Faszyzm włoski oraz hitleryzm niemiecki - porównanie

Faszyzm włoski oraz hitleryzm niemiecki - porównanie
Abyśmy mogli dokonać analizy porównawczej tych dwóch ruchów faszystowskich, należy najpierw wyjaśnić czym jest faszyzm oraz
przedstawić kolejno – faszyzm włoski oraz niemiecki.
Faszyzm był kierunkiem politycznym powstałym po I wojnie światowej, jako opozycyjny wobec działalności socjalistów i komunistów.
Głosił hasła skrajnie nacjonalistyczne, antyliberalne i antydemokratyczne, zmierzający do stworzenia państwa totalitarnego i
monopartyjnego, skupiając w swoich szeregach nie tylko tak zwane warstwy średnie (drobnomieszczaństwo, byli wojskowi, drobni
kupcy, średnia burżuazja miejska i wiejska), ale również najbardziej zacofane grupy klasy robotniczej – szczególnie w Niemczech.
Ideologia faszyzmu nie stanowiła jednolitego systemu światopoglądowego, lecz była wybiórczym połączeniem różnych, czasem wręcz
wykluczających się, elementów czerpanych z filozofii irracjonalistycznych XIX w., nacjonalistycznych doktryn solidaryzmu społecznego i
antydemokratycznych teorii socjologicznych, które miały teoretycznie uzasadniać idee etnocentryzmu, elitaryzmu i rasizmu. Głosząc
pogardę i nienawiść do innych narodów faszyści od początku swego powstania świadomie przygotowywał się do wojny i podbojów.
Niebezpieczeństwo agresji ze strony państw faszystowskich wzrosło w 1933, po objęciu rządów niemieckich przez A. Hitlera, gdzie do
potrzeb wojennych przystosowywano całą gospodarkę kraju. Pomimo terroru w państwach faszystowskich działały, choć w
ograniczonym zakresie, nielegalne partie i organizacje antyfaszystowskie, które w obliczu narastania groźby wojny w latach
trzydziestych konsolidowały siły postępowe poszczególnych krajów w antyfaszystowskich frontach ludowych.
Faszyzm włoski powstał na podstawie ogólnego kryzysu kapitalizmu, gdy wzrost fali rewolucyjnej zagroził bezpośrednio panowaniu
burżuazji, wśród której zarysowała się tendencja do przejścia od forum ustrojowych demokracji parlamentarnej do jawnej dyktatury
terrorystycznej. Przybierał specyficzne formy, które wynikały ze społeczno-gospodarczej struktury kraju. We Włoszech związany był
głównie z kapitałem finansowym. Początkowo faszyzmem określano wyłącznie ruch, który rozwijał się we Włoszech pod przywództwem
B. Mussoliniego, którego zawiązką stały się stowarzyszenia żołnierzy frontowych założone 23.III.1919r. Początkowa grupa
zdemobilizowanych żołnierzy, weteranów z I wojny światowej, która była zorganizowana na wzór wojskowych zastępów, na żądanie B.
Mussoliniego we wrześniu 1921 roku ruch ten przeobraził się w Narodową Partię Faszystowską, której od 28.X.1922r. przewodził B.
Mussolini. Partia dążyła do rewindykacji terytorialnych Włoch, organizowała bojówki partyjne, które były skierowane przeciwko
komunistycznym związkom zawodowym. W wyborach w 1921 roku zwolennicy Mussoliniego weszli do parlamentu. Mussoliniemu
została powierzona misja tworzenia rządu, po zorganizowanym w październiku 1922 marszu na Rzym. Narodowa Partia Faszystowska
dążyła do przejęcia całej władzy w państwie, co się udało po zmianie ordynacji wyborczej i zarządzeniu nowych wyborów
parlamentarnych w 1924 roku. Do końca lat 20. dokonano zasadniczej przebudowy ustroju państwowego, gdzie na czele państwa stanął
przywódca partii, a Wielka Rada Faszystowska uzyskała funkcje organu państwowego nadrzędnego nad parlamentem. Z inicjatywy
Narodowej Partii Faszystowskiej dokonano agresji na Etiopię (1935-1936), udzielono militarnej pomocy generałowi F. Franco oraz
Włochy przystąpiły do II wojny światowej po stronie Niemiec. W obliczu klęski militarnej Włoch Wielka Rada Faszystowska uchwaliła
votum nieufności wobec B. Mussoliniego, którego aresztowano w lipcu 1943. Po utracie przywódcy Narodowa Partia Faszystowska
zakończyła swoją działalność.
Początkowo do wzorów włoskich nawiązywał faszyzm w Niemczech, który był też zwany hitleryzmem, nazizmem oraz
nacjonalsocjalizmem. Dwudziestopięciopunktowy program Niemieckiej Partii Robotniczej, który został ogłoszony 24.II.1920, a
opracowany przez A. Hitlera i A. Dexlera, miał charakter nacjonalistyczny oraz silnie antysemicki (wyrażał się niechęcią, wrogością
wobec Żydów lub osób pochodzenia żydowskiego). Rozprawiał się z kapitalistami i właścicielami ziemskimi. W styczniu 1923 partia
narodowych socjalistów, zwołująca dotąd tylko zebrania członków, zorganizowała I Kongres w Monachium. Pomimo stanu wyjątkowego,
dzięki dobrym stosunkom F. von Eppa i kapitana E. Röhma z policją monachijską i szefem okręgu wojskowego w Bawarii, generałem O.
von Lossowem, odbyła się tam defilada oddziałów SA, a A. Hitler z trybuny kongresu zażądał anulowania traktatu pokojowego z
Wersalu. W wyborach do Reichstagu w maju 1928 hitlerowcy uzyskali dwanaście mandatów, w dwa lata później partia faszystowska, na
drodze legalnych wyborów, stała się najsilniejszą partią w Niemczech. W styczniu 1933 prezydent Niemiec, marszałek P. von
Hindenburg powierzył Hitlerowi stanowisko kanclerza, który w lutym i marcu 1933 rozprawił się z opozycją komunistyczną, a następnie z
socjaldemokracją i innymi kołami demokratycznymi. W marcu 1933 Reichstag udzielił Hitlerowi pełnomocnictw, które oddały mu w ręce
prawie nieograniczoną władzę, odtąd faszyzm niemiecki sam wywierał znaczny wpływ na inne kierunki.
Dokonując analizy porównawczej ruchów faszystowskich w Niemczech i Włoszech można dojść do wniosku iż oba charakteryzowały się
tym iż posiadały wiele wspólnych cech, m.in.:
1. Charyzmatycznego wodza, który „ma zawsze rację” (tak jak głosiły plakaty na cześć Benito Mussoliniego i Adolfa Hitlera) oraz
doskonale umie zdobywać sobie posłuch wśród ludzi,
2. Najważniejszym dobrem w państwie faszystowskim jest wspólnota. Każde działanie dla jej dobra i na jej korzyść jest działaniem
moralnie usprawiedliwionym. Także ekspansja (przykładem Anschluss Austrii, lub agresja włoska w Etiopii w 1935 roku),
3. Faszyzm charakteryzował się silnie rozbudowanym aparatem partyjnym oraz jego integralną częścią – bojówkami (np. Narodowa
Partia Faszystowska we Włoszech oraz NSDAP w Niemczech),
4. Tendencje antyklerykalne (chrześcijaństwo to „religia słabych) – we Włoszech,
5. Tendencje antysemickie (zlikwidowanie żydowskiej warstwy społecznej, która poprzez swoje bogactwo wpływa na władzę) – w
Niemczech,
6. Oba ruchy faszystowskie zrodziły się z frustracji oraz niezadowolenia społecznego.
Reasumując należy podkreślić, że oba ruchy faszystowskie zainspirowane myślą władzy nad światem doprowadziły do zbrojnego
konfliktu na skalę światową (II wojna światowa), który pociągnął za sobą miliony ofiar, jak również doprowadził do klęski ideologii
faszystowskich, w wyniku czego świat uznał wyżej wymienioną ideologię i organizację, za przestępczą i dąży do jej zlikwidowania.