ANALIZA - Wkuwanko.pl

ANALIZA – jest rozumiana jako metoda postępowania naukowego polegająca na:
- podziale badanego zjawiska na części,
- rozpatrywaniu każdej z nich oddzielnie
w celu:
- poznawania struktury i zależności badanego zjawiska (szczególnie powiązań)
przyczynowo – skutkowych
- wykrywania mechanizmu jego funkcjonowania
ANALIZA EKONOMICZNA – jest dyscypliną naukową zajmującą się:
- wyszukiwaniem i mierzeniem związków zachodzących między zjawiskami
ekonomicznymi
- wykrywaniem za pomocą rozmaitych metod badawczych prawidłowości dotyczących
zachowania podmiotów gospodarczych i ich reakcji na bodźce płynące z otoczenia
ANALIZA EKONOMICZNA
- jest systemem badania i oceny efektywności działania określonej jednostki
gospodarczej,
- jest instrumentem zarządzania, który tworzy podstawy decyzyjne.
Jej celem jest:
- sporządzenie charakterystyki liczbowej ilustrującej działalność przedsiębiorstwa
pozwalający na ocenę uzyskiwanych wyników,
- ustalenie czynników mających wpływ na realizację podjętych przedsięwzięć
gospodarczych,
- określenie przewidywanych wyników na podstawie informacji o czynnikach
wytwórczych jakimi dysponuje przedsiębiorstwo oraz o zmianach w jego otoczeniu,
- podjęcie decyzji zarządczych służących efektywności działania firmy i jego rozwoju.
ANALIZA EKONOMICZNA – odnosi się do działalności gospodarczej.
Z punktu widzenia przedmiotowego należy wyróżnić w niej przede wszystkim:
- analizę makro i mikroekonomiczną,
- analizę finansową i techniczno-ekonomiczną.
ANALIZA MIKROEKONOMICZNA – obejmuje badanie i ocenę wielkości ekonomicznych
zagregowanych, a więc ujmowanych gł. dla całej gospodarki narodowej.
ANALIZA MIKROEKONOMICZNA – dotyczy badania i oceny działalności takich przedmiotów
gospodarujących jak przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe itp.
ANALIZA FINANSOWA – dotyczy całokształtu finansowych aspektów funkcjonowania
przedsiębiorstwa czyli:
- stanu finansowo majątkowego przedsiębiorstwa – wstępna i rozwinięta analiza
bilansu, majątek, źródła finansowania , kapitał obrotowy,
- wyników finansowych – badania rachunku zysków i strat, rachunki przepływów
pieniężnych , różne kategorie wyników zwłaszcza wynik netto, rentowność,
przyczynowa analiza wyników, płynność, analiza wskaźnikowa.
- zachodzących w nim procesów finansowych – sprzedaż, koszty, oceny, przepływy
gotówkowe, kształtowanie się należności, środków pieniężnych, zobowiązań,
procesów inwestycyjnych, itp.
1
ANALIZA TECHNICZNO – EKONOMICZNA – koncentruje się na ocenie poszczególnych
odcinków działalności gospodarczej przedsiębiorstwa:
- ilości i asortymencie produkcji i metodach ich wytwarzania,
- wyposażeniu w aktywa trwałe i postępie technicznym,
- zaopatrzeniu materiałowym i stopniu wykorzystania materiałów,
- analizę wielkości struktury i kształtowanie zapasów towarowych
- zarządzaniu zasobami ludzkimi, płacami i wydajnością pracy itp.
Ocenę stopnia wykorzystania poszczególnych czynników produkcji przeprowadza się z
punktu widzenia ich wpływu na wyniki ekonomiczno finansowe przedsiębiorstwa.
Celem analizy finansowej jest przygotowanie i przetworzenie informacji o działalności,
wynikach i sytuacji ekonomiczno – finansowej przedsiębiorstwa, stanowiących podstawę
podejmowania decyzji gospodarczych.
Informacje te umożliwiają :
- poznanie oraz ocenę faktów i zjawisk gospodarczych
- opracowanie sposobów usprawnienie działalności przedsiębiorstw oraz
- określenie skutków ekonomiczno – finansowych proponowanych decyzji.
Analizy ekonomiczne w przedsiębiorstwie możemy podzielić wg różnorodnych kryteriów.
Do kryteriów które mają istotne znaczenie należy zaliczyć:
- przeznaczenie analiz,
- czas, którego dotyczą,
- zastosowane metody badawcze,
- szczegółowość opracowania.
Przeznaczenie analiz.
Wyodrębniamy zewnętrzne i wewnętrzne.
Zewnętrzne określane są często jako raport roczny, przeznaczona jest dla udziałowców,
akcjonariuszy, przyszłych inwestorów i banków. Skierowany do kooperantów, klientów,
dostawców, dziennikarzy ekonomicznych, izb przemysłowych i handlowych za granicą.
Właściwą jej funkcją jest informacja opinii publicznej o rozwoju i pozycji danego
przedsiębiorstwa w roku poprzednim ex post. Raport taki prezentuje przedsiębiorstwa, jego
wielkość, cele, politykę oraz osoby nim kierujące.
Informuje także o oferowanych usługach czy produktach, opozycji firmy w kraju i zagranicą,
o systemie sprzedaży.
Podstawową strukturę raportu rocznego tworzą:
- sprawozdanie finansowe,
- sprawozdanie o stanie przedsiębiorstwa – jego funkcjonowanie, stan majątkowy, stan
finansów.
- inne dane o firmie.
Analiza wewnętrzna jest przygotowana na potrzeby własne przedsiębiorstwa i służy do
rozwiązywania pojawiających się problemów decyzyjnych kierownictwa, oceny
2
gospodarowania w różnych przekrojach, jest punktem wyjścia procesów
restrukturyzacyjnych.
Z punktu widzenia przedsiębiorstwa najważniejszy przekrój analityczny, tu bowiem znajdują
swoje potwierdzenie lub nie – sprawność i efektywność gospodarowania oraz możliwości
rozwojowe firmy.
Z punktu widzenia czasu, którego analiza dotyczy można wśród nich wyróżnić:
1. analizę restrospektywną – ex post,
2. analizę bieżącą – operatywną,
3. analizę prospektywną – ex ante.
ad1. zawiera ocenę zjawisk, procesów i wyników działań podejmowanych w przeszłości.
Wnioski wynikające z takiej oceny stanowią punkt wyjścia do koordynowania działań
bieżących i przyszłych.
ad2. ma na celu bieżącą ocenę przebiegu podejmowanych obecnie działań i sygnalizowanie
bardzo negatywnych skutków zdarzeń gospodarczych oraz zakłóceń w realizacji działań i to w
takim czasie, by było możliwe jeszcze dokonanie niezbędnych korekt zapewniających
prawidłowy tok dalszych działań.
ad3. jest skierowana na przyszłość, służy wytyczeniu celów i określeniu środków ich
realizacji. Podstawowym narzędziem tej analizy jest rachunek ekonomiczny traktowany jako
sposób wyboru najlepszych rozwiązań ze zbioru możliwych działań w tym zakresie.
Analiza jest działaniem praktycznym i narzędziem zarządzania.
Przyjmując za kryterium metody badawcze rozróżnia się:
- analizę funkcjonalną,
- analizę kompleksową,
- analizę decyzyjną.
Analiza funkcjonalna polega na badaniu oddzielnych zjawisk, występujących w działalności
przedsiębiorstwa przez osoby lub komórki organizacyjne odpowiadające za kształtowania się
i rozwój tych zjawisk.
Analiza kompleksowa polega na przeprowadzeniu oceny działalności gospodarczej i stanu
ekonomicznego z punktu widzenia powiązań i zależności występujących między zjawiskami
gospodarczymi. zawiera ona całościowe spojrzenie na działalność gospodarczą firmy.
Analiza decyzyjna sprowadza się do badań wycinkowych grupująca zjawiska gospodarcze
wokół zamierzonej lub zrealizowanej decyzji. Przy rozpatrywaniu zjawisk gospodarczych,
uwzględnia się wzajemne powiązania i współzależności w obrębie danych decyzji.
Z punktu widzenia kryterium szczegółowości wyodrębniamy:
-
analizę ogólną,
3
-
analizę szczegółową.
Analiza ogólna obejmuje całokształt przedsiębiorstwa – wykorzystuje wąską grupę
odpowiednio dobranych wskaźników syntetycznych, jest przydatny głównie do ogólnej
oceny działalności gospodarczej gdyż brak w niej badań wzajemnych zależności
występujących między zjawiskami gospodarczymi.
Analiza szczegółowa polega na badaniu określonego odcinka działalności lub określonego
problemu w sposób szczegółowy oparty na szerokim zakresie informacji i wskaźników
umożliwiających wychwycenie zależności przyczynowo – skutkowych między badanymi
zjawiskami. Analiza ta jest bardzo pracochłonna.
SPOSOBY BADANIA ZJAWISK GOSPODARCZYCH
W analizie ekonomicznej wyodrębnia się w zasadzie dwa sposoby badania zjawisk
gospodarczych:
- indukcja
- dedukcja
W praktyce uzasadnione jest najczęściej dedukcyjno – indukcyjne rozpatrywanie zjawisk
ekonomicznych określane jako metoda dedukcji lub weryfikacji.
INDUKCJA (scalanie) polega na przyjęciu kierunku badania, od szczegółowych zjawisk
gospodarczych do ogólnych, od przyczyn do skutków, od czynników do wyników, na które te
czynniki oddziaływały.
Analiza ekonomiczna przeprowadzona za pomocą tej metody rozpoczyna się od badania
wykorzystania poszczególnych czynników produkcyjnych, a dopiero później ustala się wpływ
gospodarowania tymi czynnikami na wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Przy tym sposobie
postępowania niezbędne staje się badanie wszystkich zjawisk szczegółowych, niezależnie od
ich wpływu na ostateczne wyniki działalności przedsiębiorstwa.
Sposób ten ma zastosowanie głównie w analizach średnio i krótko okresowych, odcinkowych
lub problemowych, które nie zawsze kończą się syntezą dot. wyników pracy całego
przedsiębiorstwa.
DEDUKCJA przyjmuje odwrotny kierunek badań. Rozpoczyna się je od zjawisk ogólnych do
szczegółowych, od skutków do przyczyn, od wyników do czynników, które na nie wpłynęły.
Najpierw określa się czynniki finansowe przedsiębiorstwa, a następnie będą czynniki
kształtujące ich wielkość i stopień zmian.
Przy takim sposobie badania wielkości ekonomicznej można analizować tylko te czynniki,
które miały zasadniczy wpływ na ostateczne wyniki przedsiębiorstwa.
Analityk powinien zająć się przede wszystkim zjawiskami, które miał negatywny wpływ na
wyniki przedsiębiorstwa, te bowiem wymagają szybkich decyzji.
Dedukcja ma zastosowanie w analizach rocznych i wieloletnich.
4
REDUKCJA (weryfikacja) obejmuje 3 kroki na drodze do celu:
- pierwszy z nich to sformułowanie wstępnej syntezy charakteryzującej badane
zjawisko,
- drugi to weryfikowanie prawidłowości tez i wniosków w toku prac analitycznych,
- trzeci to podsumowanie ustaleń dokonanych w części drugiej i sformułowanie
syntezy końcowej zawierającej ocenę badanego zjawiska wraz z wnioskami co do
dalszego postępowania.
Sposób ten można zastosować we wszystkich rodzajach analiz.
W praktyce metoda ta jest bardzo przydatna, najmniej pracochłonna oraz pozwala na
szybkie uzyskanie wiarygodnych wyników badań.
FORMY PREZENTACJI WYNIKÓW ANALIZ
-
liczbowa,
graficzna,
opisowa.
Forma liczbowa znajduje zastosowanie w odniesieniu do zjawisk, które są w pełni mieszalne,
pozwalają na przeprowadzenie ich charakterystyki oraz określenie wzajemnych związków i
oddziaływań za pomocą liczb.
Liczby przedstawiające zjawiska gospodarcze prezentuje się za pomocą szeregów czasowych
i tablic.
Szeregi to prostsza forma uporządkowania danych liczbowych uwzględniająca wybór jej
jednej ich cechy.
Przy konstruowaniu tablic szczególną uwagę zwięzłość i zrozumiałość treści w główce i boku
tablicy. Tablice uwzględniają równocześnie kilka cech tych zjawisk lub kilka zespołów danych
wg jednej cechy.
FORMA GRAFICZNA polega na przedstawieniu zmian w badanym zjawisku i wzajemnych
zależności różnych zjawisk za pomocą wykresów. Ułatwiają one obserwacje przebiegu
zjawisk gospodarczych.
W praktyce wykorzystuje się wykresy:
- liniowe,
- powierzchniowe,
- bryłowe,
- punktowe.
Jest ona bardzo czytelna, umożliwia syntetyczne przedstawianie tendencji rozwojowej kilku
zjawisk gospodarczych.
Uzupełnieniem formy liczbowej i graficznej jest FORMA OPISOWA, która służy m.in. do:
- przedstawieni informacji nieliczbowych,
5
-
wyrażenie ocen i opinii o zjawiskach zilustrowanych danymi liczbowymi,
sformułowania diagnoz, wniosków i propozycji dotyczących decyzji usprawniających
badane zjawisko gospodarcze.
Forma opisowa powinna odznaczać się zwięzłością sformułowań , udokumentowaniem oraz
konkretnością stwierdzeń ocen, wniosków i propozycji. o wynikach analizy finansowej
decydują więc w dużym stopniu materiały źródłowe, które służą do badania zjawisk
gospodarczych.
Materiały te można podzielić na dwie grupy:
1. materiały wewnętrzne zawierające dane o przedsiębiorstwie,
2. materiały zewnętrzne informujące o otoczeniu przedsiębiorstwa.
Dane o przedsiębiorstwie mogą mieć charakter:
- ewidencyjny
- poza ewidencyjny
Materiały ewidencyjne mają znaczenie podstawowe i wynikają z prowadzonej w danym
przedsiębiorstwie ewidencji.
Źródłem informacji liczbowych są więc:
- rachunkowość,
- kalkulacja i ewidencja,
- sprawozdawczość finansowa i rzeczowa,
- poprzednie analizy ekonomiczne,
- plany,
- dokumentacje konstrukcyjno – technologiczne oraz inne dokumentacje obrazujące
działalność przedsiębiorstwa
Informacjami ewidencyjnymi wykorzystanymi w analizach są:
- protokoły z różnych zebrań w przedsiębiorstwach,
- sprawozdanie i protokoly z posiedzeń zarządu i rady nadzorczej,
- protokoły pokontrolne lub informacje uzyskane w trakcie prowadzenia rozmów oraz
wywiadów z pracownikami przedsiębiorstwa i banku finansującego.
Podstawowym źródłem informacji wykorzystywanych w analizach ekonomicznych są
sprawozdania finansowe. Prezentują one przede wszystkim stan majątku przedsiębiorstwa,
źródła jego finansowani, strukturę tworzenia wyniku finansowego oraz przepływy pieniężne.
Na sprawozdanie finansowe składają się w każdym przypadku:
- wprowadzenie do sprawozdania finansowego,
- bilans,
- rachunek zysków i strat (wyników),
- dodatkowe informacje i objaśnienia.
6
Większe jednostki podlegające obowiązkowi badania sprawozdania finansowego przez
biegłego rewidenta działającego z ramienia podmiotu uprawnionego do takiego badania
sporządzają dodatkowo:
- zestawienie zmian w kapitale (fundusz własnym),
- rachunek przepływów pieniężnych.
Sprawozdania finansowe są wykorzystywane przez szerokie grono odbiorców. Są to:
1. dawcy kapitału
2. analitycy finansowi i doradcy
3. zarządzający
4. firmy konkurencyjne
5. instytucje rządowe i samorządowe
6. pracownicy i związki zawodowe
BILANS oraz rachunek zysków i strat stanowią podstawę do statycznej i dynamicznej oceny
stanu i wyniku finansowego przedsiębiorstwa. Rachunek przepływów pieniężnych daje obraz
przepływu środków pieniężnych w trzech obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz
orientację o kierunkach zagospodarowania tych środków. Duże znaczenie informacyjne mają
informacje dodatkowe. Zawierają one istotne dane i objaśnienia do poszczególnych
elementów sprawozdania finansowego, a w szczególności:
1. wprowadzenie do sprawozdania finansowego, zawierające opis przyjętych zasad
(polityki) i rachunkowości, w tym metod wyceny i sporządzanie sprawozdania
finansowego w zakresie w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru oraz
przedstawienie przyczyn i skutków ich ewentualnych zmian w stosunku do roku
poprzedniego.
2. dodatkowe informacje i objaśnienia
a) do podstawowych sprawozdań za okresy sprawozdawcze objęte
sprawozdaniem finansowym,
b) prognozowany podział zysku lub sposób pokrycia starty
c) podstawowe informacje dotyczące pracowników i organów jednostki
d) inne informacje istotne dla zrozumienia sprawozdania finansowego
BILANS stanowi podstawowy element sprawozdania finansowego przedsiębiorstwa,
prezentując stan majątku oraz źródła jego finansowania na moment jego sporządzenia. Jest
to więc fotografia przedsiębiorstwa ukazująca jego statyczny obraz. Ogół składników
majątkowych przedsiębiorstwa zamieszczony w bilansie w ujęciu wartościowym nazywany
jest aktywami. Aktywa są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie
określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości
wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. W aktywach wyodrębnione zostały dwie ich
grupy:
- aktywa trwałe
- aktywa obrotowe
Część aktywów ujętych wartościowo występuje w przedsiębiorstwie w formie:
AKTYWA TRWAŁE
rzeczowy majątek trwały
7
WNiP
należności długoterminowe
inwestycje długoterminowe
długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
AKTYWA OBROTOWE
zapasy
należności krótkoterminowe
inwestycje krótkoterminowe
krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Część aktywów ujętych wartościowo występuje w przedsiębiorstwie w formie rzeczowej:
środki trwałe,
nieruchomości,
materiały,
wyroby gotowe.
Część natomiast można ująć tylko wartościowo:
środki pieniężne,
należności,
instrumenty finansowe.
W aktywach bilansu ujmuje się dane w wartości księgowej netto (wartości bilansowej), czyli
po skorygowaniu ich wartości początkowej o odpisy amortyzujące lub aktualizujące w tym
również z tytułu trwałej utraty wartości. Oznacza to, że środki trwałe wykazuje się w bilansie
po pomniejszeniu o umorzenie, a zapasy i należności po korekcie o odpisy aktualizujące. Po
stronie aktywów składniki majątku uszeregowane są wg stopnia płynności, czyli tempa ich
zamienialności na gotówkę przy uwzględnieniu równocześnie rodzaju działalności i
cykliczności operacji gospodarczych. Najpierw ujmuje się aktywa trwałe, których cykl
obrotowy w przedsiębiorstwie jest dłuższy niż 1 rok, a następnie pozycje majątku
odtwarzane w zasadzie w jednym cyklu, czyli aktywa obrotowe. Aktywa przedsiębiorstwa
mogą być finansowane z różnych źródeł. W bilansie wyodrębnia się dwie ich grupy:
- kapitały własne,
- zobowiązania.
Źródła finansowania aktywów nazywane w bilansie PASYWAMI występują jedynie w ujęciu
wartościowym. Wszystkie pasywa muszą znajdować odbicie w aktywach, toteż globalne
sumy aktywów i pasywów są zawsze równe. Po stronie pasywów wykazuje się poszczególne
pozycje wg zapadalności (pilności ich zwrotu). Najpierw podaje się więc kapitały własne,
potem rezerwy i zobowiązania długoterminowe z terminem płatności przekraczającym 1 rok,
a następnie zobowiązania krótkoterminowe.
Kapitał własny obrazujący udział właścicieli przedsiębiorstwa w aktywach; wartościowo jest
on równy aktywom netto, które ustala się przez odjęcie od aktywów ogółem zobowiązań i
rezerw na zobowiązania.
Na kapitał własny składa się:
- kapitał (fundusz podstawowy)
- kapitał (fundusz zapasowy)
8
-
kapitał (fundusz z aktualizacji wyceny)
pozostałe kapitały (fundusze rezerwowe)
zysk (strata) z lat ubiegłych
zysk (strata) netto.
Kapitałem podstawowym dla poszczególnych spółek handlowych jest:
- kapitał zakładowy spółek akcyjnych
- kapitał zakładowy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością
- kapitał spółek – wkłady wspólników w spółkach osobowych jawnej, partnerskiej,
komandytowej, a w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej również kapitał
zakładowy.
Kapitał zapasowy jest tworzony:
- z nadwyżki ceny emisyjnej nad wartością nominalną akcji lub udziałów
- z dopłat akcjonariuszy w zamian za przyznanie szczególnych uprawnień ich akcjom
- z dopłat wspólników w spółce z o.o. przewidzianych w umowie spółki
- z zysku netto w sposób obligatoryjny (w spółkach akcyjnych 8% zysku netto, aż do
uzyskania kapitału w wysokości 1/3 poziomu kapitału zakładowego) bądź dobrowolny
- z kapitałów rezerwowych
- w wyniku rozliczenia kapitału z aktualizacji wyceny środków trwałych, w przypadku
ich zbycia
- poprzez obniżenie kapitału zakładowego spółek zakładowych
W pasywach jednostki (w kapitale własnym) niektóre kategorie mogą przyjmować wartość
ujemną. Są to:
- należne kwoty na kapitał podstawowy
- udziały (akcje własne)
- kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
- strata z lat ubiegłych
- strata netto
- odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego
ZOBOWIĄZANIA – przez które rozumie się wynikające z przeszłych zdarzeń obowiązki
wykonania przez jednostkę określonych świadczeń; obowiązki te powstają na mocy prawa
lub zwyczaju i są określone co do kwoty wierzyciela i terminu wymagalności. Powstają także
w wyniku zdarzeń jako efekt normalnej praktyki gospodarczej zwyczajów dobrych stosunków
gospodarczych, choć ich kwota lub termin wymagalności mogą być określone tylko droga
wiarygodnego szacunku. Do grupy takich zobowiązań zalicza się rezerwy i bierne rozliczenia
międzyokresowe kosztów oraz przychodów.
Zobowiązania i rezerwy definiują:
- rezerwy na zobowiązania,
- zobowiązania długoterminowe,
- zobowiązania krótkoterminowe,
- rozliczenia międzyokresowe.
9
REZERWY – są to zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne ale
istnieje możliwość wiarygodnego oszacowania tej kwoty.
Rezerwy tworzy się na:
- zobowiązania z tytułu odroczonego podatku dochodowego w wysokości kwoty tego
podatku wymagającej w przyszłości zapłaty w związku z występowaniem różnic
przejściowych w początkowej i bilansowej wartości aktywów i zobowiązań
- straty z tytułu operacji gospodarczych w toku np. udzielonych gwarancji, poręczeń
itp.
- przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją
- zobowiązania wynikające z zawartych umów i poręczeń z pracownikami np.
świadczenia emerytalne, nagrody jubileuszowe.
ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE – obejmują wszystkie zobowiązani przedsiębiorstw z
tytułu umów cywilno – prawnych i publiczno – prawnych, których termin płatności w całości
przypada później niż w roku następnym po dniu bilansowym.
Zobowiązania ujęte są w dwóch grupach:
- wobec jednostek powiązanych
- wobec jednostek pozostałych dotyczą:
a) kredytów i pożyczek bez względu na cel ich zaciągnięcia
b) emisji dłużnych papierów wartościowych
c) innych zobowiązań finansowych np. instrumentów pochodnych
d) innych zobowiązań niefinansowych.
ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE – obejmują wszystkie długi przedsiębiorstwa do
zapłaty najpóźniej do ostatniego dnia roku następującego po dniu bilansowym. Są to długi:
- wobec jednostek powiązanych,
- wobec pozostałych jednostek,
- fundusze specjalne.
Długi wobec pozostałych jednostek dotyczą:
- kredyty i pożyczki,
- zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych,
- inne zobowiązania finansowe,
- zobowiązania z tytułu dostaw i usług z podziałem na wymagalne do 12 miesięcy i
powyżej 12 miesięcy
- zobowiązania wekslowe
- zobowiązania krótkoterminowe z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych
świadczeń,
- zobowiązania z tytułu wynagrodzeń,
- inne zobowiązania krótkoterminowe.
ANALIZA BILANSU PRZEDSIĘBIORSTWA obejmuje dwa etapy:
- wstępną analizę bilansu,
- wskaźnikową analizę bilansu, która stanowi rozwinięcie analizy wstępnej i oparta jest
na badaniu wzajemnych relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi elementami
aktywów i pasywów.
10
Analiza wstępna sprawozdań finansowych jest początkowym oceny kondycji finansowej
przedsiębiorstwa. Jej celem jest:
- ustalenie obszarów, które należy poddać bardziej szczegółowej analizie, aby wyjaśnić
istotę zaobserwowanych zjawisk i ich wpływ na funkcjonowanie firmy,
- sformułowanie wstępnych wniosków, których weryfikacja powinna być poparta
dalszym procesem analitycznym.
Istotą wstępnej analizy jest:
- odnalezienie powiązań pomiędzy różnymi pozycjami zbadanych sprawozdań,
- ustalenie mniej lub bardziej znaczących pozycji finansowych,
- dokonanie oceny wzrostów lub spadków wielkości liczbowych ujętych w
sprawozdaniach finansowych.
Wstępna ocena, tzw. czytanie sprawozdań polega na dokonaniu:
- analizy poziomej (porównawczej),
- analizy pionowej (procentowej, strukturalnej).
Wstępna analiza bilansu przedsiębiorstwa obejmuje:
- analizę poziomą, czyli badanie dynamiki sumy bilansowej oraz ważniejszych pozycji
aktywów i pasywów,
- analizę pionową, czyli badanie struktury aktywów i pasywów oraz wewnętrznej
struktury wybranych pozycji bilansowych,
- analizę pionowo – poziomą, sprowadzającą się do badania struktury kapitałowo –
majątkowej.
ANALIZA POZIOMA BILANSU
Badanie dynamiki sumy bilansowej oraz poszczególnych pozycji majątku przedsiębiorstwa i
źródeł jego pokrycia pozwala na ustalenie kierunków jego rozwoju oraz stopnia wzrostu
kapitałów finansujących ten rozwój.
Zróżnicowanie tempa zmian poszczególnych elementów aktywów i pasywów bilansu
prowadzi do zmian ich struktury.
Analiza dynamiki badanej wielkości bilansowej może obejmować:
- ZMIANĘ STANU (absolutną) bezwzględną stanowiącą różnicę pomiędzy poziomami
badanego zjawiska w okresach: badanym i podstawowym. Różnica ta wskazuje o ile
zmienił się (zwiększył, zmniejszył) poziom badanego zjawiska w okresie badanym w
porównaniu do wielkości bazowej.
- TEMPO ZMIAN (zmianę względną) którą określa stosunek zmiany bezwzględnej
(zmiany stanu) do poziomu badanego zjawiska w okresie bazowym. Tempo zmian
pokazuje ile razy przyrost absolutny badanego zjawiska jest wyższy lub niższy od
poziomu tego zjawiska w okresie podstawowym. Najczęściej wyraża się go w
procentach.
- WSKAŹNIK DYNAMIKI, który jest relacją poziomu zjawiska w okresie badanym do
poziomu tego zjawiska w okresie bazowym.
Dynamika i tempo zmian mogą być obliczone w relacji do:
11
-
stałej bazy porównań; badaną wielkość porównuje się z wielkością jednego
przyjętego do porównań okresu,
zmiennej bazy porównań; badana wielkość porównuje się zawsze do wielkości z
okresu poprzedniego
Badanie w czasie określonej wielkości ekonomicznej pozwala na ustalenie siły i kierunków jej
zmian. Jednak w praktyce jednoznaczna interpretacja uzyskanych wyników może być trudna,
zwłaszcza gdy występują duże wahania w czasie badania wielkości te przyjmują wartości
ujemne. Przy interpretacji dynamiki wzrostu badanej relacji ekonomicznej należy wziąć pod
uwagę:
- fazę cyklu koniunkturalnego,
- specyfikę danej klasy działalności gospodarczej (np. gałęzie wektorowe, schyłkowe),
- zmiany badanej wielkości i konkurentów (analiza przestrzenna),
- fazę rozwoju przedsiębiorstwa.
ANALIZA PIONOWA BILANSU – BADANIE STRUKTURY MAJĄTKU I KAPITAŁÓW
Struktura bilansu dostarcza cennych informacji na temat sytuacji finansowej
przedsiębiorstwa.
Analizę pionową można rozpatrywać w wersji:
- ogólnej,
- szczegółowej.
Analiza pionowa w wersji ogólnej polega na procentowym ustaleniu udziału poszczególnych
pozycji
- bilansu w sumie bilansowej,
- rachunku zysku i strat wielkości przychodów ze sprzedaży
W badaniu struktury aktywów podstawowe znaczenie maja wskaźniki wyposażenia
przedsiębiorstwa w określone środki gospodarcze. Najistotniejsze z nich to wskaźniki
wyposażenia przedsiębiorstwa w trwałe i obrotowe składniki aktywów. Udział aktywów
trwałych w aktywach ogółem zależy od:
- specyfiki branży,
- stosowanych w niej technologii,
- struktury asortymentowej produkcji.
Im wyższy jest udział aktywów trwałych w aktywach ogółem tym większe są koszty stałe
związane z ich utrzymaniem, większe ryzyko zmiany cen długoterminowych aktywów
finansowych.
Strukturę aktywów przedsiębiorstwa można poszerzyć o badanie bardziej szczegółowe,
dotyczące struktury wewnętrznej poszczególnych elementów majątku w tych dwóch
grupach aktywów.
ZJAZD 4
Ogólną pionową strukturę źródeł finansowania majątku przedsiębiorstwa można ustalić
posługując się:
- wskaźnikami wyposażenia przedsiębiorstwa w kapitał własny
12
-
wskaźnikami obciążenia przedsiębiorstwa zobowiązaniami długoterminowymi
Udział zobowiązań w strukturze źródeł finansowania ukazuje stopień obciążenia
przedsiębiorstwa kosztami korzystania z tych źródeł. Wysoki udział kapitałów własnych w
pasywach ogółem zapewnia przedsiębiorstwu suwerenność wobec otoczenia i stabilność...
zapewnia w rzeczywisto... wypłacal...
Analiza pionowa w wersji szczegółowej polega na procentowym ustaleniu udziału
poszczególnych pozycji bilansu w innej pozycji niż suma bilansowa.
Wersja szczegółowa jest stosowana gdy:
- analizowany jest wybrany składnik bilansu np. zobowiązania krótkoterminowe, zaś
inne pozycje są pomijane
- dana pozycja ma bardzo małą wartość trudną do wyrazistej interpretacji przy analizie
ogólnej
- zależy nam na analizie struktury wybranych pozycji
Strukturę aktywów przedsiębiorstwa można poszerzyć o badanie bardziej szczegółowe,
dotyczące struktury wewnętrznej poszczególnych elementów majątku w tych dwóch
grupach aktywów.
ANALIZA KAPITAŁU OBROTOWEGO
Dla każdego przedsiębiorstwa funkcjonującego na rynku najważniejszym celem w
horyzoncie krótkoterminowym jest utrzymanie płynności płatniczej. Zdolność do
terminowego regulowania bieżących zobowiązań w dużym stopniu zdeterminowana jest
wielkością i strukturą kapitału obrotowego.
Można spotkać się z dwoma pojęciami kapitału obrotowego:
- kapitałem obrotowym brutto,
- kapitałem obrotowym netto (KON)
Kapitał obrotowy brutto to łączna wartość składników majątku obrotowego firmy wykazana
w aktywach jej bilansu.
Kapitałem obrotowym netto (inaczej kapitałem pracującym – Working Capital) będzie w
ujęciu bilansowym (księgowym) różnica pomiędzy aktywami obrotowymi (AO) a bieżącymi
zobowiązaniami (ZK).
KON = AO – ZK
W ujęciu finansowym (kapitałowym) kapitał obrotowy netto to różnica pomiędzy kapitałem
stałym (Ks) i aktywami trwałymi (AT).
KON = Ks – AT = (Kapitał własny + Kapitał obcy długoterminowy) – AT
Bilans analityczny przedsiębiorstwa – tutaj taki wykres
13
Zadaniem kapitału obrotowego jest zmniejszenie ryzyka:
- wynikającego z unieruchomienia części środków obrotowych (zapasów, należności)
- wynikającego ze strat związanych z tymi środkami, np. z trudnością sprzedaży.
Stanowi on pewnego rodzaju bufor bezpieczeństwa ułatwiający przedsiębiorstwu
zachowanie płynności finansowej.
Odpowiednie zarządzanie kapitałem obrotowym będzie prowadzić do wzrostu sprawności
działania, który będzie wynikiem zoptymalizowania wielkości i struktury aktywów bieżących,
ukształtowania najbardziej korzystnej struktury źródeł finansowania, a tym samym wzrostu
dochodowości i konkurencyjności przedsiębiorstwa.
Zbyt niski poziom kapitału obrotowego podnosi ryzyko utraty płynności płatniczej, zaś zbyt
wysoki może być przyczyną powstawania nieuzasadnionych kosztów pozyskania źródeł
finansowania aktywów obrotowych.
Im wyższy poziom kapitału obrotowego netto, tym większa jest płynność płatnicza
przedsiębiorstwa.
Kapitał obrotowy netto może osiągnąć poziom:
- dodatni,
- zerowy,
- ujemny.
wykres - Dodatni poziom kapitału obrotowego netto oznacza...
wykres – zerowy
wykres – ujemny poziom
Wskaźniki wykorzystujące KON
- KON / aktywa ogółem
- KON / aktywa bieżące
- KON / (zapasy + należności)
- KON / inwestycje krótkoterminowe
- KON / przychody ze sprzedaży
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
jest obok bilansu jednym z najważniejszych elementów sprawozdania finansowego
sporządzonym przez wszystkie przedsiębiorstwa.
Rachunek zysków i strat jest rodzajem filmu, który w miarę upływu czasu i realizacji
działalności gospodarczej rejestruje tworzenie się wyniku finansowego (zysku bądź straty)
przedsiębiorstwa.
Zawiera on wielkości strumieniowe systematyzując wszystkie przychody i odpowiadające im
koszty w grupy i pozwalając na ustalenie wyników cząstkowych z poszczególnych rodzajów
działalności. Rachunek ten pozwala więc na ustalenie struktury wyniku finansowego.
14
Przedsiębiorstwo może sporządzać rachunek zysków i strat w wariancie:
- kalkulacyjnym,
- porównawczym.
W obu wariantach rachunek ten prezentuje się w układzie pionowym czyli „metodą
drabinkową”.
Metoda drabinkowa polega na umieszczeniu i odejmowaniu od przychodów netto ze
sprzedaży (produktów, towarów i materiałów) kosztów ich uzyskania oraz na umieszczaniu
pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, przychodów i kosztów finansowych oraz
strat i zysków nadzwyczajnych.
Rachunek ten obejmuje cztery poziomy:
- poziom operacyjny,
- poziom finansowy,
- poziom nadzwyczajny,
- poziom wstępnego podziału wyniku finansowego
Pierwszy poziom rachunku zysków i strat jest związany z:
- podstawową działalnością operacyjną przedsiębiorstwa, do realizacji której zostało
ono powołane; wynik finansowy na poziomie podstawowym pokazuje jaka jest
pozycja na rynku produktów wytwarzanych przez przedsiębiorstwo; znajdują w nim
odzwierciedlenie strategie kosztowe, produktowe, marketingowe itp.
- pozostałą działalnością operacyjną przedsiębiorstwa, w której ujmuje się przychody
pośrednio związane z działalnością operacyjną.
Drugi poziom rachunku zysków i strat obejmuje przychody i koszty z działalności finansowej
oraz inwestycji finansowych. Na poziomie finansowym odzwierciedlona jest więc strategia
zarządu dotycząca doboru źródeł finansowania oraz inwestycji finansowych.
Trzeci poziom rachunku zysków i strat pokazuje skutki finansowe tzw. zdarzeń
nadzwyczajnych, czyli trudnych do przewidzenia, pozostających poza kontrolą jednostki.
Ostatni poziom rachunku zysków i strat prezentuje wstępny podział wyniku finansowego
przedsiębiorstwa na część przynależną budżetowi, zarówno w roku bieżącym jak i odroczoną,
oraz część pozostającą w przedsiębiorstwie do podziału. Wstępny podział wyniku
finansowego jest efektem strategii podatkowej prowadzonej przez zarząd.
Koszty podstawowej działalności przedsiębiorstwa mogą być ujęte w układzie kalkulacyjnym
lub rodzajowym.
W układzie kalkulacyjnym zestawia się wprost: przychody danego okresu sprawozdawczego z
kosztami współmiernymi do tych przychodów.
Koszty te ujmuje się w trzy grupy:
- koszty wytworzenia sprzedanych produktów,
- koszty sprzedaży,
- koszty ogólnego ..rządu.
15
W porównawczym rachunku zysków i strat przychody są korygowane o zmianę stanu
produktów, a poniesione koszty zaprezentowane są w układzie rodzajowym.
Koszty rodzajowe grupowane są według rodzaju zużytego zasoby bez względu na miejsce
powstawania i przedmiot odniesienia.
Obejmują one następujące pozycje kosztowe:
I.
Amortyzacja
II.
Zużycie materiałów i energii
III.
Usługi obce
IV.
Podatki i opłaty
V.
Wynagrodzenia
VI.
Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
W wariancie kalkulacyjnym ustala się zysk ze sprzedaży brutto a dopiero później zysk ze
sprzedaży.
W wariancie porównawczym pierwszym poziomem wyniku jest od razu zysk ze sprzedaży.
Pozostałę segmenty rachunku zysków i strat są identyczne w obu wariantach.
Zarówno wariant kalkulacyjny jak i porównawczy prowadzą do wyznaczenia tej samej kwoty
wyniku finansowego.
Struktura wyniku finansowego:
- wynik brutto ze sprzedaży
- wynik ze sprzedaży
- wynik z działalności operacyjnej
- wynik z działalności gospodarczej
- wynik brutto
- wynik netto
Wskaźniki
Dynamika i struktura przychodów
Dynamika i struktura kosztów
Dynamika przy stałej bazie
STRUKTURA WYNIKU FINANSOWEGO – wskaźniki
1) relacja zysku z działalności operacyjnej do zysku ze sprzedały
16