Wietrzenie skał - LOGIM.EDU.GORZOW.PL

Wietrzenie skał.
Wietrzenie jest to proces polegający na niszczeniu i kruszeniu skał pod wpływem takich
czynników jak: energia słoneczna, zmiany temperatury skał, działalność wiatru, wody, roślin i
zwierząt. Wyróżnia się wietrzenie mechaniczne, chemiczne i biologiczne. Podczas
wietrzenia mechanicznego skała ulega rozpadowi na poszczególne ziarna, okruchy lub bloki,
ale nie zmienia się jej skład chemiczny. Podczas wietrzenia chemicznego w skałach
następują chemiczne przemiany prowadzące do rozpadu minerałów zawartych w skałach lub
do zmiany składu mineralnego skały. Wietrzenie biologiczne zachodzi wtedy, gdy
przemiany fizyczne i chemiczne w skałach zachodzą pod wpływem działalności organizmów.
W wyniku procesu wietrzenia powstaje luźny materiał skalny zwany zwietrzeliną.
Przykładem zwietrzeliny są gołoborza- bloki skalne pokrywające szczyty Łysogór w Górach
Świętokrzyskich lub piargi w Tatrach.
Gołoborza na szczytach Łysogór
Piargi u podnóża gór w Tatrach
Tempo procesów wietrzenia zależy w dużym stopniu od: odporności skał na niszczenie,
warunków klimatycznych danego obszaru, szaty roślinnej. Wietrzenie pod wpływem zmian
temperatury skał odbywa się na obszarach, gdzie dobowe różnice temperatury powietrza są
znaczne, np. na pustyniach. Skała w dzień silnie się nagrzewa, a nocą szybko się oziębia i po
pewnym czasie pęka, kruszy się i tworzy grube pokrywy zwietrzeliny w postaci piasków,
żwiru lub większych bloków skalnych.
Wietrzenie skał na skutek zamarzania i
rozmarzania wody w szczelinach skalnych-
Dolina Pomników w USA- skutki wietrzenia
skał w klimacie suchym
Karkonosze
Na obszarach o wilgotnym i chłodnym klimacie dochodzi do pękania i rozsadzania skał w
wyniku działania ciśnienia wytworzonego przez wielokrotnie zamarzającą lub rozmarzającą
wodę znajdującą się w szczelinach skalnych. Do rozpadu skał przyczyniają się także
zwierzęta żyjące w glebie, takie jak: krety, norniki, ryjówki, dżdżownice. Wytwarzają one
rozległy system korytarzy i kanalików, w które wnika woda opadowa, przyspieszając
wietrzenie.
Na skutek wietrzenia chemicznego zachodzą procesy krasowe. Polegają one na niszczeniu
skał wapiennych pod wpływem wody opadowej wraz z rozpuszczonym w niej dwutlenkiem
węgla. Woda dostająca się w głąb skał powoduje rozpuszczanie kalcytu (głównego składnika
wapieni), poszerzanie szczelin i tworzenie się charakterystycznych form- zarówno na
powierzchni jak i pod powierzchnią terenu. Są to formy krasowe.
Pojedyncza skałka wapienna- Maczuga
Herkulesa w Ojcowskim Parku Narodowym
Należą do nich pojedyncze skałki o fantastycznych kształtach w postaci maczug, iglic i
mnichów, liczne zagłębienia na powierzchni skał w postaci lejków lub żłobków oraz formy
podziemne- jaskinie z bogatą szatą naciekową. Szata naciekowa w jaskiniach formowana jest
przez krople wody, które zawierają rozpuszczony węglan wapnia (kalcyt). Woda paruje, a
kalcyt powoli tworzy krystaliczny naciek. Nacieki narastające i zwisające ze stropu jaskiń to
stalaktyty, a wystające z jej dna to stalagmity. Z czasem mogą się one złączyć ze sobą i
tworzyć kolumny skalne zwane stalagnatami.
W Polsce procesy krasowe zachodzą między innymi na obszarze wapiennej Wyżyny
Krakowsko- Częstochowskiej oraz w Tatrach Zachodnich.
Źródo: ,,H. Młynkowiak, Z. Tomkiewicz, A.Pietrzak-,, ABC geografii”, wyd. ABC, Poznań 2009