raport 2011-2012 - Biuletyn Informacji Publicznej Starostwo
advertisement
OŚ.602.3.2013 Raport z realizacji „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Przeworskiego” za lata 2011-2012 Wykonujący: Zarząd Powiatu Przeworskiego Opracowanie: Starostwo Powiatowe w Przeworsku Referat Ochrony Środowiska i Gospodarki Nieruchomościami Przeworsk, listopad 2013 r. Spis treści: 1. WPROWADZENIE …………….……………………………………………………………………........3 1.1. Podstawa prawna ……………………………………………………………………...........3 1.2. Przedmiot raportu ………………………………………………………………………………………3 1.3. Cel i zakres opracowania …..……………..…………………………………………………………3 1.4. Materiały źródłowe …………………………………………………………………...................3 2. OCENA NAJWAŻNIEJSZYCH UWARUNKOWAŃ REALIZACJI PROGRAMU………………..4 2.1. Informacje ogólne ……………………………………………………………………………………….4 2.2. Informacje ogólne o stanie środowiska oraz tendencje zmian stanu środowiska ..4 2.2.1. Ochrona wód i kształtowanie stosunków wodnych ………………………………………4 2.2.2. Gospodarka odpadami ……..……………………………………………………….................7 2.2.3. Ochrona przed hałasem …….………………………………………………………................8 2.2.4. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym ……..……………………..10 2.2.5. Przeciwdziałanie poważnym awariom …………………………………………………………10 2.2.6. Ochrona powietrza atmosferycznego ………………………………………………...........10 2.2.7. Ochrona przyrody ….…..……………………………………………………………………………11 2.2.8. Lasy ……………………………………………………………………………………………………….14 2.2.9. Ochrona gleb …..………………………………………………………………………………………15 2.2.10. Edukacja ekologiczna ……………………………………………………………………..……….15 2.3. Analiza wydatków inwestycyjnych i nieinwestycyjnych poniesionych na ochronę środowiska ………………………………………………………………………………………..……..15 3. OCENA WDRAŻANIA I REALIZACJI PROGRAMU ……………………….........................16 3.1. Ocena realizacji przyjętych strategicznych celów ekologicznych ………….............16 3.2.Ocena przyjętych w programie mierników realizacji celów ekologicznych i skutków realizacji programu……………………………………………………………………..................17 3.3. Ocena przyjętych w programie celów ekologicznych……………………………………….17 3.4. Ocena instrumentów realizacji programu……………………………………………………….18 3.5. Ocena realizacji przyjętych w programie działań ……………………………………………19 3.6. Monitoring skutków realizacji programu ……………………………………………………….19 4. WNIOSKI ……………………………………………………………………….............................19 5.OCENA STOPNIA ROZBIEŻNOŚCI POMIĘDZY PRZYJĘTYMI CELAMI …………………. ………………..20 5.1. Przyczyny rozbieżności pomiędzy przyjętym programem…………………………….....21 5.2. Propozycje zmian w obowiązującym programie ochrony środowiska …………….21 6. PODSUMOWANIE ……………………………………………………………………………………….21 2 1. WPROWADZENIE 1.1. Podstawa prawna Opracowanie Raport z realizacji „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Przeworskiego” zostało sporządzone na podstawie art.18 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz.1232), w myśl którego Zarząd Powiatu co 2 lata sporządza raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska i przedstawia go Radzie Powiatu. 1.2. Przedmiot raportu Przedmiotem niniejszego Raportu jest Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Przeworskiego, przyjęty uchwałą Rady Powiatu Przeworskiego w dniu 3 czerwca 2004 r., Nr XVI/110/04. Program ten jest dokumentem, który służy jako narzędzie realizacji polityki ekologicznej Państwa na terenie powiatu przeworskiego, uwzględniając w szczególności: 1) cele ekologiczne; 2) priorytety ekologiczne; 3) rodzaj i harmonogram działań proekologicznych; 4) środki niezbędne do osiągnięcia założonych celów, w tym mechanizmy prawno – ekonomiczne i środki finansowe dla działań, realizowanych dla osiągnięcia celów. W Programie wymieniono priorytety realizacji określonych celów w obrębie określonych pól strategicznych, określonych pod względem ważności dla realizacji Programu według następującej kolejności: 1) ochrona i poprawa jakości środowiska, 2) racjonalne użytkowanie zasobów środowiska, 3) edukacja ekologiczna, dostęp do informacji i poszerzanie dialogu społecznego. W 2013 r. Zarząd Powiatu Przeworskiego przystąpił do wykonania nowego „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Przeworskiego”. 1.3. Cel i zakres opracowania Art.18 ust.2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 r. poz.1232) nie określa wymagań dotyczących zakresu i formy raportu z realizacji powiatowego programu ochrony środowiska. Przyjęto, że głównym celem opracowania jest kolejna ocena realizacji wdrażania przyjętych w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Przeworskiego (POŚ) priorytetów i celów ekologicznych oraz działań na rzecz ich realizacji, w kontekście stanu środowiska faktycznego i prawnego. W Raporcie dokonano oceny najważniejszych uwarunkowań realizacji Programu takich jak: aktualny stan środowiska, stopień zmian w nim zachodzących, wydatki finansowe poniesione na ochronę środowiska i możliwości finansowania inwestycji w tym zakresie. Ocena Programu dokonywana jest w cyklu dwuletnim obejmuje lata 2011 – 2012. 1.4. Materiały źródłowe Raport wykonany został na podstawie publikowanych danych statystycznych i danych o stanie środowiska. Dane zawarte w niniejszym Raporcie pochodzą między innymi z: • danych publikowanych przez GUS w Warszawie, • danych publikowanych przez Urząd Statystyczny w Rzeszowie, • danych, informacji, opracowań, raportów Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Rzeszowie, oraz ze strony internetowej www.wios.rzeszow.pl, • danych udostępnionych przez Urząd Marszałkowski, • informacji pochodzących z Nadleśnictwa w Sieniawie i w Kańczudze, • informacji przekazanych przez Podkarpacki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie, • informacji przekazanych przez Powiatowy Zarząd Dróg w Przeworsku, 3 • materiałów archiwalnych i własnych Starostwa Powiatowego w Przeworsku, • informacji przekazanych przez Urząd Gminy w Adamówce, Urząd Gminy w Gaci, Urząd Gminy w Jaworniku Polskim, Urząd Miasta i Gminy w Kańczudze, Urząd Gminy w Przeworsku, Urząd Miasta Przeworska, Urząd Miasta i Gminy w Sieniawie, Urząd Gminy w Tryńczy, Urząd Gminy w Zarzeczu, • oficjalnych stron internetowych instytucji, między innymi www.podkarpackie.pl, www.uw.rzeszow.pl, www.wios.rzeszow.pl, www.mos.gov.pl, www.podkarpacie.straz.pl,. 2. OCENA NAJWAŻNIEJSZYCH UWARUNKOWAŃ REALIZACJI PROGRAMU 2.1. Informacje ogólne Powiat przeworski leży w północno – wschodniej części województwa podkarpackiego, w międzyrzeczu Wisłoka i Sanu. Powiat zajmuje powierzchnię 698 km². Pod względem administracyjnym powiat obejmuje jedną gminę miejską (miasto Przeworsk), dwie gminy miejsko - wiejskie (Kańczuga i Sieniawa) oraz sześć gmin wiejskich (Adamówka, Gać, Jawornik Polski, Przeworsk, Tryńcza i Zarzecze). Sieć komunikacyjną powiatu tworzą: a) układ drogowy, b) układ kolejowy. Sieć drogową powiatu tworzą drogi: krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Rys. 1. Lokalizacja Powiatu Przeworskiego. 2.2. Informacje ogólne o stanie środowiska oraz tendencje zmian stanu środowiska 2.2.1. Gospodarka wodno – ściekowa. Zgodnie z priorytetami Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000), kraje członkowskie UE są zobowiązane do podejmowania właściwych działań mających na celu zachowanie lub poprawę wód na obszarze dorzeczy, co jest możliwe dzięki przeprowadzeniu analizy głównych problemów gospodarki wodnej. Zasady gospodarowania wodami w Polsce zostały 4 określone w ustawie Prawo wodne. Zadania w zakresie planowania gospodarki wodnej na poziomie krajowym realizuje Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Zapotrzebowanie na wodę, w powiecie przeworskim, pokrywane jest głównie z zasobów wód podziemnych. Tabela.1 Wykaz najważniejszych ujęć komunalnych i przemysłowych. Lokalizacja ujęcia Studnie Rozbórz-Trojany 8 szt. w tym awaryjna 2 szt. 3 szt. w tym awaryjna 6 szt. 2 szt. 4 szt. 4 szt. w tym awaryjna 7 szt. 3 szt. w tym awaryjna 2 szt. w tym awaryjna 3 szt. 3 szt. 4 szt. 3 szt. 3 szt. 4 szt. 2 szt. Gniewczyna Tryniecka Ujęcie wody zakładu AXTONE, gm.Kańczuga Łopuszka Mała, Siedleczka gm. Kańczuga Dębów, g. Gać Urzejowice, g. Przeworsk Sieniawa Świętoniowa, gm. Przeworsk Rozbórz, gm. Przeworsk Krzeczowice, gm. Kańczuga Leżachów Dobra, gm. Sieniawa Krasne, gm. Adamówka Zarzecze Pigany, gm. Sieniawa Jawornik Polski Jagiełła Gorzyce, gm. Tryńcza Zasoby eksploatacyjne [m3/h] jedna 164 jedna 265 9,8 jedna 72 21,7 92 52,5 jedna 146,9 78 jedna 32 48 31,5 43 109 133 bd 47 Sukcesywnie wzrasta długość wykonywanych sieci kanalizacyjnych co jest korzystne ze względu na większą liczbę ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków. Tabela 2. Zaopatrzenie w sieć wodociągowa i kanalizacyjną (dane: US w Rzeszowie, 2011 r.) Gmina Długość czynnej sieci wodociągowej [km] Długość czynnej sieci kanalizacyjnej [km] Miasta Kańczuga Przeworsk Sieniawa 14,0 90,0 5,7 22,5 92,6 12,3 Adamówka Gać Jawornik Polski Kańczuga Przeworsk Sieniawa Tryńcza Zarzecze 74,4 46,9 9,7 42,9 73,4 4,8 120,3 151,9 66,1 97,1 76,7 99,9 221,2 67,0 173,1 86,9 Gminy wiejskie 5 Liczba oczyszczalni ścieków funkcjonujących na terenie powiatu nie uległa zmianie. Tabela 3 Wykaz oczyszczalni na terenie Powiatu. Lp Zarządzający 1 Urząd Gminy Adamówka Oczyszczalnia gminna 2 3 4 5 6 7 8 9 Gmina Adamówka Urząd Gminy Gać – Gać Oczyszczalnia Mikulice Oczyszczalnia ścieków Miasto w Przeworsku Przeworsk Komunalny Zakład Budżetowy Gminy Tryńcza. Oczyszczalnia w Tryńczy Zakład Komunalny Gminy Zarzecze. Oczyszczalnia ścieków w miejscowości Zarzecze Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. Zakład w Kańczudze. Oczyszczalnia ścieków w miejscowości Krzeczowice AXTONE Sp. z o.o. Oczyszczalnia ścieków w Kańczudze Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Sieniawie. Oczyszczalnia ścieków w miejscowości Sieniawa Oczyszczalnia ścieków w miejscowości Manasterz Tryńcza Rodzaj oczyszczalni Biologiczna/ Komunalna Biologiczna/ Komunalna biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów /ścieki komunalne, przemysłowe opadowe Biologiczna/ Komunalna Projektowana przepustowość (m3/dobę) Ilość ścieków oczyszczonyc h dam3/r 2012 325 128 450 103 6150 553 571 144 Odbiornik Zagorelnia Potok Markówka Rzeka Mleczka Rzeka Wisłok Zarzecze Biologiczna/ Komunalna 500 153 Kańczuga Biologiczna/ Komunalna 762 108 Kańczuga Biologiczna/ Komunalna 700 66 Sieniawa Biologiczna/ Komunalna 700 59 Jawornik Polski Biologiczna/ Komunalna 265 14 Mleczka Zarzecka Ciek naturalny bez nazwy (dopływ rzeki Mleczki) Mleczka Zachodnia Rzeka San Rzeka Mleczka Kańczucka Obszarami, na których mogą występować pogarszające jakość wód presje obszarowe ze źródeł rolniczych, są tereny użytkowane rolniczo, charakteryzujące się znaczącym zużyciem nawozów. Na terenie powiatu przeworskiego występuje duży odsetek terenów użytkowanych rolniczo. Badania i ocena jakości wód powierzchniowych wykonywane są w ramach systemu Państwowego monitoringu środowiska przez Inspekcję Ochrony Środowiska. Podstawą oceny stanu wód jest realizacja „Programu Państwowego monitoringu środowiska województwa podkarpackiego na lata 2010 -2012”. Szczegółowe zestawienia danych do 6 klasyfikacji i ocen stanu wód w punktach pomiarowo – kontrolnych oraz w jednolitych częściach wód powierzchniowych monitorowanych w latach 2010 – 2012 są udostępnione na stronie WIOŚ w Rzeszowie http://www.wios.rzeszow.pl. Do najważniejszych zadań gospodarki wodnej w powiecie przeworskim wskazać należy ochronę przed powodzią i suszą. Powodzie, które wystąpiły w latach 2011 – 2012 potwierdziły, że stan zabezpieczenia przed skutkami powodzi jest niezadowalający. Konieczne jest tworzenie systemów retencji wodnej (zbiorniki retencyjne, suche zbiorniki przeciwpowodziowe, poldery). Corocznie w okresie wiosennym i jesiennym dokonywany jest przegląd wałów przeciwpowodziowych rzeki San przez przedstawicieli Podkarpackiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie Oddział w Jarosławiu oraz jednostek samorządu. Ogólnie stan techniczny wałów przeciwpowodziowych w latach 2011 – 2012 był dobry, jednak wymagały one ciągłej konserwacji. Część terenów powiatu przeworskiego została zmeliorowana, gruntów ornych zdrenowanych jest 5041 ha, ogółem 2152 ha, nawodnionych 293 ha. Użytków zielonych zdrenowanych jest 2152 ha, nawodnionych 293 ha, ogółem 3627 ha, w tym zagospodarowanych trwale użytków zielonych 3337 ha. Ogółem zdrenowanych jest 9404 ha, długość rowów 421 478m. Utrzymanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych należy do zainteresowanych właścicieli gruntów, a jeżeli urządzenia te są objęte działalnością spółki wodnej – do tej spółki. Na terenie powiatu założono 10 Spółek Wodnych, w tym funkcjonujących prawidłowo spółek jest trzy. Powierzchnia zmeliorowanych gruntów objęta działalnością spółek wodnych to 6 832 ha. W 2011 roku zrealizowano projekt budowy systemu monitoringu i ostrzegania powodziowego na rzekach stwarzających zagrożenie powodziowe w powiecie przeworskim. Projekt systemu monitoringu powodziowego został zrealizowany wspólnie z biorącymi udział w zadaniu gminami tj. Gmina Jawornik Polski (rz. Mleczka), Gmina Zarzecze (rz. Mleczka), Gmina Przeworsk (rz. Mleczka), Miasto Przeworsk (rz. Mleczka), Gmina Tryńcza (rz. Wisłok), Miasto i Gmina Sieniawa (rz. San) oraz Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie. System tworzy jedenaście stacji pomiarowych zlokalizowanych w miejscowościach: -Hadle Kańczudzkie – rz. Mleczka, -Siedleczka – rz. Mleczka, -Łopuszka Wielka – potok Łopuszanka, -Urzejowice – rz. Mleczka, -Pełnatycze – rz. Mleczka Wschodnia, -Zarzecze – rz. Mleczka Wschodnia, -Żurawiczki – rz. Mleczka, -Przeworsk, ul. Żurawia – rz. Mleczka, -Gorliczyna – rz. Mleczka, -Tryńcza – rz. Wisłok, -Ubieszyn – rz. San. Stacje służą do monitorowania wysokości lustra wody w poszczególnych punktach pomiarowych i przesyłania wyników pomiarów do bazy systemu. System umożliwia każdemu ciągły dostęp do informacji hydrologicznych za pośrednictwem strony internetowej www.monitoring.powiatprzeworsk.pl. 2.2.2. Gospodarka odpadami Zmiana, w lipcu 2011 roku, do ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zmieniła dotychczasowy system gospodarowania odpadami komunalnymi. Nowy system zakłada, że gmina gospodaruje odpadami komunalnymi i odpowiada za ich odebranie i właściwe zagospodarowanie. Gminy musiały zorganizować system odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zarządzają nim. Przejęcie przez gminę 7 gospodarowania odpadami komunalnymi powinno uszczelnić cały system, a z czasem wyeliminować pojawiające się negatywne zjawiska takie jak „dzikie wysypiska śmieci”. 2.2.3. Ochrona przed hałasem Hałas jest jednym z najbardziej odczuwalnych zagrożeń środowiska. Badanie, ocenę i obserwację zmian stanu akustycznego środowiska dokonuje się w ramach Państwowego monitoringu środowiska. W 2012 r. w ramach monitoringu hałasu WIOŚ w Rzeszowie realizował zadania związane z emisją i oceną hałasu emitowanego przez źródła przemysłowe i komunikacyjne. Hałas emitowany w efekcie prowadzonej działalności gospodarczej obejmujący swoim zasięgiem obszary sąsiadujące bezpośrednio z obiektem to hałas przemysłowy. Na przestrzeni ostatnich lat działania organów ochrony środowiska i postęp techniczny skutecznie przyczyniają się do zmniejszenia uciążliwości hałasu pochodzącego od źródeł przemysłowych. Sejmik Województwa Podkarpackiego Uchwałą Nr XVII/284/12 z dnia 30 stycznia 2012 r. uchwalił „Program ochrony środowiska przed hałasem dla obszarów położonych w pobliżu głównych dróg w województwie podkarpackim o obciążeniu ruchem powyżej 6 milionów przejazdów rocznie”. W związku z przebiegającą przez powiat drogą krajową nr 4 programem jest objęty odcinek tej drogi Przeworsk (przejście). Rozpoczyna się on w pobliżu ulicy Stefana Batorego, a kończy na wschód od miasta. Tabela 4 Tereny zagrożone hałasem objęte zakresem Programu zlokalizowane w sąsiedztwie analizowanego odcinka drogi krajowej nr 4 Przeworsk (przejście). Orientacyjny kilometraż Od do 632+900 633+750 633+750 634+050 634+050 634+250 634+250 634+450 634+450 634+600 634+600 634+800 Zakres naruszeń dopuszczalnych wartości poziomu hałasu wyrażonego wskaźnikiem LDWN Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 65–70dB na całej długości odcinka. Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 70 – 75 dB na odcinku w rejoniekm 633+850. Pozostałe budynki zlokalizowane na tym odcinku w większej odległości od drogi znajdują się w zasięgach oddziaływania hałasu o poziomie przekraczającym wartości dopuszczalne. Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 55 – 60 dB na całej długości odcinka. Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 70 – 75 dB na całej długości odcinka. Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 70 – 75 dB na całej długości odcinka. W zasięgu oddziaływania poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 75 dB znajdują się dwa budynki dydaktyczne – szkoła i przedszkole. Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 70 – 75 dB na całej długości odcinka. 8 Nazwa gminy Priorytet Przeworsk gmina miejska Bardzo wysoki Przeworsk gmina miejska Średni Przeworsk gmina miejska Niski Przeworsk gmina miejska Wysoki Przeworsk gmina miejska Bardzo wysoki Przeworsk gmina miejska Średni 634+800 634+950 634+950 635+850 635+850 636+150 636+150 637+500 Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 70 – 75 dB na całej długości odcinka. Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 70 – 75 dB na całej długości odcinka. W zasięgu oddziaływania poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 75 dB w km 635+000 znajduje się budynek szkoły. Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 70 – 75 dB na całej długości odcinka. Pierwsza linia zabudowy znajduje się w strefie poziomu dźwięku określonego wskaźnikiem LDWN o wartości 60 – 65 dB na odcinku w rejonie km 636+350. Pozostałe budynki zlokalizowane na tym odcinku w większej odległości od drogi znajdują się w zasięgach oddziaływania hałasu o poziomie przekraczającym wartości dopuszczalne. Przeworsk gmina miejska Niski Przeworsk gmina miejska Bardzo wysoki Przeworsk gmina miejska Wysoki Przeworsk gmina miejska Niski Pierwszym i najważniejszym działaniem naprawczym w ramach strategii krótkookresowej, realizowanym zarówno dla odcinków o bardzo wysokim jak i niższych priorytetach, jest budowa autostrady A4. Będzie ona miała duży wpływ na stan klimatu akustycznego na analizowanych terenach. Zgodnie z planami GDDKiA inwestycja ta powinna być zakończona przed 2013 r. (czas trwania strategii krótkookresowej Programu). Autostrada A4, po wybudowaniu i oddaniu do eksploatacji, przejmie część ruchu (szczególnie ciężkiego i o charakterze tranzytowym) z istniejącej drogi krajowej. Z uwagi na fakt, że natężenie ruchu oraz udział procentowy pojazdów ciężkich w potoku ruchu są, obok prędkości pojazdów, najważniejszymi parametrami, które mają wpływ na stan klimatu akustycznego w sąsiedztwie dróg, należy spodziewać się znacznej poprawy warunków akustycznych na terenach zlokalizowanych w sąsiedztwie analizowanego odcinka drogi krajowej nr 4. Redukcja natężenia ruchu (w tym ruchu ciężkiego), wpłynie również pozytywnie na poprawę warunków bezpieczeństwa ruchu drogowego na przedmiotowym odcinku drogi, co jest wartością dodaną w aspekcie ochrony środowiska. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Rzeszowie ma w planach inwestycyjnych również budowę obwodnicy Przeworska o długości około 6.7 km. Realizacja tej inwestycji, podobnie jak autostrady A4, spowoduje odciążenie istniejącego w chwili obecnej odcinka drogi krajowej z ruchu ciężarowego i o charakterze tranzytowym. Inwestycja ta będzie miała zatem korzystny wpływ na klimat akustyczny dla terenów zlokalizowanych w centrum Przeworska. Po jej realizacji wskazane byłoby wykonanie przez Zarządcę drogi, oprócz analizy akustycznej dla obwodnicy, również przeglądów ekologicznych dla odcinków, które posiadają priorytet bardzo wysoki. W ramach tych opracowań będzie możliwość sprawdzenia w jakim stopniu warunki akustyczne w sąsiedztwie drogi uległy poprawie i czy konieczne jest podjęcie dodatkowych działań naprawczych. Jednostką odpowiedzialną za realizację zadań opisanych powyżej jest Zarządzający odcinkiem drogi krajowej nr 4 – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Rzeszowie. Skuteczność wszystkich zastosowanych i planowanych działań naprawczych zostanie oceniona na podstawie analizy wyników kolejnej edycji Map akustycznych dla dróg krajowych w 2012 r. Dodatkowo należy zwrócić szczególną uwagę na konieczność realizacji właściwego planowania przestrzennego w sąsiedztwie analizowanego 9 odcinka drogi. Należy to do obowiązków właściwych organów administracji publicznej. Przede wszystkim nie należy zezwalać na powstawanie nowych terenów podlegających ochronie akustycznej w strefie oddziaływania hałasu pochodzącego od ruchu pojazdów o poziomie większym niż dopuszczalny. 2.2.4. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym Pola elektromagnetyczne występujące w środowisku pochodzą ze źródeł naturalnych i sztucznych. Sztucznymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego są przede wszystkim obiekty elektroenergetyczne (linie i stacje elektroenergetyczne, elektrociepłownie) oraz obiekty radiokomunikacyjne (stacje nadawcze radiowe i telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowej). Monitoring poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku prowadzony jest przez Inspekcję Ochrony Środowiska. Badania oraz ocena poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dokonywana jest w ramach systemu Państwowego monitoringu środowiska. Podsumowując ocenę wyników badań monitoringowych PEM stwierdzono, że poziomy promieniowania elektromagnetycznego w środowisku na obszarze województwa podkarpackiego są dużo niższe od wartości dopuszczalnej. Szczegółowy wykaz obszarów województwa podkarpackiego, objętych monitoringiem poziomów pól elektromagnetycznych w 2012 r. oraz wyniki badań są dostępne na stronie internetowej WIOŚ pod adresem: http://www.wios.rzeszow.pl/pl/14,54,88,477/2/w_2012_roku.html. 2.2.5. Przeciwdziałanie poważnym awariom Na terenie powiatu przeworskiego potencjalny problem nadzwyczajnych zagrożeń środowiska wynikających z awarii przemysłowych nie występuje, ze względu na brak instalacji zakwalifikowanych do zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowych. Nie dotyczy to stacji paliw. 2.2.6. Ochrona powietrza atmosferycznego Głównym źródłem zanieczyszczeń do powietrza w powiecie przeworskim jest emisja z działalności przemysłowej, z sektora komunalno - bytowego oraz emisja komunikacyjna. Sektor komunalno – bytowy w głównej mierze jest odpowiedzialny za podwyższone stężenia pyłu zawieszonego i benzo(a)pirenu w sezonie zimowym. Stosowanie w gospodarstwach domowych niskosprawnych urządzeń i instalacji kotłowych, ich zły stan techniczny i nieprawidłowa eksploatacja oraz spalanie złej jakości paliw, a także odpadów komunalnych są głównym powodem tzw. niskiej emisji. Komunikacja wpływa na całoroczny poziom tlenków azotu, pyłu zawieszonego i benzenu. Szczególnie duże stężenia tych zanieczyszczeń występują na skrzyżowaniach oraz drogach o dużym natężeniu ruchu, biegnących przez obszary położone w zwartej zabudowie. Przyczyną zwiększonej emisji ze źródeł komunikacyjnych jest zły stan techniczny pojazdów, nieprawidłowa ich eksploatacja oraz korki uliczne. W 2011 r. i 2012 r. w województwie podkarpackim monitoring powietrza atmosferycznego prowadzony był przez WIOŚ w Rzeszowie na 12 stacjach pomiarowych. Badania obejmowały zanieczyszczenia, dla których Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska jest zobowiązany do dokonywania corocznej oceny jakości powietrza w regionie: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenki azotu, tlenek węgla, ozon, benzen, pył zawieszony PM10 i PM2.5, arsen, kadm, nikiel, ołów i benzo(a)piren. Na podstawie całorocznych serii pomiarowych ze stacji monitoringowych, wykonana została ocena zanieczyszczenia powietrza w województwie podkarpackim za rok 2012, w której stwierdzono, że: 1.zanieczyszczenia gazowe tj. dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek węgla, ozon i benzen (w kryterium ochrony zdrowia) oraz dwutlenek siarki, dwutlenek azotu i ozon (w kryterium ochrony roślin) osiągnęły na terenie województwa niskie wartości stężeń. Pozwoliło to na zakwalifikowanie stref z terenu województwa podkarpackiego pod 10 względem zanieczyszczenia powietrza, tymi substancjami, dla obu kryteriów do klasy A. W przypadku ozonu nie został dotrzymany poziom celu długookresowego. 2.od kilku lat w regionie utrzymuje się duże zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym PM10 mierzonym w kryterium ochrony zdrowia; strefy miasto Rzeszów i podkarpacka zaliczone zostały do klasy C; 3.przeprowadzone badania wykazały ponadnormatywne zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym PM2.5 na obszarze województwa podkarpackiego; strefy miasto Rzeszów i podkarpacka zaliczone zostały do klasy C; 4.dla metali w pyle PM10 (arsen, kadm, nikiel, ołów) wartości odniesienia zostały dotrzymane na obszarze całego województwa, pozwoliło to na zakwalifikowanie stref z terenu województwa podkarpackiego pod względem zanieczyszczenia powietrza, tymi substancjami, dla obu kryteriów do klasy A; 5.średnioroczne stężenia bezo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 przekroczyły wartość docelową we wszystkich punktach pomiarowych, co było podstawą do zaliczenia strefy miasto Rzeszów i podkarpacka do klasy C. Działania na rzecz ochrony powietrza w województwie związane są z dążeniem do zapewnienia jak najlepszej jakości powietrza. W 2012 r. Zarząd Województwa Podkarpackiego zlecił realizację, miedzy innymi, zadania polegającego na sporządzeniu ”Programu ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej” z uwagi na stwierdzone przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10, poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2.5 oraz poziomu docelowego benzo(a) pirenu w pyle PM10. W latach 2011-2012 zakończono, między innymi, następujące zadania: -„Przebudowa ciągu dróg na terenie powiatu przeworskiego i łańcuckiego obejmująca drogi: Przeworsk – Gać – Markowa (granica powiatu), Nowosielce – Dębów, Dębów – Wojciechówka, Albigowa – Husów – Rzeki”; -„Przebudowa ciągu dróg powiatowych Gniewczyna – Gorzyce, Gniewczyna – Świętoniowa, Grzęska – Świętoniowa”; -przebudowa ulic wraz z chodnikami w mieście Przeworsku – ul. Lubomirskich, ul. Dynowska, ul. Dworcowa, ul. I. Krasickiego, ul. Cukrowniana, ul. Głęboka, ul. M. Konopnickiej, ul. Piłsudskiego, ul. Tkacka, ul. Kasprowicza, ul. Wiejska, ul. Żurawia, ul. Czarnieckiego Boczna,; -remont dróg powiatowych Dobra – Cewków i Adamówka – Pawłowa – Cewków.; -remont nawierzchni drogi powiatowej Białoboki – Ostrów – Mikulice”, -„Zabezpieczenie osuwiska oraz odbudowa korpusu drogowego w ciągu drogi powiatowej Siedleczka – Pantalowice”; -remont drogi powiatowej Kolonia Polska (granica powiatu) – Adamówka, -odbudowa drogi powiatowej przez wieś Dobra, ulica Kościelna w Sieniawie, ulica Broniewskiego w Sieniawie, Hadle Szklarskie – Tarnawka, Hadle Szklarskie – Jawornik Polski, Jawornik Polski – Jawornik Przedmieście, Jawornik Polski – Zapady, -przebudowa drogi powiatowej Majdan Sieniawski – Pawłowa, Urzejowice – Krzeszowice – Siennów, Kańczuga – Krzeczowice, Dojazd do Stacji Kolejowej Krzeszowice, Piskorowie – Pigany – Sieniawa, ulica Kaściuszki w Sieniawie, Sieniawa – Gorzyce, Pantalowice – Rączyna. 2.2.7. Ochrona przyrody Obszary prawnie chronione przyrodniczo w Powiecie Przeworskim zajmują 31493,8 ha, co stanowi 45,1% powierzchni powiatu. Największą powierzchnię objętą ochroną zajmują obszary chronionego krajobrazu. Obejmują tereny atrakcyjne krajobrazowo o zróżnicowanych ekosystemach zapewniając zachowanie stanu równowagi ekologicznej w środowisku przyrodniczym. Na terenie powiatu występuje: Sieniawski Obszar Chronionego Krajobrazu zlokalizowany jest na terenie gmin: Jarosław, Wiązownica, Stary Dzików, Oleszyce, Adamówka, Sieniawa i Tryńcza oraz miasta 11 Sieniawa. Ogólna jego powierzchnia wynosi 52 408 ha. Założony w 1987 roku (uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej w Przemyślu, nr XX/148/87 z dnia 25.06.1987, utrzymany w mocy Obwieszczeniem Wojewody Przemyskiego z dnia 11.XII.1990 roku). Obszar ten został utworzony dla ochrony Lasów Sieniawskich, jednego z największych kompleksów leśnych w województwie, będącego częścią Puszczy Sandomierskiej. Na żyznych glebach części wschodniej występują lasy mieszane i bory nadające krajobrazowi niepowtarzalne piękno dzięki znacznej różnorodności form. Wiodącym gatunkiem w tym zbiorowisku jest sosna pospolita i dąb szypułkowy. W zachodniej części przeważa krajobraz kulturowy z doliną Sanu i Lubaczówki z bardzo ciekawą roślinnością. Występują tu synantropy północnoamerykańskie tj. aster amerykański i wirginijski. Na łąkach koło Sieniawy kosaciec syberyjski, goździk pyszny, goryczka wąskolistna i pełnik europejski. Fauna ma charakter wybitnie nizinny. Z ssaków można spotkać: łosia, borsuka, kunę leśną, orzesznicę;- z ptaków: gadożera, pszczołojada, kobuza, bociana czarnego, remiza; z płazów: ropuchę zieloną i paskówkę. Ciekawie reprezentuje się obszar pod względem ichtiologicznym. W rzekach występują: dziki karp, sazan, sandacz, sum, sumik karłowaty, wzdręga i ciernik. Przemysko - Dynowski Obszar Chronionego Krajobrazu obejmuje środkowo-zachodnią część województwa podkarpackiego o łącznej powierzchni 47346 ha. Występuje na terenie gmin: Pruchnik, Rokietnica, Roźwienica, Bircza, Dubiecko, Fredropol, Krasiczyn, Krzywcza, Przemyśl, Żurawica, Jawornik Polski i Dynów. obszar od północy stanowi otulinę Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego. Na terenie podgórskim, poprzecinanym licznymi rzeczkami i potokami, występują drzewostany bukowe i jodłowe oraz grądy. Lasy są pełne zwierzyny. Licznie występują tu m.in. jelenie, sarny i dziki. Do innych obszarów chronionych, mających istotną wartość ze względów przyrodniczych mają dwa rezerwaty przyrody o łącznej powierzchni 76,23 ha: Rezerwat Husówka położony jest na terenie wsi Lipnik, kilka kilometrów od Kańczugi. Obejmuje powierzchnię 72 ha. Utworzono go w roku 1995, aby chronić liczne naturalne stanowiska kłokoczki południowej. Rezerwat Lupa położony jest na terenie gminy Sieniawa, w pobliżu miejscowości Dobra o powierzchni 4,23 ha. Utworzy został w 1953 w dużym kompleksie leśnym. Wśród roślin runa na uwagę zasługują storczyki: kruszczyk szerokolistny i gnieźnik leśny. W powiecie znajduje się 77 pomników przyrody: 13 w gminie Adamówka; pomniki przyrody na terenie miasta Przeworska objęte uchwałą w 1994 roku; 2 w gminie Kańczuga; 21 w gminie Sieniawa; 41 w gminie Zarzecze. Są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno – pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów natury. Na terenie powiatu znajdują się fragmenty następujących obszarów włączonych do krajowej sieci ekologicznej ECONET – PL: krajowy obszar węzłowy Dolina Środkowego Sanu (symbol 25K) oraz krajowy obszar węzłowy Leżajski (symbol 24K). W obrębie powiatu znajduje się również dwa użytki ekologiczne o łącznej powierzchni 1,93 ha w gminie Adamówka: torfowisko w Majdanie Sieniawskim o powierzchni 1 ha, torfowisko w miejscowości Cieplice o powierzchni 0,93 ha. 12 Obszary chronione NATURA 2000 Na terenie powiatu zlokalizowane są cztery obszary zatwierdzone Decyzją Komisji Europejskiej w ramach ochrony sieci Natura 2000. Obszar Dolny San i Wisłok jest proponowany przez organizacje pozarządowe w ramach Shadow List w ramach Dyrektywy Siedliskowej. Tabela 5 Aktualne obszary chronione NATURA 2000 na terenie powiatu. Nazwa ostoi kod Powierzchnia ogólna [ha] Dolina Dolnego Sanu Nad Husowem Starodub w Pełkiniach Lasy Sieniawskie PLH180020 PLH180025 PLH180050 PLH180054 10176,6 3347,7 574,8 18015,4 Dolina Dolnego Sanu objęta jest Dyrektywą Siedliskową oraz Ptasią. Występuje na terenie gminy Sieniawa i Tryńcza. Dolina Dolnego Sanu (Kod obszaru:PLH180020) obejmuje powierzchnię 10176,6 ha w ramach Dyrektywy Siedliskowej. Obszar położony jest w Kotlinie Sandomierskiej na wysokości 140-225 m n.p.m. i obejmuje najbardziej cenne przyrodniczo fragmenty doliny dolnego Sanu na odcinku Jarosław - ujście. Dolina rzeki w stadium dojrzałym osiąga szerokość 7-15 km. Zasadniczymi elementami jej budowy są dwa poziomy terasowe holoceńskie oraz terasa plejstoceńska. W dolinie dominuje krajobraz rolniczy siedliska rolnicze zajmują ponad połowę powierzchni, jedną czwartą - siedliska łąkowe i zaroślowe, prawie jedną piątą - wody Sanu. Lasy iglaste, liściaste oraz obszary zantropogenizowane stanowią około 5%. Zidentyfikowano tu 14 typów siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Największe znaczenie mają: kompleks zbiorowisk przykorytowych (łęgi wierzbowe, ziołorośla i pionierska roślinność na piaszczystych odsypach i namuliskach). Istotną rolę w dolinie odgrywają także różnego typu ekstensywnie użytkowane łąki oraz liczne starorzecza z bogatą florą wodną. Na suchych łąkach i pastwiskach oraz na krawędziach erozyjnych występują ciekawe zbiorowiska kserotermiczne. Florę i faunę cechuje znaczne bogactwo, wykazano tu 19 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Występują tu istotne regionalnie populacje modraszka teleiusa, modraszka nausithousa, wydry i bolenia. W dolinie występują również takie gatunki roślin jak storczyk cuchnący, róża francuska, pięciornik skalny, powojnik prosty, kotewka orzech wodny oraz owad: modliszka zwyczajna. Obszar stanowi istotny korytarz ekologiczny w tym dla ichtiofauny. Wody rzeki San i jej dopływów są siedliskiem cennych gatunków ryb z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Dorzecze Sanu objęte jest krajowym programem restytucji ryb wędrownych (certy, troci wędrownej, łososia i jesiotra ostronosego). Dopływy Sanu prezentują walory potencjalnych tarlisk i siedlisk wędrownych ryb prądolubnych o znaczeniu europejskim. Lasy Sieniawskie (Kod obszaru:PLH180054) są największym kompleksem leśnym na terenie powiatu przeworskiego. Obejmuje gminy Adamówka i Sieniawa. Jako obszar specjalnej ochrony siedlisk zajmuje powierzchnie: 18015,4 ha. Obszar leży na wysokości 181-250 m n.p.m. Na żyznych glebach rosną lasy liściaste (12%), mieszane (66% powierzchni), spotyka się także bory (18%) oraz olsy. Obszar jest ważną ostoją populacji wilka liczącej 6-8 osobników, spokrewnionej genetycznie z watahami w Kotlinie Sandomierskiej, na Roztoczu oraz lasach wokół Horyńca. W obszarze stwierdzono obecność dwóch osiadłych watah (grup rodzinnych) wilków. Stanowi to 15% liczącej około 50 osobników populacji bytującej w kontynentalnej części województwa podkarpackiego, oraz 1% populacji krajowej tego gatunku. W obszarze występuje dość licznie bóbr (10-15 osobników) oraz wydra (około 40 osobników). Spośród nietoperzy obserwowano tu nocka rudego i borowca wielkiego. Ponadto stwierdzono tu pachnicę dębową - rzadki gatunek bezkręgowca. Występuje tu także około 158 gatunków ptaków, w tym 37 z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Między innymi stwierdzono tu gniazdującą populację bociana czarnego, trzmielojada, orlika krzykliwego, derkacza, puchacza, puszczyka uralskiego, dzięcioła 13 zielonosiwego, dzięcioła białoszyjego i muchołówki białoszyjej. Z roślin chronionych stwierdzono tu m.in. występowanie trzech storczyków: stoplamka plamistego, listery jajowatej oraz gnieźnika leśnego, dwóch gatunków widłaków: widłaka jałowcowatego i widłaka goździstego oraz przylaszczki pospolitej, wawrzynka wilczełyko i ciemiężycy zielonej. Starodub w Pełkiniach (Kod obszaru: PLH180050) obejmuje gminy Przeworsk i Tryńcza. Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000 jest specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 574,8 ha. Obszar leży na wysokości 180-185 m n.p.m. i obejmuje dobrze zachowany, zwarty kompleks bogatych florystycznie, cennych łąk (77% powierzchni obszaru) znajdujący się pomiędzy miejscowościami Pełkinie, Ujezna, Jagiełła i Rozbórz. Najcenniejsza jest liczna populacja (ponad 1000 osobników) staroduba łąkowego występująca przede wszystkim we wschodniej części obszaru. Siedliska rolnicze zajmują 22%. Nad Husowem (Kod obszaru:PLH180025) obejmuje specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 3347,7 ha. Obejmuje gminy Jawornik Polski i Kańczuga. Ostoja obejmuje fragment lasów, śródleśnych stawów i łąk. W podłożu występują utwory fliszu karpackiego i gleby brunatne. Lasy zajmują ponad 95% powierzchni, w tym lasy iglaste 2%, lasy liściaste 55%, a lasy mieszane 42%. Siedliska rolnicze zajmują tylko 1%. W obszarze kontynentalnym niewiele jest tak dobrze zachowanych żyznych buczyn karpackich i tak dobrze zachowanych grądów, z ponad 20 gatunkami roślin chronionych. W obszarze stwierdzono występowanie jednego z krańcowych stanowisk kłokoczki południowej, przy północnej granicy zasięgu tego gatunku. Fragmenty łąk przylegające do lasu są miejscem występowania 3 gatunków motyli z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Ponadto na tym obszarze stwierdzono obecność chrząszczy (biegacz urozmaicony i zgniotek cynobrowy) oraz płazów (kumaka górskiego i traszki karpackiej i traszki grzebieniastej) z tego samego załącznika. Dolny San i Wisłok [Obszar proponowany przez organizacje pozarządowe w ramach Shadow List] (Kod obszaru: pltmp211) obejmuje obszary specjalnej ochrony siedliskowej o powierzchni 1192,8 ha. Obszar położony na wysokości 193 – 390 m n.p.m. obejmuje rzekę San na odcinku od Jarosławia do jej ujścia do Wisły oraz rzekę Wisłok od Rzeszowa do jej ujścia do Sanu. San charakteryzują znaczne wahania poziomu wody - nawet 7 m, a przeciętna szerokość koryta wynosi ok. 150 m, a jego średnia głębokość sięga 1-1,5 m. Dno Sanu na odcinku początkowym ma charakter kamienisty z naturalnymi progami skalnymi, następnie zmienia się na piaszczysty a nawet gliniasty. Brzegi rzeki są na przemian zarośnięte i odsłonięte. Często pola uprawne oraz użytki zielone dochodzą do koryta. Stwierdzono tu występowanie 31 gatunków ryb, w tym pięć gatunków chronionych. San uznany jest za najważniejsze miejsce tarliskowe ryb wędrownych w karpackiej części dorzecza Wisły. Zlewnia Sanu poniżej zapory zbiornika w Myczkowcach objęta jest krajowym programem restytucji łososia atlantyckiego, troci wędrownej i certy. Wisłok na odcinku ostoi wpływa z obszarów górzystych na równinę podkarpacką z rozległymi podmokłymi łąkami i gęstą siecią cieków, w tym rowów melioracyjnych. Z gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej stwierdzono tu występowanie wielu gatunków ryb, takich jak: minog strumieniowy, głowacz białopłetwy, piskorz, różanka, boleń, kiełb białopłetwy, łosoś atlantycki, koza złotawa, kiełb Kesslera. Jest to miejsce występowania także innych, ważnych gatunków ryb: brzana, brzana peloponeska, piekielnica, świnka, głowacz pręgopłetwy, lipień, certa, sum europejski. 2.2.8. Lasy Wielkość powierzchni leśnej wynosiła w 2002 r. 15 849,3 ha i w okresie do dnia 31.12.2012 r. wzrosła do 16 969 ha. Zwiększenie powierzchni leśnej nastąpiło w sektorze lasów prywatnych i jest głównie skutkiem przyznawanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa korzystnych dotacji do zalesień gruntów finansowanych ze środków Unii Europejskiej. Przewidywany jest dalszy wzrost powierzchni leśnej. 14 2.2.9. Ochrona gleb Środowisko glebowe na terenie powiatu jest zróżnicowane, wynika to w dużej mierze z różnorodności podłoża geologicznego oraz różnorodności topograficznej związanej z nachyleniami i wysokością powierzchni terenu. Prowadzenie monitoringu jakości gleby i ziemi wynika z ustawy Prawo ochrony środowiska a obowiązek wykonywania okresowych badań gleby i ziemi należy do zadań starosty. Sukcesywnie zmniejsza się powierzchnia gruntów zdewastowanych i zdegradowanych. W ramach wspomagania systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska związanych z powierzchnią ziemi w latach 2011-2012 Powiat Przeworski przeznaczył kwotę 11000 zł na dofinansowanie badań gleb w zakresie kwasowości oraz na zawartość fosforu, potasu i magnezu. Z wyników badań monitoringowych zakwaszenia i zasobności gleby współfinansowanych ze środków budżetu Powiatu Przeworskiego, korzystają rolnicy z terenu powiatu przeworskiego, wykorzystując je w praktyce do ustalenia dawek nawozów pod uprawiane rośliny. 2.2.10. Edukacja ekologiczna W myśl obowiązującej ustawy Prawo ochrony środowiska problematykę ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju uwzględnia się w podstawach programowych kształcenia ogólnego dla wszystkich typów szkół. Sukcesywnie rozrasta się działalność związana z edukacją ekologiczną, dzięki wielu akcjom ogólnopolskim i lokalnym wzrasta świadomość społeczna z zakresu ochrony środowiska. 2.3. Analiza wydatków inwestycyjnych i nieinwestycyjnych poniesionych na ochronę środowiska Analiza wydatków na ochronę środowiska, wykonana została w oparciu o sprawozdania z gospodarowania dochodami budżetu powiatu pochodzącymi z opłat i kar środowiskowych przeznaczonymi na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej za rok 2011 i 2012. Tabela.6 Gospodarowanie środkami na ochronę środowiska Wyszczególnienie Kwota w złotych 2011 2012 Wpływy ogółem 71292 116543 Wydatki ogółem 77368 133056 Wydatki na gospodarkę ściekową i ochronę wód 54416 16 Wydatki na ochronę powietrza atmosferycznego i klimatu 3395 112659 Wydatki na gospodarkę odpadami 0 0 Wydatki na pozostałe dziedziny 14860 20381 Inne wydatki 4697 0 Analiza struktury wydatków wykazała, że największe wydatki na ochronę środowiska dotyczyły: Pola strategicznego nr 1: Ochrona i poprawa jakości środowiska w obrębie strategicznych celów ekologicznych: 1)ochrona przed klęskami żywiołowymi i minimalizowanie ich skutków, 2)ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej, 3)ograniczenie zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu Pola strategicznego nr 2: Racjonalne użytkowanie zasobów środowiska oraz pola strategicznego nr 3: Edukacja ekologiczna, dostęp do informacji i poszerzanie dialogu społecznego. 15 3. OCENA WDRAŻANIA I REALIZACJI PROGRAMU 3.1. Ocena realizacji przyjętych strategicznych celów ekologicznych W 2013 r. Zarząd Powiatu Przeworskiego przystąpił do wykonania nowego „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Przeworskiego”. Założone cele ekologiczne zostaną zweryfikowane w nowym Programie. Pole strategiczne Nr 1: „Ochrona i poprawa jakości środowiska”. Cel nr 1: gospodarka odpadami, założone cele ekologiczne należy zweryfikować w zakresie przyjętych w Programie terminów i limitów. Cel nr 2: Ochrona wód i kształtowanie stosunków wodnych, w tym: - ochrona przed powodzią, - uporządkowanie gospodarki ściekowej w powiecie, - zapewnienie skutecznej ochrony wód podziemnych, zadania realizowane w tym zakresie są zadaniami długoterminowymi i bardzo kosztownymi, a ich realizacja w dużej mierze zależy od możliwości finansowych gmin (zapewnienie niezbędnego wkładu w realizacji projektów), zarządców/właścicieli cieków i innych organów administracji. Analiza przyjętych celów ekologicznych w kontekście stanu faktycznego i prawnego wskazuje, na to że cele ekologiczne krótkoterminowe i długoterminowe zostały określone prawidłowo. Dotychczas zostały one jednak zrealizowane w małym stopniu. Cel nr 3: ochrona przed hałasem, wymaga bardzo dużych nakładów finansowych, w tym konieczna jest realizacja szeregu przedsięwzięć komunikacyjnych (budowa obwodnicy miasta Przeworska, rozbudowa i przebudowa sieci dróg powiatowych i gminnych). Doprowadzenie stanu klimatu akustycznego do wyznaczonych prawem granic wartości dopuszczalnych jest zadaniem ekonomicznie trudnym i wymagającym dłuższego czasu realizacji. Stąd w Raporcie z funkcjonowania Programu trudno o wymierne skutki realizacji celów strategicznych w zakresie ochrony przed hałasem. Przyjęte w Programie cele zostały określone w sposób prawidłowy i są sukcesywnie realizowane. Realizacja przyjętych kierunków działań stwarza szansę poprawy stanu obecnego, jednak efekty w chwili obecnej nie są odczuwalne. Cel nr 4: ochrona przed klęskami żywiołowymi i minimalizowanie ich skutków, jest realizowany na bieżąco. Cel nr 5: ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej, w tym - ochrona krajobrazu rolniczego i terenów turystycznych, - rozwój obszarów chronionych (przeprowadzenie inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej gmin powiatu, pielęgnacja zieleni miejskiej i wiejskiej, w tym pielęgnacja zieleni zabytkowej), wymagają zaangażowania finansowego gmin, zarządzających obiektami oraz właścicieli indywidualnych, wobec powyższego powiat ma niewielki wpływ na ich realizację. Cel nr 6: ograniczenie zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu, obejmuje działania zmierzające do zmiany nośników energii i termorenowacji obiektów. Zadanie to jest sukcesywnie realizowane, a opóźnienia wynikają z ograniczonych możliwości finansowych. Zadanie: utwardzenie lub wymiana nawierzchni dróg powiatowych, będzie możliwe do realizacji w dłuższym horyzoncie czasowym, z uwagi na wysokie koszty realizacji. Cel nr 7: ochrona przed polami elektromagnetycznymi, głównie miała być wykonywana przez gminy poprzez wprowadzanie zapisów do planów zagospodarowania przestrzennego w zakresie ograniczenia możliwości lokalizacji urządzeń emitujących promieniowanie elektromagnetyczne, zadanie to nie jest realizowane w sposób systemowy, gdyż gminy nie przystąpiły do opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego. W polu strategicznym nr 1 założone cele ekologiczne wymagają weryfikacji. Pole strategiczne nr 2: „Racjonalne użytkowanie zasobów środowiska”. 16 Cel nr 1: ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych – zapewnienie ochrony najlepszej jakości gleb, racjonalne wykorzystanie ziemi (w tym rozwój rolnictwa ekologicznego) jest realizowany na bieżąco. Cel nr 2: ochrona kopalin – racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin, ich kompleksowe wykorzystanie, obejmuje wydawanie koncesji dla obszarów o powierzchni do 2 ha, prowadzenie rejestrów przez Starostę i jest realizowany na bieżąco, natomiast wykonywanie zadania ochrona surowców i gleb w planach zagospodarowania przestrzennego pozostaje w kompetencji gmin. Na terenie powiatu w znacznym stopniu ograniczona została nielegalna eksploatacja surowców pospolitych. Dokumentowane i eksploatowane są nadal niewielkie złoża surowców pospolitych, co nie sprzyja ochronie ich zasobów. Cel nr 3: wzbogacanie i racjonalne użytkowanie lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa – ochrona i zrównoważony rozwój lasów oraz regulacja lesistości jest realizowany. Obejmuje sukcesywne zalesianie gruntów rolnych niskich klas, które w większości jest dofinansowywane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Nadzór nad prowadzeniem prawidłowej gospodarki leśnej w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa sprawuje Starosta, który zawarł porozumienie w sprawie zlecenia wykonywania tych zadań z Nadleśnictwem w Kańczudze i Nadleśnictwem w Sieniawie. Przyjęte w Programie cele w tym zakresie są przede wszystkim celami długookresowymi, co wynika ze specyfiki prowadzenia zrównoważonej gospodarki w lasach. Cele określone zostały prawidłowo, a działania w zakresie realizacji tych celów prowadzone są w sposób ciągły. Wyniki ich realizacji będą widoczne w dłuższym horyzoncie czasowym. W dziedzinie: wykorzystanie energii odnawialnej – propagowanie korzystania z odnawialnych źródeł energii, wspieranie działań na rzecz wykorzystania źródeł energii odnawialnej, cele krótkookresowe są realizowane w ramach pola strategicznego nr 1. Pole strategiczne nr 3: „Edukacja ekologiczna, dostęp do informacji i poszerzanie dialogu społecznego”. Edukacja ekologiczna, czyli podnoszenie świadomości ekologicznej całego społeczeństwa, jest podstawowym warunkiem spełnienia założeń realizacji idei zrównoważonego rozwoju. Dotyczy to zarówno młodego pokolenia, jak i ludzi dorosłych na wszystkich płaszczyznach życia. Edukacja ekologiczna należy do działań o charakterze ciągłym i długofalowym. Realizowane są wszystkie założone cele krótkookresowe. 3.2 Ocena przyjętych w programie mierników realizacji celów ekologicznych i skutków realizacji programu Z treści niniejszego Raportu wynika, że w aktualizacji POŚ należy dokonać korekty części mierników. Wynika to z trudności w pozyskiwaniu danych oraz informacji ze źródeł innych niż gromadzone przez Główny Urząd Statystyczny i Urząd Statystyczny w Rzeszowie, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie oraz informacje pozyskiwane w ramach systemów informatycznych tworzonych przez administrację publiczną. Część aktualnie obowiązujących mierników możliwa jest do uzyskania po przeprowadzeniu szeroko zakrojonej ankietyzacji gmin, podmiotów gospodarczych i organizacji ekologicznych. Ankietyzacja taka może opierać się wyłącznie na zasadzie dobrowolności, więc uzyskane dane mogą być niepełne. Nowe mierniki powinny opierać się głównie o publikowane dane statystyczne oraz raporty o stanie środowiska w województwie podkarpackim. 3.3.Ocena przyjętych w programie celów ekologicznych Do określenia wykonalności celów, priorytetów i zadań Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Przeworskiego, wykorzystano wskaźniki zgodnie z Tabelą 7. Tabela 7. Ocena realizacji celów ekologicznych Środowiska na podstawie danych z GUS 17 założonych w Programie Ochrony Lp. Wskaźniki 2011 r. 2012 r. 1. Jakość wód powierzchniowych; (wg oceny ogólnej) b.d. b.d. 2. Jakość wód podziemnych; udział wód o bardzo dobrej i dobrej jakości (klasa Ia i Ib) b.d. b.d. 3. Ilość wody zużywanej na cele przemysłowe z wód podziemnych 121 dam³ b.d 4. Udział ścieków komunalnych nieczyszczonych [%] b.d. b.d. 5. Ścieki przemysłowe i komunalne wymagające oczyszczenia 2039 dam³ b.d. 6. % wskaźnik zwodociągowania powiatu 96,5 96,5 7. % wskaźnik skanalizowania powiatu 47,3 47,98 8. Stosunek długości sieci kanalizacyjnej do sieci wodociągowej 0,9 0,9 9. Ilość zebranych odpadów w roku 22,2 tyś. t b.d. 10. Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych do powietrza z zakładów objętych sprawozdawczością GUS 23 t b.d 11. Wielkość emisji zanieczyszczeń gazowych do powietrza z zakładów objętych sprawozdawczością GUS (bez CO2) 139 t b.d. 12. Udział terenów zieleni publicznej w stosunku do całkowitej powierzchni b.d. b.d. 13. Wskaźnik lesistości 24 % 24 % 14. Powierzchnia terenów objętych ochroną prawną 31492 ha 31492 ha 15. Powierzchnia terenów zdegradowanych b.d. b.d. 16. Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska b.d. b.d. 17. Ilość zużytej wody /1 mieszkańca/rok [m³] b.d. b.d. 18. Ilość i jakość interwencji (wniosków) zgłaszanych przez mieszkańców b.d. b. d. 19. Liczba kampanii edukacyjno - informacyjnych b.d. b. d. Lista wskaźników określonych w przyjętym Programie zostanie zmodyfikowana w jego aktualizacji. 3.4.Ocena instrumentów realizacji programu Na zakres realizacji Programu zasadniczy wpływ mają 2 grupy instrumentów: instrumenty prawne (obejmujące: ustawy i akty wykonawcze tj. rozporządzenia oraz pozwolenia, zezwolenia, koncesje i inne decyzje administracyjne) oraz instrumenty finansowe. Instrumenty prawne wyznaczają zakres działań poszczególnych organów administracji i innych instytucji odpowiedzialnych za ochronę środowiska i wymuszają na przedsiębiorcach 18 działania w zakresie racjonalizacji zużycia surowców, materiałów i paliw, natomiast instrumenty finansowe mają charakter stymulujący. Znaczenie pozostałej grupy instrumentów tj. instrumenty społeczne i instrumenty strukturalne dla realizacji Programu jest mniejsze i przejawia się w poprzez dostęp do informacji o środowisku i jego ochronie, komunikację społeczną, edukację i promocję ekologiczną oraz strategie, programy wdrożeniowe i systemy zarządzania środowiskowego. 3.5.Ocena realizacji przyjętych w programie działań Na podstawie przeprowadzonej oceny stwierdza się, że w latach 2011 – 2012 założone działania zostały zrealizowane w kilku procentach. Większość działań znajduje się w fazie realizacji. 3.6. Monitoring skutków realizacji programu W Programie Ochrony Środowiska założono, że monitoring skutków jego realizacji prowadzony będzie poprzez ocenę w zakresie: • określenia stopnia wykonania przedsięwzięć/działań; • określenia stopnia realizacji przyjętych celów; • oceny rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem; • analizy przyczyn tych rozbieżności. 4.Wnioski Pole strategiczne Nr 1 „Ochrona i poprawa jakości środowiska”. • Cel nr 1: Gospodarka odpadami – ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie nowoczesnego systemu ich wykorzystywania i unieszkodliwiania. Kierunki działań, z zakresu gospodarki odpadami, założonych w Programie określone zostały prawidłowo. • Cel nr 2: Ochrona wód i kształtowanie stosunków wodnych. Oceniając poszczególne elementy infrastruktury powiatu przeworskiego z zakresu zaopatrzenia w wodę, ochronę wód przed zanieczyszczeniami, ochronę ludzi i mienia przed powodzią i suszą oraz budowę małych zbiorników wodnych w latach 2011 – 2012 można stwierdzić, że jest zadowalający. Na stan środowiska naturalnego w powiecie ma wpływ gospodarka wodno-ściekowa, która po zaangażowaniu się władz samorządowych, przedsiębiorstw zostanie uporządkowana. Istniejącym problemem występującym w powiecie jest brak inwestycji związanych z ochroną przeciw powodziową, rozbudową i poszukiwaniem nowych źródeł wód podziemnych, wymiany istniejących kanalizacji. • Cel nr 3: Ochrona przed hałasem – zmniejszenie uciążliwości hałasowej w środowisku. Działania w zakresie ochrony przed hałasem służące realizacji określonych celów są czasochłonne i kosztowne. Realizowane są działania doraźne obejmujące poprawę nawierzchni dróg istniejących, budowę chodników, przebudowę skrzyżowań w miejscach kolizyjnych. Nie zrealizowano działań obejmujących usprawnienie sieci drogowej, budowy obwodnic miejskich, rozpoczęto budowę autostrady A4. • Cel nr 4: Ochrona przed klęskami żywiołowymi i minimalizowanie ich skutków. Działania realizowane są na bieżąco, zgodnie z posiadanymi kompetencjami. • Cel nr 5: „Ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej”. Działania w zakresie ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej są realizowane zgodnie z posiadanymi kompetencjami. • Cel nr 6: „Ograniczanie zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu”. Działania i zadania inwestycyjne z zakresu ochrony powietrza zmierzające do ograniczenia emisji zanieczyszczeń są sukcesywnie realizowane. Dotyczą one głównie wykonywania termomodernizacji budynków, zwiększania efektywności systemów cieplnych poprzez wymianę instalacji c.o. 19 • Cel nr 7: „Promieniowanie elektromagnetyczne – przeciwdziałanie wprowadzaniu do środowiska źródeł promieniowania elektromagnetycznego”. Działania w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym są prowadzone zgodnie z posiadanymi kompetencjami. Wprowadzanie zapisów do planów zagospodarowania przestrzennego w zakresie możliwości lokalizacji urządzeń emitujących promieniowanie elektromagnetyczne nie zrealizowane. W polu strategicznym Nr 2 „Racjonalne użytkowanie zasobów środowiska”. • Cel nr 1: Ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych – zapewnienie ochrony najlepszej jakości gleb, racjonalne wykorzystanie ziemi (w tym rozwój rolnictwa ekologicznego). Działania z zakresu ochrony gleb i rekultywacji terenów zdegradowanych są realizowane zgodnie z kompetencjami. • Cel nr 2: Ochrona kopalin – racjonalne gospodarowanie zasobami kopalin, ich kompleksowe wykorzystanie. Zadania realizowane są zgodnie z posiadanymi kompetencjami. • Cel nr 3: Wzbogacanie i racjonalne użytkowanie lasów – ochrona i zrównoważony rozwój lasów oraz regulacja lesistości. Działania w zakresie sukcesywnego zalesiania gruntów rolnych niskich klas i prowadzenia prawidłowej gospodarki leśnej prowadzone są w sposób ciągły. • Cel nr 4: Wykorzystanie energii odnawialnej – propagowanie korzystania z odnawialnych źródeł energii, wspieranie działań na rzecz wykorzystania źródeł energii odnawialnej. Rozwój systemu wykorzystania energii odnawialnej jest realizowany. • Cel nr 5: Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego. Zadanie jest realizowane zgodnie z posiadanymi kompetencjami. W polu strategicznym Nr 3 „Edukacja ekologiczna, dostęp do informacji i poszerzanie dialogu społecznego”. • Cel nr 1: Propagowanie idei ochrony środowiska oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju (ekonomicznego, ekologicznego i społecznego) w społeczeństwie. Działania w tym zakresie maja charakter ciągły. 5.OCENA STOPNIA ROZBIEŻNOŚCI POMIĘDZY PRZYJĘTYMI CELAMI W zakresie gospodarki odpadami, mały zakres wykonanych zadań wskazuje na konieczność weryfikacji części przyjętych w Programie celów. W zakresie gospodarki wodnej nie stwierdzono rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami a ich wykonaniem. W zakresie ochrony przed hałasem zasadniczo nie występują rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami a ich wykonaniem. Rozbieżność pojawia się w przypadku tempa realizacji zadań inwestycyjnych ograniczających uciążliwość hałasową. W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego zasadniczo nie odnotowuje się rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem. Zadania realizowane są w sposób ciągły. W zakresie ochrony przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej nie ma zasadniczej rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem. Przyjęte działania są wykonywane w sposób ciągły. W zakresie rekultywacji terenów zdegradowanych i zdewastowanych nie ma większych rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i zadaniami. Najpilniejsze zadania są w trakcie realizacji, inne realizowane są w miarę pojawiania się potrzeb i zagrożeń. Tereny po eksploatacji surowców pospolitych są na bieżąco rekultywowane zgodnie ze wskazanym kierunkiem, przez przedsiębiorstwa prowadzące eksploatację. 20 W zakresie ochrony kopalin nie stwierdza się zasadniczych rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i zadaniami. Zadania dotyczące poszukiwań i dokumentowania nowych zasobów odbywają się w sposób ciągły. Cele w Programie zostały określone prawidłowo, a działania w zakresie realizacji tych celów prowadzone są w sposób ciągły. 5.1.Przyczyny rozbieżności pomiędzy przyjętym programem Działania służące realizacji określonych celów są realizowane, a rozbieżności dotyczą terminów ich realizacji i wynikają głównie z: a) ograniczonych możliwości finansowych, b) braku mechanizmów skutecznie wspierających rozwój; c) w zakresie rozwoju energetyki ze źródeł odnawialnych - brak rozwiniętego systemu edukacyjnego, promocyjnego i informacyjnego dla rozwoju produkcji „zielonej energii” w kontekście ryzyka strat ekonomicznych, związanych z jej zbytem (energia pozyskiwana ze źródeł odnawialnych jest nadal relatywnie droższa od energii wytwarzanej konwencjonalnie). 5.2.Propozycje zmian w obowiązującym programie ochrony środowiska Zmiany w programie wynikają przede wszystkim z konieczności dostosowania zapisów wynikających z aktualnie obowiązującego prawa i stanu środowiska. Ponadto aktualizacja Programu powinna uwzględniać programy, strategie i plany branżowe powstałe po uchwaleniu aktualnie obowiązującego Programu. 6. PODSUMOWANIE Raport z realizacji programu jest kolejnym raportem i obejmuje lata 2011 – 2012. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz.1232) nie określa wymagań dotyczących zakresu i formy raportu z realizacji powiatowego programu ochrony środowiska. Przyjęto, że głównym celem niniejszego opracowania jest ocena realizacji wdrażania przyjętych w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Przeworskiego priorytetów i celów ekologicznych oraz działań na rzecz ich realizacji, w kontekście stanu środowiska faktycznego i prawnego. Założono, że Raport powinien zawierać dane łatwe do zweryfikowania i porównania w kolejnych latach, a więc dane publikowane (między innymi w raportach o stanie środowiska i opracowaniach statystycznych). Z tego względu część przyjętych mierników realizacji celów ekologicznych będzie musiała ulec weryfikacji lub likwidacji. Z analizy problemowej wynika, że cele ekologiczne w Programie w większości określone zostały prawidłowo. W większości przypadków trwają działania na rzecz ich realizacji, lecz przesunięte są założone w Programie terminy. Przyczyną opóźnienia realizacji zadań samorządowej administracji powiatowej i gminnej są przede wszystkim niedostateczne środki finansowe, brak planów i programów branżowych. 21
