5. Wyobraźnia socjologiczna - Socjologia

dr Alicja Raciniewska
Zakład Badań Kultury Materialnej i Wizualnej
Instytut Socjologii UAM, Poznań
[email protected]
CO TO JEST SOCJOLOGIA?
PODSTAWY SOCJOLOGII . WYKŁAD 1
•
•
August COMTE
(1798–1857)
•
łac. socius ‘towarzysz, partner,
sprzymierzeniec społeczny’;
gr. logos ‘słowo, opinia, mowa,
mądrość, wiedza’
Termin „socjologia” wprowadzony
przez francuskiego myśliciela Augusta
Comte’a w pierwszej poł. XIX wieku;
socjologia jako „królowa nauk”
Socjologia = nauka badająca w
systematyczny sposób
funkcjonowanie i zmiany w
SPOŁECZEŃSTWIE
#1. socjologia = nauka o społeczeństwie ?
Ale … kłopoty z powyższą definicją:
1. Wśród socjologów brak jest
zgody co do tego czym jest
społeczeństwo;
2. Społeczeństwem zajmują się i
badają je również inne nauki
społeczne (antropologia, ekonomia,
historia, politologia, pedagogika,
psychologia i inne)
Jednak ….
To, czym jest socjologia można
określić przeciwstawiając ją innym
naukom społecznym
#1. socjologia = nauka o społeczeństwie ?
Przykład 1: moda
Przykład 2: szczęście
#2. Na przykład?
#2. Na przykład?
Wniosek: Specyfikę socjologii jako nauki konstytuuje
unikalna perspektywa przyglądania się życiu
społecznemu
#2. Na przykład?
1. Socjologia nie interesuje się jednostkami, ale:
•
•
•
tym, co dzieje się pomiędzy jednostkami
relacjami, stosunkami, zależnościami
tym, co sprawia, iż coś się pomiędzy jednostkami
dzieje: źródła relacji, stosunków, zależności; co
umożliwia ich zachodzenie ?
skutkami tego, co się dzieje pomiędzy jednostkami
#3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
2. Ludzkie działania są postrzegane jako fragment większej
całości
#3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
3. Życie społeczne jest uporządkowane
•
•
•
•
życie społeczne jest (w miarę) regularne;
regularność nadają mu wartości i normy, struktury
społeczne, instytucje;
to, co ogranicza swobodę działań, działanie
jednocześnie umożliwia;
zawsze mamy wybór- jest on źródłem zmian
społecznych.
#3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
4. Ludzie zasadniczo wiedzą, co robią (A.Giddens)
Socjolog powinien badać wiedzą potoczną, ale..
…nie do końca jej ufać, bo ludzie nie zawsze
wiedzą, co robią: niezamierzone skutki działań,
rutyna, socjalizacja, lokalność perspektywy itd.
Anthony Giddens
#3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
5. Wyobraźnia socjologiczna – „najbardziej
potrzebna cecha umysłu” polegająca na
umiejętności myślenia w sposób poza
rutynowy :
Charles
Wright Mills
zawieszenie oczywistości świata; wyjście poza swój
prywatny punkt widzenia; umiejętność spojrzenia na
siebie samego wśród innych ludzi, świadomość
własnej pozycji i roli w strukturze społecznej, swoich
powiązań i relacji z innymi; świadomość własnego
miejsca w procesie dziejowym.
"Wyobraźnia socjologiczna umożliwia nam
zrozumienie historii i biografii oraz zachodzących w
społeczeństwie relacji między nimi. Takie jest jej
zadanie i obietnica„ (Mills 2005: 12-13).
#3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
6. Socjologia zajmuje się badaniem społeczeństw
nowoczesnych i ponowoczesnych
•
•
•
Społeczeństwa nowoczesne zaczęły pojawiać się w Europie w XVII w.; swoją dojrzałość
uzyskały w XIX i XX w.; w drugiej połowie XX wieku zaczęły przeobrażać się w
społeczeństwa ponowoczesne;
Społeczeństwa nowoczesne ukształtowały się pod wpływem procesów
modernizacyjnych; główne media modernizacji to: rewolucje demokratyczne w
Europie i USA, industrializacja, urbanizacja, kapitalizm, Oświecenie, sekularyzacja
Główne cechy społeczeństw nowoczesnych:
Duże, zróżnicowane wewnętrznie;
Ludzi łączą ze sobą zależności, podział pracy, a nie podzielanie wartości;
Klasowy, osiągnięciowy charakter struktury;
Świecka władza-państwo, legalny typ panowania, najczęściej demokratyczny charakter;
Zależność od innych, niesamowystarczalne;
Nauka jako podstawowy system poznawczy;
Ogromne znaczenie technologii;
Gospodarka towarowa (kapitalizm) o charakterze przemysłowym;
Indywidualizm, autonomia jednostki .
#3. Na czym polega perspektywa socjologiczna zatem?
Wykład 1 (zagadnienia do egzaminu)
Pytania do treści wykładu:
1. Co różni socjologię od innych nauk społecznych?
2. Scharakteryzuj pokrótce wybrany element perspektywy socjologicznej?
3. Co to jest system społeczny i struktura społeczna
4. Dlaczego socjolog powinien badać wiedzę potoczną?
5. Co to jest modernizacja?
6. Wymień i pokrótce scharakteryzuj media procesów modernizacyjnych
7. Jaką rolę w powstawaniu nowoczesnych społeczeństw odegrał proces urbanizacji?
Pytania do lektury obowiązkowej: (Babbie E., Istota socjologii. Krytyczne eseje o krytycznej
nauce., Warszawa, 2007, str. 11-33, 170-179)
1. Co znaczy, iż socjologia jest nauką badającą reguły wspólnego życia ?
2. Co to znaczy, że społeczeństwo jest atuopoietyczne ?
3. Dlaczego według Babbiego „socjologia jest ideą, której czas nadszedł”?
:):)