Wietrzenie jako proces poprzedzający rozwój rzeźby

Wietrzenie jako proces poprzedzający rozwój rzeźby
Wietrzenie - rozpad mechaniczny i rozkład chemiczny skał wskutek działania energii
słonecznej, powietrza, wody i organizmów. Zachodzi na powierzchni Ziemi i w jej
powierzchniowej strefie zwanej strefą wietrzenia (głębokość od kilku do kilkudziesięciu
metrów). Produktem wietrzenia są między innymi zwietrzelina, rumowisko, glina zboczowa,
arkoza.
Zwietrzelina to materiał powstały wskutek procesów wietrzenia. Zwietrzelina utworzona w
wyniku wietrzenia fizycznego jest zespołem okruchów skalnych różnej wielkości, o składzie
chemicznym materiału wyjściowego; zwietrzelina powstała wskutek wietrzenia chemicznego
stanowi produkt odbiegający swym składem od utworu wyjściowego. Zwietrzelina może
pozostawać na miejscu wietrzenia lub zostać z niego usunięta przez procesy denudacyjne.
Erozja wiatrowa (eoliczna) – szczególnie widoczna na obszarach suchych pozbawionych
zwartej szaty roślinnej; niesiona wiatrem zwietrzelina uderza w napotkane przeszkody
(występy skalne) niszcząc je; taki proces nosi nazwę korazji; skutkiem tego zjawiska są tzw.
grzyby skalne.
Zamróz, wietrzenie mrozowe, dezi ntegracja mrozowa, gelifrakcja, geliwacja,
kongelacja - rodzaj wietrzenia fizycznego, polegający na rozsadzaniu lub rozkruszaniu skał
w wyniku działania ciśnienia wytworzonego przez wielokrotnie zamar zającą i rozmar zającą
wodę znajdującą się w szczelinach, porach skał.
• Wietrzenie to jest tym bardziej efektywne, im częściej temperatura przechodzi przez
punkt 0 stopni Celsjusza, czyli im częściej woda zamar za i odmar za (proces ten nosi
nazwę multigelacji)
• Wietrzenie mrozowe prowadzi do rozdrobnienia skały, w wyniku
- rozpadu blokowego (makrogeliwacji) - rozdrabnianie skały do bloków skalnych,
okruchów i kamieni
- rozpadu ziarnistego (mikrogeliwacji) - rozdrabnianie ziaren do frakcji pyłowej
• Wietrzenie mrozowe jest najsilniejsze w klimacie zimnym: w strefie polarnej oraz na
obszarach wysokogórskich
Przykładem WIETRZENIA chemicznego są zjawiska krasowe; skały węglanowe (np.
wapień), wchodząc w reakcję z wodą, ulegają rozpuszczaniu (rozkład); powstają w ten sposób
przeróżne formy krasowe, np. jaskinie z szatą naciekową (stalaktyty, stalagmity i stalagnaty),
wywierzyska (źródła krasowe), lejki krasowe i inne.