Koniunktura i rynek pracy

MAKROEKONOMIA II
Koniunktura i rynek pracy
Cz. 1 Cykle i kryzysy. Banki i polityka pieniężna
Cz. 2 Skutki kryzysu dla rynku pracy (teorie
rynku pracy)
Dr Andrzej Poszewiecki
Kryzys bankowy oznacza okres, w którym znaczące
segmenty systemu bankowego stają się niepłynne lub
niewypłacalne. W celu identyfikacji poważnych kryzysów
należy brać pod uwagę:
upadłości banków na dużą skalę,
 wprowadzenie nadzwyczajnych środków przez rząd
(zablokowanie depozytów, nacjonalizacja, gwarancje
depozytów, plany rekapitalizacji banków),
znaczący run na banki ze strony deponentów,
 znaczny rozmiar nieobsługiwanych pożyczek,
koszty programów ratunkowych.
A. Demirgüç-Kunt, E. Detragiache, P. Gupta, Inside the crisis, An empirical analysis of banking
systems in Distress, Policy Research Working Paper 2431, The World Bank and IMF, August 2000, s. 7
Kryzys bankowy (symptomy)
• Stosunek pożyczek przeterminowanych do sumy pożyczek
udzielonych w sumie przez system bankowy osiągnie poziom
10%;
• Koszty poniesione na ratowanie zagrożonych instytucji
finansowych osiągną poziom 2% PKB państwa;
• W odpowiedzi na problemy występuje nacjonalizacja banków i
musiano podjąć kroki zapobiegawcze (gwarancje lub
zamrożenie depozytów, przerwy w działalności banków), lub
pojawiają się „runy na banki”.
A .Demirguc-Kunt, E. Detragiache, The determinants of
banking crises: Evidence from developing and developed
countries, IMF Working Paper WP/97/106, s. 12.
Kryzys finansowy
• Zaburzenie funkcjonowania rynków
finansowych, któremu towarzyszą zazwyczaj
spadek cen aktywów oraz upadłości
dłużników i pośredników, co powoduje
niezdolność rynków do alokowania kapitału
w gospodarce.
Systemowy kryzys finansowy (systemic
financial crisis) oznacza potencjalnie poważne
zaburzenia na rynkach finansowych, powodujące
niezdolność do ich efektywnego funkcjonowania,
co może znacząco negatywnie oddziaływać na
gospodarkę realną.
Financial crises: characteristics and indicators of vulnerability, World Economic Outlook, Chapter IV,
IMF, Washington D.C., May 1998, s. 75
A było już tak dobrze
•
•
•
•
relatywnie wysokie tempo wzrostu gospodarczego w świecie,
niska inflacja,
hossa na giełdach akcji,
gotowość banków centralnych do zwiększania w razie potrzeby
płynności w systemie bankowym,
• regulacje o ochronie depozytów i deponentów, sprzyjające
tworzeniu oszczędności,
• permanentny nadzór nad rynkiem finansowym sprawowany
przez wyspecjalizowane instytucje,
• rosnący dobrobyt i poczucie stabilności w wielu krajach.
Wrzesień 2008 r.
• Początek kryzysu gospodarczego (choć,
niektórzy mówią, że trwał już od ponad roku)
• Jedna z przyczyn: „danie prawa i szansy na
posiadanie domu każdemu Amerykaninowi”
(G. Bush)
• 15 września 2008 r. upadłość ogłasza Lehman Brothers
Holdings Inc.
• 16 września 2008 r. rząd USA udziela wsparcia finansowego
towarzystwu ubezpieczeniowemu AIG
• 25 września 2008 r. państwo przejmuje kontrolę nad
Washington Mutual, największym amerykańskim bankiem
oszczędnościowo-pożyczkowym,
z
sumą
bilansową
wynoszącą blisko 300 mld USD,
• 29 września 2008 r. dochodzi do nacjonalizacji brytyjskiego
banku hipotecznego Bradford&Bingley; Wells Fargo &
Company przejmuje kontrolę nad bankiem Wachovia, zostaje
dokapitalizowany bank Fortis
• 30 września 2008 r. wsparcie ze strony państwa uzyskuje
koncern Dexia
• 1 października 2008 r. rząd irlandzki gwarantuje długi 6 dużych
banków
Czynniki sprzyjające powstawaniu
współczesnych kryzysów finansowych
• deregulacja wielu dziedzin gospodarki oraz współczesnego rynku
finansowego,
• liberalizacja przepływów kapitałowych,
• globalizacja rynków finansowych,
• rosnąca liczba rynków off-shore oraz oaz podatkowych
• innowacyjność w zakresie tworzenia instrumentów finansowych,
• rozwój sektora IT, co umożliwiło powstanie i rozwój pieniądza
elektronicznego i wirtualnych platform transakcyjnych, a w
konsekwencji zwiększenie strumieni międzynarodowych
przepływów kapitału odznaczających się zarazem dużą
zmiennością.
Koncentracja władzy i skomplikowanie
instrumentów finansowych
•
Od bankowości 3-5-3 do leveraged, originate-to-distribute
banking, unregulated shadow banking
•
Nikt nie rozumiał struktury ryzyka, zbyt skomplikowane
instrumenty
•
•
Olbrzymia dźwignia finansowa
Olbrzymia koncentracja siły finansowej, kilkanaście banków
wyznacza globalne trendy
Co się właściwie stało?
• Nierównowaga globalna
• Szalony rozwój rynków finansowych
(bańka spekulacyjna)
• Błędy ludzi
Globalna nierównowaga
Saldo obrotów bieżących USA i Dalekiego Wschodu 1990-2011
(biliony USD)
mld USD
800
600
Nadwyżka
Wschodniej Azji
400
200
0
Deficyt
USA
-200
-400
-600
-800
-1 000
1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010
Źródło: IMF
Bańka spekulacyjna
Rynek finansowy i globalny PKB, 1980 -2010
bln USD
250
Globalny rynek finansowy
200
150
100
Globalny PKB
50
0
1980
1990
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Źródło: McKinsey, BIS, BankŚwiatowy
Błędy ludzi
• Brak regulacji ostrożnościowych na niektórych
rynkach
• Błędy banków centralnych
• Wpływ polityki…
• Wady ludzkiej natury: lekkomyślność, chciwość,
pęd do szybkich zysków, uleganie owczemu pędowi
Ewolucja poglądów i poszukiwania
• A. Greenspan (24.10.2008): „ Popełniłem błąd, zakładając, że banki
we własnym interesie będą same zdolne ochronić swoich
udziałowców i swoje aktywa…. Wolny rynek załamał się. To mnie
zaszokowało. Do dziś nie mogę zrozumieć co się stało”.
• T. Blair (18.11.2008): „ W czasie gdy próbujemy zdefiniować nowy
model kapitalizmu i odzwierciedlić wartości, które pozwolą nam
dostosować się do globalizacji , spotkanie to będzie istotnym
wkładem” – szczyt w Paryżu, styczeń 2009. Nowy Świat: wartości,
rozwój, regulacje.
• L. Iacocca (2007): potrzeba powrotu Ameryki korporacji do poniższych
cnót: „Zamiast chciwości okazywać szczodrość. Zamiast zawiści,
spróbować nieco wyrozumiałości. Zamiast dumy, okazać skromność.
Zamiast gniewu, zwrócić się ku spokojowi”.
Dokładniej:
• utrzymywała się stała nierównowaga płatnicza wyrażająca się w
trwałych i olbrzymich deficytach i nadwyżkach bilansów obrotów
bieżących określonych krajów i ich grup,
• odwrócił się kierunek przepływów kapitałowych, szczególnie z
rozwijających się krajów azjatyckich do krajów rozwiniętych,
zwłaszcza do USA, doszło do swoistego globalnego „przepełnienia”
oszczędnościami,
• niskie realne stopy procentowe w pierwszych latach obecnego
wieku doprowadziły do boomu kredytowego, boomu na rynku
nieruchomości oraz hossy na rynku akcji, doprowadziło to do
tworzenia się bąbli spekulacyjnych,
• zagrożeniem dla systemu finansowego stały się kredyty hipoteczne
dla pożyczkobiorców o niezadowalającej zdolności kredytowej
(sub-prime lending - NINJA),
• doszło do silnego, napędzanego spekulacją wzrostu cen ropy
naftowej, gazu i innych podstawowych surowców.
Fakty:
• w USA od połowy 2001 r. do końca 2005 r. krótkoterminowa stopa
procentowa FED skorygowana o inflację nie przekraczała 1%,
przybierając nadto przez 31 miesięcy wymiar ujemny,
• Europejski Bank Centralny utrzymywał w strefie euro realną
krótkoterminową stopę procentową często poniżej 1 %,
Fakty:
• gdy latem 2006 r. ceny nieruchomości w USA zaczęły spadać,
a FED podwyższył swoją krótkoterminową stopę procentową
z poziomu 1,25% w maju 2004 r. do 5,25% w maju 2006 r.
coraz większy odsetek Amerykanów nie był zdolny do obsługi
kredytów hipotecznych,
• w konsekwencji załamał się misternie stworzony mechanizm
refinansowania kredytów,
• kryzys sub-prime dotknął najsilniej banki amerykańskie, ale
jego skutki miały i nadal mają wymiar globalny
Fakty:
• w 2002 r. za baryłkę ropy naftowej płacono ok. 20 USD, a
w lipcu 2008 r. cena baryłki przekraczała poziom 140 USD,
• wzrosły też znacząco ceny innych towarów podstawowych:
gazu, węgla, stali, miedzi, kukurydzy, pszenicy i ryżu.
Negatywne zjawiska ujawniały się też na
poziomie mikroekonomicznym:
• Sekurytyzacja okazała się zabójcza dla systemu finansowego, a systemu
bankowego w szczególności,
• dźwignia finansowa stosowana była nadmiernie,
• innowacje finansowe, w szczególności finansowe instrumenty pochodne były
używane nieumiejętnie,
• ujawniły się metodyczne wady wyceny wielu instrumentów, a niektórych z
nich wręcz nie sposób było wycenić
• agencje ratingowe wprowadzały w błąd inwestorów, niewystarczająco
rzetelnie oceniając ryzyko nowych strukturyzowanych instrumentów
finansowych,
• niewłaściwie zarządzano ryzykiem, zwłaszcza w sektorze bankowym, nadto w
przedsiębiorstwach wadliwe funkcjonował system kontroli wewnętrznej i
audytu,
• na rynku pożyczkowym deficytowym towarem okazało się zaufanie.
Sekurytyzacja - (zamiana należności na papiery wartościowe)
To nie pierwszy kryzys
1929 – 1933
Wielki Kryzys Ekonomiczny
1973 – 1974
kryzys naftowy w połączeniu z krachem giełdowym
Lata 80 XX wieku
kryzys zadłużenia międzynarodowego zapoczątkowany w
Polsce i w Meksyku
1987 r.
krach giełdowy zapoczątkowany na NYSE
1989 r.
krach giełdowy zapoczątkowany na NYSE
Lata 90 XX wieku
kryzys w Japonii („stracona dekada”)
1992 – 1993
ataki spekulacyjne na waluty uczestniczące w Europejskim
Systemie Walutowym, szczególnie funta sterlinga i
franka francuskiego
1994 – 1996
kryzys ekonomiczny w Meksyku
1997 – 1998
kryzys finansowy w krajach Azji Południowo-Wschodniej
1998 r.
kryzys rosyjski
1999 r.
kryzys brazylijski
200o r.
internetowa bańka spekulacyjna
2007/2008 - ?
globalny kryzys finansowy
Częstotliwość kryzysów rośnie
FREQUENCY OF CRISES IN INDUSTRIAL COUNTRIES
50
44
45
40
36
35
29
30
25
21
21
20
15
13
11
9
10
5
12
6
4
0
2
1
7
0
0
Banking Crises
Source: Bordo & Eichenreen
Currency Crises
1880-1913
1919-1939
Tw in Crises
1945-1971
1973-1997
All Crises
Źródło: L. Laeven, Systemic Banking Crisis, IMF Working Paper, WP/12/163
Źródło: L. Laeven, Systemic Banking Crisis, IMF Working Paper, WP/12/163
Co spowodowało Wielki Kryzys (1929-1939)?
• Istnieją trzy różne teorie:
– Załamanie się systemu finansowego było jedynie
skutkiem (a nie przyczyną) początkowego spadku
zagregowanej produkcji (tej wersji nie potwierdzają
dowody).
– Wielki Kryzys został spowodowany przez gwałtowny
spadek podaży pieniądza – nieodpowiednia polityka
monetarna („Monetaryści”, np. Milton Friedman).
– Zakłócenia na rynkach finansowych negatywnie
wpłynęły na zagregowaną produkcję, wydłużając
recesję (Frederic Mishkin).
Co spowodowało Wielki Kryzys (1929-1939)?
• Poglądy F. Mishkina (do nich wrócimy):
– Łańcuch wydarzeń (łącznie z celowym
ograniczeniem podaży pieniądza, by móc
kontrolować spekulacje giełdowe) spowodował
gwałtowny wzrost problemu negatywnej selekcji
oraz pokusy nadużyć.
– Ograniczenie kanałów kredytowych spowodowało
nagły spadek zagregowanej produkcji i aktywności
gospodarczej ogółem.
Kryzys meksykański („tequila crisis”)
Niektóre czynniki sprzyjające wybuchowi kryzysu finansowego:
• niewłaściwa prywatyzacja sektora bankowego,
• kryzys na rynku nieruchomości,
• boom kredytowy,
• słabość nadzoru bankowego i procedur zarządzania ryzykiem w
bankach,
• niestabilna sytuacja polityczna i społeczna,
• niekonsekwentnie prowadzona polityka gospodarcza,
• zła struktura napływającego kapitału z zagranicy,
• niska skłonność do oszczędzania,
• deficyt bilansu płatniczego.
Kryzys azjatycki („azjatycka grypa”)
Najważniejsze czynniki powodujące wybuch kryzysu finansowego:
• wysoki poziom deficytu bilansu obrotów bieżących (szczególnie w
Malezji i Tajlandii),
• spowolnienie tempa wzrostu eksportu od połowy dekady lat 90 XX
wieku,
• napływ krótkoterminowego kapitału zagranicznego, co groziło
potężnymi perturbacjami na rynkach finansowych w przypadku jego
panicznego wycofywania,
• błędna polityka kursowa oraz polityka stóp procentowych,
• przeinwestowanie gospodarki w warunkach inwestowania w jej
nierentowne sektory.
Kryzys rosyjski
Najważniejsze czynniki powodujące wybuch kryzysu finansowego w
Rosji:
• spadek cen surowców na rynkach międzynarodowych,
powodujący spadek eksportu, produkcji i wpływów
budżetowych,
• odpływ kapitału zagranicznego z rosyjskiego rynku finansowego,
• przyczyny wewnętrzne makroekonomiczne: deficyt budżetowy,
deficyt bilansu obrotów bieżących, polityka stałego kursu
walutowego, niska stopa oszczędności, poziom i tempo wzrostu
zadłużenia zagranicznego i wewnętrznego,
• przyczyny wewnętrzne mikroekonomiczne: niskie kapitały własne
banków rosyjskich, niska jakość aktywów bankowych, pokusa
nadużycia realizowana przez banki, nadmierna koncentracja i
działalność banków na rynkach finansowych,
• przyczyny wewnętrzne instytucjonalne: niedorozwój systemu
bankowego, nieefektywny nadzór bankowy, brak systemu
gwarantowania depozytów.
Bańka internetowa (dot-com bubble)
Podłoże kryzysu:
• swoista moda na zakupy akcji spółek z branży informatycznej
i z sektorów pokrewnych w latach 1995-2000, pobudzona
nadziejami na szybki wzrost ich wartości, co wiązało się z
powstaniem pierwszej wersji przeglądarki internetowej
Netscape, nowego systemu operacyjnego Windows 95 oraz
języka programowania Java,
• szczególną aktywność wykazywały fundusze venture capital,
• łatwa dostępność kapitału w warunkach obowiązywania
niskich stóp procentowych w USA.
Przyczyny: ogólnie
• Nierówości pomiędzy aktywami a
zobowiązaniami instytucji finansowych w
bilansie.
• Lewarowanie zwiększa podatność systemu
bankowego na wahania.
• Asymetria informacji (do tego wrócimy w
modelu Mishkina)
Niedopasowanie terminów zapadalności
aktywów i zobowiązań instytucji finansowych
Aktywa
Pasywa
Aktywa długoterminowe:
Kapitał własny
˗ Hipoteki
10 lat
˗ Należności
długoterminowe
˗ Etc...
Zobowiązania długoterminowe
Zobowiązania
krótkoterminowe:
˗ CP
˗ Repo
3 m-ce
1 dzień
Źródło: Brunnermeier (2008)
Niska dźwignia finansowa
• Załóżmy, że mogę wziąć kredyt oprocentowany na
3% i udzielić z niego pożyczek na 4%.
• Mam 1 mld dolarów.
• Jeśli pożyczę od banku kolejny miliard, mogę
udzielić pożyczek łącznie na 2 mld $, zapłacić 30 mln
$ odsetek od kredytu i zarobić 50 mln $ rocznie
(stopa zwrotu: 5%).
• Jeżeli 5% należności nie zostanie spłacone, stracę
100 mln $ (stopa zwrotu: -5%).
Wysoka dźwignia
• Załóżmy, że mogę wziąć kredyt
oprocentowany na 3% i udzielić z niego
pożyczek na 4%.
• Jeśli pożyczę 29 mld $, będę mógł udzielić
pożyczek na kwotę 30 mld $:
– Kwota odsetek dla banku:
3% x $29 mld = $0.87 mld
– Kwota przychodu: 4% x $30 mld = $1.20 mld
– Dochód netto = 330 milionów $ (33% zwrotu)
• Jeżeli 5% należności nie zostanie spłacone,
stracę 1.17 mld $ (stopa zwrotu: -117%).
Kryzys finansowy a cykl
koniunkturalny
• Teorie egzogeniczne:
– teoria S. Jevonsa
– teoria innowacji J. Schumptera
– teoria politycznego cyklu koniunkturalnego
• Teorie endogeniczne
–
–
–
–
–
teoria monetarno-kredytowa Hawtreya,
teoria niedostatecznego popytu,
teoria realnego cyklu koniunkturalnego,
teoria niestabilności finansowej H. Minsky’ego,
austriacka teoria cyklu koniunkturalnego.
Inny podział teorii powstawania
kryzysów
• Teoria empiryczna,
• Model asymetrii informacji (F. Mishkin) –
model triady,
• Modele związane z teorią cykli
koniunkturalnych:
– podejście monetarne: Model Misesa-Hayeka,
– podejście keynesowskie (eklektyczne): Model
Minsky’ego oraz model Kindlebergera.
Teoria empiryczna
• Źródła identyfikowane metodą ad hoc (np.
często w odniesieniu do kryzysu lat
trzydziestych XX w.)
• Koncentracja na kryzysach, które wystąpiły
bez brania pod uwagę potencjalnych kryzysów
Model triady (F. Mishkin)
W modelu tym próbuje się wyjaśnić jak:
• I faza - asymetria informacji (asymmetric
information),
• II faza - negatywna selekcja (adverse selection),
• III faza - pokusa nadużycia (moral hazard) – np.
oczekiwanie na uratowanie banków
wpływają na zawieranie transakcji na rynku
finansowym.
• Transakcje na rynku zawierane są w warunkach
asymetrii informacji, która jest spiritus movens
dwóch pozostałych zjawisk.
• Przed zawarciem transakcji może wystąpić
negatywna selekcja (wywodzi się z
ubezpieczeń, ale także w kredytach - ryzykowni
kredytobiorcy akceptują warunki), a po jej
zawarciu hazard moralny (pokusa nadużycia).
Powoduje to pogorszenie zdolności do spłaty
zobowiązań, wzrost realnych stóp
procentowych i dużą zmienność cen aktywów
• Zalety modelu:
– ścisła definicja kryzysów finansowych, założenia
teoretyczne dobrze dostosowane do działalności
pośrednictwa finansowego banków
• Wady modelu:
– podejście zasadniczo skupione na ryzyku
rynkowym i kredytowym, niedostateczne ujęcie
innych czynników kryzysów, które nie
intensyfikują modelu triady, nieco ograniczona
interwencja państwa
Przebieg wydarzeń podczas kryzysu finansowego w USA
Pogorszenie bilansów
instytucji finansowych
FAZA 1:
POCZĄTEK
FAZA 2: KRYZYS
BANKOWY
Spadek cen
aktywów
Wzrost stóp
procentowych
Pogorszenie problemu negatywnej
selekcji i pokusy nadużyć.
Spadek aktywności gospodarczej.
Kryzys bankowy.
Pogorszenie problemu negatywnej
selekcji i pokusy nadużyć.
Spadek aktywności gospodarczej.
FAZA 3: DEFLACJA
Nieprzewidziany spadek poziomu cen.
Pogorszenie problemu negatywnej
selekcji i pokusy nadużyć.
Spadek aktywności gospodarczej.
Wzrost
niepewności
Przebieg dotychczasowych kryzysów
finansowych w USA
• Faza 1: Początek kryzysu
–
–
–
–
Złe zarządzanie liberalizacją gospodarki i innowacyjnością.
Gwałtowny wzrost i spadek cen aktywów.
Wzrost stóp procentowych.
Wzrost niepewności.
• Faza 2: Kryzys bankowy
– Oddzielenie niewypłacalnych banków (ujemna wartość
netto) od tych mających tymczasowe problemy z
płynnością.
• Faza 3: Deflacja długu (nie zawsze obecna)
– Znaczące, nieoczekiwane obniżenie poziomu cen.
Kryzys finansowy na rynkach Europy (+ gosp. wschodzące)
FAZA 1:
POCZĄTEK
Pogorszenie bilansów
instytucji finansowych
Nierównowaga
fiskalna
FAZA 2: KRYZYS
WALUTOWY
Spadek cen
aktywów
Wzrost stóp
procentowych
Pogorszenie problemu negatywnej
selekcji i pokusy nadużyć.
Spadek wymiany walutowej.
Pogorszenie problemu negatywnej
selekcji i pokusy nadużyć.
FAZA 3: KRYZYS
WŁAŚCIWY
Spadek aktywności gospodarczej.
Kryzys bankowy.
Pogorszenie problemu negatywnej
selekcji i pokusy nadużyć.
Spadek aktywności gospodarczej.
PRZYCZYNY KRYZYSU
KONSEKWENCJE
Wzrost
niepewności
W myśl ujęcia monetarystycznego panika w sektorze
bankowym jest często powodem kurczenia się podaży
pieniądza, co w konsekwencji prowadzi do spadku aktywności
gospodarczej.
Zgodnie z ujęciem eklektycznym kryzys finansowy występuje,
gdy objawia się jeden z wymienionych niżej czynników lub ich
kombinacja:
•znaczny spadek cen aktywów,
•upadłości dużych instytucji finansowych i niefinansowych,
•deflacja lub dezinflacja,
•zaburzenia na rynkach walutowych.
F. S. Mishkin, op. cit., ss. 1-2
Przebieg zdarzeń w najbardziej znanych eklektycznych
modelach kryzysu finansowego
Wg C. P. Kindlebergera:
Wg H. P. Minsky’ego:
Szaleństwo
Przegrzanie
koniunktury
(overtrading)
(mania)
Panika
(panic)
Krach
(crash)
Bańka (bąbel)
Ekspansja
kredytowa
(boom)
Egzogeniczny szok
(„displacement”)
Euforia 
Finansowa
zadyszka
(revulsion)
Załamanie i
uspokojenie
(tranquility)
Częściowy model Minsky’ego
Przedłużająca się
pomyślna koniunktura
Analiza historii
krótkookresowej (z pomin.
Wzrost inwestycji w
nadziei na wyższe zyski
okresów dekoniunktury)
Wzrost inwestycji w
nadziei na wyższe zyski
Ekspansja kredytowa
Banki: w nadziei na wyższe
zyski luzują regulacje przy
udzielaniu kredytów
Koncepcja trzech metod finansowania
wg H. Minsky’ego
Finansowa „kruchość” (financial fragility) jest typową cechą
każdej gospodarki kapitalistycznej. Wysoki poziom owej
kruchości prowadzi do zwiększonego ryzyka.
H. Minsky definiuje trzy metody finansowania wybierane przez
przedsiębiorstwa zależnie od ich tolerancji na ryzyko:
• finansowanie z zabezpieczeniem (hedge finance)
• finansowanie spekulacyjne (speculative finance)
• finansowanie á la Ponzi (Ponzi finance)
Finansowanie á la Ponzi powoduje szczególną kruchość
finansową.
Model Minsky’ego - podsumowanie
• Kryzysy finansowe wywołane są przez
nieodpowiednią strukturę długów, szczególne
znaczenie mają długi zaciągnięte w celu zakupu
spekulacyjnych aktywów
• Zalety modelu
– Schemat oparty na: zaburzeniu, przegrzaniu rynku, ekspansji
monetarnej, powiązany z problemami polityki gospodarczej
• Wady modelu
– Zmiany instytucjonalne w gospodarce, jak powstanie korporacji,
pojawienie się dużych związków zawodowych, większa rola
państwa w gospodarce powodują, że kryzys oparty na niestabilności
systemu kredytowego traci wg niektórych na aktualności
Austriacka szkoła ekonomii – model
Misesa-Hayeka
- Banki centralne obniżając stopy procentowe zmieniają
preferencje czasowe
Przyczyną kryzysów jest nadmierna ekspansja kredytowa
związana z obniżeniem stopy procentowej poniżej stopy
równowagi. Powoduje to wzrost podaży pieniądza i jego
nadmierny napływ do przedsiębiorstw. Efektem tego jest „złe”
inwestowanie oraz walka o czynniki produkcji. W sekwencji
zjawisk dojdzie w końcu do wzrostu cen i rozpocznie się
kryzys.
Niepewność i zachowania
stadne
W ujęciu behawioralnym (Kahneman, Tversky,
Shefrin, Statman, Shiller, DeBondt, Thaler)
ludzie kierują się w inwestowaniu dwoma
rodzajami emocji: strachem i chciwością. Do
kryzysów dochodzi wskutek braku wiedzy oraz
błędów w zakresie wnioskowania
ekonomicznego i ilościowego.
Dziękuję za uwagę!