Program nauczania na rok akademicki 2005/2006 , Łódź.

Program nauczania na rok akademicki 2005/2006 , Łódź.
Przedmiot: MIKROSTRUKTURY SPOŁECZNE
Rodzaj studiów: licencjackie
System: zaoczne
Kierunek: Socjologia
Rok studiów: II; semestr III,
Forma: wykład
Liczba godzin: 60 godzin wykład,
Prowadzący: prof. dr hab. Ewa Malinowska, Katedra Socjologii Wsi i Miasta, IS UŁ;
prof. zw. dr hab. Krzysztof Konecki, Katedra Socjologii Organizacji i Zarządzania
Cele kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami służącymi do opisu i wyjaśniania
złożoności społecznego świata; przybliżenie socjologicznej problematyki badawczej struktur społecznoprzestrzennych i instytucjonalno-organizacyjnych; zapoznanie z teoretycznymi koncepcjami ujmowania i analizy
struktur tego typu i rzędu; zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami mikrosocjologii, typami małych
grup społecznych oraz problematyką dynamiki grupowej. Student po zakończeniu wykłady powinien znać
podstawowe pojęcia przedmiotu i ich definicje oraz posiąść umiejętność socjologicznej analizy mikrostruktur
społecznych.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9. Treść kształcenia:
Część I  sposoby definiowania pojęcia struktura społeczna; pluralizm społecznego świata i jego przejawy na
przykładzie makrostruktur;
 strukturalizacja rzeczywistości społecznej; kryteria wyodrębniania oraz charakterystyka makro i
mikrostruktur;
 typy układów struktur społecznych – relacje między strukturami różnego rzędu
 struktura teorii socjologicznej; teorie ogólne a teorie średniego zasięgu;
 przestrzeń między makrostrukturą a małą grupą – kwestia wyodrębniania mezostruktur; cechy i funkcje
mezostruktur w różnych typach makroporządków;
 zarys historycznego rozwoju miast w świecie; socjologiczne koncepcje ujmowania miasta;
 główne tendencje przeobrażeń i problemy współczesnych wielkich miast na świecie; kryteria oceny miasta i
warunków życia w mieście; prognozy na temat przyszłości miast jako jednostek społeczno-osadniczych;
dekalog miasta XXI wieku;
 zarys historycznego rozwoju miast polskich na tle przemian makrostrukturalnych; główne cechy polskiej
urbanizacji; kryzysy miast polskich w okresie PRL;
 teraźniejszość polskich miast: nowe konflikty społeczne, perspektywy rozwojowe, proces metropolizacji
polskiej przestrzeni i jego przykłady;
 teoretyczne koncepcje w badaniach społeczności wiejskiej; pojęcie lokalności, model tradycyjnej wiejskiej
społeczności lokalnej; przemiany w systemie życia wiejskiego w Polsce pod wpływem zmian
makrostrukturalnych do 1989 roku;
 samorządność – zasada pomocniczości – struktury pośrednie; funkcjonowanie samorządu w Polsce; rozwój
lokalny i jego uwarunkowania;
 struktury instytucjonalno-organizacyjne szczebla pośredniego; sposoby definiowania organizacji; typy
organizacji; elementy składowe organizacji;
 funkcjonowanie organizacji: tendencje indywidualistyczne i kolektywistyczne; relacje organizacji z
otoczeniem;
 lokalne ruchy społeczne w teoretycznych koncepcjach i w działaniu;
Literatura
Literatura obowiązkowa do części pierwszej:
1. Bielski, M., 1992, Organizacje – istota, struktury, procesy, Łódź: Wyd. UŁ;
2. Dyoniziak, R. i inni, 1977, Społeczeństwo w procesie zmian, Kraków - Szczecin - Zielona Góra: Zachodnie Centrum Organizacji
(roz. IV i V),
3. Gorlach, K., Pyrć , (red.), Węzłowe kwestie społeczne wsi polskiej u progu XXI wieku, Kraków: IS UJ (wybrane fragmenty);
4. Rybicki P., 1979, Struktura społecznego świata, Warszawa: PWN, (wybrane fragmenty), Wallis, A., 1967, Socjologia wielkiego
miasta, Warszawa; PWN (s. 96 – 120).
Literatura uzupełniająca do części pierwszej:
5. Bakke, E. W. 1965, Pojęcie organizacji społecznej, (w: ), N. Haire (red.) Nowoczesna teoria organizacji, Warszawa: PWN;
6. Jałowiecki, B., 2000, Społeczna przestrzeń metropolii, Warszawa: Scholar (wybrane fragmenty),
7. Machaj, I., Styk, J., 1994, (red.) Stare i nowe struktury społeczne w Polsce, tom I, Lublin: UMCS (wybrane fragmenty);
8. Sikorski, Cz., 1988, Ludzie nowej organizacji, Łódź: Wyd. UŁ (roz. V);
9. Starosta, P., 1995, Poza metropolią, Łódź: Wyd. UŁ (wybrane fragmenty).
Część II –
 podstawowe pojęć z zakresu mikrostuktur społecznych – osobowość społeczna, socjalizacja, postawy
 teorie na temat stosunku jednostki do społeczeństwa i wynikające z nich konsekwencje dla ujmowania
małych grup społecznych
 także teorie grup społecznych, problematyka struktury grup społecznych, zapożyczenia pojęcia grupy
przez socjologię (Herbert Blumer)
 koncepcje i definicje ról społecznych/grupowych
 typologie grup spolecznych oraz teoria grupy odniesienia i rodzaje grup odniesienia, teoria integracji i
dezintegracji społecznej
 subkultury młodzieżowe
 pojęcia z socjologii interakcjonistycznej przydatne do analizy mikrosocjologicznej: pojęcie tożsamości,
punktów zwrotnych w transormacji tożsamości oraz tajności, kulis, kontekstów świadomości i
spolecznych światów, praca jako ‘współ – działanie’
 Relacja społecznych mikroświatów i makroświatów – mikro a makrosocjologia
 Znaczenie, interpretacja i konteksty działania (mikro – kontekst)
 Konformizm a problematyka wstydu. Mikrospołeczne warunki powstawania konformizmu i jego
rodzaje.
 Problematyka emocji – analiza języka; emocje a samobójstwo
 Emocje w organizacjach formalnych – mikro i mezostrukturalne konteksty budowania ‘ładu
emocjonalnego’
 Mikrostrukturalne uwarunkowania nabywania wybitnych zdolności
 Mikrostrukturalne patologii komunikacyjnej – Zjawisko „podwójnego wiązania” a pojawienie się
schizofrenii
 Mikro uwarunkowannia alkoholizmu – „podwójne wiązanie” a problem zastanej epistemologii
postrzegania świata
 ‘Mikro’ podstawy makrostruktur społecznych
Literatura
Literatura obowiązkowa dla części drugiej:
1. Encyklopedia Socjologii, red. W. Kwaśniewicz, Warszawa (hasła: grupa społeczna, grupy odniesienia, socjalizacja, rodzina,
samobójstwo, postawa).
2. G. Simmel, Socjologia, Warszawa: PWN, 2005. (roz. Część II „Ilościowe aspekty grupy” oraz część IV „Tajność i tajny
związek”.)
3. Krzysztof T. Konecki Ludzie i ich zwierzęta. Interakcjonistyczno – symboliczna analiza społecznego świata właścicieli zwierząt
domowych. Warszawa: Scholar, 2005 (roz. 2 poświecony problematyce socjalizacji i krytycznej analizie tego pojęcia; roz. 3 poświęcony
problematyce społecznego świata; roz. 7 poświęcony problematyce jaźni, tożsamości i symbolicznej interakcji oraz krytycznej analizie tych
pojęć).
4. Hałas Elżbieta, Konecki Krzysztof T., Konstruowanie jaźni i społeczeństwa. Europejskie warianty interakcjonizmu symbolicznego.
Warszawa: Scholar, 2005 (cała część „- Światy społeczne i działania zbiorowe”).
5. J. Machaj (red.), Małe struktury społeczne, Lublin 1998.
6. J. Szmatka, Jednostka i społeczeństwo, Warszawa 1980.
7. J. Szmatka, Czy kryzys w mikrosocjologii, „Studia Socjologiczne” nr 1, 1981.
8. J.Szmatka, Elementy mikrosocjologii, Kraków 1979.
9. J. Turowski, Małe struktury społeczne, Lublin 1993.
Literatura uzupełniająca dla części drugiej:
10. B. Glaser, A. L. Strauss, Awareness Contexts and Social Interaction, in: American Sociological Review, 1964, vol.29, No 5.
(rozwinięcie problematyki “tajności” i „utajnienia” na poziomie interakcyjnym).
11. R. Sojak, D. Wicenty, Zagubiona rzeczywistość. O społecznym konstruowanie niewiedzy. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2005.
(analiza problematyki „kulis” i „tajności”, niejawnych mikrostruktur w społeczeństwie polskim; szczególnie Roz. 2 oraz Epilog).
12. N. Kraśko, S. Kowalski, W oparach teorii, Respublika Nowa, 3/2005. (krytyka spiskowej wizji rzeczywistości).
13. F. Adamski, Socjologia małżeństwa i rodziny, Warszawa 1982.
14. L. D.Rosenhan, O ludziach normalnych w nienormalnym otoczeniu, w: K. Jankowski, Przełom w psychologii, Czytelnik 1978.
15. J. Pawłowska, Relatywność pojęcia dewiacji w teorii etykietowania, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, 1985.
16. R. White, R. Lippit, Zachowania przywódcy a reakcje członków grupy w trzech typach klimatów społecznych (maszynopis
powielony).
17. S. Mika, Wstęp do psychologii społecznej, Warszawa 1982.
18. A. Toffler, Trzecia fala, Warszawa 1986, s 240 – 280.
19. J. Rogala–Obłękowska, Współczesna polska rodzina – mity i rzeczywistość, w: Dzisiejsza młodzież – stereotypy i rzeczywistość po
1989, Warszawa 1997, s. 170 – 182.
20. J. Czajkowska, Ugrupowania „satan”. Socjologiczna analiza kontrkultury i jej niektóre uwarunkowania, „Studia Socjologiczne”
1990, nr 1-2.
21. A. Sztumski (red.), Sekty. Studium socjologiczno – historyczne, Kielce 1993, s. 7-8, 9-18, 45 – 51, 51- 88.
22. A. Kępiński, Psychopatologia nerwic, Warszawa 1979, s. 308 – 339.
23. E. F. Torrey, Czarownicy i psychiatrzy, Warszawa 1981, s. 133 – 147.
24. A. Kłoskowska, Zagadnienia małych grup w socjologii, [w:] „Przegląd Socjologiczny” nr 12
Literatura internetowa do samodzielnej pracy (do części drugiej wykładu) studenta na temat:
„Grupy pierwotne w współczesnym społeczeństwie polskim”
Grupy pierwotne we współczesnym społeczeństwie polskim (patrz
http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2004/K_098_04.PDF - Wartości życiowe (rodzina);
http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2004/K_039_04.PDF; - Zaufanie w sferze publicznej i prywatnej (zaufanie do rodziny,
współpracowników i sąsiadów)
http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2003/K_156_03.PDF; - Konflikty i przemoc w rodzinie)
„Samobójstwa i ich przyczyny” (patrz http://www.wprost.pl/ar/?O=70603&C=57 - Sieć internetowa a przyczyny
samobójstw – możliwość zastosowania perspektywy E. Durkheima)
- A. Zybertowicz, Paradoksy niewiedzy i ukryci aktorzy, referat wygłoszony na konferencji: BUDOWANIE DEMOKRACJI I
SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO NA WSCHÓD OD ELBY: Perspektywy, Problemy i Szanse Transformujących się
Społeczeństw, zorganizowanej przez: WZB, UMK, CEU/CSS oraz IFiS PAN, Warszawa, 28-29 września 2002.
http://www.jezyk-polski.pl/pts/paradoksy.html
- A. Zybertowicz, Odwrócone spojrzenie: czy służby specjalne znajdują się na marginesie transformacji ustrojowej? Tekst na
stronie http://www.warsztaty.org/index.php?content=arch&file=deb4&sub=prep&action=OS lub
http://www.abcnet.com.pl/pl/artykul_zas.php?art_id=221&w=n&token=%5B/url%5D
10. Forma weryfikacji wiedzy: Egzamin pisemny po zakończeniu obu części zajęć.
Warunkiem uczestnictwa w wykładzie jest zaliczenie przedmiotu Wstęp do Socjologii oraz Historia Myśli Socjologicznej