Epoka brązu

Epoka brązu
•
•
•
Epoka brązu to jedna z epok prehistorii, następująca po epoce kamienia, a poprzedzająca
epokę żelaza. Epoka ta ma zróżnicowane ramy czasowe, zależne od terenu występowania.
Najwcześniej, na Kaukazie i w obszarze Morza Egejskiego, w III tysiącleciu p.n.e.,
wykształciły się ośrodki, w których opanowano umiejętność obróbki metali. W Egipcie i na
Bliskim Wschodzie (Dżemdet Nasr), za początek epoki brązu przyjmuje się umownie rok
3400 p.n.e., w Europie Południowej 2800 p.n.e., w Polsce 2200 p.n.e. Koniec epoki brązu
przypada na lata 1000 - 700 p.n.e., kiedy to na Bliskim Wschodzie zaczęły tworzyć się
pierwsze państwa i pojawiło się niewolnictwo, a na większości obszarów Europy rozpoczął
się stopniowy rozkład wspólnoty pierwotnej.
Nazwa epoki pochodzi od używanych wówczas powszechnie narzędzi z nowo
wprowadzonego surowca - brązu (czyli stopu miedzi z cyną o stosunku 9:1). Przykładem
przedmiotów z brązów są: siekiery, dłuta, młoty, motyki, sierpy, noże, ozdoby, broń (miecze,
topory, ostrza do włóczni, groty, części pancerzy). Brąz pojawił się w Egipcie i Mezopotamii
około 3500 p.n.e. Czasem zamiast cyny do produkcji stopu stosowano ołów lub antymon
(Węgry). Brąz antyczny był stopem miedzi z cynkiem (mosiądz). Brąz jest znacznie
twardszy od miedzi, dlatego zastąpił ją w okresie eneolitu. Jednakże nadal jest materiałem
na tyle miękkim, że jeszcze w ciągu jednej bitwy wykuta z niego broń wyginała się, przez co
była niezdatna do dalszego użytku. Potrzebną do jego produkcji miedź i cynę uzyskiwano
w kopalniach odkrywkowych.
Główne dziedziny gospodarki w czasie tej epoki to rolnictwo, hodowla bydła oraz
pasterstwo. Powstanie ośrodków wytwórczych, wymiany towarów (wynalazek wozu na
kołach oraz statków na wiosła i żagle sprzyjał rozwojowi handlu dalekosiężnego),
gromadzenia bogactw, w konsekwencji doprowadziły do wzrostu walk międzyplemiennych
i międzypaństwowych.
Mapa Świata ok. 2000 l. p.n.e., kolorem czerwonym
zaznaczono obszar występowania kultur epoki brązu
Najbardziej znane na świecie wykopaliska z epoki brązu: Ur w Mezopotamii,
Ugarit w Syrii, Troja w Azji Mniejszej.
Początki
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Nie znamy dokładnego czasu i miejsca i domu wynalezienia brązu, ale możliwe że
brąz został wynaleziony w kilku miejscach naraz. Technologia wytwarzania brązu
dotarła do Europy z Bliskiego Wschodu przez Anatolię, Bałkany i Kaukaz. Najstarsze
wyroby brązowe, tzw. brązy arsenowe, wytwarzane były na Bliskim wschodzie już w
V tysiącleciu p.n.e. Na Bałkanach brąz pojawia się dopiero pomiędzy IV a początkiem
drugiej połowy III tysiąclecia. Prawdopodobnie wykorzystywano
głównie surowiec pochodzenia anatolijskiego i kaukaskiego,
gdyż brak jest dowodów
na eksploatację w tym czasie miejscowych złóż miedzi.
Przełom w wytwórczości nastąpił w środkowej
epoce brązu, pojawiają się częściej
klasyczne brązy cynowe, które wypierają brązy arsenowe.
Słabną kontakty Płw. Bałkańskiego z Anatolią na rzecz
kontaktów z Karpatami i środkową Europą.
Z biegiem czasu
doprowadza to wytworzenia się autonomicznych
karpackich ośrodków brązownictwa.
Epoka brązu w Europie
•
•
•
•
•
•
•
Charakterystyczny dla epoki brązu jest
niejednolity charakter rozwijających się i zanikających
kultur. W środkowym jej okresie rozpoczął się
proces wyodrębniania się i krystalizowania ludów
europejskich, np. reprezentujących kulturę nordyjską
Germanów zamieszkujących tereny obecnych
Niemiec, Danii i południowej Szwecji.
Do ważniejszych kultur epoki
brązu zaliczają się w Europie:
kultura minojska, kultura mykeńska
kultura cykladzka, kultura unietycka
kultury pól popielnicowych ,kultury mogiłowe
kultura apenińska, kultura protoetruska
kultura terramare
kultura kurhanów sambijskich, kultura komarowska
kultura Noua, kultura holihradzka
kultura sośnicka
kultura wysocka, kultura białowicka
kultura urn domkowych
kultura trzciniecka, kultura iwieńska
kultura otomańska, kultura bałtyjska
kultura nordyjska, kultura przedłużycka, kultura łużycka ,kultura wysocka
kultura gawska, kultura Glasinac
Galeria