Czy mo*na mówi* o osobliwo*ciach psychologii klinicznej? Punkt
advertisement
CZY MOŻNA MÓWIĆ O OSOBLIWOŚCIACH PSYCHOLOGII KLINICZNEJ? Jerzy Marian Brzeziński Instytut Psychologii UAM I Krajowa Konferencja Psychologii Klinicznej Poznań, 28-29 listopada 2014 r. Saul Rosenzweig (1907-2004) (1933). The experimental situation as a psychological problem. Psychological Review, 40, 337–354. osobliwości eksperymentowania w psychologii Mark Kaufman (2007). In Memoriam: The Idioverse of Saul Rosenzweig (1907–2004). TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA TEORIA Bez teorii takie zjawiska, jak „płeć”, „osobowość”, „rozmowa” lub „przestrzeń”, nie mogą być zrozumiałe na gruncie nauk społecznych. W tym sensie, bez teorii nie mamy czego badać David SILVERMAN W wymianie między teorią a doświadczeniem teoria zawsze zaczyna dialog jako pierwsza François JACOB TEORIA jako źródło definicji zmiennych TEORIA jako podstawa operacjonalizacji zmiennych (nadawania im sensu empirycznego) TEORIA jako rama interpretacji ilościowej (statystycznej) zebranych danych TEORIA jako rama interpretacji psychologicznej wyniku badawczego (traktowanego jako zagregowane dane empiryczne) EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA EMPIRIA TEORIA METODA PRAKTYKA Kryteria Dauberta TEORIA EBA The seven Daubert guidelines 1. Is the proposed theory (or technique), on which the testimony is to be based, testable? 2. Has the proposed theory (or technique) been tested using valid and reliable procedures and with positive results? 3. Has the theory (or technique) been subjected to peer review? 4. What is the known or potential error rate of the scientific theory or technique? The seven Daubert guidelines 5. What standards, controlling the technique’s operation, maximize its validity? 6. Has the theory (or technique) been generally accepted as valid by a relevant scientific community? 7. Do the expert’s conclusions reasonably follow from applying the theory (or technique) to this case? [Added later] ZŁUDZENIA, NADINTERPRETACJE, NADUŻYCIA METODOLOGICZNE Nierespektowanie zasady niesprzeczności paradygmatycznej Nierespektowanie zasady jasności Nachylenie redukcjonistyczne i reduktywistyczne Nierespektowanie zasady zgodności programu empirycznego z programem teoretycznym Złudzenie konfirmacyjne Podatność na oddziaływanie zmiennych kontekstu psychologicznego S. Rosenzweig R. Rosenthal, M. T. Orne 2002 Efekt Galatei Efekt Golema 1962 Orne, M. T. (1973). Communication by the total experimental situation: Why it is important, how it is evaluated, and its significance for the ecological validity of findings. In P. Pliner, L. Krames, & T. Alloway (Eds.), Communication and affect (pp. 157-191). New York: Academic Press. Odwoływanie się do hipotez ad hoc Nierespektowanie zasady intersubiektywności (niska podatność na replikacje) HARKing (Hypothesizing After Results are Known); p-hacking (fishing expedition) Chambers, Feredoes, Muthukumaraswamy & Etchells (2014) PROBLEMY Z TRAFNOŚCIĄ Niska trafność wewnętrzna (internal validity) Problem braku grupy porównawczej (kontrolnej) Brak randomizacji Niska trafność zewnętrzna (external validity) Niska reprezentatywność próby Niska reprezentatywność warunków badania Przykład: Badania nad skutecznością psychoterapii: Efficacy vs. Effectivness Cosumer Reports – Seligman (1995) NEGATYWNE ZJAWISKA TOWARZYSZĄCE DZIAŁALNOŚCI BADAWCZEJ (NIE TYLKO PSYCHOLOGÓW KLINICZNYCH) Odmowa publikowania wyników negatywnych efekt szuflady (file drawer effect) publication bias Stronniczość wyników metaanaliz Niedzielenie się wynikami surowymi z innymi badaczami Publish or Perish nastawienie na zbieranie punktów za publikacje: uczestniczenie w „numbers game” ŚRODKI ZARADCZE UDOSTĘPNIANIE WYNIKÓW SUROWYCH REPLIKACJE ZMIANA POLITYKI WYDAWNICZEJ: Publikowanie wyników negatywnych („gdy nie wyszło”: p > 0,05!) Wstępna rejestracja projektu badania (pre-registration research) ZMIANA POLITYKI EWALUACYJNEJ więcej peer review (DORA!) ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYKA ETYCZNOŚĆ Kontekst badania naukowego Kontekst działania praktycznego Robert Rosenthal „Nikogo nie dziwi fakt, że badania narażające uczestników na niebezpieczeństwo budzą sprzeciw moralny. Okazuje się jednak, że wątpliwości natury etycznej mogą wiązać się również z przeprowadzaniem badań całkowicie bezpiecznych. Ich wątpliwa wartość etyczna wynika bowiem z braków i niedociągnięć wykorzystanych w nich planów badawczych. [...] Etyczne uzasadnienie przeprowadzania jakichkolwiek badań jest tym mniejsze im gorsza jest jakość wykorzystywanych w nich planów badawczych, im gorsza jest jakość przeprowadzanej analizy wyników i im gorszy jest sposób przedstawiania rezultatów badań” Włodzimierz Galewicz Badacza poza uczciwością powinna dodatkowo cechować „staranność” czy „sumienność”: „[...] badacz, który stawia jakąś błędną tezę, może postępować w sposób nieuczciwy, jeżeli opiera ją na sfałszowanych danych; ale może to robić także w wyniku niedbalstwa, jeżeli nie zadbał o to, aby poszukać danych, które mogłyby ją obalić lub sfalsyfikować”. TRZY RELACJE DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
