Nazwa skały: PORFIR

Nazwa skały: PORFIR
Rys. 1. Makroskopowy widok porfiru (http://home.agh.edu.pl/~bartus)
Opis petrograficzny grupy skał:
Typ skały1: wylewna lub subwulkaniczna, kwaśna lub obojętna
Barwa: brunatna, czerwonawa, zielonawe (zależne od stopnia utlenienia żelaza)
Struktura2: pełnokrystaliczna (czasem półkrystaliczna), porfirowa (afanitowa trudno rozpoznawalna
masa kwarcowo-skaleniowa, w której znajdują się makroskopowo widoczne kryształy skaleni
(alkaliczne/plagioklazy), kwarcu i/lub biotytu oraz hornblendy)
Tekstura2: zbita, bezładna
Skład mineralny3: zmienny! - skalenie (alkaliczne/plagioklazy), tlenki i wodorotlenki żelaza, kwarc
w przypadku porfirów kwarcowych, hornblenda, biotyt, może wystąpić szkliwo
Środowisko powstawania skały (strefa głębokościowa), chemizm skały (zawartość krzemionki)
Opisano najczęściej występujące struktury i tekstury w skale (wg podziału Grubenmana)
3
Określono minerały występujące w skale zaczynając od tych, których jest najwięcej, a kończąc na minerałach,
których jest najmniej. Podany skład mineralny jest uśredniony – możliwe są pewne odstępstwa lub inne
proporcje składników
1
2
1
Pozycja grupy skał na diagramach klasyfikacyjnych:
Rys. 2. Diagram (dydaktyczny)
(http://home.agh.edu.pl/~szydlak)
skał
magmowych
prezentujący
Dodatkowe zdjęcia:
Rys. 3. Makroskopowy widok porfiru (http://home.agh.edu.pl/~bartus)
2
ich
skład
mineralny
Rys. 4. Kryształy skaleni w porfirze (http://home.agh.edu.pl/~bartus)
Opis grupy skał:
Porfiry to grupa skał wylewnych lub subwulkanicznych o chemizmie kwaśnym do obojętnego,
cechująca się występowaniem struktur porfirowych. Struktura skały świadczy o zmiennych warunkach
jej krystalizacji. Fenokryształy obecne w skale wykształciły się jako pierwsze, gdy stop magmowy
znajdował się głęboko pod ziemią. Na skutek szybkiej migracji stopu ku powierzchni terenu, pozostałe
minerały nie miały dostatecznie dużo czasu, by wytworzyć widoczne makroskopowo kryształy.
Dlatego w skale widoczne są jako afanitowa masa kwarcowo-skaleniowa, co świadczy o dwóch
etapach tworzenia się skały. Skała ostatecznie uformowała się na powierzchni terenu lub płytko pod
powierzchnią ziemi. Zabarwienie brunatne skała zawdzięcza domieszkom barwiących związków
żelaza.
Wyróżnia się:
 porfiry kwarcowe, należą one do grupy skał kwaśnych, charakteryzują się występowaniem
kryształów kwarcu. Są to petrograficznie odpowiedniki ryolitu/ryodacytu lub dacytu
(ryolit/ryodacyt lub dacyt o strukturze porfirowej nazywany jest porfirem kwarcowym),
 porfiry bezkwarcowe – należą one do grupy skał obojętnych zawierających kryształy skaleni,
amfiboli i/lub piroksenów i/lub biotytu. Są to petrograficznie odpowiedniki trachitu lub latytu
(trachit lub latyt o strukturze porfirowej nazywany jest porfirem bezkwarcowym).
Występowanie:
 Niecka Śródsudecka w formie lakkolitów i pni, np. Góra Chełmiec, wiek karbon i perm
 Niecka Północnosudecka koło Świerzawy i Bolkowa – pokrywy lawowe około 150 m
miąższości
 Okolice Krzeszowic – Miękinia i Zalas
Przeznaczenie: kruszywo łamane
3