w Europie od ok. 1000 roku
B.P do VI w. n.e.
W Polsce okres ten trwa od VII w p.n.e.
do VII w .n.e., czyli do pojawienia się
Słowian na ziemiach polskich.
Epoka żelaza dzieli się na kilka okresów.
Okres halsztacki
Jest pierwszym okresem epoki żelaza,
trwającym od ok. 1000 r p.n.e. do IV w.
a.C.
Nazwa pochodzi od ośrodka wzmożonej
produkcji metalurgicznej w Hallstatt w
dzisiejszej Austrii.
Okres lateński
To drugi okres epoki żelaza trwający od ok.
400 r. a.C do I w. p.C.
Często nazywany jest okresem
przedrzymskim, bo poprzedza okres
rzymski.
Nazwa pochodzi od znanego ośrodka kultury
celtyckiej – La Tène w Szwajcarii nad
jeziorem Neuchâtel.
Okres wpływów rzynskich
Okres ten przypadał na lata oddziaływań
Cesarstwa Rzymskiego na barbarzyńską
Europę, czyli od początku I w. p.C. do ok.
375 roku, czyli początku kryzysu Imperium
Romanum
Okres wędrówek ludów
Okres ten został zapoczątkowany najazdem
Hunów na Europę w końcu IV w .n.e. i
trwał do połowy VI w. n. e. ( Europa) lub
początków VII w .n.e. (Polska). Za koniec
tej epoki naukowcy uznają zajęcie Kotliny
Karpackiej przez Awarów lub też
dominację Słowian w środkowej Europie w
początkach VII w.n.e.
Po tych okresach zaczyna się średniowiecze.
Średniowiecze
Za datę symboliczną początku średniowiecza
uznaje się historycznie datę 476 r. –
upadek Cesarstwa na Zachodzie.
Ze względu na mnogość zmian
zachodzących w tym czasie tę epokę
podzielono na kilka okresów.
-
-
-
Wczesne średniowiecze - od końca V
wieku – do końca X wieku (w Polsce do
wieku XII a nawet XIII)
Rozkwit średniowiecza - od XI do XIV
wieku; w Polsce są to wieki XII – XIV;
- „jesień średniowiecza” lub schyłek
średniowiecza – od XIV do XV wieku w
Europie, a w Polsce od poł. XIV wieku do
początków wieku XVI (konstytucja „nihil
novi)
Koniec średniowiecza
Za koniec średniowiecza uznaje się rok 1492 czyli
odkrycie nowego kontynentu przez Krzysztofa
Kolumba, aczkolwiek historycy podaja kilka
innych dat:
 wynalezienie druku przez Jana Gutenberga (ok.
1450)
 zdobycie Konstantynopola przez Turków i
upadek Cesarstwa Bizantyjskiego (1453)
 powrót Krzysztofa Kolumba do Hiszpanii (1493)
 wystąpienie Marcina Lutra (1517).
Epoka nowożytna
To epoka trwająca od XV wieku ( zależnie
od daty jaką przyjmiemy za koniec
średniowiecza) do 1914 roku …..ale
Historycy z epoki nowożytnej wyodrębniają
tzw. „długi wiek XIX”, który rozpoczęła
Wielka Rewolucja Francuska w 1789 a
zakończyła I wojna światowa w 1914 roku.
Chronologia prehistorii
Najstarszym okresem w dziejach jest tzw.
EPOKA KAMIENIA , którą dzielimy na 3
podokresy:
- Starszy (paleolit)
- Środkowy (mezolt)
- Młodszy (neolit)
Epoka najnowsza
Trwa od 1914 czyli wybuchu I wojny
światowej i końca „starego świata” do
dziś.
Niektórzy historycy uważają, że epoka
najnowsza zakończyła się w 1989
upadkiem komunizmu lub też wraz z
dniem 11 września 2001 roku – atakiem
terrorystycznym na WTC w Nowym Yorku.
Źródła historyczne
Przeszłość można poznać tylko i wyłącznie
na podstawie pozostałości po dawnych
epokach. Nazywamy je źródłami
historycznymi.
Źródła te dzielą się na poszczególne rodzaje.
Najpopularniejszy podział jest taki:
Najmniej źródeł zachowało się z
najstarszych epok, natomiast badacze
epoki najnowszej są przysypywani coraz to
nowymi źródłami historycznymi.
Badacze dawniejszych epok musza korzystać
więc nie tylko ze źródeł pisanych, ale
również materialnych, jak pieczęcie,
monety, dzieła sztuki czy architektury.
Bardzo pomocna jest w tym względzie
praca archeologów.
Badanie
Mając do dyspozycji wiele różnych źródeł,
historyk powinien poddać je badaniu.
Dzieli się ono na kilka etapów, podczas
których badacz postępuje wg ściśle
ustalonych reguł.
Każde źródło musi na początki zostać
poddane krytyce zewnętrznej.
Krytyka źródła
- Zewnętrzna – dokonuje się jej na
podstawie badania materiału z której
zostało zrobione źródło, typu pisma, stylu
dzieła artystycznego; na tej podstawie
każdy historyk powinien stwierdzić gdzie i
kiedy oraz w jakich okolicznościach
powstało; kto jest autorem i czy jest ono
autentyczne;
Krytyka źródła
- Wewnętrzna – celem jest ustalenie
wiarygodności źródła na podstawie
informacji w nim zawartych – czy źródło
przekazuje prawdziwe treści, czy autor
miał dostęp do wiarygodnych informacji o
opisywanych faktach, czy mógł i chciał
przekazać prawdę, czy zniekształcał fakty
Interpretacja i opracowanie
-
-
Polega na ustaleniu faktów i zjawisk o
których mówi źródło
Po interpretacji źródła badacz może
przystąpić do opracowania źródła czyli
opisu przeszłości na jego podstawie.