Złota dziesiątka

Dzieła sztuki antycznej wybrane
spośród najbardziej znanych i
podziwianych
• Partenon (gr. Παρθενών Parthenṓn) jest
jednym z centralnie położonych
budynków ateńskiego Akropolis. Jego budowę
rozpoczęto w 447 p.n.e., a zakończono w
roku 432 p.n.e.. Uważa się, że budowla
powstała wg planów Iktinosa i Kallikratesa, zaś
przy wykonywaniu elementów rzeźbiarskich
pracować miał sam Fidiasz. Partenon ma także
inne nazwy takie jak Pertenos i Pwaretona.
• Nazwa Partenon nawiązuje do Ateny Partenos
(Ateny Dziewicy), której świątynia była
poświęcona. Zbudowany w zgodzie
z porządkiem doryckim, jest uważany za
najdoskonalszy jego przykład, niemniej w
świątyni znajdują się elementy porządku
jońskiego, tj, 4 jońskie kolumny w
pomieszczeniu zachodnim oraz tzw. fryz
panatenajski znajdujący się na ścianach celli.
Partenon zbudowano z białego marmuru
pentelickiego. Nie oparł się on zniszczeniom i
grabieży.
• Świątynia zbudowana na planie peripterosu,
stoi na stylobacie o wymiarach 69,51 x 30,86
m. Otacza ją kolumnada złożona z
46 kolumn (po 17 na dłuższych bokach i po 8
na krótszych) o 20
kanelurach. Pronaos i opistodomos poprzedz
a po 6 kolumn. Za pronaosem
(przedsionkiem) znajduje się naos, w której
na podium umieszczony był wysoki na 11
m posąg Ateny Partenos, wykonany przez
Fidiasza w technice chryzelefantynowej.
Wnętrze naosu z trzech stron otacza
dwupoziomowa kolumnada, która je dzieli na
trzy nawy. Opistodomos, (starożytni tylko tę
salę nazywali Partenonem)to
prostopadłościenna sala, wewnątrz której
ustawiono cztery kolumny w porządku
jońskim, podpierające belkowanie
stropodachu.
• Forum Romanum (pol. – rynek
rzymski), inna nazwa to Forum
Magnum – najstarszy plac
miejski w Rzymie, otoczony
sześcioma z siedmiu
wzgórz: Kapitolem, Palatynem,
Celiusem, Eskwilinem, Wimin
ałem i Kwirynałem. Główny
polityczny, religijny i
towarzyski
ośrodek starożytnego Rzymu,
miejsce odbywania
najważniejszych uroczystości
publicznych.
• Dyskobol – rzeźba Myrona,
wykonana została w V w.
p.n.e. przedstawiająca
atletę
• Autentyczna rzeźba dłuta
Myrona nie zachowała się
do naszych czasów – została
zrekonstruowana na
podstawie późniejszych
rzymskich kopii.
• Rzeźbiarz stworzył ją najprawdopodobniej we wczesnym okresie
swojej twórczości. Uwzględnił w niej grecki kanon piękna. Postać
jest wyidealizowana, ciało przedstawione w pełnej syntezie. Autor
ukazał ruch i wewnętrzny dynamizm postaci w sposób
zrównoważony i opanowany. Sportowiec jest ukazany tuż przed
wyrzuceniem dysku (stąd nazwa „dyskobol”). Ramiona są ułożone
w taki sposób, że wydaje się jakby tworzyły część okręgu. Głowa
pochylona ku przodowi akcentuje oś symetrii ciała przebiegającą
równolegle do lewej nogi zgiętej w kolanie, dotykającej dużym
palcem ziemi. Jego ciało wydaje się przez to proporcjonalne. Mistrz
uwidocznił także większość mięśni, czyli zadbał o szczegóły. Wydaje
się jakby atleta został ujęty w momencie spoczynku między
dwiema czynnościami, odchyleniem dysku do tyłu, a wyrzuceniem.
Jednocześnie brak emocji na twarzy przedstawianej postaci
sugeruje ogromne skupienie. Postać ukazana jest w pełni
realistycznie, oddaje naturalny ruch, co jest dowodem na to, że za
najwyższy wzór Myron obrał naturę, wybierając z niej
najdoskonalsze elementy.
• Nike z Samotraki –
marmurowa rzeźba z okresu
hellenistycznego z III lub II wieku
p.n.e.. Postać Nike ma 2,40 m
wysokości, a ze skrzydłami 3,28 m.
Jej twórcą był
prawdopodobnie Pytokritos z Rod
os. Uważa się, że mogła być
symbolem zwycięstw
odniesionych przez Rodyjczyków w
wojnie z Antiochem III.
Prawdopodobnie znajdowała się
na dziobie jakiegoś okrętu. Została
odnaleziona w 1863 roku na
greckiej wyspie Samotraka przez
francuskiego archeologa-amatora
Charlesa Champoiseau.
• Wenus z Milo, Afrodyta z Melos, to
najsłynniejsza rzeźba bogini Afrodyty.
• Została znaleziona przez greckiego
wieśniaka Jorgosa w 1820 r. w
okolicach teatru na terenie akropolu w
Adamas, głównym porcie
greckiej wyspy Milos, leżącej w
archipelagu Cyklad na Morzu Egejskim.
Posąg w imieniu francuskiego
ambasadora w Turcji, Markiza de
Riviere, kupił francuski żeglarz Jules
Dumont d'Urville. Figura miała
wówczas ręce. Według legendy straciła
je, gdy statek d’Urville’a roztrzaskał się
o skały w pobliżu wyspy. Gdy rzeźbę
wydobyto, była już w stanie, w jakim
zna ją cały świat. Markiz de Riviere
sprezentował Wenus Ludwikowi XVIII.
Od 1821 r. posąg znajduje się
w Luwrze.
• Figura wykonana jest z marmuru paryjskiego (z
wyspy Paros). Ma 2,04 metra wysokości. Półnaga bogini ma
szatę opuszczoną poniżej bioder (podobnie jak Wenus
wyżymająca włosy z Muzeum Watykańskiego). Lewa noga
jest na czymś wsparta. Przypuszcza się, że na żółwiu. Kiedyś
w lewej ręce trzymała prawdopodobnie jabłko, a ręka
trzymająca jabłko była wsparta na kolumnie, aby
podtrzymywać ciężar.
• Jest to rzeźba anonimowego twórcy ze szkoły rodyjskiej z
około 150 – 125 p.n.e. , niektórzy przypuszczają, że twórcą
mógł być Agesandros z Rodos. Ma charakter kompilacyjny.
Naśladuje Wenus z Kapui (IV wiek p.n.e.), która z kolei jest
naśladownictwem Afrodyty Lizypa.
• Panteon w Rzymie (łac. Pantheon
z greckiego Πάνθειον, pan –
wszystko, theoi –
bogowie, panteon – miejsce
poświęcone wszystkim bogom), to
okrągła świątynia na Polu
Marsowym, ufundowana przez
cesarza Hadriana w roku 125 na
miejscu wcześniejszej z 27 r. p.n.e.,
zniszczonej w pożarze w 80 r. n.e.
Budową kierował Apollodoros,
stracony później przez cesarza.
Od VII wieku Panteon jest
użytkowany jako kościół katolicki
pw. Santa Maria ad Martyres –
Najświętszej Marii Panny od
Męczenników.
• Koloseum, oficjalnie w
starożytności Amfiteatr
Flawiuszów (łac. Amphitheatrum
Flavium, Colosseum; wł. Colosseo)
– amfiteatr w Rzymie, wzniesiony
w latach 70-72 do 80 n.e. przez
cesarzy z dynastii Flawiuszów. Jest
to duża eliptyczna budowla o
długości 188 m i szerokości 156 m,
obwodzie 524 m, wysokości 48,5
m, z pojemną widownią, która
mogła pomieścić pomiędzy 45 a
73 tysiącami widzów; z galeriami
komunikacyjnymi oraz areną z
systemem podziemnych
korytarzy.
• Kolumna Trajana – została
wzniesiona w 113 r.
w Rzymie na Forum Trajana dla
upamiętnienia zwycięstwa
nad Dakami. Kolumna jest
usytuowana pomiędzy
budynkami dwóch bibliotek:
greckiej i łacińskiej, za Bazyliką
Ulpia. Kolumna ustawiona jest
na cokole, w którego wnętrzu
zostały pochowane urny z
prochami Trajana i jego żony
Plotiny. Na szczycie kolumny
Trajan nakazał umieścić orła
•
•
Pompeje, dawn. Pompeja (łac. Pompeii, wł. Pompei)
– jedno z trzech miast rzymskich w prowincji
cesarskiej Italia (obecne Włochy), które 24
sierpnia79 roku n.e. zniszczył wybuch
wulkanu Wezuwiusz. Popiół wulkaniczny, który
zasypał Pompeje, doskonale zakonserwował
budowle i przedmioty, co pozwoliło dość dokładnie
poznać wygląd rzymskiego miasta średniej wielkości
i życie jego mieszkańców. Ruiny Pompejów położone
są w regionie Kampania, około 20 km na południowy
wschód od Neapolu. Innymi miastami, które zostały
wtedy zniszczone były Stabie i Herkulanum.
Miasto zostało założone w VII w. p.n.e. przez Osków,
następnie było kontrolowane przez Greków, później
(od 525 p.n.e. do 474 p.n.e.) Etrusków. W czasach
oskijskich lub etruskich miasto zostało otoczone
murami obronnymi. Pod koniec V wieku
p.n.e. zostały zdobyte przez Samnitów. Pod koniec IV
wieku p.n.e. Pompeje zawarły z Rzymem układ
sojuszniczy, który zobowiązywał je do pomocy
militarnej, ale pozostawiał Pompejańczykom
autonomię, własne urzędy i język.
• Wilczyca kapitolińska – rzeźba
wilczycy,
stanowiąca symbol stolicy
starożytnego
imperium rzymskiego. Wilczyca
była świętym
zwierzęciem Marsa – boga
wojny. Jak głosi legenda zwierzę
miało zaopiekować się i
wykarmić Romulusa i Remusa.
• Rzeźba została wykopana
na Palatynie we wczesnym
średniowieczu i od IX wieku
stała na Lateranie. W 1471 r.
papież Sykstus IV podarował ją
Rzymowi i wtedy trafiła do
Palazzo dei Conservatori
na Kapitol.