II wojna światowa

II wojna światowa
niedziela, 23 maja 2010 14:23
1 września 1939 r. rozpoczęła się druga wojna światowa atakiem Niemiec hitlerowskich na
Polskę. Bywają również inne poglądy na temat terminu wybuchu wojny, wynikające z
subiektywnego podejścia państw, które kolejno przystępowały lub zostały wciągnięte do wojny.
Na przykład włoscy historycy twierdzą, że druga wojna rozpoczęła się w 1940 r., a rosyjscy
przyjmują datę 22 czerwca 1941 r.
Do wojny dojść musiało, ponieważ takie były szaleńcze plany Hitlera. Żadne ustępstwa
kolejnych państw nie powstrzymałyby go. Stanowisko Hitlera było jasne, czemu dawał wyraz
podczas narad z wysokimi dowódcami Wehrmachtu - nie chodziło o sporne ziemie ani dotarcie
do określonej linii w Europie. Celem było zdobycie przestrzeni życiowej dla narodu
niemieckiego i panowanie nad światem. Granice tej przestrzeni nigdy nie były sprecyzowane.
Polska miała sojusze obronne z Francją i z Wielką Brytanią, mimo więc przewagi technicznej i
liczebnej armii niemieckiej mogła mieć nadzieję na zwycięstwo. Tę nadzieję pogłębiło
przystąpienie tych państw do wojny 3 września 1939 r. Niestety, nie doszło do działań zbrojnych
i Polska walczyła samotnie, a rankiem 17 września zaatakowana została od wschodu przez
Armię Czerwoną. Została pobita przez dwóch wrogów, nie doczekawszy się pomocy. Jeszcze
trwały ostatnie walki (5 października Polacy stoczyli bitwę pod Kockiem), kiedy sojusznicy, Nie
mcy
i ZSRR, 28 września zawarli "Układ o granicach i przyjaźni". Zmieniono w nim nieco ustalenia z
tajnego protokołu do układu Ribbentrop-Mołotow. Ziemie polskie między Bugiem a Wisłą
dostały Niemcy, a w zamian zgodziły się na aneksję Litwy przez ZSRR. Polska jako państwo
nigdy nie skapitulowała przed żadnym z agresorów, kapitulowały tylko poszczególne punkty
oporu. Stan wojny więc trwał.
Niezwłocznie po agresji na Polskę dyplomacja sowiecka narzuciła państwom bałtyckim sojusze
ograniczające ich suwerenność. Podpisane zostały układy o pomocy wzajemnej - 28 września z
Estonią , 5 października z Łotwą i 10 października z Litwą . Państwa te musiały udostępnić
Sowietom swoje bazy wojenne. Zaraz też Armia Czerwona rozlokowała się na ich terytoriach.
Następnie przyszła kolej na Finlandię, wobec której Związek Sowiecki zgłosił żądania
terytorialne: przesunięcie granicy na Przesmyku Karelskim, oddanie północnego portu
Petsamo, wydzierżawienie na 30 lat półwyspu Hanko w Zatoce Fińskiej. Rząd fiński odrzucił
żądania. Wówczas w ZSRR rozpętano antyfińską napastliwą kampanię propagandową,
nazywając członków rządu fińskiego "poszukiwaczami awantur". Doszło do strzelaniny na
granicy z Finlandią na Przesmyku Karelskim. Była to prowokacja sowiecka, jednak
odpowiedzialność za incydent zrzucono na Finów. Stwierdzając, że rząd fiński "przebrał miarę",
ZSRR rozpoczął wojnę 31 listopada 1939 r. Mimo iż grożono Finlandii "miażdżącym
uderzeniem",
Armia Czerwona
1/9
II wojna światowa
niedziela, 23 maja 2010 14:23
została odparta i później z trudem łamała opór słabego przeciwnika, którego wojska dzielnie się
broniły przez kilka miesięcy. Europa Zachodnia zareagowała potępieniem agresora, ZSRR
został wykluczony z Ligi Narodów. Na pomoc Finlandii planowano wysłanie międzynarodowego
korpusu ekspedycyjnego, ale przygotowania szły niemrawo i wcześniej wojna zakończyła się.
W końcu lutego wojska sowieckie pod dowództwem generała S. Timoszenki przełamały fińskie
linie obronne. 12 marca podpisano układ pokojowy w Moskwie. Finowie zostali zmuszeni do
oddania ZSRR większości Przesmyku Karelskiego ze stolicą Karelii - Wyborgiem, ponadto
zachodniej Karelii oraz kilku wysp w Zatoce Fińskiej. Półwysep Hanko został wydzierżawiony na
30 lat.
Pozostałe państwa skandynawskie poczuły się zagrożone, ponieważ nie tylko ZSRR zagrażał
ich niepodległości, ale ze względów strategicznych i ekonomicznych (niemiecki przemysł
metalurgiczny oparty był w dużej mierze na szwedzkiej rudzie żelaza) Półwyspem
Skandynawskim interesowały się głównie Niemcy , chociaż w przemysł skandynawski był też
mocno zaangażowany kapitał brytyjski.
Wiel
ka Brytania
popierała dążenia
Norwegii
i
Szwecji
do zachowania neutralności.
Po wojnie z Polską, wyczerpana armia niemiecka gromadziła zapasy uzbrojenia, uzupełniała
braki, szykując się do kolejnej agresji. Hitler postanowił zapobiec wejściu Anglików do
Skandynawii i na Bałtyk. W tym celu opracował plan zajęcia Danii i Norwegii pod kryptonimem
"Fali Weserubung". Niemcom zależało na uzyskaniu kontroli nad cieśninami duńskimi,
zapewnieniu sobie dostaw rudy szwedzkiej i przygotowaniu dogodnych punktów strategicznych
do przyszłej inwazji na Wyspy Brytyjskie.
Agresja na Danię i Norwegię rozpoczęła się 9 kwietnia 1940 r. Danię wojska niemieckie
opanowały w ciągu jednego dnia, w zasadzie bez rozlewu krwi. Nieco dłużej trwało zdobywanie
Norwegii, ponieważ początkowo armia norweska skutecznie odpierała ataki Wehrmachtu.
Jednak wystąpienie miejscowych nazistów pod wodzą Vidkuna Quislinga znacznie
przyspieszyło upadek Norwegii.
Wielka Brytania
wystąpiła czynnie przeciwko agresorom, ponieważ poważnie zostało zagrożone jej
bezpieczeństwo. Flota angielska wysłana na wody norweskie zadała Niemcom spore straty.
Następnie, w wyniku porozumienia angielsko-francuskiego, w połowie kwietnia do Norwegii
wysłany został trzydziestotysięczny korpus ekspedycyjny. W skład korpusu wchodziła polska
Brygada Strzelców Podhalańskich pod dowództwem generała Zygmunta Szyszki-Bohusza.
2/9
II wojna światowa
niedziela, 23 maja 2010 14:23
Korpus nie zdołał przeciwstawić się Niemcom i w pierwszych dniach maja został wycofany.
Największe sukcesy miała polska brygada walcząca pod Narwikiem. Ewakuacja nastąpiła
związku z atakiem niemieckim na Francję. Król norweski Haakon VII z rodziną rząd ewakuowali
się do Wielkiej Brytanii. W Norwegii powstał marionetkowy "ząd Quislinga, posłuszny
okupantom niemieckim. Naziści norwescy nie mieli jednak żadnego wsparcia rodaków, więc
Hitler zrezygnował z wyręczania się kolaborantami, odwołał Quislinga i ustanowił w Norwegii
komisarza Rzeszy z nieograniczonymi uprawnieniami.
Trzecia Rzesza zdobyła dogodną pozycję do następnych podbojów - Wielkiej Brytanii i Związku
Sowieckiego.
Jeszcze podczas trwania zmagań w Norwegii, 10 maja 1940 r. niemieckie dywizje pancerne
uderzyły na Belgię , Holandię i Luksemburg , mimo że te państwa zadeklarowały swą
neutralność w wojnie. Tą drogą Niemcy postanowili wtargnąć do Francji, unikając
przełamywania ufortyfikowanej linii Maginota wzdłuż granicy francusko-niemieckiej. Pretekstem
do ataku na kraje neutralne było rzekome zbombardowanie niemieckiego miasta Fryburg przez
lotnictwo belgijskie i holenderskie. W rzeczywistości owego prowokacyjnego nalotu dokonała
Luftwaffe.
Już 12 maja rozpoczęła się agresja hitlerowska na Francję, zgodnie z planem pod kryptonimem
"Fall Gelb". Armia francuska była w stanie przeciwstawić się najazdowi, zwłaszcza że uzyskała
pomoc brytyjską, ale wśród członków rządu (wicepremier Philippe Petain) i dowództwa (wódz
naczelny Maxime Weygand) panowały nastroje kapitulanckie. Niektórzy politycy byli wręcz
gotowi do kolaboracji z Hitlerem. Żołnierze Wehrmachtu łatwo posuwali się w głąb Francji. 11
czerwca rząd opuścił Paryż, a już 14 czerwca miasto zostało zajęte przez Niemców. Dwa dni
później ustąpił premier Paul Reynaud, a jego miejsce zajął Petain, który natychmiast zwrócił się
do dowództwa hitlerowskiego z propozycją przerwania walki. Miało to decydujący wpływ na
rozkład armii francuskiej.
Jeszcze 10 czerwca do wojny przystąpiły Włochy, atakując Francję od południa. 22 czerwca
zawarte zostało zawieszenie broni francusko-niemieckie w tym samym wagonie kolejowym w
Compiegne, w którym Niemcy podpisywali kapitulację po klęsce w pierwszej wojnie światowej.
25 czerwca Francuzi podpisali zawieszenie broni z Włochami. Pokonana Francja została
podzielona na dwie części (nie licząc terenów pogranicznych oddanych Włochom): północną z
wybrzeżem atlantyckim i z Paryżem, pod okupacją niemiecką, i południową - z wybrzeżem
Morza Śródziemnego, ze stolicą w Vichy, tzw. "wolną". Na czele kolaboranckich władz stali:
Petain i Pierre Laval. "Wolna" Francja ponosiła koszty okupacji niemieckiej na północy.
3/9
II wojna światowa
niedziela, 23 maja 2010 14:23
Ci Francuzi, którzy postanowili kontynuować walkę z okupantami hitlerowskimi, udali się do
Anglii, utworzyli tam ruch Wolna Francja i Francuski Komitet Narodowy z generałem Char
lesem de Gaulle'em na czele.
W lipcu 1940 r. Hitler skierował do Londynu propozycję zawarcia pokoju, na co otrzymał
odpowiedź ministra spraw zagranicznych Anthony Edena: "Nie zaprzestaniemy walki, dopóki
wolność nie zostanie przywrócona". W Anglii oczekiwano ataku niemieckiego. W obawie, by
okręty "wolnej" Francji, stacjonujące w portach nad Morzem Śródziemnym, nie dostały się w
ręce niemieckie, Brytyjczycy zniszczyli je 3 lipca 1940 r. Była to akcja określona mianem
"Katapulta".
W sierpniu rozpoczęła się bitwa powietrzna o Anglię, która trwała do końca października 1940 r.
Zakończyła się klęską Niemców, których lotnictwo poniosło ciężkie straty. Do inwazji więc wysp
przez wojska hitlerowskie nie doszło. W odwecie za zniszczone miasta angielskie, a zwłaszcza
Londyn, RAF rozpoczęła naloty na miasta niemieckie. Załamanie się planów Hitlera wobec
Wielkiej Brytanii było ważnym przełomem w wojnie.
Włochy w tym czasie podejmowały próbę zdobywania nowych terytoriów, wprowadzając w
życie imperialne plany Mussoliniego. We wrześniu 1940 r. z terytorium Libii Włosi zaatakowali
Egipt
, który pozostawał pod zwierzchnictwem brytyjskim. Kontrofensywa brytyjska zmusiła niebawem
wojska włoskie do wycofywania się w popłochu. W ciągu następnych miesięcy armia włoska
została praktycznie zniszczona. Brytyjczycy posuwali się w kierunku Włoskiej Afryki
Wschodniej, którą wyzwolili do początku czerwca 1941 r. Wolność odzyskała Etiopia. Na
odsiecz Włochom w Afryce Północnej Hitler wysłał korpus pod dowództwem Erwina Rommla. W
kwietniu 1941 r. Rommel zajął
Libię
. Wojna toczyła się ze zmiennym powodzeniem. W walkach przeciwko siłom niemiecko-włoskim
wzięli również Polacy (Samodzielna Dywizja Strzelców Karpackich pod dowództwem gen.
Stanisława Kopańskiego).
Jeszcze jesienią 1940 r. doszło do rozgraniczenia stref wpływów między Niemcami, Włochami i
Japonią. Państwa te podpisały układ trójstronny - "pakt trzech" albo oś Berlin-Rzym-Tokio. Oto
najistotniejsze fragmenty paktu: "Art. 1. Japonia uznaje i respektuje przywództwo Niemiec i
Włoch w ustanowieniu nowego ładu w Europie. Art. 2. Niemcy i
Włochy
uznają i respektują przywództwo Japonii w ustanowieniu nowego ładu w Wielkiej Azji
4/9
II wojna światowa
niedziela, 23 maja 2010 14:23
Wschodniej".
Ponadto trzy państwa zobowiązały się do udzielania sobie wzajemnej pomocy. Do "osi"
przystąpiły wkrótce: Rumunia , Bułgaria , Chorwacja i Węgry .
28 października 1940 r. Włochy napadły na Grecję, która odmówiła współpracy z państwami
"osi". Mussolini liczył na szybkie i łatwe sukcesy militarne, ale jego wojska spotkały się z silnym
oporem Greków i ponosiły ogromne straty, zwłaszcza podczas walk w rejonach górskich.
6 kwietnia oddziały Wehrmachtu, przy wsparciu wojsk włoskich, zaatakowały Jugosławię, która
uległa agresorom po jedenastu dniach obrony. Do klęski przyczyniła się postawa nacjonalistów
chorwackich (ustasze), którzy proklamowali Niezależne Państwo Chorwackie. Równocześnie z
atakiem na Jugosławię wojska niemieckie pospieszyły do Grecji na odsiecz Włochom. 23
kwietnia Grecja musiała podpisać kapitulację, rozpoczynającą okupację niemiecko-włoską.
Wkrótce Niemcy opanowali Kretę, ważny punkt strategiczny na Morzu Śródziemnym.
W czerwcu 1941 r. Hitler zaatakował ZSRR, wprowadzając w czyn swój plan "Barbarossa". Dla
wielu polityków i dowódców nie było to zaskoczeniem, natomiast Stalin zupełnie nie spodziewał
się napaści ze strony sojusznika. Dotychczas prowadził podobną do hitlerowskiej politykę
podboju słabszych państw. Latem 1940 r. ZSRR anektował Litwę, Łotwę i Estonię,
przekształcając je w republiki sowieckie. Prawie równocześnie oderwał od Rumunii Besarabię i
Północną Bukowinę. Dotychczas oficjalne stosunki niemiecko-sowieckie były dobre. Stalin nie
dopuszczał do krytyki Niemiec. Cenzura czuwała, by nie publikowano doniesień o zbrodniach
nazizmu. W prasie i w oficjalnych oświadczeniach sowieckich było natomiast wiele entuzjazmu
dla sukcesów militarnych Trzeciej Rzeszy.
0 Tymczasem 22 czerwca rozpoczęła się wojna niemiecko-sowiecka. Siły Wehrmachtu
początkowo szybko parły naprzód w trzech kierunkach: północ-centrum-południe, ale po paru
miesiącach ofensywa załamała się. Z zagrożonej Moskwy rząd ewakuował się do Kujbyszewa.
Sprzymierzeńcem Niemców była na północy Finlandia, a na południu Rumunia. Również
Włochy, Węgry i Słowacja wypowiedziały wojnę ZSRR i wysłały swoje wojska na front
wschodni. Ofensywa na Moskwę została zatrzymana, a Armia Czerwona przeszła do
kontrofensywy. W styczniu i w lutym 1942 r. odepchnęła przeciwnika nawet o 400 km. Na
północy ofensywa niemiecka zatrzymała się w rejonie Leningradu. Miasto zostało zablokowane,
5/9
II wojna światowa
niedziela, 23 maja 2010 14:23
a łączność z wolnym terytorium pozostała tylko przez jezioro Ładoga. Po fiasku planu
"Barbarossa" Niemcy zmienili plany strategiczne i przygotowali ofensywę na południu w celu
zdobycia Zagłębia Donieckiego, Kubania i Kaukazu, by pozbawić ZSRR bazy ekonomicznej.
Realizację planu rozpoczęto w rocznicę wybuchu wojny z Rosją, 22 czerwca 1942 r., ale już w
listopadzie armie niemieckie zmuszone zostały do cofania się i do działań obronnych.
Obrona terytorium ZSRR i przejście do kontrofensywy w stosunkowo krótkim czasie możliwe
było dzięki pomocy zachodniej i powstaniu Wielkiej Koalicji koordynującej działania przeciwko
państwom "osi" na wszystkich frontach. Już w marcu 1941 r. na mocy uchwały Kongresu
prezydent Roosevelt ogłosił Lend-Lease Act, upoważniający rząd do wypożyczania,
wydzierżawiania lub dostarczania na kredyt państwom walczącym z "osią" sprzętu wojennego,
surowców i materiałów. 20% wartości tych dostaw przypadało na ZSRR. Konwoje alianckie z
dostawami dla Armii Czerwonej docierały do Murmańska i do Archangielska.
22 czerwca 1941 r. premier Churchill zadeklarował wszelką pomoc brytyjską dla napadniętego
przez hitlerowców Związku Sowieckiego. 12 lipca podpisano w Moskwie brytyjsko-sowieckie
porozumienie o wspólnym prowadzeniu wojny. Następnie do porozumienia przystąpiły inne
państwa walczące z nazizmem. 14 sierpnia 1941 r. prezydent
USA
i premier brytyjski podpisali na pancerniku "Prince of Wales" na Atlantyku wspólną deklarację,
która zyskała nazwę Karty Atlantyckiej. Potępiono w niej aneksję i przemoc w stosunkach
międzynarodowych, uznano prawo narodów do swobodnego wyboru formy rządu, deklarowano
pomoc i równoprawną współpracę ze wszystkimi narodami, również po zakończeniu wojny.
Podpisy pod Kartą złożyły później inne państwa walczące z "osią" i w ten sposób uformowała
się Wielka Koalicja.
Na Dalekim Wschodzie rozwijała się agresja Japonii. Trwała nadal wojna z Chinami, a w 1940 r.
Japończycy zajęli Indochiny, korzystając z upadku Francji. Ustrój Japonii w tym czasie zmienił
się w jeszcze większym stopniu w formę dyktatury wojskowej. Rozwiązane zostały wszystkie
partie polityczne, z wyjątkiem Związku Popierania Cesarstwa. Na początku 1941 r. cesarstwo
podpisało pakt o nieagresji z ZSRR i szykowało się do rozciągnięcia panowania na Oceanie
Spokojnym.
7 grudnia 1941 r. samoloty japońskie startujące z lotniskowców niespodziewanie
zbombardowały amerykańską bazę wojskową Pearl Harbor na Hawajach. Początkowo
Japończycy dominowali na Pacyfiku. Zajęli Półwysep Malajski, Indonezję, Birmę, Hongkong ,
Singapur
i wiele wysp należących do Wielkiej Brytanii, Francji i Holandii. Przełom w wojnie nastąpił w
6/9
II wojna światowa
niedziela, 23 maja 2010 14:23
1942 r. W maju Japończycy ponieśli klęskę na Morzu Koralowym, a w miesiąc później przegrali
bitwę koło wyspy Midway. Inicjatywę przejęli Amerykanie i ich sojusznicy.
Na innych frontach państwa "osi" również ponosiły porażki. W Afryce Północnej wojska koalicji
zostały wzmocnione 150-tysięcznym desantem anglo-amery-kańskim. W końcu 1942 r.
zastępca szefa rządu Vichy, admirał Jean Darlan, oddał okręty francuskie do dyspozycji
sprzymierzonych w walce z "osią". Zadeklarował też osobiście swoją pomoc. Dowódcą
naczelnym wojsk koalicji w Afryce był generał Bernard Montgomery. Odniósł on ostateczne
zwycięstwo w bitwie pod El Alamein. Wojna w Afryce zakończyła się 12 maja 1943 r.
Również na froncie wschodnim nastąpił przełom. Siły niemieckie, okrążone pod Stalingradem,
po krwawej walce skapitulowały 2 lutego 1943 r. Do niewoli dostało się około 90 tys. żołnierzy z
feldmarszałkiem Friedrichem von Paulusem i innymi oficerami. Armia Czerwona przeszła do
kontrofensywy na całym froncie.
Już w 1942 r. przywódcy największych mocarstw rozważali problemy związane z zakończeniem
wojny, ukaraniem winnych zbrodni przeciwko ludzkości i losem Niemiec. Pod koniec listopada
tego roku Churchill zaproponował zorganizowanie konferencji przywódców koalicji. Stalin odm
ówił udziału w spotkaniu, wobec tego doszło do zorganizowania konferencji w Casablance (I
1943) z udziałem tylko Roosevelta i Churchilla. Premier brytyjski zaproponował utworzenie
drugiego frontu w Europie na Bałkanach. Uchroniłoby to kraje Europy Środkowej przed
wkroczeniem Armii Czerwonej, a tym samym przed dominacją sowiecką. Ostatecznie odłożono
tę propozycję, by nie drażnić Stalina. Podjęto natomiast decyzję o lądowaniu aliantów na
Sycylii.
Od 28 listopada do 1 grudnia 1943 r. odbyła się konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie
(Roosevelt, Churchill, Stalin). Obok wielu innych postanowień zdecydowano, że drugi front w
Europie będzie otwarty we Francji w maju 1944 r. Ustalono też, że po zwycięstwie nad
Niemcami ZSRR przystąpi do wojny z Japonią. Wstępnie przedyskutowano problem przyszłości
Niemiec i w celu przygotowania ostatecznych decyzji przed kolejną konferencją
międzynarodową powołano roboczą Europejską Komisję Doradczą.
Niepowodzenia państw "osi" na frontach wpłynęły na ogromne ożywienie ruchu oporu w krajach
okupowanych. Była to wydatna pomoc dla regularnych działań zbrojnych koalicji. Silne
organizacje wojskowe i cywilne prowadziły walkę w Polsce, w Jugosławii i w Grecji. Opór
organizowali też antynaziści w krajach sprzymierzonych z Niemcami - w Bułgarii, Rumunii, na
7/9
II wojna światowa
niedziela, 23 maja 2010 14:23
Węgrzech. Silny ruch oporu był też we Włoszech, który ukształtował się w odpowiedzi na
ciężkie porażki armii włoskiej na wszystkich frontach i bezsensowne kontynuowanie udziału w
wojnie.
W lipcu 1943 r. siły alianckie wylądowały na Sycylii i wkrótce wkroczyły na półwysep. 25 lipca
spiskowcy związani z królem obalili Mussoliniego, a 8 września nowy rząd generała Pietra
Badoglia ogłosił kapitulację, by przystąpić do wojny po stronie koalicji. Wówczas Niemcy
dokonali inwazji na Włochy i dotarli aż do Neapolu. Siły koalicji w ciężkich bojach posuwały się
na północ. Drogę na Rzym otwarto po sforsowaniu linii Gustawa, na której zaciekle bronili się
Niemcy w klasztorze na Monte Cassino. Wzgórze i klasztor zdobył II Korpus Polski pod
dowództwem gen. Władysława Andersa 18 maja 1944 r. Walki we Włoszech zakończyły się
zwycięsko w ostatnich dniach kwietnia 1945 r. dzięki siłom alianckim i oddziałom powstańczym.
Przez cały 1944 r. Armia Czerwona prowadziła zwycięskie działania na froncie wschodnim. W
ciągu tego roku wkroczyła na ziemie polskie i innych krajów Europy Środkowej i Południowej,
wszędzie wspomagając siły komunistyczne i ustanawiając systemy polityczne na wzór sowiecki.
Strefa wpływów ZSRR objęła oprócz Polski Czechosłowację, Bułgarię, Rumunię, Węgry,
Jugosławię.
6 czerwca 1944 r. nastąpiła inwazja aliantów w Normandii. Naczelnym dowódcą sił alianckich
został amerykański generał Dwight Eisenhower. W ciężkich walkach wyzwalano Francję , Belg
ię
i
Holandię. Wśród wojsk alianckich wyróżniali się Polacy, zwłaszcza 1 Dywizja Pancerna pod
dowództwem generała Stanisława Maczka. Niemcy zostali wzięci w kleszcze, bo od wschodu
parła Armia Czerwona.
Od 4 do 11 lutego 1945 r. w Jałcie na Krymie obradowała kolejna konferencja Wielkiej Trójki.
Ustalono zasady podziału Niemiec na 4 strefy okupacyjne (czwartym mocarstwem okupacyjnym
miała być Francja) oraz podziału Berlina. Podjęto też postanowienia dotyczące Polski (gdzie
miał powstać rząd z połączenia ugrupowań politycznych z kraju i z emigracji oraz wytyczono
granice). Ustalono ponadto termin konferencji założycielskiej
ONZ
(25 kwietnia 1945 r. w San Francisco).
W Jałcie ustalono sfery wpływów w Europie. Państwa zachodnie pozostawiły ZSRR wolną rękę
w Europie Środkowo-Wschodniej. W końcowej fazie wojny ujawniły się sprzeczności między
8/9
II wojna światowa
niedziela, 23 maja 2010 14:23
mocarstwami i rywalizacja o wpływy w świecie powojennym.
Wiosną walki Armii Czerwonej toczyły się już na terytorium Niemiec. 2 maja został zdobyty
Berlin. Dwa dni wcześniej Hitler popełnił samobójstwo w bunkrze pod kancelarią Rzeszy.
Następcą Hitlera został admirał Karl Dönitz. W poszczególnych rejonach Niemiec oddziały
Wehrmachtu kapitulowały przed dowódcami sowieckimi lub alianckimi. 7 maja generał Alfred
Jodl podpisał z dowództwem alianckim w Reims (Francja) kapitulację wszystkich sił
niemieckich. W nocy z 8 na 9 maja 1945 r. w Karlshof pod Berlinem kapitulacja została
powtórzona. Podpisał ją ze strony Niemiec feldmarszałek Wilhelm Keitel wobec przedstawicieli
ZSRR, Wielkiej Brytanii, Francji i Stanów Zjednoczonych. Była to kapitulacja bezwarunkowa.
Wojna w Europie zakończyła się. Trwały jeszcze walki na Dalekim Wschodzie.
Mimo beznadziejnego położenia Japończycy odmawiali zaprzestania walk. W niszczeniu
okrętów amerykańskich główną siłą byli piloci-samobójcy - kamikadze. Niestety, nadal nie
przystępował do wojny Związek Sowiecki, mimo że miał to uczynić zaraz po zakończeniu wojny
z Niemcami. W tej sytuacji Stany Zjednoczone podjęły decyzję o użyciu najnowszej
niszczycielskiej broni, bomby atomowej. 6 sierpnia bomba atomowa została zrzucona na
Hiroszimę, a 8 sierpnia na Nagasaki. W obu miastach od wybuchu zginęło 150 tysięcy ludzi. To
przyspieszyło bezwarunkową kapitulację Japonii (9 sierpnia wojnę Japonii wypowiedział
Związek Sowiecki).
2 września 1945 r. dowództwo japońskie podpisało akt bezwarunkowej kapitulacji na pokładzie
amerykańskiego pancernika "Missouri" w Zatoce Tokijskiej. Kapitulację przyjął dowódca
amerykańskich sił zbrojnych na Pacyfiku, generał Douglas MacArthur. Zakończyła się druga
wojna światowa.
Źródło: M. Borucki, Historia powszechna do 2004 roku, Warszawa 2004.
9/9