Sylabus

Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
Nazwa
kierunku
Nazwa
przedmiotu
Jednostka
realizująca
Rodzaj
przedmiotu
Cel
kształcenia
Treści
programowe
Analityka Medyczna
Farmakologia
Poziom i forma
studiów
Punkty ECTS
jednolite studia
magisterskie
stacjonarne
niestacjonarne
5
Zakład Farmakoterapii
prof. dr hab. Krystyna Pawlak
Osoba odpowiedzialna
Monitorowanej
Semestr Rodzaj zajęć
wykłady
ćwiczenia
seminaria
obowiązkowy
V
15
30
0
i liczba godzin
Przyswojenie przez studentów informacji dotyczących losu leków w ustroju, mechanizmu
ich działania, efektów niepożądanych, toksycznych, a także ewentualnych interakcji, które
mogą pojawić się w trakcie farmakoterapii. Szczególna uwaga poświęcona jest modulacji
parametrów biochemicznych oraz hematologicznych przez określone grupy preparatów
leczniczych. Omawiane są również zasady monitorowania stężenia leku w płynach
ustrojowych i interpretacja uzyskanych wyników w odniesieniu do leków o niskim
współczynniku terapeutycznym.
Wykłady:
Nauczanie przedmiotu rozpoczyna się wprowadzeniem terminologii z zakresu
farmakologii, omówieniem postaci farmaceutycznych preparatów leczniczych, sposobów
podawania leków, elementów farmakokinetyki. Fundamentem farmakologii jest
zrozumienie mechanizmów działania leków, a zatem w programie nauczania szczególny
nacisk został położony na oddziaływanie substancji leczniczej z organizmem na poziomie
komórkowym oraz molekularnym. W dalszym etapie wyjaśniane są zasady stosowania
leków w określonych procesach patologicznych, wskazania do ich stosowania, objawy
niepożądane, przeciwwskazania i interakcje. Każda grupa farmaceutyków jest
charakteryzowana pod względem przydatności w terapii określonych schorzeń, z
krytyczną oceną ich wartości terapeutycznej. Szczególną uwagą zwraca się na wyjaśnienie
wpływu farmakoterapii na wyniki badań laboratoryjnych.
Podstawowe pojęcia stosowane w farmakologii, mechanizmy działania leków,
elementy farmakokinetyki, czynniki modyfikujące działanie leków, interakcje leków,
działania niepożądane leków, polekowe odczyny alergiczne. Farmakologia układu
cholinergicznego i adrenergicznego. Leki wpływające na ośrodkowy układ nerwowy.
Współczesna farmakoterapia bólu. Farmakologia układu krążenia. Leki krwi i układu
krwiotwórczego. Farmakologia wybranych układów hormonalnych. Farmakoterapia
zaburzeń funkcji układu oddechowego i pokarmowego. Farmakoterapia zakażeń
bakteryjnych, grzybiczych, wirusowych i inwazji pasożytniczych.
Ćwiczenia:
Elementy farmakologii ogólnej. Przedmiot i zadania farmakologii. Mechanizmy działania
leków (receptory i wtórne przekaźniki, leki a kanały jonowe, przekaźnictwo
wewnątrzkomórkowe). Interakcje leków (farmakokinetyczne, farmakodynamiczne).
Czynniki modulujące działanie leków (zaburzenia w zakresie wchłaniania, dystrybucji,
biotransformacji i wydalaniu leków). Podstawy chronofarmakologii, czynniki genetyczne
(elementy farmakogenetyki i farmakogenomiki). Działania niepożądane farmakoterapii.
Farmakokinetyka. Drogi podawania leków. Transport i dystrybucja leku. Procesy
biotransformacji substancji leczniczych. Eliminacja leków i ich metabolitów z organizmu.
Matematyczny opis procesów kinetycznych, pojęcie kompartymentu. Stężenie leku jako
wypadkowa procesów wchłaniania i eliminacji. Wielokrotne podanie leku, stan
stacjonarny stężenia leku we krwi. Terapeutyczne monitorowanie leków.
Farmakologia autonomicznego układu nerwowego. Leki układu adrenergicznego
(receptory adrenergiczne i endogenne aminy katecholowe), agoniści i antagoniści
receptorów - i -adrenergicznych, leki modulujące aktywność układu adrenergicznego w
sposób pośredni. Leki układu cholinergicznego, mechanizmy receptorowe i
pozareceptorowe działania leków (leki cholinomimetyczne i cholinolityczne).
Farmakologia ośrodkowego układu nerwowego. Podstawy neuropsychofarmakologii.
Narkotyczne leki przeciwbólowe. Leki uspokajające i nasenne.
Premedykacja i
znieczulenie ogólne. Farmakologia układu pozapiramidowego. Leki neuroleptyczne,
anksjolityczne, przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe. Podstawy farmakoterapii chorób
neurodegeneracyjnych (leki nootropowe i prokognitywnie).
Współczesna farmakoterapia bólu. Ból nonyceptywny (somatyczny, trzewny) oraz
niereceptorowy (neuropatyczny, psychogenny). Drabina analgetyczna w leczeniu bólu
przewlekłego. Niesteroidowe leki przeciwbólowe. Opioidy w praktyce klinicznej.
Zwalczanie bólu przedoperacyjnego, śródoperacyjnego i pooperacyjnego.
Leki wpływające na zakończenia czuciowe i ruchowe. Środki znieczulające miejscowo
(rodzaje znieczulenia, mechanizm działania, zastosowanie, działania niepożądane).
Farmakologia mięśni gładkich, leki spazmolityczne. Leki porażające zakończenia ruchowe
(preparaty niedepolaryzujące i depolaryzujące złącze nerwowo-mięśniowe).
Leki stosowane w schorzeniach układu krążenia. Zasady farmakoterapii nadciśnienia
tętniczego krwi (leki moczopędne, -adrenolityki, inhibitory konwertazy angiotensyny,
antagoniści receptorów angiotensynowych, antagoniści kanałów wapniowych, leki
hipotensyjne działające ośrodkowo, -adrenolityki). Farmakoterapia chorób naczyń
mózgowych. Podstawy farmakologicznego leczenia choroby niedokrwiennej serca. Leki
przeciwmiażdżycowe. Farmakoterapia niewydolności mięśnia sercowego (ostra,
przewlekła). Standardy postępowania w terapii zaburzeń rytmu serca.
Farmakologia krwi i układu krwiotwórczego. Leki krwiozastępcze. Środki modulujące
hematopoezę (farmakoterapia chorób układu czerwonokrwinkowego, leki stosowane w
chorobach układu białokrwinkowego). Leki wpływające na mechanizmy krzepnięcia i
hemostazy (terapia skaz krwotocznych, leki hamujące fibrynolizę, antykoagulanty, leki
defibrylujące, preparaty hamujące czynność płytek krwi, leki trombolityczne i nasilające
fibrynolizę).
Farmakologia układu oddechowego. Leki przeciwkaszlowe, wykrztuśne, sekretolityczne i
mukolityczne. Farmakoterapia astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc:
leki rozkurczające mięśnie gładkie oskrzeli (-adrenomimetyki, cholinolityki,
metyloksantyny), leki zapobiegające reakcji alergicznej i hamujące alergiczny stan zapalny
(kromony,
glikokortykosteroidy),
leki
przeciwhistaminowe,
preparaty
przeciwleukotrienowe.
Leki modulujące czynność przewodu pokarmowego. Farmakoterapia choroby wrzodowej
żołądka. Leki stosowane w chorobach wątroby. Leki przeczyszczające i zapierające. Leki
wpływające na czynność zewnątrzwydzielniczą trzustki. Leki przeciwwymiotne i
prokinetyczne.
Antybiotykoterapia. Flora fizjologiczna człowieka i konsekwencje jej eliminacji w czasie
antybiotykoterapii. Ogólne zasady antybiotykoterapii. Przyczyny niepowodzeń
antybiotykoterapii.
Toksyczność
narządowa
antybiotyków.
Farmakokinetyka
antybiotyków. Formy farmaceutyczne antybiotyków. Terapia sekwencyjna antybiotykami.
Efekt poantybiotykowy. Penetracja antybiotyków do poszczególnych kompartmentów
ustrojowych. Uczulenie na antybiotyki β-laktamowe, jako model odczynu na lek
(anafilaksja, niedokrwistość hemolityczna, choroba posurowicza, pokrzywka). Antybiotyki
-laktamowe, makrolidowe, linkozamidy, antybiotyki aminoglikozydowe, tetracykliny,
oksazolidynony, streptograminy.
Farmakoterapia zakażeń grzybiczych, wirusowych i inwazji pasożytniczych. Leki
przeciwgrzybiczne i przeciwwirusowe. Środki stosowane w zakażeniach pierwotniakami.
Farmakoterapia zakażeń płazińcami i robakami obłymi.
Farmakologia wybranych układów hormonalnych. Leki stosowane w chorobach gruczołu
tarczowego (hormony tarczycy, leki przeciwtarczycowe, jod i jego związki). Leki
Formy
i metody
dydaktyczne
Forma
i warunki
zaliczenia
Literatura
podstawowa
Literatura
uzupełniająca
Przedmiotowe
efekty
kształcenia
P-W01
P-W02
P-W03
P-W04
K-U01
K-U02
P-K01
P-K02
P-K03
Bilans
nakładu pracy
studenta
stosowane w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej – leczenie cukrzycy.
Wpływ farmakoterapii na wyniki badań laboratoryjnych. Leki modulujące procesy
metaboliczne białek, lipidów, węglowodanów. Wpływ farmakoterapii na gospodarkę
wodno-elektrolitową. Leki wpływające na układy enzymatyczne. Interpretacja wyników
badań laboratoryjnych krwi i moczu u chorych poddanych farmakoterapii. Techniki
monitorowania stężenia leków w materiale biologicznym.
Wykłady z prezentacją multimedialną oraz ćwiczenia, na których studenci rozwiązują
zagadnienia problemowe związane z farmakoterapią (dyskusja, omawianie wybranych
przypadków klinicznych, różne formy sprawdzania nabytej wiedzy: krótkie sprawdziany,
testy uzupełnień, wyboru).
Przedmiot kończy się egzaminem w formie testu otwartego lub zamkniętego, który
obejmuje wszystkie treści programowe z zakresu farmakologii.
1. Mutschler E.: Farmakologia i Toksykologia, III Wyd. Pol., 2013
2. Danysz A., Buczko W.: Kompendium farmakologii i farmakoterapii. Podręcznik dla
studentów medycyny. II Wyd. Pol., 2011
1. Orzechowska-Juzwenko K.: Farmakologia kliniczna – znaczenie w praktyce
medycznej. 2006
2. Dzierżanowska D.: Antybiotykoterapia praktyczna. V Wyd. 2009
3. Kostka-Trąbka E., Woroń J.: Interakcje leków w praktyce klinicznej. II Wyd. 2011
4. Internetowe bazy danych z zakresu farmakologii:
http://www.pharmacology2000.com/learning2.html
http://www.merck.com/mmpe/sec20.html
Odniesienie do
Efekty kształcenia
kierunkowych
efektów kształcenia
Zna patogenezę, patomechanizm, epidemiologię, główne objawy
kliniczne, metody diagnostyki i zasady leczenia najważniejszych
K_W30
chorób wywołanych przez bakterie, grzyby i wirusy.
Zna podstawowe problemy przed-laboratoryjnej i po-laboratoryjnej
fazy wykonywania badań (w tym: czynniki poza analityczne
K_W19
wpływające na wiarygodność wyników badań laboratoryjnych,
współpraca z personelem medycznym, potrzeby zleceniodawcy).
Rozumie wskazania do stosowania wybranych grup leków; zna
K_W49
wpływ leków na parametry laboratoryjne.
Zna mechanizmy działania oraz efekty niepożądane poszczególnych
K_W50
grup leków.
Potrafi uzyskiwać wiarygodne wyniki monitorowania stężenia
K_U27
leków w materiale biologicznym.
Potrafi wyjaśnić pacjentowi lub zleceniodawcy wpływ czynników
przedlaboratoryjnych na jakość wyniku (w tym, konieczność
K_U01
powtórzenia badania).
Rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i
K_K01
organizować proces uczenia się innych osób.
Wykazuje umiejętność i nawyk samokształcenia.
K_K 06
Potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role.
K_K 02
Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim:
udział w wykładach
10 x 1.5h
15h
udział w ćwiczeniach
15 x 2h
30h
udział w konsultacjach związanych z zajęciami
5 x 1h
5h
Razem
50h
Samodzielna praca studenta:
przygotowanie do ćwiczeń
przygotowanie do kolokwiów
przygotowanie do egzaminu
Wskaźniki
ilościowe
Nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającymi
bezpośredniego udziału nauczyciela: 15h+30h+5h.
50h
Nakład pracy studenta związany z zajęciami o charakterze
praktycznym.
150h
40h
40h
20h
100h
150h
5
ECTS
1
6
Metody weryfikacji efektu kształcenia
Nr efektu
kształcenia
Formujące
P-W01
ocena wypowiedzi ustnej w trakcie zajęć
P-W02
ocena wypowiedzi ustnej w trakcie zajęć
P-W03
ocena wypowiedzi ustnej w trakcie zajęć
P-W04
ocena wypowiedzi ustnej w trakcie zajęć
P-U01
P-U02
P-K01
P-K02
P-K03
Data
opracowania
programu
10 x 4h
2 x 20h
1 x 20h
Razem
Ogółem
ECTS
Podsumowujące
sprawdzian w formie testu
lub zamkniętego
sprawdzian w formie testu
lub zamkniętego
sprawdzian w formie testu
lub zamkniętego
sprawdzian w formie testu
lub zamkniętego
otwartego
otwartego
otwartego
otwartego
forum dyskusyjne – rozwiązywanie zagadnień
zaliczenie
problemowych
obserwacja pracy studenta w trakcie ćwiczeń
28.03.2015 r.
Program opracowała
zaliczenie
prof. dr hab. Krystyna Pawlak