OiZ BN-15W-Etyczny i kulturowy kontekst zarz¹dzania
advertisement
Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 1 ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE ETYCZNY I KULTUROWY KONTEKST ZARZĄDZANIA Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 2 Refleksyjnie „Brakiem odwagi jest wiedzieć co prawe, lecz tego nie czynić.” Konfucjusz (551-479 p.n.e) Chiński filozof i myśliciel społeczno-polityczny. Przypisuje mu się autorstwo tzw. kanonu konfucjańskiego Wu-cing (Pięcioksięgu). Był twórcą systemu etycznego zwanego konfucjanizmem. 1 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 3 Agenda Etyka indywidualna w organizacjach Odpowiedzialność społeczna a organizacja Etyka w działaniu organizacji Kodeks etyki Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej Andrzej Marjański 59 4 Pojęcie etyki Etyka (z greckiego éthikós – zwyczajny; éthos – obyczaj, zwyczaj) zespół norm i ocen moralnych charakterystycznych dla danej zbiorowości społ. (np. grupy społecznej, klasy, warstwy, środowiska); filozoficzna nauka o moralności, zajmująca się wyjaśnieniem i ustalaniem takich kategorii, jak dobro i zło, odpowiedzialność, sumienie, powinności oraz wytyczaniem zasad i norm moralnego postępowania. * Źródło: Słownik Encyklopedyczny Edukacja Obywatelska Wydawnictwo Europa, 1999. Autorzy: Roman Smolski, Marek Smolski, ElŜbieta Helena Stadtmüller. 2 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 5 Problematyka etyki w zarządzaniu Współczesne organizacje stają przed trudnym i kontrowersyjnym problemem – jak mają określić swój stosunek do otoczenia społecznego, w którym działają W kaŜdym społeczeństwie istnieje określenie typów zachowań: Dopuszczalnych Niedopuszczalnych (wyjmowanych spod prawa) Organizacja powinna spełniać społeczne oczekiwania, bo jeŜeli ich nie spełnia to moŜe się spotkać z: Utratą rynku Publicznym upokorzeniem Sankcjami prawnymi ... * Andrzej Marjański 59 6 Etyka indywidualna w organizacjach Etyka – osobiste przekonania dotyczące zachowania słusznego i niesłusznego Implikacje związane z etyką: Kontekst jednostkowy – ludzie mają a organizacje nie mają etyki ZróŜnicowanie pojmowania zakresu etyki u róŜnych osób tego co jest etyczne a co nie jest etyczne Etyka jest względna a nie absolutna Zachowanie etyczne – zachowanie, które mieści się w ogólnie przyjętych normach społecznych Zachowanie nieetyczne – zachowanie, które nie mieści się w ogólnie przyjętych normach społecznych 3 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 7 Kształtowanie się etyki indywidualnej Etyka jednostkowa – połączony wpływ rodziny kręgów koleŜeńskich doświadczeń Ŝyciowych osobistych wartości i obyczajów czynników sytuacyjnych * Wpływ rodziny Czynniki sytuacyjne Wartości i normy moralne Doświadczenie Wpływ kolegów Etyka indywidualna Andrzej Marjański 59 8 Wpływ rodziny Normy etyczne człowieka zaczynają się kształtować juŜ w jego dzieciństwie Stają się odbiciem percepcji dziecka zachowań rodziców Oraz tych zachowań na które rodzice pozwalają Szanse dziecka na wyrobienie wysokich norm etycznych: Przestrzeganie norm etycznych przez członków rodziny Otrzymywanie nagród za przestrzeganie norm etycznych Bycie karanym za nieprzestrzeganie norm etycznych Szanse dziecka na wyrobienie niskich norm etycznych: Nieetyczne postępowanie członków rodziny Pozwalanie dzieciom na nieetyczne postępowanie * 4 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 9 Wpływ kolegów Dziecko poddawane jest wpływom kolegów, z którymi się styka Postępowanie kolegów staje się często zachętą do podobnego postępowania, które generuje: Zachowanie wysokich norm etycznych Brak norm etycznych * Andrzej Marjański 59 10 Doświadczenia Ŝyciowe Dziesiątki jednostkowych waŜnych wydarzeń kształtuje nasze przekonania etyczne i zachowanie Wydarzenia te stają się normalną częścią dorastania i dojrzewania młodego człowieka Wydarzenia pozytywne Wydarzenia negatywne Wydarzenia te często są powodem zrewidowania i zmiany norm etycznych * 5 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 11 Osobiste wartości i normy moralne Na kształtowanie się indywidualnych norm etycznych wpływają osobiste wartości i normy moralne Umieszczenie w hierarchii priorytetów – korzyści materialne i osobistego awansu, to: Bezwzględne dąŜenie do uzyskania tych korzyści Brak względu na to ile nasze działania kosztują innych Umieszczenie jako priorytetu rodziny ... * Andrzej Marjański 59 12 Czynniki sytuacyjne Nieoczekiwane sytuacje sprawiają, Ŝe ludzie zachowują się zupełnie inaczej niŜby przypuszczali Ŝe się zachowają np. większość osób okradających pracodawcę robi to z powodu osobistych kłopotów finansowych Nie usprawiedliwia to kradzieŜy Ale stwarza pewien kontekst dla nieetycznego postępowania Ludzie często uwaŜają, Ŝe mogą postępować nieetycznie, jeŜeli w danej sytuacji nie maja innego wyboru * 6 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 13 Etyka zarządzania Etyka zarządzania - normy zachowań, którymi kierują się poszczególni menedŜerowie w swojej pracy Dziedzina Przykładowe problemy Stosunek firmy do pracownika Zatrudnienie i zwalnianie Warunki pracy i płacy Prywatność Stosunek pracownika do firmy Konflikty interesów Poufność Uczciwość i koszty Stosunek firmy do innych podmiotów gospodarczych Klienci Konkurenci Akcjonariusze Dostawcy Agenci (dealerzy) Związki zawodowe Andrzej Marjański 59 14 Stosunek firmy do jej pracowników Zachowanie menedŜerów określa normy etyczne obejmujące dziedziny: Nabór i zwalnianie pracowników Warunki pracy i płacy Uznawanie prywatnej sfery Ŝycia pracowników Pojawiające się problemy: Nepotyzm Zwalnianie z powodu wyznania Rozpuszczanie pogłosek o chorobie, Ŝyciu intymnym, ... 7 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 15 Stosunek pracowników do firmy Kolejne źródło licznych problemów etycznych obejmujące dziedziny: Konflikt interesów – decyzja jest korzystna dla jednostki, ale niekorzystna dla organizacji Poufność – ujawnianie tajemnic firmy konkurencji Rozliczania wydatków – naciąganie kosztów w celu zwiększenia własnego dochodu ... * Andrzej Marjański 59 16 Stosunek firmy do innych podmiotów Stosunki z klientami – dobry produkt, informacja o uŜytkowaniu, rozsądna cena Konkurencja – niestosowanie nierzetelnych praktyk gospodarczych, oczernianie konkurentów, ... Akcjonariusze – pokazywanie prawdy o firmie Związki zawodowe – Ŝądanie ustępstw płacowych w przypadku, gdy firma realizuje duŜe zyski Pośrednicy – brak godziwej marŜy Dostawcy – wykorzystywanie uprzywilejowanej pozycji ... * 8 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 17 Etyka w działaniu organizacji Działania menedŜerów (etyczne i nieetyczne) odbywają się w sprzyjającym kontekście organizacyjnym, który tworzony jest przez: Działania równorzędnych menedŜerów MenedŜerów wyŜszego szczebla Kulturę organizacyjną Punkt wyjścia do zrozumienia etycznego kontekstu zarządzania – jednostkowe normy etyczne Lepiej narazić się na ryzyko niŜ zrobić coś nieetycznego Dla kariery i korzyści moŜna nawet popełnić przestępstwo Andrzej Marjański 59 18 Etyka w działaniu organizacji Tolerowanie nieetycznych praktyk prowadzi do powstania kultury organizacyjnej tolerującej nieetyczne praktyki, o ile leŜą one w interesie firmy Otoczenie organizacji kształtuje kontekst zachowania etycznego: np. presja na osiąganie wyników Tworzenie sieci powiązań mających zapewnić odniesienie sukcesu * 9 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 19 Kierowanie etycznym zachowaniem W wielu organizacjach zwiększa się świadomość znaczenia etycznego zachowania w działalności biznesowej Ponownie kładzie się większy nacisk na etyczną postawę pracowników Rola najwyŜszego kierownictwa: wzmocnienie etycznego postępowania pracowników określenie norm akceptowanych i nieakceptowanych budowa kultury organizacji WdraŜanie systemów szkoleniowych umoŜliwiających wdroŜenie odpowiednich modeli postępowania Powoływanie komitetów etyki podległych bezpośrednio zarządowi * Andrzej Marjański 59 20 Kodeks etyki Formalne, pisemne zestawienie wartości i norm etycznych, którymi kieruje się firma w swoich działaniach Szczegółowe ustalenia odnoszące się do traktowania przez pracowników firmy: dostawców klientów konkurentów innych podmiotów mających związki z firmą śaden kodeks nie zastąpi osobistej oceny pracownika co jest słuszne, a co nie – ale moŜe pomóc w dokonaniu wyboru * 10 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 21 Odpowiedzialność społeczna a organizacje W etykę wyposaŜone są jednostki, a nie organizacje Organizacje wchodzą w stosunki ze swoim otoczeniem w sposób, który narzuca dylematy i wymaga podejmowania etycznych decyzji Społeczna odpowiedzialność organizacji – zestaw zobowiązań organizacji do ochrony i umacniania społeczeństwa, w którym funkcjonuje * Andrzej Marjański 59 22 Odpowiedzialność społeczna – spojrzenie historyczne W ewolucji społecznej odpowiedzialności biznesu obserwujemy na przestrzeni ostatnich ponad 100 lat ogromne zmiany Wystąpiły 3 krytyczne punkty zwrotne: Era przedsiębiorców – koniec XIX wieku Era wielkiego kryzysu – 1929 – koniec lat 30. XX w. Era społeczna – lata 60. XX w. * 11 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 23 Społeczna odpowiedzialność – era przedsiębiorców Stany Zjednoczone, koniec XIX wieku „Kapitanowie przemysłu” – gromadzenie ogromnych fortun i budowa imperiów przemysłowych ( nafta, kolejnictwo, banki, stalownie) Pierwsi szefowie duŜych korporacji, którzy mogli realnie wpływać na przebieg wydarzeń w kraju naduŜywali swojej władzy: Lokauty Dyskryminacyjna polityka cenowa Podkupywanie i szantaŜ Niepłacenie podatków Andrzej Marjański 59 24 Społeczna odpowiedzialność – era przedsiębiorców W efekcie protestów urzędników rząd wprowadził delegalizację lub ograniczenie niektórych praktyk Określono stosunki pomiędzy: Kręgami gospodarczymi Panstwem Społeczeństwem Rola przedsiębiorcy przestała być ograniczona jedynie do funkcji maksymalizacji zysku * 12 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 25 Społeczna odpowiedzialność – era wielkiego kryzysu Kolejny widoczny zwrot w poglądach na odpowiedzialność społeczną - wielki kryzys w latach 30. XX wieku Dominacja amerykańskiej gospodarki przez wielkie korporacje Krytyka za nieodpowiedzialne praktyki finansowe, które doprowadziły do krachu giełdowego w roku 1929 Polityka „New Deal” – rząd F.D. Roosevelta wprowadza szereg nowych ustaw mających na celu ochronę inwestorów i małych przedsiębiorców 1934 – powołanie Komisji Papierów Wartościowych i Giełdy – regulowanie sprzedaŜy papierów wartościowych i zwalczanie nieuczciwych praktyk giełdowych Jaśniejsze wytyczenie granic społecznej odpowiedzialności Konieczność podjęcia nowej roli przez organizacje w drodze do ogólnego dobrobytu społeczeństwa * Andrzej Marjański 59 26 Społeczna odpowiedzialność – era społeczna Okres wielkich niepokojów społecznych w latach 60. XX wieku (okres wojny wietnamskiej) Przedsiębiorstwa obciąŜono odpowiedzialnością za problemy społeczne i domagano się od nich ich rozwiązania Krytyczna ocena narodowych wartości, priorytetów i celów Ponowne spojrzenie przez rząd na działalność organizacji: Ostrzejsze przepisy w zakresie ochrony środowiska Umieszczanie napisów ostrzegawczych (papierosy, odzieŜ dziecięca) Zwiększenie regulacji prawnych w wielu dziedzinach Pojawienie się pytań: Przed kim przedsiębiorstwo jest odpowiedzialne? Kto w przedsiębiorstwie ostatecznie odpowiada za praktyki organizacji? * 13 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 27 Obszary społecznej odpowiedzialności Organizacje odpowiadają w wymiarze społecznym wobec: Swojego „elektoratu” – osób i organizacji bezpośrednio dotkniętych zachowaniem organizacji i materialnie zainteresowanych ich wynikami Środowiska przyrodniczego Ogólnego dobrobytu społecznego- Np. datki na cele dobroczynne, wspieranie muzeów, wkład w poprawę zdrowia i oświaty publicznej * Andrzej Marjański 59 28 Obszary społecznej odpowiedzialności elektorat Niemal wszystko, co robi organizacja ma wpływ na interesy właścicieli (inwestorów) Nieetyczna działalność menedŜerów wpływa negatywnie na zyski organizacji i kurs jej akcji na giełdzie Organizacje są odpowiedzialne takŜe przed wierzycielami – utrata reputacji wpływa na zdolność spłacania długów. 14 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 29 Obszary społecznej odpowiedzialności elektorat RóŜnorodność „elektoratu organizacji: Właściciele (inwestorzy) Stowarzyszenia handlowe Grupy interesu Pracownicy Dostawcy Społeczności lokalne Klienci Wierzyciele Władze lokalne Władze rządowe Rządy innych państw Szkoły i uczelnie wyŜsze Sądy * Andrzej Marjański 59 30 Obszary społecznej odpowiedzialności – środowisko przyrodnicze Jeszcze niedawno wiele organizacji bez Ŝadnych ograniczeń usuwało ścieki, zanieczyszczenia i odpady produkcyjne Obecnie jest to obszar szczegółowych regulacji prawnych Firmy z własnej inicjatywy zwiększyły swoją społeczną odpowiedzialność w dziedzinie korzystania ze środowiska Efektem jest ograniczenie rozmiarów emisji większości zanieczyszczeń Polityka bezpieczeństwa w celu ograniczenia awarii, które mogą powodować katastrofalne skutki dla środowiska * 15 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 31 Obszary społecznej odpowiedzialności – ogólny dobrobyt społeczny Sądzi się,Ŝe organizacje gospodarcze powinny wspierać ogólny dobrobyt społeczny Przykład działań tego typu: Wspieranie celów dobroczynnych Dotowanie stowarzyszeń niekomercyjnych Wspieranie muzeów, orkiestr Pomoc dla publicznego radia i telewizji Wkład w poprawę ochrony zdrowia i oświaty publicznej Postulat usuwania niesprawiedliwości społecznej – wycofanie się z obszarów gdzie nie są przestrzegane prawa człowieka, np. apartheid w RPA * Andrzej Marjański 59 32 Społeczna odpowiedzialność – za i przeciw Zgodność poglądów ma charakter iluzoryczny W rzeczywistości istnieją zarówno przeciwnicy jak i zwolennicy Argumenty przeciwników: Rozszerzenie interpretacji odpowiedzialności społecznej moŜe zagraŜać gospodarce (Milton Friedman) Odciąga działalność gospodarczą od podstawowego powołania – przynoszenia zysków właścicielom Występowanie konfliktu interesów Brak jest organizacjom dostatecznego doświadczenia do właściwej oceny i podejmowania decyzji dotyczących wartościowych programów społecznych 16 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 33 Społeczna odpowiedzialność – za i przeciw Argumenty zwolenników Organizacje stwarzające problemy (np. w środowisku) powinny uczestniczyć w ich rozwiązywaniu Korporacje posiadają większość przywilejów naleŜnym prywatnym obywatelom, zatem nie powinny uchylać się od obowiązków obywatelskich Wiele organizacji gospodarczych dysponuje nadwyŜką dochodów – podczas gdy budŜety publiczne są obciąŜone do granic wytrzymałości Świadczenie na cele społeczne sposobem poprawienia reputacji organizacji i zwiększenia udziału w rynku Andrzej Marjański 59 34 Społeczna odpowiedzialność – za i przeciw Argumenty za społeczną odpowiedzialnością Argumenty przeciwko społecznej odpowiedzialności 1. Działalność gospodarcza stwarza problemy i dlatego organizacje powinny uczestniczyć w ich rozwiązywaniu 1. Celem działalności gospodarczej w społeczeństwie amerykańskim jest przysparzanie zysków właścicielom 2. Przedsiębiorstwa są obywatelami w naszym społeczeństwie 2. ZaangaŜowanie w programy społeczne daje przedsiębiorstwom zbyt wielką władzę 3. Gospodarka często dysponuje zasobami niezbędnymi do rozwiązywania wielu problemów 3. Istnieje moŜliwość konfliktu interesów 4. Przedsiębiorstwa są partnerem 4. Gospodarce brak doświadczenia w naszej gospodarce, tak samo jak w kierowaniu programami rząd i społeczeństwo społecznymi 17 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 35 Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej MoŜna przyjąć cztery typy postawy wobec społecznych zobowiązań organizacji Opór – podejście do społecznej odpowiedzialności, w której firmy robią moŜliwie najmniej dla rozwiązania problemów społecznych czy ekologicznych Społeczny obowiązek Społeczna reakcja Społeczny wkład Andrzej Marjański 59 36 Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej Opór - podejście do społecznej odpowiedzialności, w której firmy robią moŜliwie najmniej dla rozwiązania problemów społecznych czy ekologicznych Nieliczne organizacje przyjmują taką postawę Praktyka działania w przypadku przekroczenia etycznej lub prawnej granicy akceptowalności – wypieranie się odpowiedzialności lub tuszowanie sprawy * 18 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 37 Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej Społeczny obowiązek – postawa społecznej odpowiedzialności, w której organizacja uczyni wszystko co jest prawem wymagane i nic poza tym MenedŜerowie twierdzą, Ŝe podstawowym celem działania biznesu jest kreowanie zysku Społeczne obowiązki muszą być ograniczone do niezbędnego minimum Dostosowanie wymogów społecznych do prawodawstwa krajów w których korporacja prowadzi działalność np.: Ochrona środowiska Reklama ... * Andrzej Marjański 59 38 Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej Społeczna reakcja – postawa wobec społecznej odpowiedzialności, w której organizacja wypełnia podstawowe obowiązki etyczne i prawne,a w niektórych przypadkach wychodzi poza nie Dobrowolnie uczestniczy w niektórych programach społecznych Doradcy prawni przekonują organizację o celowości podjęcia działania Zachowanie biernej postawy – damy jak ktoś o to wystąpi * 19 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 39 Podejście organizacji do odpowiedzialności społecznej Społeczny wkład – organizacja postrzega sama siebie jako obywatela społeczeństwa i aktywnie poszukuje moŜliwości wkładu w dobro społeczne NajwyŜszy poziom społecznej odpowiedzialności Działania wykraczają poza podejście społecznej reakcji Są przejawem szczerego i silnego oddania sprawie poprawy ogólnego dobrobytu społecznego w kraju Praktyka dnia codziennego pokazuje, Ŝe istnieje wiele moŜliwości stosowania postaw pośrednich * Andrzej Marjański 59 40 Państwo a społeczna odpowiedzialność Regulacja – Próby rządu oddziaływania na działalność gospodarczą poprzez stanowienie praw i przepisów określających, co przedsiębiorstwa mogą, a czego nie mogą robić w wyznaczonych dziedzinach – regulacja bezpośrednia, regulacja pośrednia. Rząd Rząd oddziałuje na gospodarkę poprzez: • Ustawodawstwo chroniące środowisko • Ustawodawstwo ochrony konsumenta • Ustawodawstwo ochrony pracowników • Ustawodawstwo dotyczące papierów wartościowych •Ustawodawstwo podatkowe Gospodarka oddziałuje na rząd poprzez: - Osobiste kontakty i powiązania - Lobby - Komitety działań politycznych - Przysługi i inne taktyki wpływów Gospodarka Sposób wzajemnego oddziaływania państwa i gospodarki 20 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 41 Państwo a społeczna odpowiedzialność Regulacja bezpośrednia: Stanowienie prawa Tworzenie przepisów mówiących co organizacje mogą, a czego nie mogą Powoływanie urzędów odpowiedzialnych za nadzorowanie działalności gospodarczej w celu egzekwowania przepisów MoŜliwości karania organizacji za nieprzestrzeganie przepisów ... * Andrzej Marjański 59 42 Państwo a społeczna odpowiedzialność Regulacja pośrednia – inne formy regulacji Oddziaływanie pośrednie za pomocą ustawodawstwa np.. Podatki W rezultacie rząd wpływa na sposób wydatkowania środków na cele społeczne przez organizacje Wiele osób twierdzi, Ŝe zakres regulacji jest nadmierny Trzeba pozostawić swobodę działania wolnego rynku Wolny rynek sam zrealizuje cele Realizacja zadań, którym słuŜy regulacja moŜe nastąpić po niŜszych kosztach zarówno dla organizacji i państwa * 21 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 43 Państwo a społeczna odpowiedzialność Wpływ organizacji na środowisko ma zróŜnicowany charakter Występują cztery główne sposoby oddziaływania na rząd: Kontakty osobiste Lobby Komitety działań politycznych Przysługi * Andrzej Marjański 59 44 Kontakty osobiste Wielu menedŜerów i przywódców politycznych funkcjonuje w tych samych kręgach społecznych Osobiste kontakty i powiązania – stają się oczywistą metodą postępowania Bezpośredni kontakt umoŜliwia przedstawienie swojego stanowiska w sprawie rozwaŜanego rozwiązania prawnego * 22 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 45 59 46 Lobby Wykorzystywanie osób lub grup do formalnego reprezentowania przedsiębiorstwa wobec organów politycznych w celu wywierania wpływu na proces legislacyjny Andrzej Marjański Komitety działań politycznych Organizacje powołane do zabiegania o środki i rozdzielania ich pomiędzy kandydatów ubiegających się o stanowiska polityczne Same firmy nie mogą świadczyć na rzecz kampanii politycznych Pracownicy firmy mogą być zachęcani doświadczenia na rzecz danego komitetu, jeŜeli menedŜerowie będą mieli świadomość,Ŝe będzie on wspierał kandydatów o poglądach politycznych, które sami wyznają * 23 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 47 Przysługi Zabieganie o wpływy i poparcie za pomocą wyrządzonej przysługi Często wykorzystywana metoda zdobywania poparcia Przyjęto liczne przepisy mające na celu zwalczanie nielegalnych praktyk * Andrzej Marjański 59 48 Kierowanie społeczną odpowiedzialnością Wymagania społecznej odpowiedzialności wobec współczesnych organizacji staja się coraz większe Społeczna odpowiedzialność wymaga starannego planowania, podejmowania decyzji i oceny Społeczną odpowiedzialność naleŜy traktować jak kaŜdą inną strategię w wymiarach: Formalny wymiar organizacji: Stosowanie prawa Stosowanie norm etycznych Działalność filantropijna Nieformalny wymiar kierowania społeczną odpowiedzialnością Przywództwo i kultura organizacji Uruchomienie „dzwonka alarmowego” * 24 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 49 Formalne wymiary organizacji Stosowanie prawa – zakres w jakim organizacja przestrzega aktów prawnych i przepisów lokalnych Zadanie przeznaczone dla menedŜerów funkcjonalnych Kadra najwyŜszego szczebla sprawuje ogólny nadzór nad przestrzeganiem w firmie prawa DuŜa rola działu prawnego organizacji – nadzór, pomoc i udzielanie odpowiedzi na powstające pytania * Andrzej Marjański 59 50 Nieformalne wymiary organizacji Poza formalnymi wymiarami kierowania społeczną odpowiedzialnością organizacji, istnieją wymiary nieformalne: Przywództwo Kultura organizacyjna Sposób reagowania na sygnały pracowników o ujawnianiu nieprawidłowości i wykroczeń popełnianych przez przedsiębiorstwo Wymiary nieformalne pomagają kształtować i określać pracownikom jak kształtuje się w organizacji podejście do kwestii społecznej odpowiedzialności * 25 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 51 Przywództwo i kultura organizacji Sposób sprawowania przywództwa i kultura organizacji w praktyce w zasadniczy sposób wpływa na to jaką postawę organizacja i jej pracownicy przyjmują wobec odpowiedzialności społecznej Przykładem pozytywnego wpływu jest konsekwentne przestrzeganie zasad wskazujących na rolę i znaczenie: klientów pracowników społeczności lokalnej, w której funkcjonuje organizacja stosunek wobec akcjonariuszy * Andrzej Marjański 59 52 Ujawnianie nieprawidłowości Ujawnianie nieprawidłowości obejmuje postawy związane z jawnym lub poufnym ujawnianiem przez pracowników nielegalnego lub nieetycznego podstępowania innych osób w organizacji Sposób reagowania organizacji na otrzymywane informacje stanowi w praktyce swoisty test na prawdziwą postawę organizacji wobec społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa Dwie postawy: osoba informującą o nieprawidłowościach musi szukać róŜnych kanałów do przekazania wiadomości i często jest szykanowana z tego powodu informacja przekazywana jest bezpośredniemu przełoŜonemu lub komisji ds. etyki * 26 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 53 Ocena społecznej odpowiedzialności PowaŜne podejście do zagadnień odpowiedzialności społecznej wymaga sprawdzenia czy podejmowane wysiłki przynoszą poŜądane rezultaty. Rewizja społecznych działań przedsiębiorstwa – formalna i szczegółowa analiza efektywności działania firmy na polu społecznym * Andrzej Marjański 59 54 Podsumowanie Etyka określa osobiste przekonania człowieka w zakresie jakie zachowania uwaŜane są za właściwe a jakie niewłaściwe W działaniu menedŜera etyka przejawia się w: Stosunku przedsiębiorstwa do personelu Stosunku pracowników do firmy Relacji z innymi podmiotami gospodarczymi Na etyczny kontekst organizacji składa się indywidualna etyka kadry menedŜerskiej oraz zasady ustalone w procedurach postępowania w organizacji Na zachowanie zasad etycznych w organizacji zasadniczy wpływ mają przywództwo, kultura organizacyjna oraz zbiór zasad postępowania * 27 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 55 Podsumowanie Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa – zespół obowiązków na organizacji w zakresie: Ochrony i umacniania społeczności w której organizacja funkcjonuje Stosunku do środowiska naturalnego Stosunku do wspierania ogólnego dobrobytu społecznego Istnieje szereg argumentów za i przeciw społecznej odpowiedzialności biznesu Podejście przedsiębiorstwa moŜe ewoluować od podstawy obstrukcyjnej poprzez obronną i dostosowawczą do postawy aktywnej * Andrzej Marjański 59 56 Podsumowanie Państwo i stanowione prawo odziaływują na organizacje określając co wolno a czego nie wolno robić w róŜnych dziedzinach Organizacje w róŜny sposób starają się wpływać na decyzje podejmowane przez władze (kontakty osobiste lobbing przysługi ...) Istnieje formalny i nieformalny wymiar kierowania organizacją Występuje potrzeba dokonywania oceny skuteczności działania organizacji w zakresie społecznej odpowiedzialności * 28 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 57 Zagadnienia do dyskusji Pojęcie etyki w odniesieniu do osoby indywidualnej i organizacji Pojęcie społecznej odpowiedzialność organizacji – główne postawy Sposoby podejścia organizacji do społecznej odpowiedzialności Kodeks etyki w działaniu organizacji Jak etyka naczelnego kierownictwa wiąŜe się ze społeczną odpowiedzialnością przedsiębiorstwa? Andrzej Marjański 59 58 Literatura R.W. Gfiffin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN Warszawa 2004 i nowsze, rozdział 4. 29 Andrzej Marjański Andrzej Marjański 59 59 Pytania? Biurokratyzm - więzienie umysłowe z napisem "urząd" Bartoszewski 30
