Rynek i funkcje rynku_cz_b [tryb zgodności]
advertisement
Temat Rynek i funkcje rynku • • • • • • • • System, w którym koordynacja działalności indywidualnych podmiotów odbywa się na rynku ( lub za pośrednictwem rynku) określa się mianem gospodarki rynkowej. 1. Rynkowa a administracyjna koordynacja działań gospodarczych 2. Popyt, podaż, cena równowagi 3. Czynniki wpływające na rozmiary popytu 4. Czynniki wpływające na rozmiary podaży 5. Rynkowe procesy dostosowawcze w różnym horyzoncie czasu 6. Konkurencja wewnątrz- i międzygałęziowa 7. Ingerencja państwa a mechanizm rynkowy: ceny minimalne i maksymalne Najważniejszym elementem takiego systemu jest rynek. 1 2 Elementy rynku Rynek • Zespół warunków w jakich dochodzi do transakcji kupnasprzedaży • Miejsce, zorganizowane najczęściej w sensie instytucjonalnym, gdzie dokonują się akty kupna i sprzedaży czynników produkcji oraz wytworzonych dóbr • Całokształt relacji zachodzących miedzy producentami na tle wymiany towarów • Forma poziomych więzi między różnymi podmiotami gospodarczymi i konsumenckimi, próbującymi sprzedać i kupić towar • Popyt • Podaż • Cena 3 4 Cena - pieniężny wyraz wartości Popyt i podaż Cena rynkowa powstaje jako wypadkowa popytu i podaży Cena absolutna a relatywna: Cena absolutna to inaczej cena nominalna. Cena relatywna informuje o ilości innego dobra, które należy poświęcić aby nabyć dany towar O alokacji zasobów decydują zmiany cen relatywnych • Popyt - wielkość zapotrzebowania zgłaszanego na rynku na dany towar, po określonej cenie • Podaż - wielkość produkcji, którą producenci skłonni są zaoferować na rynku po określonej cenie 5 6 Krzywa popytu – zbiór punktów przedstawiających zależność między ceną a popytem (dla uproszenia posługujemy się linia prostą; w rzeczywistości zależność ma ona charakter nieliniowy). Popyt jest malejącą funkcją ceny. Prawo popytu rynkowego • Przy założeniu ceteris paribus, wraz ze wzrostem (spadkiem) ceny popyt spada (rośnie). • Prawo popytu przedstawia odwrotną zależność między ceną a popytem. • Popyt jest malejącą funkcją ceny. • Wraz ze zmianą ceny popyt zmienia się odwrotnie proporcjonalnie X – ilość D P - cena 7 Prawo podaży 8 Krzywa podaży - zbiór punktów przedstawiających zależność między ceną a podażą (dla uproszenia posługujemy się linią prostą; w rzeczywistości zależność ma ona charakter nieliniowy). Podaż jest rosnącą funkcją ceny • Funkcjonalna zależność miedzy ceną a podażą • Przy założeniu ceteris paribus, wraz ze zmianą ceny podaż zmienia się w tym samym kierunku • Wraz ze wzrostem (spadkiem) ceny podaż rośnie (spada) X - ilość S P - cena 9 10 Czynniki pozacenowe wpływające na: Popyt Podaż • Dochody • Gusty i preferencje • Efekty naśladownictwa i demonstracji • Ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych • Przewidywanie zmian cen relatywnych • Liczebność populacji Cena równowagi rynkowej X - ilość • Ceny czynników produkcji • Technika i technologia produkcji • Podatki i subsydia • Przewidywania zmian cen relatywnych • Ilość przedsiębiorstw działających na danym rynku S – krzywa podaŜy B D – krzywa popytu A 11 P - cena 12 Działanie czynników pozacenowych wpływających na popyt Działanie czynników pozacenowych wpływających na podaż X X S2 S S1 D2 D D1 P P 13 14 Elastyczność cenowa popytu Elastyczność popytu – procentowa (względna) zmiana popytu w stosunku do procentowej (względnej) zmiany czynnika wpływającego na popyt % zmianaD Exd = % zmianaX Epd = ∆D ∆D × 100 % D = D = ∆X ∆X × 100 % X X % zmianaD % zmianaP ∆D ∆D × 100 % = D = D ∆P ∆P × 100 % P P D – popyt P - cena dobra D – popyt X – czynnik wpływający na zmianę popytu 15 Elastyczność cenowa popytu – wartości wskaźnika 16 Elastyczność dochodowa popytu Epd posiada znak ujemny (dlatego stosowany jest często znak „-” lub znak wartości bezwzględnej) Eyd = ∆D D ∆Y Y D - popyt Y - dochód Epd = 0 Popyt doskonale sztywny 0⟨ Epd ⟨1 Popyt mało elastyczny (nieelastyczny) Epd = 1 Popyt o elastyczności jednostkowej Jest liczbą ujemną dla dóbr podrzędnych Epd ⟩1 Popyt elastyczny Zawiera się między 0 i 1 dla dóbr podstawowych, natomiast dla dóbr luksusowych jest większe od 1 Epd = +∞ Eyd Popyt doskonale elastyczny 17 Jest liczbą dodatnią dla dóbr normalnych 18 Elastyczność mieszana popytu Em ∆D X D X = ∆ PY PY Popyt, podaż i cena w krótkim okresie Rezerwy produkcyjne są w pełni wykorzystane i podaż produkcji jest stała Dx - popyt na dobro X Py - cena dobra Y X P E2 E1 S=const D2 D2 D1 Em jest: -liczbą dodatnią dla dóbr substytucyjnych -liczbą ujemną dla dóbr komplementarnych -zerem dla dóbr niezaleŜnych S=const E2 E1 D1 P X Jeśli z jakichś powodów popyt wzrośnie (np. wzrost dochodów), krzywa popytu D1 przesunie się wyŜej do pozycji D2. Ustali się nowy poziom równowagi E2 (przy wyŜszym popycie, ale tym samym poziomie podaŜy) 19 20 Popyt, podaż i cena w długim okresie Istniejące zapasy i rezerwy produkcyjne zostały w pełni wykorzystane, zaś wzrost podaży wymaga rozbudowy istniejących zdolności produkcyjnych Popyt, podaż i cena w krótkim okresie Wzrostowi popytu towarzyszy równocześnie wzrost podaży X P S S E2 E2 E1 D2 D1 E1 X D2 E3 P S1 E2 D1 P S2 E1 X Przedsiębiorstwa dysponują zapasami i rezerwami zdolności Produkcyjnych, przez co mogą zareagować na wzrost popytu. Nowy punkt równowagi osiąga się przy wyŜszym poziomie popytu i podaŜy oraz wyŜszym poziomie ceny. D2 D1 E2 E1 S1 S2 E3 D2 D1 P X Interpretacją graficzną rozbudowy zdolności produkcyjnych jest przesunięcie krzywej podaŜy z S1 do S2. 21 Konkurencja wewnątrz- i międzygałęziowa 22 Państwo a rynek Ceny minimalne i maksymalne • Cena minimalna – chroni interesy producenta (minimalna cena zakupu – dobra nie mogą być sprzedawane przez producentów poniżej tej ceny lub inaczej: nabywcy takich dóbr mają obowiązek płacenia producentom tej właśnie ceny) • Cena maksymalna – chroni interesy konsumenta (maksymalna cena sprzedaży) • Konkurencja wewnątrzgałęziowa: rywalizacja o zysk nadzwyczajny • Konkurencja międzygałęziowa: rywalizacja o przeciętną stopę zysku 23 24 Cena maksymalna D,S Cena minimalna D,S S D P0 Pmax P P0 Przy cenie równowagi, popyt na dane dobro zostanie zaspokojony dla mniejszej liczby nabywców. Interes społeczny niekiedy wymaga obniŜenia ceny, przez co dobro stanie się dostępne dla większej ilości nabywców. Cena maks. jest niŜsza od ceny równowagi 25 Struktury rynku (rodzaje konkurencji) Liczba producentów Produkt MoŜliwości wejścia/ wyjścia z rynku Dostęp do informacji Inne Rynek konkurencji doskonałej Nieograniczona Homogeniczny, jednorodny,będ ący doskonałym substytutem drugiego nieograniczone pełny., nieograniczony Konkurencja cenowa Rynek konkurencji monopolistycznej DuŜa ZróŜnicowany, będący bliskim substytutem drugiego duŜe pełny, nieograniczony Konkurencja pozacenowa Rynek konkurencji oligopolistycznej Ograniczona (min. 2 – duopol) Produkty jednorodne(stal, ropa, węgiel) Produkt zróŜnicowany (samochody) ograniczone pełny, nieograniczony Cena administrowan a Monopol pełny Jedno Produkt nie posiadający bliskich substytutów brak moŜliwości wejścia/wyjścia z rynku pełny, nieograniczony 27 Pmin P Stosowanie cen minimalnych ma na celu podwyŜszenie cen jakie otrzymują producenci. Cena min. jest wyŜsza od ceny równowagi. 26
