FARMAKOLOGIA – ROK III

FARMAKOLOGIA – ROK III
1. Jednostka odpowiedzialna za nauczanie przedmiotu:
Samodzielna Pracownia Farmakoterapii Monitorowanej UMB
2. Kierownik Pracowni:
Prof. dr hab. Dariusz Pawlak
3. Osoba odpowiedzialna za prowadzenie przedmiotu:
Prof. dr hab. Dariusz Pawlak
4. Wymiar godzinowy zajęć:
•
Semestr
-V
•
Wykłady
- 15
•
Ćwiczenia
- 30
•
Ogółem
- 45
ECTS - 4
5. Forma zakończenia zajęć (forma zaliczeniowa):
Egzamin w formie pisemnej (test wyboru oraz uzupełnień)
6. Cel nauczania:
Podstawowym celem nauczania farmakologii jest przyswojenie przez studentów
informacji dotyczących losu leków w ustroju, mechanizmu ich działania, efektów
niepożądanych, toksycznych, a także ewentualnych interakcji, które mogą pojawić się
w trakcie politerapii. Szczególna uwaga poświęcona jest modulacji parametrów
biochemicznych oraz hematologicznych przez określone grupy farmaceutyków.
Omawiane są również zasady monitorowania stężenia leku w płynach ustrojowych i
interpretacja uzyskanych wyników w odniesieniu do leków o niskim współczynniku
terapeutycznym.
7. Formy nauczania: Wykłady i ćwiczenia
8. Program nauczania:
Nauczanie przedmiotu rozpoczyna się wprowadzeniem terminologii z zakresu
farmakologii, omówieniem postaci farmaceutycznych preparatów leczniczych,
sposobów podawania leków, elementów farmakokinetyki. Fundamentem farmakologii
jest zrozumienie mechanizmów działania leków, a zatem w programie nauczania
szczególny nacisk został położony na oddziaływanie substancji leczniczej z
organizmem na poziomie komórkowym oraz molekularnym. W dalszym etapie
wyjaśniane są zasady stosowania leków w określonych procesach patologicznych,
wskazania do ich stosowania, objawy niepożądane, przeciwwskazania i interakcje.
Każda grupa farmaceutyków jest charakteryzowana pod względem przydatności w
terapii określonych schorzeń, z krytyczną oceną ich wartości terapeutycznej.
Szczególną uwagą zwraca się na wyjaśnienie wpływu farmakoterapii na wyniki badań
laboratoryjnych. W następnej kolejności omawiane jest bezpieczeństwo
farmakoterapii, a także wprowadzane są elementy toksykomanii.
WYKŁADY:
Podstawowe pojęcia stosowane w farmakologii, mechanizmy działania leków,
elementy farmakokinetyki, czynniki modyfikujące działanie leków, bezpieczeństwo
farmakoterapii. Farmakologia układu cholinergicznego i adrenergicznego. Leki
wpływające na ośrodkowy układ nerwowy. Współczesna farmakoterapia bólu.
Farmakologia układu krążenia. Leki krwi i układu krwiotwórczego. Farmakoterapia
zaburzeń funkcji układu oddechowego i pokarmowego. Farmakologia układów
hormonalnych. Farmakoterapia zakażeń bakteryjnych, grzybiczych, wirusowych i
inwazji pasożytniczych. Wpływ farmakoterapii na wyniki badań laboratoryjnych.
ĆWICZENIA:
Elementy farmakologii ogólnej - przedmiot i zadania farmakologii, mechanizmy
działania leków, receptory i wtórne przekaźniki, leki a kanały jonowe, przekaźnictwo
wewnątrzkomórkowe, interakcje leków, farmakokinetyczne, farmakodynamiczne
czynniki modulujące działanie leków, zaburzenia w zakresie wchłaniania, dystrybucji,
biotransformacji i wydalaniu leków, podstawy chronofarmakologii, czynniki
genetyczne (elementy farmakogenetyki i farmakogenomiki), działania niepożądane
farmakoterapii. Farmakokinetyka- drogi podawania leków, transport i dystrybucja
leku, procesy biotransformacji substancji leczniczych, eliminacja leków i ich
metabolitów z organizmu, matematyczny opis procesów kinetycznych, pojęcie
kompartymentu, stężenie leku jako wypadkowa procesów wchłaniania i eliminacji,
wielokrotne podanie leku, stan stacjonarny stężenia leku we krwi, terapeutyczne
monitorowanie leków. Farmakologia autonomicznego układu nerwowego - leki
układu adrenergicznego, receptory adrenergiczne i endogenne aminy katecholowe,
agoniści i antagoniści receptorów - i -adrenergicznych (selektywna i nieselektywna
aktywność), leki modulujące aktywność układu adrenergicznego w sposób pośredni,
leki układu cholinergicznego, mechanizmy receptorowe (muskarynowe, nikotynowe) i
pozareceptorowe, działania leków, leki cholinomimetyczne i cholinolityczne.
Farmakologia ośrodkowego układu nerwowego-podstawy neuropsychofarmakologii,
narkotyczne leki przeciwbólowe, leki uspokajające i nasenne, premedykacja i
znieczulenie ogólne, farmakologia układu pozapiramidowego, leki neuroleptyczne,
leki anksjolityczne, leki przeciwdepresyjne, leki przeciwpadaczkowe, podstawy
farmakoterapii chorób neurodegeneracyjnych (leki nootropowe i prokognitywnie).
Współczesna farmakoterapia bólu-ból nonyceptywny (somatyczny, trzewny) oraz
niereceptorowy (neuropatyczny, psychogenny), drabina analgetyczna w leczeniu bólu
przewlekłego, niesteroidowe leki przeciwbólowe, opioidy w praktyce klinicznej,
zwalczanie bólu przedoperacyjnego, śródoperacyjnego i pooperacyjnego. Leki
wpływające na zakończenia czuciowe i ruchowe, środki znieczulające miejscowo
(rodzaj znieczulenia, mechanizm działania, zastosowanie, działania niepożądane),
farmakologia mięśni gładkich, leki spazmolityczne, leki porażające zakończenia
ruchowe (preparaty niedepolaryzujące i depolaryzujące, złącze nerwowo-mięśniowe).
Leki stosowane w schorzeniach układu krążenia-zasady farmakoterapii nadciśnienia
tętniczego krwi, leki moczopędne, -adrenolityki, inhibitory konwertazy
angiotensyny, antagoniści receptorów angiotensynowych, antagoniści kanałów
wapniowych, leki hipotensyjne działające ośrodkowo, -adrenolityki, farmakologia
stanów skurczowych naczyń krwionośnych (alkaloidy sporyszu, pochodne
metyloksantyn, analogi kwasu nikotynowego), farmakoterapia chorób naczyń
mózgowych, podstawy farmakologicznego leczenia choroby niedokrwiennej serca,
leki przeciwmiażdżycowe, farmakoterapia niewydolności mięśnia sercowego,
standardy postępowania w terapii zaburzeń rytmu serca, leki o działaniu inotropowym
(glikozydy nasercowe, inhibitory fosfodiesterazy). Farmakologia krwi i układu
krwiotwórczego-leki krwiozastępcze, środki modulujące hematopoezę, farmakoterapia
chorób układu czerwonokrwinkowego, leki stosowane w chorobach układu biało
krwinkowego, leki wpływające na mechanizmy krzepnięcia i hemostazy, terapia skaz
krwotocznych, leki hamujące fibrynolizę, antykoagulanty, leki defibrylujące, preparaty
hamujące czynność płytek krwi, leki trombolityczne i nasilające fibrynolizę.
Farmakologia układu oddechowego-leki przeciwkaszlowe, wykrztuśne,
sekretolityczne i mukolityczne, farmakoterapia astmy oskrzelowej i przewlekłej
obturacyjnej choroby płuc, leki rozkurczające mięśnie gładkie oskrzeli (adrenomimetyki, cholinolityki, metyloksantyny), leki zapobiegające reakcji
alergicznej i hamujące alergiczny stan zapalny (kromony, glikokortykosteroidy), leki
przeciwhistaminowe, preparaty przeciwleukotrienowe.
Leki modulujące czynność przewodu pokarmowego-farmakoterapia choroby
wrzodowej żołądka, leki stosowane w chorobach wątroby, leki przeczyszczające i
zapierające, leki wpływające na czynność zewnątrzwydzielniczą trzustki, leki
wymiotne, przeciwwymiotne i pro kinetyczne. Antybiotykoterapia-flora fizjologiczna
człowieka i konsekwencje jej eliminacji w czasie antybiotykoterapii, ogólne zasady
antybiotykoterapii, przyczyny niepowodzeń antybiotykoterapii, toksyczność
narządowa antybiotyków, farmakokinetyka antybiotyków, formy farmaceutyczne
antybiotyków, terapia sekwencyjna antybiotykami, efekt poantybiotykowy, penetracja
antybiotyków do poszczególnych kompartmentów ustrojowych, uczulenie na
antybiotyki β-laktamowe, jako model odczynu na lek (anafilaksja, niedokrwistość
hemolityczna, choroba posurowicza, pokrzywka), antybiotyki -laktamowe
(penicyliny, cefalosporyny, cefamycyny, karbapenemy, monobaktamy), makrolity,
linkozamidy, antybiotyki amino glikozydowe, tetracykliny, oksazolidynony,
streptograminy, sulfonamidy. Farmakoterapia zakażeń grzybiczych, wirusowych i
inwazji pasożytniczych,leki przeciwgrzybiczne, leki przeciwwirusowe, środki
stosowane w zakażeniach pierwotniakami, farmakoterapia zakażeń płazińcami i
robakami obłymi, środki odkażające i antyseptyczne. Farmakologia układów
hormonalnych i witamin-farmakologia hormonów przysadki i nadnerczy, leki
stosowane w chorobach gruczołu tarczowego (hormony tarczycy, leki
przeciwtarczycowe, jod i jego związki), hormony płciowe, środki antykoncepcyjne,
leki stosowane w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej – leczenie cukrzycy,
witaminy rozpuszczalne w wodzie (C,B1, B2, kwas pantotenowy, B6, PP, biotyna),
rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K). Bezpieczeństwo farmakoterapii-wpływ
uregulowań prawnych Unii Europejskiej na badania kliniczne oraz monitorowanie
niepożądanych działań produktów leczniczych występowanie i kwalifikacja
niepożądanego działania leków, źródła raportów o niepożądanych działaniach leków,
kryteria, jakie są brane pod uwagę przy rozpatrywaniu związku przyczynowoskutkowego pomiędzy lekiem, a reakcją upośledzenia odporności organizmu jako
wynik niepożądanego działania leków, polekowe odczyny alergiczne, kancerogeneza
polekowa (metody i kryteria identyfikacji kancerogenów, ilościowe wyznaczniki
działania kancerogennego, charakterystyka poszczególnych grup leków pod kątem
potencjalnego działania kancerogennego). Wpływ farmakoterapii na wyniki badań
laboratoryjnych. Leki modulujące procesy metaboliczne białek, lipidów,
węglowodanów. Wpływ farmakoterapii na gospodarkę wodno-elektrolitową. Leki
wpływające na układy enzymatyczne. Interpretacja wyników badań laboratoryjnych
krwi i moczu u chorych poddanych farmakoterapii.
Student po zakończeniu nauczania przedmiotu powinien: opanować podstawową
wiedzę w zakresie farmakokinetyki oraz farmakodynamiki leków, dysponować wiedzą
z zakresu możliwych do wystąpienia interakcji zachodzących zarówno pomiędzy
jednocześnie stosowanymi preparatami farmaceutycznymi, posiadać podstawową
wiedzę w zakresie farmakologii narządowej, nabyć umiejętność interpretacji wyników
badań laboratoryjnych u chorych poddanych farmakoterapii, swobodnie korzystać z
dostępnych baz danych dotyczących farmakologii (internet, czasopisma naukowe,
podręczniki).
9. Literatura:
1. Danysz A., Buczko W.: Kompendium farmakologii i farmakoterapii. Podręcznik
dla studentów medycyny. Wydanie V, Elsevier Urban & Partner Wrocław 2008
2. Mutschler E.: Farmakologia i toksykologia – podręcznik. Wydanie polskie pod
redakcją A. Danysza, Wyd. Urban & Partner, Wrocław 2004
3. Pharmindex 2007
4. Internetowe bazy danych z zakresu farmakologii:
a. http://www.pharmacology2000.com/learning2.htm,
b. http://www.merck.com/mmpe/sec20.html