SPIS TREŚCI WPROWADZENIE .................................................................................................................9 Miejsce i rola procesów pomocniczych w organizacji ..............................................................9 Medycyna ................................................................................................................................ 10 Sztuka wojenna ....................................................................................................................... 10 Sport ........................................................................................................................................ 11 Działalność biznesowa ............................................................................................................ 12 1. ISTOTA FACILITY MANAGEMENT .......................................................................... 14 Geneza ..................................................................................................................................... 14 Pojecie FM .............................................................................................................................. 15 Definicje FM ........................................................................................................................... 17 2. FACILITY MANAGEMENT W ROZWOJU ZARZĄDZANIA NIERUCHOMOŚCIAMI……………….......................................................................... 19 2.1. Zarządzanie techniką ........................................................................................................ 20 2.1.1. Budynki inteligentne ..................................................................................................... 20 2.2. Zarządzanie powierzchnią ................................................................................................ 27 2.3. Zarządzanie finansowe nieruchomością ...........................................................................32 3. FACILITY MANAGENENT W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM ............................................................................................... 36 Geneza ..................................................................................................................................... 36 3.1. Obszary aktywności przedsiębiorstwa w procesie kreowania wartości ………………... 37 3.1.1. Podejście funkcjonalne ................................................................................................. 37 3.1.2. Podejście czynnościowe ................................................................................................ 38 3.1.3. Podejście procesowe ..................................................................................................... 39 3.2. Organizacja FM w przedsiębiorstwie .............................................................................. 45 3.3. Zakres Facility Management ............................................................................................ 49 4. ZARZĄDZANIE INFORMACJĄ I OPROGRAMOWANIEM .................................. 52 4.1. System informacyjny ....................................................................................................... 53 4.2. System informatyczny w zarządzaniu .............................................................................. 53 4.3. Generacje systemów informacyjnych zarządzania .......................................................... 54 4.4. Zastosowanie komputerów w eksploatacji ...................................................................... 56 4.5. System informacyjny utrzymania ruchu .......................................................................... 59 4.6. Cele wdrożenia systemu informacyjnego utrzymania ruchu ........................................... 60 4.7.Wymagania i funkcje systemu informacyjnego utrzymania ruchu.................................... 61 Funkcje systemu ...................................................................................................................... 61 Struktura systemu .................................................................................................................... 61 4.8. Systemy ekspertowe w utrzymaniu ruchu ....................................................................... 62 4.9.0 Wybór systemu oprogramowania .................................................................................. 68 4.10. Rezultaty wdrożenia systemu utrzymania ruchu ............................................................ 69 5. ZARZĄDZANIE NIERUCHOMOŚCIAMI .................................................................. 67 5.1. Pojęcie nieruchomości ..................................................................................................... 67 Ziemia ..................................................................................................................................... 67 Definicja nieruchomości ......................................................................................................... 67 Nieruchomości przemysłowe .................................................................................................. 67 5.2. Rynek nieruchomości ....................................................................................................... 68 Umiejscowienie rynku nieruchomości na rynku finansowym ................................................ 68 Definicja rynku nieruchomości ............................................................................................... 68 Cechy rynku nieruchomości .................................................................................................... 69 Podział rynków nieruchomości ............................................................................................... 70 Istota zarządzania nieruchomościami ..................................................................................... 71 5.3. Strategie zarządzania nieruchomościami ......................................................................... 72 Strategia zorientowana na dochód i wartość kapitałową ........................................................ 72 Strategia zorientowana na wartość kapitałową i dochód ........................................................ 72 Strategia zorientowana na cele użytkowe ............................................................................... 72 Strategia portfelowa ................................................................................................................ 73 5.4. Plany zarządzania nieruchomościami .............................................................................. 73 Cele planu zarządzania ............................................................................................................ 73 Funkcje planu zarządzania....................................................................................................... 73 6. ZARZĄDZANIE FINANSAMI ....................................................................................... 75 6.1. Planowanie finansowe ...................................................................................................... 76 6.1.1. Prognozowanie .............................................................................................................. 76 Rodzaje prognoz gospodarczych ............................................................................................ 76 Funkcje prognoz ...................................................................................................................... 78 Prognozowanie w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa ............................................................. 79 Prognozowanie analogowe ..................................................................................................... 80 Prognoza jako narzędzie wspomagające podejmowanie decyzji i podstawa planowania ............................................................................................................ 81 6.1.2. Przedmiot planowania finansowego ............................................................................. 81 6.1.3. Generacje planowania finansowego .............................................................................. 82 6.1.4. Horyzonty planowania finansowego ............................................................................. 83 6.2. Budżetowanie ................................................................................................................... 84 6.2.1. Rys historyczny budżetu ............................................................................................... 84 6.2.2. Geneza budżetowania.................................................................................................... 85 6.2.3. Istota budżetowania ....................................................................................................... 86 Budżety finansowe .................................................................................................................. 87 Budżety operacyjne ................................................................................................................. 88 Budżety niepieniężne .............................................................................................................. 88 Stałe i zmienne koszty w budżetach ....................................................................................... 89 Budżety zerowe ....................................................................................................................... 89 Budżety elastyczne .................................................................................................................. 90 Okresy budżetowe ................................................................................................................... 90 Zalety i wady budżetów .......................................................................................................... 90 6.2.4. Proces budżetowania ..................................................................................................... 91 Motywy sporządzania budżetów ............................................................................................. 92 Planowanie ...............................................................................................................................92 Koordynacja .............................................................................................................................92 Komunikowanie .......................................................................................................................92 Motywowanie ...........................................................................................................................93 Kontrola .................................................................................................................................. 93 Ocena pracy ..............................................................................................................................93 Etapy w procesie budżetowania ...............................................................................................93 Przekazywanie szczegółowych danych o przyjętej polityce budżetowej…………………….93 Określenie czynników ograniczających wielkości wyjściowe ................................................94 Sporządzanie budżetu sprzedaży ............................................................................................. 94 Sporządzanie preliminarzy budżetowych.................................................................................94 Negocjowanie budżetów ..........................................................................................................94 Koordynacja i weryfikacja budżetów .......................................................................................95 Finalne zatwierdzenie budżetów ..............................................................................................95 Weryfikacja budżetów .............................................................................................................95 6.3. Rachunkowość ..................................................................................................................96 6.3.1. Rachunkowość zarządcza ...............................................................................................97 Rachunkowość odpowiedzialności ..........................................................................................99 6.3.2. Porównanie rachunkowości zarządczej z finansową .................................................. 101 7. ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI (PROJECT MANAGEMENT) .............................. 103 7.1. Istota zarządzania projektami ......................................................................................... 103 7.2. Klasyfikacje projektów................................................................................................... 105 Projekty organizacyjne .......................................................................................................... 105 Projekty rozwojowe .............................................................................................................. 105 Projekty restrukturyzacyjne i rozbudowy.............................................................................. 105 Etap poprzedzający diagnozę ................................................................................................ 105 Etap diagnozy ........................................................................................................................ 105 Studium feasibility projektu restrukturyzacji ........................................................................ 105 Krótkookresowe przedsięwzięcia naprawcze ....................................................................... 107 Ocena projektu i zapewnienie finansowania ......................................................................... 107 Restrukturyzacja .................................................................................................................... 108 Studia rozbudowy ................................................................................................................. 108 Projekty inwestycyjne ........................................................................................................... 109 Podział projektów inwestycyjnych ze względu na źródła finansowania ...............................109 Projekty odtworzeniowe ....................................................................................................... 109 Projekty modernizacyjne ....................................................................................................... 109 Projekty rozwojowe .............................................................................................................. 109 Podział projektów inwestycyjnych ze względu na wzajemne relacje ....................................110 Projekty wzajemnie wykluczające się ................................................................................... 110 Projekty komplementarne ..................................................................................................... 110 Projekty substytucyjne .......................................................................................................... 110 Projekty ekonomicznie niezależne ........................................................................................ 110 Podział projektów inwestycyjnych ze względu na charakter przepływów pieniężnych........ 111 Projekty typowe .................................................................................................................... 111 Projekty nietypowe ............................................................................................................... 111 Projekty odwrotne do typowych ........................................................................................... 111 7.3. Cykl życia projektu inwestycyjnego .............................................................................. 111 7.3.1. Faza przedinwestycyjna .............................................................................................. 112 7.3.2. Faza inwestycyjna ....................................................................................................... 112 7.3.3. Faza poinwestycyjna (operacyjna) .............................................................................. 112 7.4. Cykl życia zarządzania projektem ................................................................................. 113 7.4.1. Określenie projektu (uruchomienie projektu) ............................................................. 113 Identyfikacja problemów ...................................................................................................... 113 Określenie możliwości ich rozwiązania w sytuacji konkretnych uwarunkowań ...................113 Określenie celu projektu ....................................................................................................... 113 Identyfikacja kryteriów sukcesu ........................................................................................... 113 Analiza ryzyka i identyfikacja niejasności i zakłóceń .......................................................... 114 7.4.2. Określenie struktury projektu (rozwinięcie szczegółowego planu)…......................... 114 Strukturyzacja projektu ......................................................................................................... 114 Planowanie projektu .............................................................................................................. 115 Budżet jako narzędzie sterowania i nadzorowania projektem ...............................................115 Harmonogramy ..................................................................................................................... 115 Techniki sieciowe ................................................................................................................. 116 7.4.3. Realizacja projektu ...................................................................................................... 116 Rekrutacja i organizacja zespołu ........................................................................................... 116 Zasady operacyjne funkcjonowania zespołu.......................................................................... 117 Hierarchizacja zagadnień projektu ........................................................................................ 118 Dokumentowanie czynności ................................................................................................. 118 7.4.4. Monitorowanie i kontrola postępu .............................................................................. 119 System raportowania ............................................................................................................. 119 Monitorowanie postępów projektu ....................................................................................... 119 Rewizja planu projektu ......................................................................................................... 120 7.4.5. Zamknięcie projektu ................................................................................................... 120 Raport końcowy .................................................................................................................... 120 Odbiór końcowy projektu ..................................................................................................... 121 Kompletacja i archiwizacja dokumentacji ............................................................................ 121 Rozwiązanie zespołu projektowego ...................................................................................... 121 8. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM ...................................................................................... 122 8.1. Zarządzanie ryzykiem projektu ...................................................................................... 122 8.1.1. Miejsce zarządzania ryzykiem w zarządzaniu projektem ........................................... 122 8.1.2. Topografia źródeł ryzyka projektu .............................................................................. 123 Faza przed inwestycyjna ....................................................................................................... 123 Faza inwestycyjna ................................................................................................................. 124 Faza poinwestycyjna ............................................................................................................. 125 8.1.3. Szacowanie ryzyka ...................................................................................................... 125 Identyfikacja ryzyka .............................................................................................................. 126 Rodzaje ryzyka ...................................................................................................................... 127 Obszary ryzyka związane z realizacją projektu .................................................................... 127 Źródła ryzyka na poszczególnych etapach projektu ............................................................. 128 Źródła ryzyka związane z przekraczaniem kosztu projektu ……………………………..... 129 Metody i techniki identyfikacji ryzyka ................................................................................. 129 Metody i techniki analizy i pomiaru ryzyka ......................................................................... 132 8.1.4. Obsługa ryzyka ........................................................................................................... 136 Strategie ograniczenia ryzyka ............................................................................................... 137 Realizacja strategii ryzyka .................................................................................................... 137 Plan Zarządzania Ryzykiem................................................................................................... 137 9. ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ ....................................................................................... 138 9.1. Istota jakości .................................................................................................................. 138 Definicja jakości ................................................................................................................... 138 9.2. Skutki nieefektywnego zarządzania jakością ................................................................. 139 Koszty awarii wewnętrznych (Internal Failure Costs) ......................................................... 139 Koszty awarii zewnętrznych (External Failure Costs) ......................................................... 140 Koszty oceny (Appraisal Costs) ........................................................................................... 140 Koszty związane z zapobieganiem (Prevention Costs) ........................................................ 141 Koszty ukryte związane z jakością (Hidden Quality Costs) ................................................. 141 9.3. Kompleksowe zarządzanie jakością TQM (Total Quality Management) …………….... 142 9.3.1. Geneza Kompleksowego Zarządzania Jakością (TQM) ............................................. 142 Homer Sarahson .................................................................................................................... 142 Walter A. Shewart ................................................................................................................. 142 W. Edwards Deming ............................................................................................................. 143 Joseph M. Juran...................................................................................................................... 144 Kaoru Ishikawa ..................................................................................................................... 145 Genichi Taguchi .................................................................................................................... 146 Philip B. Crosby .................................................................................................................... 146 9.3.2. Motywy wdrażania Kompleksowego Zarządzania Jakością (TQM) ...........................147 9.3.3. Pojęcie Kompleksowego Zarządzania Jakością (TQM) ............................................. 148 Ewolucja podejścia do jakości .............................................................................................. 148 9.3.4. Podstawowe koncepcje TQM ..................................................................................... 148 Podejście systemowe ............................................................................................................ 148 Rola kierownictwa ................................................................................................................ 149 Uczestnictwo pracowników ................................................................................................. 149 Skupienie uwagi na klientach ............................................................................................... 150 9.3.5. Charakterystyka TQM ................................................................................................ 150 Elementy procesu zarządzania jakością ................................................................................ 150 Cele TQM ............................................................................................................................. 151 9.3.6. Osiem kroków TQM w kierunku ciągłej poprawy jakości ......................................... 151 9.3.7. Stały cykl doskonalenia pracy (Koło Deminga) ......................................................... 151 9.3.8. Koła jakości ................................................................................................................. 153 9.3.9. Narzędzia TQM ........................................................................................................... 153 9.3.10. Zalety i wady TQM.................................................................................................... 154 Zalety .................................................................................................................................... 154 Wady ..................................................................................................................................... 154 9.3.11. TQM w rozwiniętej gospodarce rynkowej ................................................................ 155 9.3.12. Normalizacja w zakresie jakości ............................................................................... 156 9.4. Plan jakości w przedsiębiorstwie ................................................................................... 156 Istota planu jakości ............................................................................................................... 156 Cel opracowania planu jakości ............................................................................................. 156 Zakres planu jakości .............................................................................................................. 157 Literatura ............................................................................................................................. 159 Spis tabel .............................................................................................................................. 166 Spis rysunków ...................................................................................................................... 167