historia-klasa-1

III. ROZKŁAD TREŚCI NAUCZANIA
I. PREHISTORIA
1. Lekcja organizacyjna. Historia jako nauka
2. Początki ludzkości*
3. Rewolucja neolityczna*
II. CYWILIZACJE BLISKIEGO WSCHODU W STAROŻYTNOŚCI
4. Świat Sumerów
5. Wielkie imperia Międzyrzecza
6. Cywilizacja nad Nilem
7. Egipscy kapłani
8. Żydzi i ich sąsiedzi
9. Imperium perskie na tle innych państw
10. PODSUMOWANIE. Władza i jej filary w krajach starożytnego Bliskiego Wschodu
11. Sprawdzian
III. CYWILIZACJA GRECKA
12. Cywilizacja minojska i mykeńska*
13. Świt Europy*
14. Sparta – państwo wojowników
15. Ateny na drodze ku demokracji
16. Konflikt grecko-perski
17. Demokracja ateńska
18. Świat bogów i herosów greckich
19. Kultura umysłowa Greków
20. Kultura artystyczna starożytnej Grecji
21. Macedonia na drodze do potęgi
22. Aleksander Wielki i jego państwo
23. Życie codzienne w starożytnej Grecji
24. PODSUMOWANIE. Największe osiągnięcia cywilizacji greckiej
25. Sprawdzian
IV. CYWILIZACJA RZYMSKA
26. Początki Rzymu – między Etruskami a Grekami
27. Senat i lud rzymski – ustrój republiki rzymskiej
28. Od osady do imperium
29. Cesarstwo rzymskie
30. Życie codzienne w starożytnym Rzymie
31. Wierzenia w świecie rzymskim
32. Kultura rzymska
33. Upadek Rzymu
34. Europa „barbarzyńska” a Rzym*
35. PODSUMOWANIE. Znaczenie cywilizacji rzymskiej
36. Sprawdzian
*treści do kształcenia w zakresie rozszerzonym
P
R
A
H
I
S
T
O
R
I
A
P
R
A
H
I
1
TEMAT, GŁÓWNE
ZAGADNIENIA
Lekcja
organizacyjna.
Historia jako nauka
Treści:
– sprawy
organizacyjne
– historia jako
nauka,
historiografia
– źródła historyczne
i ich rodzaje
– rekonstrukcja
przeszłości –
łańcuch
przyczynowoskutkowy
– chronologia w
historii
– periodyzacja
dziejów
2
Początki człowieka
Treści:
– antropogeneza
człowieka
OSIĄGNIĘCIA UCZNIA
(PO ZAJĘCIACH UCZEŃ)
LICZBA
GODZIN
NUMER
LEKCJI
DZIAŁ
ROZKŁAD TREŚCI NAUCZANIA
– rozumie i właściwie posługuje
się pojęciami: historia,
historiografia, źródło
historyczne, chronologia,
periodyzacja, epoka, era,
wiek, cezura (P)
– zna działalność lub znaczenie
w omawianym zakresie Jezusa
Chrystusa (P), Mahometa (P),
Juliusza Cezara (PP),
Grzegorza XIII (PP)
– rozumie znaczenie dat: 1 rok
(P), 622 r. (PP)
– omawia podział dziejów na
starożytność, średniowiecze,
czasy nowożytne (w tym
najnowsze), podając wybrane
cezury (P)
– omawia historyczne propozycje
periodyzacji (PP)
– rozumie znaczenie źródeł
historycznych w rekonstrukcji
procesu historycznego (P)
– dostrzega różnice między
historią a historiografią (PP)
– rozumie konstrukcję łańcucha
przyczynowo-skutkowego (P)
– określa rodzaj źródła
historycznego (P)
– określa chronologię wydarzeń
(P)
1
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: ewolucja (P), epoki
lodowcowe (P), człowiek
rozumny (P), Homo sapiens (P),
człowiek neandertalski (P),
1
ŚRODKI
DYDAKTYCZNE,
METODY
– podręcznik, różne
przedmioty znajdujące
się w klasie,
Manteuffel T.:
Historia Powszechna.
Średniowiecze,
Warszawa 1990
(podrozdziały wstępu:
Periodyzacja dziejów
oraz Pojęcie
średniowiecza)
POJĘCIA, DATY, POSTACI
historia,
historiografia, źródło
historyczne,
chronologia,
periodyzacja, epoka,
era, wiek, cezura
1 rok, 622 r.
Jezus Chrystus,
Mahomet,
Juliusz Cezar,
Grzegorz XIII
– wykład, rozmowa
nauczająca, praca
z tekstem źródłowym,
praca w grupach
– podręcznik, fragmenty
filmu Narodziny Europy
cz. I
– praca indywidualna
ewolucja, epoki
lodowcowe, człowiek
rozumny, Homo
sapiens, człowiek
neandertalski, epoka
S
T
O
R
I
A
P
R
A
H
I
S
T
O
R
I
A
3
– społeczności
paleolitu
– człowiek paleolitu
w Europie
epoka kamienia (P), Wielka
Matka (PP), pięściak (PP),
paleolit (P)
– zna działalność w omawianym
zakresie: Ch. Darwina (P)
– zna główne etapy ewolucji
człowieka (PP)
– rozumie powiązania dziejów
człowieka z warunkami
naturalnymi (PP)
– potrafi odszukać potrzebne
informacje na mapie (P)
– potrafi korzystać ze
różnorodnych źródeł wiedzy
historycznej (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
– potrafi współpracować z
innymi w grupie i prezentować
jej dorobek (P)
– potrafi zorganizować proces
samodzielnego uczenia się (P)
– wykorzystuje w praktyce
zdobytą wiedzę (P)
Rewolucja
neolityczna
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: neolit, rewolucja
neolityczna, system
irygacyjny, rolnictwo,
rzemiosło, społeczny podział
pracy (P), Żyzny Półksiężyc,
megality, osiedla
protomiejskie (PP)
– rozumie znaczenie rewolucji
neolitycznej (P)
– omawia podstawowe zajęcia
ludności (P)
– tworzy ciągi przyczynowo-skutkowe przedstawiając
początki cywilizacji (PP)
– interpretuje mapę (P)
– rozumie przyczyny
„zapóźnienia” Europy w
stosunku do Bliskiego Wschodu
Treści:
– rewolucja
neolityczna
– osiedla
protomiejskie i ich
funkcje
– neolit w Europie i
na ziemiach
polskich
i w grupach:
z podręcznikiem,
źródłami, słownikiem,
1
– podręcznik, arkusze
papieru, flamastry,
mapa „Starożytny
Wschód”
– praca w grupach,
praca z mapą, rozmowa
nauczająca
kamienia, Wielka
Matka, pięściak,
paleolit,
Ch. Darwin
neolit, rewolucja
neolityczna, system
irygacyjny, rolnictwo,
rzemiosło, społeczny
podział pracy, Żyzny
Półksiężyc, megality,
osiedla protomiejskie
(PP)
– wyjaśnia wpływ środowiska
geograficznego na życie ludzi
(P)
CY
WILI
ZAC
JE
4
Świat Sumerów
– warunki naturalne
Mezopotamii
– struktura
społecznopolityczna Sumeru
– osiągnięcia
cywilizacyjne
– religia Sumeru
BLIS
KIE
GO
WSC
HOD
U
W
STA
ROŻ
YTN
OŚC
I
CY
WILI
ZAC
JE
5
Wielkie imperia
Międzyrzecza
– imperium Sargona
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: Mezopotamia (P),
Sumer (P), miasto-państwo (P),
brąz (P), politeizm (P),
rydwan (P), zikkurat (P).
– charakteryzuje warunki
naturalne Mezopotamii (P),
– charakteryzuje Sumeru
strukturę polityczną i
społeczną (PP),
– przedstawia najważniejsze
osiągnięcia cywilizacyjne
Sumeru (P)
– przedstawia podstawowe
wiadomości o religii Sumeru
(PP)
– odszukuje potrzebne
informację z mapy (P)
– korzysta ze różnorodnych
źródeł historycznych (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
– potrafi sporządzać notatki
w czasie wypowiedzi kolegów
(P)
– współpracuje z innymi w
grupie i prezentować jej
dorobek (P)
– rozumie powiązania między
warunkami naturalnymi
a rozwojem społeczeństw (P)
– rozumie znaczenie osiągnięć
cywilizacyjnych Sumeru dla
starożytności (PP) i
współczesności (P)
– zna działalność w omawianym
zakresie: Sargon Wielki (PP),
Hammurabi (P)
– rozumie znaczenie osiągnięć
1
– podręcznik, mapa –
„Bliski Wschód
w starożytności”,
multimedialna Wielka
encyklopedia
starożytnych
cywilizacji, J. Black,
A. Green, Słownik
mitologii Mezopotamii,
Katowice 1998
Mezopotamia, Sumer,
miasto-państwo, brąz,
politeizm, rydwan,
zikkurat
– praca w grupach
z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
mapą
1
– podręcznik, mapa
„Bliski Wschód
w starożytności”
Mezopotamia, SumerAkad, Babilonia,
Asyria, Sargon Wielki,
Hammurabi
Wielkiego
– imperium
Hammurabiego
– kodeks
Hammurabiego
– imperium Asyrii
– rozumie i
prawidłowo stosuje
pojęcia:
Mezopotamia, SumerAkad, Babilonia,
Asyria (P)
BLIS
KIE
GO
WSC
HOD
U
W
STA
ROŻ
YTN
OŚC
I
CY
WILI
ZAC
JE
BLIS
KIE
GO
WSC
HOD
U
W
STA
ROŻ
YTN
OŚC
I
6
Cywilizacja nad
Nilem
– warunki naturalne
starożytnego Egiptu
– zarys dziejów
Egiptu w
starożytności
– struktura
społecznopolityczna Egiptu
cywilizacyjnych ludów
Mezopotamii (P)
– pamięta i potrafi
scharakteryzować imparia
Sumero-Akadu, Babilonii,
Asyrii (PP)
– potrafi odszukać potrzebne
informację z mapy (P)
– potrafi zaznaczać potrzebne
informację na mapie
wykorzystując informacje z
podręcznika (P)
– potrafi korzystać ze źródeł
historycznych (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
– potrafi współpracować z
innymi w grupie i prezentować
jej dorobek (P)
– uczeń rozumie powiązania
między warunkami naturalnymi a
rozwojem społeczeństw (P)
– rozumie okoliczności
powstawania i upadku imperiów
(PP).
– stosuje pojęcia: Egipt (P),
Egipt Górny i Dolny (P),
Nubia(PP), papirus (P),
insygnia władzy (P), Stare
Państwo(PP), Średnie
Państwo(PP), Nowe Państwo
(PP), Epoka Późna(PP), Okresy
Przejściowe(PP), kanon sztuki
(P), faraon (P), nomy (P),
piramidy (P), Hyksosi (PP),
Hetyci (PP), Anatolia (P),
„Ludy morza” (PP), Re (P),
Aton (PP)
– zna działalność w omawianym
zakresie: Narmer (PP), Cheops
(P), Echnaton (PP), Imhotep
(PP), Dżoser (PP)
– rozumie i prawidłowo
charakteryzuje warunki
– praca z mapą,
podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
„burza mózgów”
1
– podręcznik, mapa –
„Bliski Wschód
w starożytności”,
multimedialna Wielka
encyklopedia kultur
starożytnych
– praca w grupach:
z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
mapą, wykład
Egipt, Egipt Górny i
Dolny, Nubia, papirus,
insygnia władzy, Stare
Państwo, Średnie
Państwo, Nowe Państwo,
Epoka Późna, Okresy
Przejściowe, kanon
sztuki, faraon, nomy,
piramidy, Hyksosi,
Hetyci, Anatolia, „Ludy
morza”, Re, Aton,
Narmer, Cheops,
Echnaton, Imhotep,
Dżoser
naturalne Egiptu (P)
– strukturę polityczną i
społeczną Egiptu (P)
– zna zarys dziejów Egiptu
i rozumie powiązania
przyczynowo-skutkowe związane z jego
historią (PP)
– odszukuje potrzebne
informację z mapy (P)
– korzysta ze źródeł
historycznych (P)
– korzysta z różnorodnych
źródeł wiedzy historycznej (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
– potrafi współpracować z
innymi w grupie i prezentować
jej dorobek (P)
– rozumie powiązania między
warunkami naturalnymi
a rozwojem społeczeństw (P)
– rozumie znaczenie osiągnięć
cywilizacyjnych Egiptu (P)
CY
WILI
ZAC
JE
7
Egipscy kapłani
– powstanie,
charakter i rola
pisma
– główne osiągnięcia
naukowe i kulturowe
Egiptu
– religia
starożytnego Egiptu
BLIS
KIE
GO
WSC
HOD
U
W
STA
ROŻ
YTN
OŚC
I
CY
WILI
ZAC
8
Żydzi i ich sąsiedzi
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: pismo hieroglificzne,
hieratyczne, demotyczne (PP);
politeizm (P), religia solarna
(P), kalendarz juliański (PP),
mumifikacja (P)
– pamięta i potrafi przedstawić
rozdaje pisma w starożytnym
Egipcie (PP)
– charakteryzuje rolę pisma
w rozwoju cywilizacji (P)
– charakteryzuje główne
osiągnięcia naukowe i
kulturowe tej cywilizacji (P)
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: Żydzi (P),
1
– praca w grupach:
z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
słownikiem,
encyklopedią
multimedialną
pismo hieroglificzne,
hieratyczne,
demotyczne, politeizm,
religia solarna,
kalendarz juliański,
mumifikacja
– podręcznik, mapa –
„Bliski Wschód
w starożytności”,
multimedialna Wielka
encyklopedia kultur
starożytnych,
fragmenty filmów
edukacyjnych, Słownik
cywilizacji egipskiej,
Katowice 1999
1
– praca w grupach:
z podręcznikiem,
Żydzi, Hebrajczycy,
semici, Izrael,
– warunki naturalne
Palestyny
– dzieje polityczne
narodu żydowskiego
– religia żydowska
JE
BLIS
KIE
GO
WSC
HOD
U
W
STA
ROŻ
YTN
OŚC
I
CY
9
Imperium perskie na
Hebrajczycy (PP), semici (P),
Izrael (P), „ziemia obiecana”
(P), „naród wybrany” (P),
„niewola babliońska” (PP),
Filistyni (PP), Kanaan (PP),
monoteizm (P), patriarchowie
(P), Arka Przymierza (P),
judaizm (P), Biblia (P), Tora
(PP), dekalog (P)
– zna działalność w omawianym
zakresie:
Abrahama (P),
Izaaka (PP), Jakuba (PP),
Mojżesza (P), Saula (PP),
Dawida (PP), Salomona (PP)
–
pamięta i potrafi
scharakteryzować warunki
naturalne Palestyny (P)
–
charakteryzuje dzieje
polityczne Izraela(PP)
–
charakteryzuje podstawowe
wiadomości o religii
żydowskiej (P)
–
odszukuje potrzebne
informację na mapie (P)
–
znajduje i korzysta ze
źródeł historycznych (P)
–
selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
–
współpracuje z innymi w
grupie i prezentuje jej
dorobek (P)
–
rozumie znaczenie judaizmu
dla narodu żydowskiego (PP)
–
rozumie znaczenie
pojawienia się religii
żydowskiej dla czasów
współczesnych (P)
–
rozwija swoje sprawności
umysłowe poprzez rozwiązywanie
problemów w sposób twórczy
– przygotowuje się do
publicznych wystąpień
–
rozumie i prawidłowo
tekstami źródłowymi,
mapą; debata za i
przeciw; elementy
dramy
– podręcznik, mapa –
„Bliski Wschód
w starożytności”
1
– praca w grupach:
„ziemia obiecana”,
„naród wybrany”,
„niewola babliońska”,
Filistyni, Kanaan,
monoteizm,
patriarchowie, Arka
Przymierza, judaizm,
Biblia, Tora, dekalog,
Abrahama, Izaaka,
Jakuba,
Mojżesza,
Saula, Dawida,
Salomona
Persowie, Medowie,
tle innych państw
Bliskiego Wschodu.
WILI
ZAC
JE
– Medowie i Persowie
– powstanie imperium
perskiego
– ustrój polityczny
Persji
– religia Persji
BLIS
KIE
GO
WSC
HOD
U
W
STA
ROŻ
YTN
OŚC
I
CY
WILI
ZAC
JE
BLIS
KIE
GO
WSC
HOD
U
W
STA
ROŻ
YTN
OŚC
10
Władza i jej filary
w krajach
starożytnego
Bliskiego Wschodu
Przypomnienie i
uszczegółowienie
wiadomości
poznanych na
poprzednich
zajęciach
stosuje pojęcia: Persowie (P),
Medowie (PP)
– zna działalność w omawianym
okresie: Cyrusa (P)
– potrafi scharakteryzować
warunki naturalne Persji (P)
– potrafi scharakteryzować
strukturę polityczną Persji
(P)
– przedstawić podstawowe
wiadomości o religii
państwowej Persji (PP)
– odszukuje potrzebne
informację na mapie (P)
– korzysta ze źródeł
historycznych (P)
– Selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
– współpracuje z innymi w
grupie i prezentuje dorobek
grupy (P)
– rozumie powiązania między
warunkami naturalnymi
a rozwojem społeczeństw (P)
– rozumie znaczenie osiągnięć
cywilizacyjnych Persji (P)
– kształci umiejętność
sporządzania notatek (P)
– uczeń rozumie i prawidłowo
korzysta z pojęć poznanych na
wcześniejszych zajęciach
– zna działalność w omawianym
zakresie postaci poznanych na
wcześniejszych zajęciach
– odszukuje potrzebne
informację na mapie (P)
– zaznacza potrzebne informację
na mapie wykorzystując
informacje z podręcznika (P)
– potrafi korzystać ze
różnorodnych źródeł
historycznych (P)
– selekcjonuje i uogólnia
z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
mapą
– podręcznik, mapa –
„Bliski Wschód
w starożytności”
2
– podręcznik, mapa „Bliski
Wschód w starożytności”
– praca z mapą,
podręcznikiem, tekstami
źródłowymi, praca w
grupach, debata „za i
przeciw”, drama
Cyrus
informację z podręcznika (P)
– współpracuje z innymi w
grupie i prezentuje jej
dorobek (P)
– rozumie powiązania między
warunkami naturalnymi
a rozwojem społeczeństw (P)
– rozumie znaczenie osiągnięć
cywilizacyjnych ludów
Mezopotamii (P)
– rozumie okoliczności
powstawania i upadku imperiów
(PP)
I
CY
WILI
ZAC
JA
GRE
CKA
12
Cywilizacja minojska
i mykeńska
– warunki naturalne
Grecji
– osiągnięcia
cywilizacyjne
kultury minojskiej
– osiągnięcia
cywilizacyjne
kultury mykeńskiej
– mit i prawda o
wojnie trojańskiej
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: Grecja (P), Helleni
(P), Bałkany (P), główne
krainy Grecji (PP),
cywilizacja minojska (P),
Knossos (P), Achajowie (P),
Mykeny i cywilizacja mykeńska
(P), Troja (P), Dorowie (P),
„wieki ciemne” (P)
– zna działalność w omawianym
okresie Homera (P), H.
Schlimanna (PP)
– pamięta i potrafi
scharakteryzować warunki
naturalne Grecji(P),
– przedstawia strukturę
polityczną i społeczną
cywilizacji minojskiej (PP)
– przedstawia najważniejsze
osiąg-nięcia cywilizacji
minojskiej (P)
– charakteryzuje strukturę
polityczną i społeczną
cywilizacji mykeńskiej (PP)
– charakteryzuje najważniejsze
osiąg-nięcia cywilizacji
mykeńskiej (P)
– zna mit o wojnie trojańskiej
– odszukuje potrzebne
informację z mapy (P)
1
– podręcznik, mapa –
„Grecja w
starożytności”,
multimedialna Wielka
encyklopedia
starożytnych
cywilizacji. Grecja
– praca w grupach:
z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
mapą, rozmowa
nauczająca
Grecja, Helleni,
Bałkany, główne krainy
Grecji, cywilizacja
minojska, Knossos,
Achajowie, Mykeny
i cywilizacja
mykeńska, Troja,
Dorowie, „wieki
ciemne”, Homer, H.
Schliemann
– korzysta ze źródeł
historycznych (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
– współpracuje z innymi w
grupie i prezentować jej
dorobek (P)
– uczeń rozumie powiązania
między warunkami naturalnymi
a rozwojem społeczeństw (P)
– rozumie znaczenie osiągnięć
cywilizacyjnych kultury
minojskiej i mykeńskiej (P)
– zauważa związki między mitem
a prawdą historyczną (PP)
CY
WILI
ZAC
JA
GRE
CKA
13
Świt Europy
– cywilizacja
Fenicji
– przyczyny,
przebieg i skutki
kolonizacji
greckiej
– powstanie systemu
miast-państw
– przemiany
ustrojowe w polis
greckich
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: Fenicja (PP), kolonie
(P), metropolia (PP), miastapaństwa (P), „wieki ciemne”
(PP), tyrania (P), oligarchia
(P), arystokracja (P),
demokracja (P), falanga (P),
hoplita (P)
– pamięta i potrafi
scharakteryzować cywilizację
Fenicji i jej osiągnięcia (PP)
– rozumie przyczyny, przebieg
i skutki kolonizacji greckiej
(PP),
– rozumie przyczyny powstania
i funkcjonowanie polis
greckich (PP)
– charakteryzuje proces
przemian ustrojowych w
miastach-państwach (PP)
– odszukuje potrzebne
informację na mapie (P)
– korzysta ze różnorodnych
źródeł historycznych (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
– współpracuje z innymi w
grupie i prezentować jej
1
– praca w grupach:
z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
mapą, drzewo
decyzyjne.
– podręcznik, mapa –
„Grecja
w starożytności”,
multimedialna Wielka
encyklopedia
starożytnych
cywilizacji. Grecja
Fenicja, kolonie,
metropolia, miastapaństwa, „wieki
ciemne”, tyrania,
oligarchia,
arystokracja,
demokracja, falanga,
hoplita
CY
WILI
ZAC
JA
14
– warunki naturalne
Sparty
– struktura
społecznopolityczna Sparty
– wychowanie
Spartiaty
GRE
CKA
CY
WILI
ZAC
JA
GRE
CKA
Sparta – państwo
wojowników
15
Droga Aten do
demokracji
– warunki naturalne
Aten
– struktura
społecznopolityczna Aten
– przekształcenia
ustrojowe w
dorobek (P)
– rozumie powiązania między
warunkami naturalnymi
a rozwojem społeczeństw (P)
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: Sparta (P), Lakonia
(PP), heloci (P), periojkowie
(P), spartiaci (P), Geruzja
(P), eforowie (P)
– zna działalność w omawianym
zakresie Likurga (PP)
– charakteryzuje warunki
naturalne Sparty (PP)
– charakteryzuje strukturę
polityczną i społeczną Sparty
(P)
– przedstawia najważniejsze
osiągnięcia cywilizacyjne
Sparty (PP)
– odszukuje potrzebne
informację na mapie (P)
– samodzielnie sporządza
notatki (P);
– korzysta ze różnorodnych
źródeł historycznych (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
– współpracuje z innymi w
grupie i potrafi prezentować
jej dorobek (P)
– rozumie powiązania między
warunkami naturalnymi
a rozwojem społeczeństw (P)
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: Attyka, demokracja
(P)
– charakteryzuje warunki
naturalne (PP)
– charakteryzuje strukturę
społeczną Aten (PP)
– przedstawia przemiany
ustrojowe w Atenach (P)
– rozumie przyczyny i skutki
1
–
podręcznik, mapa –
„Grecja w
starożytności”,
multimedialna Wielka
encyklopedia
starożytnych
cywilizacji. Grecja
Sparta, Lakonia,
heloci, periojkowie,
spartiaci, Geruzja,
eforowie,
Likurg
– praca w grupach:
z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
mapą
1
– podręcznik, mapa –
„Grecja w
starożytności”
– praca w grupach:
z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
mapą, drama
Attyka, demokracja
Atenach.
CY
WILI
ZAC
JA
GRE
CKA
16
Konflikt greckoperski
– wojny greckoperskie
– wojsko greckie
przemian ustrojowych w Atenach
(PP)
– zna najważniejszych polityków
starożytnych Aten (P) i ich
reformy (P)
– odszukuje potrzebne
informację na mapie (P)
– korzysta ze różnorodnych
źródeł historycznych (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informacje z podręcznika (P)
– współpracuje z innymi w
grupie i prezentuje jej
dorobek (P)
– rozumie powiązania między
warunkami naturalnymi
a rozwojem społeczeństw (P)
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: falanga, hoplita,
barbarzyńca (P), Związek
Morski, satrapa, triera (PP)
– zna działalność w omawianym
zakresie: Miltiadesa,
Leonidasa, Temistoklesa,
Kserksesa (P), Pauzaniasza,
Dariusza (PP)
– zna i rozumie znaczenie dat:
490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e.
(P),
479 r. p.n.e. (PP)
– wyjaśnia przyczyny i
konsekwencje wojen greckoperskich (P)
– korzysta z różnych źródeł
informacji, w tym z programu
multimedialnego (P)
– analizuje i przedstawia
przebieg ważnych bitew i
opisuje je (PP)
– omawia sposób wojowania
Greków (P) oraz Persów (PP)
– porównuje sposób wojowania
Greków oraz Persów (PP)
– przygotowuje i wygłasza (ale
1
– podręcznik, mapa,
Atlas historyczny.
Szkoła średnia do 1815
roku, Wydawnictwo
Demart, Warszawa 1999,
multimedialna Wielka
encyklopedia kultur
starożytnych. Grecja,
Optimus Pascal
Multimedia SA 2000,
(Wojsko greckie:
wojownicy epoki
archaicznej
i klasycznej, flota
grecka; Słynne bitwy:
Maraton, Salamina)
oraz rzutnik
multimedialny lub
komputer wyposażony w
kartę graficzną
z wyjściem TV oraz
telewizor z ekranem
o dużej przekątnej
(ewentualnie zestaw
foliogramów), arkusze
papieru i flamastry,
artykuły:
falanga, hoplita,
barbarzyńca, Związek
Morski, satrapa,
triera
490 r. p.n.e.,
480 r. p.n.e,
479 r. p.n.e
Miltiades,
nie odczytuje!) referat na
podstawie 1-2 publikacji (PP)
– sporządza notatkę w trakcie
wypowiedzi kolegi (koleżanki)
(P)
CY
WILI
ZAC
JA
GRE
CKA
17
Demokracja ateńska
– ewolucja ustroju
politycznego Aten
– demokracja ateńska
za Peryklesa
– instytucje
demokratyczne w
Atenach
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: monarchia, tyrania,
arystokracja, oligarchia,
demokracja, ostracyzm,
zgromadzenie ludowe (P), rada
pięciuset, strateg (P)
– zna działalność w omawianym
zakresie Peryklesa (P), Kimona
(PP)
– dostrzega różnice między
poszczególnymi formami
sprawowania rządów (PP)
– zna najważniejsze zasady
demokracji (P)
– rozumie zasadę kolegialności
(P)
– interpretuje tekst źródłowy
(P)
– przedstawia etapy w ustroju
politycznym Aten (PP)
– dostrzega pozytywne i
negatywne strony demokracji
(P)
– dostrzega zagrożenia dla
demokracji (PP)
– współpracuje z innymi w
1
1.
Niewęgłowska
Maria: Bitwa pod
Salaminą, (w:) „Mówią
Wieki” 3/1981.
2.
Wipszycka Ewa: Co
o sztuce wojennej
Greków wiedzieć się
powinno, (w:) „Mówią
Wieki” 9/1984 (część
dotycząca okresu
klasycznego)
– rozmowa nauczająca
(wykład z elementami
rozmowy nauczającej),
praca w grupach, drama,
praca z różnymi źródłami
informacji, drzewo
decyzyjne
– podręcznik, kartki A4
i flamastry, teksty
źródłowe (spoza
podręcznika):
Polityczne poglądy
Arystotelesa; Rola
demagogów w Atenach po
śmierci Peryklesa wg
Arystotelesa (Sprawski
S., Chomicki G.:
Starożytność. Teksty
źródłowe, komentarze i
zagadnienia do
historii w szkole
średniej, Kraków
1999).
– praca z podręcznikiem,
praca z tekstem
źródłowym, metaplan,
rozmowa nauczająca
monarchia, tyrania,
arystokracja,
oligarchia,
demokracja, ostracyzm,
zgromadzenie ludowe,
rada pięciuset,
strateg
Perykles, Kimon
zespole (P)
CY
WILI
ZAC
JA
GRE
CKA
18
Świat bogów i
herosów greckich
– wierzenia
religijne Greków
– formy kultu i
obrzędy religijne
– mity greckie
– sport w życiu
Greków. Igrzyska
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: politeizm,
antropomorfizm, bogowie
olimpijscy, heros, mit,
Iliada, Odyseja, igrzyska
olimpijskie (P), Teogonia,
gimnazjon, wyrocznia,
kalokagatia, pankration (PP)
– zna działalność w omawianym
zakresie: Homera (P), Hezjoda
(PP)
– rozumie znaczenie daty
776 r. p.n.e. (P)
– rozumie rolę wierzeń
religijnych w życiu Greków (P)
– rozumie znaczenie sportu w
życiu Greków (P), zasady
kalokagatii w życiu Greków
(PP)
– rozumie związki zachodzące
pomiędzy wierzeniami
religijnymi Greków a innymi
dziedzinami ich kultury (PP)
– rozumie rolę religii jako
czynnika spajającego
wszystkich Greków (P)
– charakteryzuje główne bóstwa
i herosów greckich (P)
– wyjaśnia powody
antropomorficznego
charakteru wierzeń greckich
(P)
– wskazuje osiągnięcia Greków
z zakresu literatury związane
z ich wierzeniami (P),
– porównuje wierzenia Greków
z wierzeniami ludów
starożytnego Wschodu (PP)
– wskazuje na mapie miejsca
kultu: Olimpia, Ateny (P),
Delfy (PP)
– analizuje źródła pisane i
1
– podręcznik,
J. Parandowski,
Mitologia. Wierzenia i
podania Greków i
Rzymian, wydawnictwo
Puls 1992, wizerunki
bogów greckich –
ilustracje – (rzutnik,
rzutnik multimedialny
lub komputer
zaopatrzony w kartę
graficzna z wyjściem
TV i telewizor o dużej
przekątnej ekranu),
atlas historyczny,
mapa ścienna –
„Starożytna Grecja”,
artykuły:
1. Vegetti Mario:
Człowiek grecki
i bogowie, (w:) „Mówią
Wieki”
1/2000
2. Wipszycka Ewa:
Obrzędy religijne
starożytnych Greków.
(w:) „Mówią Wieki”
9/1981
– praca z podręcznikiem,
praca z tekstem
źródłowym
(literackim), rozmowa
nauczająca, praca
w grupach – drama,
wygłoszenie referatu
politeizm,
antropomorfizm,
bogowie olimpijscy,
heros, mit, Iliada,
Odyseja, igrzyska
olimpijskie, Teogonia,
gimnazjon, wyrocznia,
kalokagatia,
pankration,
776 r. p.n.e., Homer,
Hezjod
ikonograficzne (PP)
– przygotowuje i wygłasza (ale
nie odczytuje!) referat na
podstawie dwoćh publikacji
(PP)
– przygotowuje pomoce
dydaktyczne (P), w tym
prezentację multimedialną (PP)
– sporządza notatkę w trakcie
wypo-wiedzi kolegi (koleżanki)
(P)
– dokonuje wizualizacji
zagadnień (P)
CY
WILI
ZAC
JA
GRE
CKA
19
Kultura umysłowa
Greków.
–
–
–
–
–
literatura
teatr
filozofia
nauka grecka
historiografia
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: epos, dramat,
tragedia, komedia, liryka,
historiografia, filozofia,
filozof, etyka, zasada złotego
środka, stoicyzm (P),
metafizyka, epistemologia
(teoria poznania), cynizm,
hedonizm (epikureizm) (PP)
– zna działalność w omawianym
zakresie Sokratesa,Platona,
Arystotelesa, Herodota,
Tukidydesa (P), Epikura,
Diogenesa z Synope, Zenona z
Kition, Demokryta z Abdery,
Talesa
z Miletu, Parmenidesa z Elei
Archimedesa (PP)
– rozumie znaczenie literatury
greckiej dla późniejszych epok
(P)
– rozumie, czym zajmuje się
filozofia (P)
– rozumie, na czym polegał
wkład Greków do kultury
europejskiej (PP)
– wyjaśnia założenia
filozoficzne wybranych
filozofów(P)
– dostrzega atrakcyjność zasady
1
– podręcznik,
R.H. Popkin, A.
Stroll, Filozofia,
Poznań 1994 (wybrane
zagadnienia), arkusze
papieru i flamastry
– „burza mózgów”, praca
w grupach, praca
z tekstami (w tym
źródłami)
epos, dramat,
tragedia, komedia,
liryka,
historiografia,
filozofia, filozof,
etyka, zasada złotego
środka, stoicyzm,
metafizyka,
epistemologia (teoria
poznania), cynizm,
Sokrates, Platon,
Arystoteles, Herodot,
Tukidy des, Epikur,
Diogenes z Synope,
Zenon z Kition,
Demokryt z Abdery,
Tales z Miletu,
Parmenides z Elei,
Archimedes
złotego środka w swoim
postępowaniu (P)
– charakteryzuje inne
stanowiska etyczne (PP)
– rozumie podział filozofii na
główne działy, podaje ich
nazwy (PP)
– dostrzega wyjątkowość i wkład
do kultury europejskiej
Herodota, a zwłaszcza
Tukidydesa (P)
– korzysta z różnych źródeł
informacji, w szczególności
z literatury popularnonaukowej (P)
CY
WILI
ZAC
JA
GRE
CKA
20
Kultura artystyczna
starożytnej Grecji.
– architektura
grecka
– sztuka grecka
rzeźba, malarstwo
– ceramika –
rzemiosło
artystyczne
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: sztuka helleńska,
styl (porządek)
architektoniczny,
akropol, Partenon, kanon
(rzeźby) (P), Erechtejon,
Propyleje, inne przykłady,
styl czarnofigurowy
i czerwonofigurowy (PP)
– zna działalność w omawianym
zakresie: Fidiasza (P),
Polikleta (PP), Myrona (PP)
– rozumie wkład Greków do
naszej cywilizacji (inspiracje
i naśladownictwa) (P)
– charakteryzuje i rozróżnia
style architektoniczne (P)
– interpretuje źródła
historyczne w szczególności
ikonograficzne (P),
– podaje przykłady z własnego
regionu i kraju potwierdzające
wpływ osiągnięć greckich (P)
– wykonuje pomoce dydaktyczne
(modele, np. świątynia grecka,
teatr, waza z ornamentyką
czerwonofigurową) (PP)
– przygotowuje inne pomoce
1
– podręcznik (ilustracje),
multimedialna Wielka
Encyklopedia
Kultur Starożytnych.
Grecja, Optimus Pascal
Multimedia S.A. 2000,
Encyklopedia
multimedialna PWN.
Sztuka, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa
1999, W. Koch, Style
w architekturze.
Arcydzieła budownictwa
europejskiego od
antyku po czasy
współczesne, Warszawa
1996, albumy, kolekcje
widokówek, fotografie,
foliogramy,
przeźrocza, filmy
popularnonaukowe,
filmy amatorskie (np.
relacja z wycieczki),
przygotowane przez
uczniów prezentacje
multimedialne
– metoda projektu
sztuka helleńska, styl
(porządek)
architektoniczny,
akropol, Partenon,
kanon (rzeźby),
Erechtejon, Propyleje,
styl czarnoi czerwonofigurowy,
Fidiasz, Poliklet,
Myron
CY
WILI
ZAC
JA
GRE
CKA
21
Macedonia na drodze
do potęgi
– Wojsko macedońskie
– Działalność Filipa
II.
dydaktyczne (P), w tym
prezentacje multimedialne (PP)
– podejmuje decyzje w grupie
(P)
– rozwiązuje konflikty (P)
– wyraża własne opinie i słucha
opinii innych osób (P)
– poszukuje kompromisu (P)
– prowadzi dyskusję (P)
– dzieli się w grupie rolami
i zadaniami (P)
– dokonuje oceny pracy grupy
(P)
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: Związek Morski,
Związek Peloponeski,
hegemonia, falanga macedońska,
jazda (P), Symmachia
Spartańska, hetajrowie,
Związek Koryncki, (PP),
– zna działalność w omawianym
zakresie Filipa II (P),
– rozumie znaczenie dat: 338 r.
p.n.e. (P), 431-404 r. p.n.e.,
337 r. p.n.e. (PP)
– wyjaśnia przyczyny i skutki
wojny peloponeskiej (PP)
– omawia wzrost potęgi i rozwój
terytorialny Macedonii (P)
– rozumie znaczenie silnej
osobowości w dziejach państwa
(na przykładzie Filipa II)
– omawia uzbrojenie i taktykę
wojsk macedońskich (P)
– porównuje uzbrojenie i
taktykę wojsk greckich i
macedońskich (PP)
– korzysta z mapy oraz ze
źródeł pisanych i
ikonograficznych (P)
– sporządza notatkę z
wypowiedzi kolegi (koleżanki)
(P)
– wygłasza krótki referat,
1
– podręcznik, mapa –
„Bliski Wschód
w starożytności”,
Atlas historyczny.
Szkoła średnia do 1815
roku, Wydawnictwo
Demart, Warszawa 1999,
Multimedialna
Encyklopedia Kultur
Starożytnych. Grecja,
Optimus Pascal
Multimedia S.A. 2000
(Wojsko epoki
hellenistycznej) oraz
rzutnik multimedialny
lub komputer
wyposażony w kartę
graficzną z wyjściem
TV wraz z telewizorem
o dużej przekątnej
ekranu (ewentualnie
zestaw foliogramów),
artykuły:
1. Świderek Anna: Oblężenie
antycznego miasta, (w:) „Mówią
Wieki” 11/1965
2. Wiewióra Henryk: Armia
wielkiego Macedończyka, (w:)
„Mówią Wieki”
3/1966
3. Wipszycka Ewa: Armia, która
Związek Morski,
Związek Peloponeski,
hegemonia, falanga
macedońska, jazda,
Symmachia Spartańska,
hetajrowie, Związek
Koryncki,
Filip II,
338 r. p.n.e.,
431- 404 r. p.n.e.,
337 r. p.n.e.
mogła podbić świat, (w:)
„Mówią Wieki”
3/1991
4. Wipszycka Ewa: Okręty
wojenne czasów
hellenistycznych, (w:) „Mówią
Wieki” 5/1990
przygotowany na podstawie
jednej (kilku) pozycji,
wzbogacony o materiały
poglądowe, w tym prezentację
multimedialną (PP)
CY
WILI
ZAC
JA
GRE
CKA
22
Aleksander Wielki i
jego państwo
– podboje Aleksandra
Wielkiego
– polityka
Aleksandra
Wielkiego wobec
terenów i ludności
podbitej
– kultura
hellenistyczna
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: monarchia, imperium,
państwa hellenistyczne,
kultura hellenistyczna
(hellenizm), Museion,
geometria euklidesowa, siatka
kartograficzna, filologia (P),
węzeł gordyjski, rydwan,
diadoch (PP)
– zna działalność w omawianym
zakresie: Aleksandra Wielkiego
(P), Dariusza III (PP)
– rozumie znaczenie dat:
334 r. p.n.e. (P), 333 r.
p.n.e.,
331 r. p.n.e.,327 r.
p.n.e.(PP)
– wyjaśnia motywy politycznej
działalności Aleksandra
Wielkiego, Archimedesa,
Euklidesa, Epikura (P),
Menandra z Attyki,
Eratostenasa, Arystracha,
Zenona z Kition, Euhemera (PP)
– rozumie rolę wybitnych
jednostek w dziejach na
przykładzie Aleksandra
Wielkiego(P),
– wyjaśnia okoliczności
rozbicia imperium po śmierci
Aleksandra Wielkiego i walki
między diadochami (PP)
– rozumie znaczenie kultury
2
– rozmowa nauczająca oraz praca ze
źródłami historycznymi, praca mapą,
prezentacja referatu uczniowskiego
– podręcznik, mapa –
„Bliski Wschód
w starożytności”,
Atlas historyczny.
Szkoła średnia do 1815
roku, Wydawnictwo
Demart, Warszawa 1999,
multimedialna Wielka
encyklopedia kultur
starożytnych. Grecja,
Optimus Pascal
Multimedia S.A. 2000
(Słynne bitwy) oraz
rzutnik multimedialny
lub komputer
wyposażony w kartę
graficzną z wyjściem
TV wraz z telewizorem
o dużej przekątnej
ekranu (ewentualnie
zestaw foliogramów),
artykuły:
1. Kwapisz Jan:
Aleksander Wielki
w Afganistanie, (w:)
„Mówią Wieki”
3/2002
2.
Wipszycka Ewa:
Spór o padanie na
twarz, (w:) „Mówią
Wieki” 2/1996
monarchia, imperium,
państwa
hellenistyczne,
kultura hellenistyczna
(hellenizm), Museion,
geometria
euklidesowska, siatka
kartograficzna,
filologia, węzeł
gordyjski, rydwan,
diadoch,
334 r. p.n.e.,
333 r. p.n.e.,
331 r. p.n.e.,
327 r. p.n.e.
Aleksander Wielki,
Dariusz III
greckiej w procesie
kształtowania się kultury
hellenistycznej (P)
– omawia główne osiągnięcia
kultury hellenistycznej (PP)
– korzysta z różnych źródeł
informacji (P)
– interpretuje i porównuje
schematy bitew (PP)
– interpretuje mapę (P)
– interpretuje teksty źródłowe
(P)
CY
WILI
ZAC
JA
GRE
CKA
23
Życie codzienne w
starożytnej Grecji
–
–
–
–
posiłki
obyczaje
ubrania
małżeństwo i
rodzina
– nauka i wychowanie
– gry i zabawy
– spędzanie wolnego
czasu
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: igrzyska, wyrocznie,
gimnazjon, sympozjon (P),
chiton, palestra, madza (PP)
– rozumie znaczenie życia
codziennego dla ogólnego
poznania dziejów ludzkości
(PP)
–
omawia różne aspekty życia
codziennego w starożytnej
Grecji (P)
– czerpie informacje z różnych
źródeł: programu
multimedialnego, książki
popularnonaukowej, artykułu
popularnonaukowego(P)
– opracowuje samodzielnie
zagadnienia na podstawie
literatury, prezentuje je na
forum klasy (P)
– sporządza notatki z
prezentacji kolegów i
koleżanek (P)
– rozmowa nauczająca,
indywidualna praca ze
źródłami
historycznymi, praca z
mapą
1
– multimedialna Wielka
encyklopedia kultur
starożytnych. Grecja,
Optimus Pascal
Multimedia S.A. 2000,
Tak żyli ludzie.
W antycznej Grecji,
Wydawnictwo
Dolnośląskie, Wrocław
1991, albumy, zbiory
pocztówek, ilustracje
i inne pomoce
przygotowane przez
uczniów.
Literatura:
Winniczuk L., Zwyczaje i
obyczaje Starożytnej Grecji
i Rzymu, Warszawa 1983,
Winniczuk L., Kobiety świata
antycznego, Warszawa 1973,
Trzcinkowski L.: Pod
przymusem Erosa, czyli
magia miłosna
starożytnych Greków,
(w:) „Mówią Wieki” 2/2001,
Węcowski M.: Sympozjon czyli
wspólne picie, (w:) „Mówią
Wieki” 11/1995, Wipszycka E.
Starożytna Ala nie miała kota,
(w:)„Mówią Wieki” 9/1965,
igrzyska, wyrocznie,
gimnazjon, sympozjon,
chiton, palestra,
madza
Wolicki A., Wyścigi zaprzęgów
w starożytnej Grecji, (w:)
„Mówią Wieki”
6/1996
– puzzle –
przedstawienie
zagadnień
przygotowanych przez
uczniów w domu na
podstawie literatury i
innych źródeł
informacji,
ewentualnie elementy
dramy, inscenizacja
CY
WILI
ZAC
JA
24
GRE
CKA
CY
WILI
ZAC
JA
RZY
MSK
A
PODSUMOWANIE.
Największe
osiągnięcia
cywilizacji greckiej
– koncepcje i zasady
ustrojowe
– wojsko, spędzanie
czasu wolnego
– architektura,
rzeźba, ceramika
– literatura, teatr,
filozofia,
wierzenia
25
Pisemny sprawdzian
26
Początki Rzymu –
miedzy Etrurią
a Grekami
– warunki naturalne
Italii
– ludy Italii
– założenie Rzymu
– Etruskowie i ich
cywilizacja
– ustrój polityczny i
– utrwala poznane zagadnienia,
pojęcia i postaci dotyczące
cywilizacji greckiej (P)
– rozumie zróżnicowanie
osiągnięć cywilizacji greckiej
(P)
– wartościuje zdobycze
cywilizacyjne (P)
– uzasadnia swoje stanowisko
(P)
1
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: półwysep Apeniński
(P), Italia (P), Lacjum (PP),
Rzym (P), Etruskowie (P),
kuria (PP), król (P), senat
(P)
– zna działalnośc w omawianym
zakresie Eneasza (PP),
Romulusa (P), Serwiusza
Tuliusza (PP)
– zna datę 753 r. p.n.e. (P)
1
– podręcznik, mapa –
„Starożytna Grecja,
Bliski Wschód
w starożytności”,
przygotowane puste
kartki do pokera
kryterialnego
pojęcia i postaci
dotyczące cywilizacji
greckiej
– rozmowa nauczająca,
praca w grupach,
„burza mózgów”, praca
z podręcznikiem poker
kryterialny
– podręcznik, mapa
„Rzym w starożytności”
– praca z mapą,
podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
rozmowa nauczająca
półwysep Apeniński,
Italia, Lacjum, Rzym,
Etruskowie, kuria,
król, senat,
Eneasz, Romulus,
Serwiusz Tuliusz,
753 r. p.n.e.,
509 r. p.n. e.
CY
WILI
ZAC
JA
RZY
27
społeczny Rzymu
okresu królewskiego
– wprowadzenie w
Rzymie republiki
509 r. p.n. e. (P)
– charakteryzuje warunki
naturalne Półwyspu
Apenińskiego (P) i przedstawia
podział etniczny (PP)
– zna mityczne i historyczne
informacje o założeniu Rzymu
(P)
– potrafi przedstawić główne
osiągnięcia cywilizacyjne
Etrusków (PP)
– zna strukturę społeczną i
polityczną Rzymu okresu
królewskiego (P)
– potrafi odszukać potrzebne
informację z mapy (P)
– potrafi zaznaczać potrzebne
informację na mapie
wykorzystując informacje z
podręcznika (P)
– potrafi korzystać ze źródeł
historycznych (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informacje z podręcznika (P)
– wykorzystuje poznane treści
nauczania w sytuacji
nietypowej (PP)
– dokonuje wizualizacji swoich
wypowiedzi (P)
– potrafi współpracować z innymi
w grupie i prezentować jej
dorobek (P).
– rozumie powiązania między
warunkami naturalnymi
a rozwojem społeczeństw (P)
– rozumie znaczenie osiągnięć
cywilizacyjnych ludów Italii
(P)
Senat i Lud rzymski
– ustrój republiki
rzymskiej
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: monarchia, republika,
senat, zasada kolegialności,
zasada kadencyjności,
dyktator, konsul, trybun
– monarchia w
1
– podręcznik,
Szczaniecki Michał:
Powszechna historia
państwa i prawa,
Warszawa 1985, ,
monarchia, republika,
senat, zadsada
kolegialności, zasada
kadencyjności,
dyktator, konsul,
starożytnym Rzymie
– republika rzymska
– społeczeństwo
rzymskie
MSK
A
CY
WILI
ZAC
JA
RZY
MSK
A
28
Od osady do Imperium
– wojsko rzymskie
– podboje rzymskie
– Imperium Rzymskie
ludowy, proletariat,
patrycjusze, plebejusze,
nobilowie, niewolnicy (P)
prawo XII Tablic, komicje
centurialne, komicje
trybusowe, pretor, cenzor,
edyl, kwestor, liktor, ekwici
(PP)
– rozumie znaczenie daty
509 r. p.n.e. (PP)
– wyjaśnia przyczyny załamania
się republiki w Rzymie (PP)
– wyjaśnia znaczenie zasad
kolegialności i kadencyjności
urzędów (PP)
– dostrzega związek między
przemianami społecznogospodarczymi a kryzysem
republiki (PP)
– charakteryzuje ustrój
republikański (PP)
– korzysta z różnych źródeł
informacji (PP)
– przygotowuje i wygłasza
referat na forum klasy (PP)
– sporządza notatkę z
prezentacji innych uczniów (P)
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: wojsko obywatelskie,
legion, kolonia, prowincja,
imperium (P) tryumf, manipuł
(szyk manipularny) (PP)
– zna działalność w omawianym
zakresie: Hannibala (P) P.K.
Scypiona, Pyrrusa (PP)
– rozumie znaczenie dat:
264-241p.n.e., 218-201 p.n.e.,
216 p.n.e.,149-146 p.n.e. (PP)
– rozumie przyczyny rzymskich
podbojów (P)
– charakteryzuje uzbrojenie
i taktykę rzymską (PP)
– porównuje rzymski i grecki
sposób wojowania (PP)
Milewska Monika:
Sztuka znieważania,
czyli o rzymskiej
inwektywie
politycznej, (w:)
„Mówią Wieki” 5/1993
– praca
z podręcznikiem, praca
z tekstem źródłowym,
referaty uczniowskie,
metaplan
1
–
podręcznik (s. 137-140, 144-150), mapa –
„Imperium Rzymskie”,
„Cesarstwo rzymskie”, Atlas
historyczny. Szkoła średnia do
1815 roku, Wydawnictwo
Demart, Warszawa 1999, Wielka
encyklopedia kultur
starożytnych. Rzym, Optimus
Pascal Multimedia SA. 2001,
arkusz pracy ucznia, piosenka
Jacka Kaczmarskiego, Lekcja
historii klasycznej (Krzyk 1981),
artykuły: Carrié J.M., Co
żołnierz rzymski miał
w sakiewce, (w:) „Mówią
trybun ludowy,
proletariat,
patrycjusze,
plebejusze, nobilowie,
prawo XII Tablic,
komicje centurialne,
komicje trybusowe,
pretor, cenzor, edyl,
kwestor, liktor, 509
r. p.n.e., 44 r.
p.n.e.
wojsko obywatelskie,
legion, kolonia,
prowincja, imperium,
tryumf, manipuł (szyk
manipularny),
Hannibal,
P.K. Scypion, Pyrrusa,
264-241 r. p.n.e.,
218-201 r. p.n.e.,
216 r. p.n.e.,
149-146 r. p.n.e.
Wieki”
4/1996, Kęciek K., Zama –
odwet za Kanny, (w:) „Mówią
Wieki” 1/2001. Łoposzko T.,
Legiony rzymskie w walce ze
słoniami, (w:) „Mówią Wieki”
7/1966, Wojciechowska M., Jak
starożytni Rzymianie
z barbarzyńcami wojowali, (w:)
„Mówią Wieki” 12/1981,
Ziółkowski A., Czy należało
zniszczyć Kartaginę?, 9W:)
„Mówią Wieki” 4/1998. (Wojny
punickie w całości)
– korzysta z różnych źródeł
informacji (P)
– interpretuje mapę (P)
– sporządza notatkę z wystąpień
kolegów (P)
– przygotowuje i wygłasza
referat
na podstawie kilku pozycji
z literatury (PP)
– prezentacje, praca
z mapą (arkusz pracy
ucznia), rozmowa
nauczająca, wykład
CY
WILI
ZAC
JA
RZY
MSK
A
29
Cesarstwo Rzymskie
– kryzys republiki
– działalność
Oktawiana
– pryncypat i
dominat
– społeczeństwo
okresu cesarskiego
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: cesarstwo, cesarz,
pryncypat, dominat (P),
triumwirat (PP)
– zna działalność w omawianym
zakresie Juliusza Cezara,
Oktawiana Augusta, Dioklecjana
(P), Mariusza, Tyberiusza i
Gajusza Grakchów, Sulli,
Pompejusza, Krassusa, Brutusa,
Marka Antoniusza, (PP)
– rozumie znaczenie dat: 44 r.
p.n.e., 27 r. p.n.e. (P), 133132 r. p.n.e., 122 r. p.n.e.
(PP)
– analizuje kryzys republiki
w Rzymie (PP)
– interpretuje tekst źródłowy
(P)
– omawia przebieg walk (PP)
– rozumie znaczenie reform
wprowadzonych przez Oktawiana
Augusta (PP)
– korzysta z różnych źródeł
1
– podręcznik (s. 152-157, 161-162, 179-180), kartki A4,
pisaki
–
metaplan, praca
z podręcznikiem, praca
ze źródłami
historycznymi, rozmowa
nauczająca
cesarstwo, cesarz,
pryncypat, dominat,
triumwirat
Juliusz Cezar,
Oktawian August,
Dioklecjan, Mariusz,
Tyberiusz i Gajusz
Grakchowie, Sulla,
Pompejusz, Krassus,
Brutus, Marek
Antoniusz,
44 r. p.n.e.,
27 r. p.n.e.,
133-132 r. p.n.e.,
122 r. p.n.e.
CY
WILI
ZAC
JA
RZY
MSK
A
30
Życie codzienne w
starożytnym Rzymie.
–
–
–
–
posiłki
obyczaje
ubrania
małżeństwo i
rodzina
– nauka i wychowanie
– gry i zabawy
– spędzanie wolnego
czasu
informacji (P)
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia:, igrzyska, wyrocznie,
termy, klient, (P), toga,
munera, powiedzenia: Ave
Caesar, morituri Te salutant!,
panem et circenses! (PP)
– rozumie znaczenie zbadania
życia codziennego dla ogólnego
poznania dziejów ludzkości
(PP)
– omawia różne aspekty życia
codziennego w starożytnego
Rzymu (P)
– czerpie informacje z różnych
źródeł: programu
multimedialnego, książki
popularnonaukowej, artykułu
popularnonaukowego(P)
– opracowuje samodzielnie
zagadnienia na podstawie
literatury, prezentuje je na
forum klasy (P)
– sporządza notatki z
prezentacji kolegów i
koleżanek (P)
1
– multimedialna Wielka
Encyklopedia Kultur
Starożytnych. Rzym,
Optimus Pascal
Multimedia S.A. 2001,
albumy, zbiory
pocztówek, ilustracje
i inne pomoce
przygotowane przez
uczniów, literatura:
Winniczuk L., Zwyczaje i
obyczaje Starożytnej Grecji
i Rzymu, Warszawa 1983,
Winniczuk L., Kobiety świata
antycznego, Warszawa 1973,
artykuły:
Dembińska-Siury D.: Klient,
który nigdy nie miał racji, (w:)
„Mówią Wieki” 6/1966,
Łoposzko T.: Wróżby w
starożytnym Rzymie, (w:)
„Mówią Wieki” 2/1967,
Zabłocka M., Władza ojcowska
w starożytnym Rzymie, (w:)
„Mówią Wieki” 2/1983,
Ziółkowski A., Gorąca linia
między niebem a rzymską civitas
czyli o funkcjach wielkich
Kolegiów Kapłańskich
w republikańskim Rzymie, (w:)
„Mówią Wieki”
9/1990, Żelazowski J., Człowiek
z marmuru czyli dobro czynność
w miastach rzymskich, (w:)
„Mówią Wieki”
6/1999
–
puzzle –
przedstawienie zagadnień
przygotowanych przez
uczniów w domu na
podstawie literatury i
innych źródeł
igrzyska, wyrocznie,
termy, klient, toga,
munera, powiedzenia:
Ave Caesar, morituri
Te salutant!, panem et
circenses!
informacji, ewentualnie
elementy dramy,
inscenizacja
CY
WILI
ZAC
JA
31
– religia państwa
rzymskiego
– tolerancja
religijna Rzymian
– chrześcijaństwo i
jego rozwój
RZY
MSK
A
CY
WILI
ZAC
JA
Wierzenia w świecie
rzymskim
32
Kultura Rzymska
– czynniki
wpływające na
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: Jowisz, Junona,
Minerwa (PP), Westa (PP), kult
państwowy (P), chrześcijaństwo
(P), mesjasz (P), Jezus
Chrystus (P), apostołowie (P),
Paweł z Tarsu (P), edykt
mediolański (P)
– zna działalność w omawianym
zakresie Jezusa Chrystusa (P),
Pawła z Tarsu (P), Konstantyna
Wielkiego (P), Teodozjusza
Wielkiego (P)
– zna daty: 313 r., 392 r. (P)
– pamięta i potrafi przedstawić
główne cechy religii rzymskiej
(P)
– charakteryzuje powstanie
i podstawowe założenia religii
chrześcijańskiej (P)
– przedstawia etapy
przekształcenia się
chrześcijaństwa w religię
państwową (P)
– potrafi odszukać potrzebne
informacje na mapie (P)
– potrafi korzystać ze źródeł
historycznych (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
– potrafi współpracować z
innymi w grupie i prezentować
jej dorobek (P)
– rozumie znaczenie powstania
chrześcijaństwa dla dziejów
ludzkości (P)
1
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: romanizacja (P),
forum (PP), kapitol (PP),
amfiteatr (P), łacina (P)
1
– podręcznik, mapa –
„Imperium rzymskie”,
multimedialna Wielka
encyklopedia kultur
starożytnych. Rzym,
fragmenty filmów
– praca w grupach:
z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
słownikiem,
encyklopedią
multimedialną
– podręcznik, mapa –
„Rzym w
starożytności”,
materiały przygotowane
Jowisz, Junona,
Minerwa, Westa, kult
państwowy,
chrześcijaństwo,
mesjasz, Jezus
Chrystus, apostołowie,
Paweł z Tarsu, edykt
mediolanski,
Jezus Chrystus, Paweł
z Tarsu, Konstantyn
Wielki, Teodozjusz
Wielki,
313 r, 392 r.
romanizacja, forum,
kapitol, amfiteatr,
łacina
RZY
MSK
A
CY
WILI
ZAC
JA
RZY
MSK
A
33
kulturę rzymską
– główne osiągnięcia
naukowe i kulturowe
Rzymu
– twórcy kultury
rzymskiej
– pamięta i potrafi przedstawić
czynniki wpływające na kształt
kultury Rzymu (PP)
– przedstawia główne
osiągnięcia kulturowe i
naukowe Rzymu (P)
– przedstawia głównych twórców
kultury (P)
– potrafi odszukać potrzebne
informację z mapy (P)
– potrafi korzystać ze
różnorodnych źródeł
historycznych (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P);
– potrafi współpracować z
innymi w grupie i prezentować
jej dorobek (P).
– rozumie znaczenie osiągnięć
cywilizacyjnych Rzymu (P);
Upadek Rzymu
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: dominat (P),
tetrarchia (PP), Goci (P),
Konstantynopol (P), Hunowie
(P)
– zna działalność w omawianym
okresie Cesarza Dioklecjana
(P), Konstantyna Wielkiego
(PP), Teodozjusza (P),
Odoakera (PP)
– zna daty 395 r. (P), 476 r.
(P)
– charakteryzuje cechy ustroju
Rzymu czasów dominatu (P)
– przedstawia główne zagrożenia
zewnętrzne i wewnętrzne
istniejące dla cesarstwa
rzymskiego (P)
– zna okoliczności upadku
imperium zachodniorzymskiego
(P),
– rozumie związki między
zjawiskami ekonomicznymi,
– ustrój polityczny
Rzymu czasów
dominatu
– przyczyni i objawy
kryzysu cesarstwa
rzymskiego
– Wielka Wędrówka
Ludów i ich skutki,
– upadek cesarstwa
rzymskiego
i konsekwencje tego
zjawiska
przez uczniów
– praca w grupach:
z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
słownikiem,
encyklopedią
multimedialną,
portfolio, drama
1
– podręcznik, mapa –
„Bliski Wschód
w starożytności”,
multimedialna Wielka
encyklopedia kultur
starożytnych. Rzym
– metoda biograficzna,
praca w grupach:
z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
mapą, wykład
dominat, tetrarchia,
Goci, Konstantynopol,
Hunowie,
Cesarz Dioklecjan,
Konstantyn Wielki,
Teodozjusz, Odoaker,
395 r., 476 r.
militarnymi a losami imperium
(PP)
– potrafi odszukać potrzebne
informacje na mapie (P)
– potrafi korzystać ze źródeł
historycznych (P)
– potrafi korzystać z
różnorodnych źródeł wiedzy
historycznej (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
– potrafi współpracować z
innymi w grupie i prezentować
jej dorobek (P)
– rozumie powiązania między
warunkami naturalnymi
a rozwojem społeczeństw (P)
CY
WILI
ZAC
JA
RZY
MSK
A
34
Europa
„barbarzyńska”
– Europa poza
kręgiem
śródziemnomorskim w
epoce brązu i
żelaza
– ziemie polskie w
epoce brązu i
żelaza
– ziemie polskie i
ich kontakty
z imperium rzymskim
– rozumie i prawidłowo stosuje
pojęcia: kultura pól
popielicowych (PP), kultura
łużycka (PP), Biskupin (PP)
– pamięta i potrafi
scharakteryzować sytuacje
społeczną i gospodarczą
w Europie poza kręgiem
cywilizacji śródziemnomorskiej
(PP)
– charakteryzuje główne cechy
kultury łużyckiej (PP)
– rozumie przyczyny i skutki
kontaktów ziem polskich
z imperium rzymskim (PP)
– potrafi odszukać potrzebne
informacje na mapie (P)
– potrafi korzystać z
różnorodnych źródeł wiedzy
historycznej (P)
– selekcjonuje i uogólnia
informację z podręcznika (P)
– potrafi współpracować z innymi
w grupie i prezentować jej
dorobek (P).
– rozumie powiązania między
1
– podręcznik, mapa –
„Imperium rzymskie
w starożytności”
– praca w grupach,
praca z podręcznikiem,
tekstami źródłowymi,
mapą, rozmowa
nauczająca, drama,
drzewo decyzyjne
kultura pól
popielnicowych,
kultura łużycka,
Biskupin
warunkami naturalnymi
a rozwojem społeczeństw (P);
– wykorzystuje poznane treści
nauczania w sytuacji
niezwyczajnej (PP)
– zauważa obustronne skutki
wymiany handlowej (PP);
CY
WILI
ZAC
JA
35
RZY
MSK
A
PODSUMOWANIE.
Przemiany ustrojowe
w starożytnym Rzymie
na tle zmian
terytorialnych
– ustrój polityczny
i społecznogospodarczy
– zmiany
terytorialne
36
Pisemny sprawdzian
– utrwala znajomość pojęć,
postaci i dat poznanych
wcześniej a odnoszących się do
tematu (P) lub (PP)
– dostrzega (P) i wyjaśnia
związki zachodzące miedzy
ustrojem politycznym,
społeczno-gospodarczym a
wydarzeniami politycznymi
wpływającymi na zasięg
terytorialny państwa
rzymskiego (PP)
– dostrzega (P) i wyjaśnia
wzajemny wpływ wydarzeń i
procesów politycznych oraz
społeczno-gospodarczych
zachodzących w państwie
rzymskim i terenach
graniczących z nim (PP)
– sporządza plan (konspekt)
pracy (P)
1
– podręcznik, Atlas historyczny.
Szkoła średnia do 1815 roku,
Wydawnictwo Demart,
Warszawa 1999, mapa –
„Imperium Rzymskie,
Cesarstwo Rzymskie”
– „burza mózgów”, praca
indywidualna, bądź w
dwu-, trzyosobowych
zespołach, rozmowa
nauczająca
pojęcia, postaci, daty
poznane na
wcześniejszych
zajęciach