4.4 Działania rekomendowane w POŚ – ochrona gleb
advertisement
BURMISTRZ MIASTA I GMINY KAŃCZUGA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA PLAN GOSPODARKI ODPADAMI dla MIASTA I GMINY KAŃCZUGA na lata 2004 – 2015 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 _______________________________________Spis treści CZĘŚĆ I PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Rozdział I Wprowadzenie 21 1. Podstawa prawna 23 2. Miejsce programu ochrony środowiska dla miasta i gminy w kształtowaniu polityki zrównoważonego rozwoju 25 3. Uwarunkowania prawne 27 4. Metodyka opracowania programu 30 Rozdział II Diagnoza stanu środowiska naturalnego 33 1. Ogólna charakterystyka miasta i gminy Kańczuga 35 2. Położenie geograficzne i warunki klimatyczne 40 3. Środowisko przyrody ożywionej 43 3.1 3.2 4. Gleby 4.1 4.2 4.3 4.4 5. Rozpoznanie, stan i formy ochrony przyrody Działania rekomendowane w POŚ – środowisko przyrody ożywionej Zanieczyszczenia gleb Rolnicze wykorzystanie gleb Tereny przeznaczone do rekultywacji Działania rekomendowane w POŚ – ochrona gleb Wody 43 48 50 53 54 56 56 59 5.1 Stan wód powierzchniowych 5.1.1 Jakość wód podziemnych 59 61 5.2 Gospodarka wodno – ściekowa 5.2.1 Zaopatrzenie w wodę 5.2.2 Unieszkodliwianie ścieków 64 66 68 3 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 5.3 5.4 5.5 5.6 6. Taryfy opłat Zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wód, retencja i ochrona przed powodzią Tereny zmeliorowane Działania rekomendowane w POŚ – ochrona wód Powietrze atmosferyczne 6.1 6.2 6.3 7. Zanieczyszczenia Stan gazyfikacji i ciepłownictwa Działania rekomendowane w POŚ – ochrona powietrza Surowce naturalne 7.1 7.2 Wydobycie gazu ziemnego Działania rekomendowane w POŚ – surowce naturalne Promieniowanie elektromagnetyczne i hałas 8. 8.1 8.2 Identyfikacja źródeł Działania rekomendowane w POŚ – promieniowanie elektromagnetyczne i hałas Zagrożenia poważną awarią 9. 9.1 9.2 10. Potencjalni sprawcy Działania rekomendowane w POŚ – zagrożenie poważną awarią Informacja o środowisku i edukacja ekologiczna 10.1 Działania informacyjno – edukacyjne 10.2 Działania rekomendowane w POŚ – informacja o środowisku i edukacja ekologiczna 11. Konsultacje społeczne Rozdział III 1. Ważniejsze dane dotyczące budżetu gminy w latach 1999 – 2003 1.1 1.2 1.3 2. Uwarunkowania finansowe dla realizacji POŚ Dochody Wydatki z budżetu miasta i gminy Wydatki inwestycyjne Działania rekomendowane w ochronie środowiska – finansowanie działań 2.1 2.2 Polityka finansowa miasta i gminy Źródła finansowania Rozdział IV Program działań 71 71 75 76 79 79 81 83 84 84 85 86 86 86 88 88 88 90 90 91 93 99 101 101 103 104 107 107 107 111 1. Założenia realizacyjne 113 2. Zestawienie zalecanych działań 117 3. Zestawienie i harmonogram działań 138 4. Harmonogram wdrażania Programu Ochrony Środowiska na terenie miasta i gminy Kańczuga 157 4 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 5. Zarządzanie programem ochrony środowiska 165 6. Monitorowanie programu – mierniki realizacji zadań 166 Streszczenie w języku niespecjalistycznym 169 Aneks – Załączniki 173 Załącznik 1 Załącznik 2 Załącznik 3 Ustawy z dziedziny ochrony środowiska Harmonogram wdrażania przez samorządy nałożonych ustawami Przegląd funduszy strukturalnych 175 obowiązków 195 199 5 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 SPIS RYSUNKÓW Rys. II.1 Mapa miasta i gminy Kańczuga Rys. II.2 Ludność miasta i gminy Kańczuga Rys. II.3 Liczba ludności w poszczególnych sołectwach Rys. II.4 Struktura użytkowa gruntów w mieście i gminie Kańczuga Rys. II.5 Struktura gospodarstw rolnych wg. zajmowanej powierzchni Rys. II.6 Położenie administracyjne miasta i gminy Kańczuga Rys. II.7 Procentowy rozkład poszczególnych gruntów drzew w lasach na terenie gminy Kańczuga Rys. II.8 Kłokoczka południowa z rezerwatu przyrody Husówka Rys. II.9 Położenie geograficzne rezerwatu Husówka Rys. II.10 Wielkość zalesiania ubytków drzewostanu Rys. II.11 Udział poszczególnych rodzajów gleb na terenie gminy Kańczuga Rys. II.12 Struktura jakości gleb (wg klas bonitacyjnych) w gminie Kańczuga w 1999 roku Rys. II.13 Rozkład procentowy upraw rolniczych Rys. II.14 Rozkład procentowy upraw sadowniczych Rys. II.15 Obszary występowania obszarów osuwiskowych na terenie miasta i gminy Kańczuga Rys. II.16 Podział zlewni rzeki Mleczki Rys. II.17 Zlewnia rzeki Mleczki na obszarze miasta i gminy Kańczuga Rys. II.18 Charakterystyka eksploatacyjna studni występujących w mieście i gminie Kańczuga Rys. II.19 Wydatki na cele wodno – ściekowe w latach 1998 – 2003 Rys. II.20 Ilość odprowadzanych i oczyszczanych ścieków z gospodarstw indywidualnych Rys. II.21 Rozbudowa sieci wodociągowej i gospodarstwa podłączone w latach 1998 – 2003 Rys. II.22 Zmiany zużycia wody w latach 1998-2003 Rys. II.23 Wzrost długości sieci kanalizacyjnej w latach 1988-2003 na tle odsetka gospodarstw przyłączonych do sieci kanalizacyjnej Rys. II.24 Liczba mieszkańców gminy Kańczuga podłączona do sieci kanalizacyjnej Rys. II.25 Główne dopływy rzeki Mleczka Rys. II.26 Obszar siedmiu gmin podejmujących działania w zakresie zabezpieczenia przed powodzią zlewni rzeki Mleczki Rys. II.27 Obszary zalewowe Rys. II.28 Zbiorniki retencyjne na terenie miasta i gminy Kańczuga Rys. II.29 Obszary zmeliorowane Rys. II.30 Procent gospodarstw podłączonych do sieci gazowej w poszczególnych sołectwach Rys. II.31 Obszary występowania złóż gazu ziemnego Rys. II.32 Waga zidentyfikowanych problemów według oceny mieszkańców – zagrożenie dla środowiska Rys. II.33 Waga zidentyfikowanych problemów według oceny mieszkańców – zagrożenie dla zdrowia Rys. II.34 Waga zidentyfikowanych problemów według oceny mieszkańców – zagrożenie dla rozwoju gospodarczego Rys. III.1 Udziały poszczególnych składników w dochodach budżetu w latach 2000-2004 Rys. III.2 Dochody ogólne miasta i gminy na tle dochodów własnych budżetu miasta i gminy Rys. III.3 Wydatki budżetu miasta i gminy w poszczególnych sektorach w latach 2000-2003 Rys. III.4 Poziom wydatków inwestycyjnych i ich udział w wydatkach budżetu miasta i gminy Rys. III.5 Źródła finansowania inwestycji w mieście i gminie w latach 2000-2003 Rys. III.6 Analiza możliwości inwestycyjnych i zdolności kredytowej miasta i gminy Kańczuga Rys. III.7 Wielkość zadłużenia i koszty jego obsługi 6 36 37 38 38 39 41 43 44 44 46 51 53 55 55 56 59 60 64 65 65 67 68 69 70 72 73 74 75 76 82 84 95 95 96 102 102 103 104 105 106 107 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 SPIS TABEL Tabela II.1 Podział administracyjny gminy Kańczuga (dane własne gminy) Tabela II.2 Udział poszczególnych typów gleb występujących na terenie gminy Kańczuga Tabela II.3 Udział powierzchni typów gleb w poszczególnych sołectwach gminy Kańczuga Tabela II.4 Ważniejsze źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych (na podstawie aktualnych pozwoleń wodno – prawnych) Tabela II.5 Wykaz studni głębinowych zlokalizowanych na terenie gminy Kańczuga Tabela II.6 Oczyszczalnie ścieków działające na terenie gminy Kańczuga w 2003 roku Tabela II.7 Taryfy zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, obowiązujących od 01.01.2004) Tabela II.8 Wartości odniesienia w mikrogramach na metr sześcienny (µg/m3) uśrednione dla okresu 36 50 52 61 67 70 71 80 7 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 CZĘŚĆ II PLAN GOSPODARKI ODPADAMI Rozdział I Wprowadzenie 213 1. 215 Przedmiot i zakres opracowania 1.1 2. Struktura dokumentu Cel i podstawy prawne opracowania 2.1 2.2 Cel Podstawy prawne opracowania 216 217 217 217 3. Obowiązek opracowania Planów Gospodarki Odpadami (PGO) 223 4. Cele opracowywanych planów gospodarki odpadami 223 5. Wytyczne do Planu Gospodarki Odpadami dla Miasta i Gminy Kańczuga wynikające z dokumentów wyższego rzędu 224 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 Zasady postępowania z odpadami Obowiązki wytwórcy odpadów Obowiązki posiadacza odpadów Unieszkodliwianie odpadów Składowanie odpadów Obowiązki gminy i właścicieli nieruchomości dotyczące gospodarki odpadami Zadania gminy 224 225 225 225 226 227 227 6. Polityka ekologiczna 229 7. Stosowana terminologia 230 7.1 7.2 7.3 7.4 Pojęcia ogólne Typy odpadów komunalnych Stosowane jednostki Stosowane skróty Rozdział II Gospodarka odpadami 230 232 233 233 235 1. Gospodarka odpadami na terenie miasta i gminy Kańczuga 237 2. Odpady komunalne 238 Ilość wytworzonych odpadów komunalnych Charakterystyka ogólna gospodarki odpadami w gminie Kańczuga na tle powiatu 2.3 Skład i właściwości odpadów 2.4 Opis istniejącego systemu gospodarki odpadami komunalnymi 2.4.1 Odbiór i transport odpadów 2.4.2 Selektywna zbiórka odpadów komunalnych 2.4.3 Zbiórka surowców wtórnych 2.4.4 Zbiórka odpadów niebezpiecznych i problemowych 2.4.5 Odpady z infrastruktury 2.4.6 Odpady wielkogabarytowe 2.4.7 Odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych 2.4.8 Odpady budowlane 2.1 2.2 238 239 239 240 240 242 243 245 245 246 247 247 9 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 2.4.9 3. Odpady z czyszczenia ulic i placów 248 2.5 Źródła powstawania odpadów komunalnych 2.5.1 Odpady opakowaniowe 2.5.2 Odpady pościekowe 248 253 253 2.6 Składowisko odpadów komunalnych 2.6.1 Położenie i zagospodarowanie terenu 2.6.2 Technologia składowania odpadów 2.6.3 Infrastruktura składowiska 255 255 256 258 Odpady z sektora gospodarczego 3.1 3.2 Odpady przemysłowe inne niż niebezpieczne Potencjalne źródła powstawania odpadów 260 260 262 4. Sposób postępowania z odpadami 263 5. Odpady niebezpieczne 266 6. 5.1 Sposób postępowania z odpadami niebezpiecznymi 5.2 Szczególne rodzaje odpadów niebezpiecznych 5.2.1 Odpady z jednostek służby zdrowia i placówek weterynaryjnych 5.2.2 Odpady weterynaryjne 5.2.3 Odpady ropopochodne, szlamy i inne 5.2.4 Akumulatory i baterie 5.2.5 Azbest 5.2.6 Farby i lakiery 5.2.7 PCB 5.2.8 Środki ochrony roślin 267 268 268 271 272 273 275 276 276 277 5.3 Inne odpady 5.3.1 Wraki samochodowe 5.3.2 Zużyte opony 5.3.3 Odpady elektryczne i elektroniczne 277 277 279 279 Ocena gospodarki odpadami 6.1 6.2 Wpływ na środowisko istniejących obiektów gospodarki odpadami komunalnymi Ocena realizacji obowiązków wytwórców i posiadaczy odpadów Rozdział III Prognozy 280 280 281 283 1. Przewidywany rozwój wydarzeń 285 2. Odpady komunalne 287 2.1 Prognoza ilości i jakości odpadów komunalnych 2.1.1 Odpady pościekowe 2.1.2 Odpady opakowaniowe 3. 10 Odpady z sektora gospodarczego 287 290 291 293 3.1 Odpady inne niż niebezpieczne 3.1.1 Odpady z sektora energetycznego 3.1.2 Odpady remontowo – budowlane 293 294 294 3.2 295 Odpady niebezpieczne Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 3.3 Szczególne rodzaje odpadów niebezpiecznych 3.3.1 Odpady z jednostek weterynaryjnych i służby zdrowia 3.3.2 Odpady ropopochodne, szlamy i inne 3.3.3 Akumulatory i baterie 3.3.4 Azbest 3.3.5 Farby i lakiery 3.3.6 PCB 3.3.7 Środki ochrony roślin 296 296 296 297 298 299 299 299 3.4 Inne odpady 3.4.1 Prognoza dotycząca ilości wraków samochodowych 3.4.2 Prognoza dotycząca zużytych opon 3.4.3 Odpady elektryczne i elektroniczne 299 299 300 301 Rozdział IV Założenia i cele 303 1. Założone cele i przyjęty system gospodarki odpadami 305 2. Założone cele i priorytety w zakresie gospodarki odpadami w sektorze komunalnym 306 2.1 2.2 3. Projektowany system gospodarki odpadami z sektora komunalnego Bilans odpadów 307 307 Opcjonalne rozwiązania systemu gospodarki odpadami na terenie miasta i gminy Kańczuga 311 3.1 Organizacja zbiórki i recyklingu odpadów 3.1.1 Selektywna zbiórka odpadów komunalnych 3.1.2 Sposób zbiórki 313 313 315 4. Koszty transportu 318 5. Odzysk i unieszkodliwianie odpadów 321 Działania zmierzające do zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów 5.2 Planowane zmniejszenie ilości powstawaniu odpadów komunalnych 5.3 Plan redukcji ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji 5.4 Odpady opakowaniowe 5.4.1 Ograniczenie masy odpadów opakowaniowych deponowanych na składowiskach 326 327 327 327 5.5 Odpady wielkogabarytowe, budowlane 5.6 Odpady niebezpieczne ze strumienia odpadów komunalnych 5.7 Inne odpady 5.7.1 Komunalne osady ściekowe 5.7.2 Wycofane z eksploatacji pojazdy 5.7.3 Zużyte opony 328 330 330 330 331 332 5.1 6. Założone cele i priorytety w zakresie gospodarki odpadami w sektorze gospodarczym 6.1 Projekt systemu gospodarowania odpadami z sektora gospodarczego 6.2 Zadania z zakresu sektora gospodarczego 6.3 Rodzaje odpadów 6.3.1 Odpady z energetyki i ciepłownictwa 328 333 333 334 336 336 11 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 6.3.2 6.3.3 6.3.4 6.3.5 6.3.6 6.3.7 6.4 7. Odpady medyczne i weterynaryjne Oleje odpadowe Baterie i akumulatory Odpady zawierające azbest Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne Odpady zawierające PCB Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami Program działań edukacyjnych 343 343 343 343 343 7.2 Tematy szkoleń 7.3 Wybór formy przekazu 7.4 Partnerzy w programach informacyjnych 7.4.1 Współpraca ze szkołami 7.4.2 Współpraca z organizacjami pozarządowymi 344 344 345 345 345 Zestawienie przykładowych działań w zakresie edukacji Przykładowe treści materiałów informacyjnych Przykładowe treści ulotek Rozdział V Harmonogram Harmonogram i koszty wdrażania PGO 1.1 1.2 2. 340 7.1 Strategia prowadzenia kampanii 7.1.1 Zadania kampanii 7.1.2 Elementy kampanii 7.1.3 Rodzaje kampanii podnoszenia świadomości społecznej 7.5 7.6 7.7 1. 337 337 338 338 369 340 Realizacja przedsięwzięć w gospodarce odpadami na terenie gminy Kańczuga w okresie do roku 2015 Zadania strategiczne w gospodarce odpadami na terenie gminy Kańczuga w okresie do roku 2015 346 346 348 351 353 353 357 Przewidywane zadania do realizacji w gospodarce odpadami na terenie gminy Kańczuga na lata 2004 –2015 (harmonogram) 359 3. Źródła finansowania 362 4. Fundacje i programy pomocowe 364 4.1 Inne fundacje 4.1.1 Fundusze Strukturalne, Fundusz Spójności oraz programy operacyjne 365 4.2 4.3 366 366 Banki Instytucje leasingowe Rozdział VI Monitoring i ocena planu 365 367 1. Sposób monitoringu i oceny wdrażania planu 369 2. Informacja o systemie monitoringu i kontroli realizacji 374 3. Analiza oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Kańczuga 375 12 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 Główne cele strategii gospodarki odpadami Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska i skutków nie wprowadzenia planu w życie Analiza i ocena stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem Cele ochrony środowiska wyznaczone w dokumentach UE oraz na szczeblu krajowym Rozwiązania mające na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji planu 375 376 379 379 379 Streszczenie w języku niespecjalistycznym 381 Aneks – Załączniki 397 Załącznik 1 Wykaz projektów i zadań 399 13 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 SPIS RYSUNKÓW Rys. II.1 Ilość wytwarzanych odpadów w latach 2000-2003 na terenie miasta i gminy Kańczuga. wg ankiet Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Rys. II.2 Rozmieszczenie indywidualnych pojemników 110 litrowych na terenie gminy Rys. II.3 Szacunkowe ilości sprzedanych worków foliowych w 2003 roku Rys. II.4 Selektywna zbiórka odpadów na terenie miasta i gminy Kańczuga w latach 2001 –2003 Rys. II.5 Udział procentowy odpadów komunalnych z obiektów infrastruktury, 2001 rok Rys. II.6 Udział poszczególnych źródeł w powstawaniu odpadów komunalnych na terenie miasta i gminy Kańczuga w 2001 roku Rys. II.7 Ilość odpadów zebranych i wytworzonych na terenie miasta i gminy Kańczuga w 2001 roku Rys. II.8 Schemat aktualnego przepływu odpadów komunalnych na terenie miasta i gminy Kańczuga Rys. II.9 Położenie Komunalnego Składowiska Odpadów w Bóbrce Kańczuckiej Rys. II.10 Roczne ilości odpadów przewidziane do zdeponowania na składowisku odpadów w Bóbrce Kańczuckiej Rys. II.11 Udział poszczególnych grup odpadów wytwarzanych w sektorze przemysłowym w 2003 roku Rys. II.12 Ilość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych działających w poszczególnych miejscowościach gminy Kańczuga w 2003 roku Rys. II.13 Procentowy udział poszczególnych rodzajów postępowania z odpadami w 2003 roku Rys. II.14 Schemat przepływu odpadów z sektora gospodarczego na terenie miasta i gminy Kańczuga Rys. II.15 Procentowy udział poszczególnych grup odpadów niebezpiecznych wytwarzanych na terenie miasta i gminy Kańczuga w 2003 roku Rys. II.16 Udział procentowy sposobu zagospodarowania odpadów niebezpiecznych Rys. II.17 Skład odpadów weterynaryjnych Rys. II.18 Ilości zabudowanych i składowanych odpadów azbestowych (eternitu) na obszarze miasta i gminy Kańczuga w roku 2003 Rys. III.1 Prognozowany przyrost strumienia odpadów komunalnych w latach 2004 –2015 na terenie miasta i gminy Kańczuga Rys. III.2 Przewidywana liczba ludności gminy Kańczuga i udział mieszkańców miasta w ogólnej ich liczbie Rys. III.3 Jednostkowy wskaźnik wytwarzania odpadów komunalnych na tle ilości mieszkańców gminy Kańczuga Rys. III.4 Prognoza ilości osadów ściekowych powstających na terenie miasta i gminy Kańczuga Rys. III.5 Prognozowana ilość odpadów opakowaniowych na terenie miasta i gminy Kańczuga Rys. III.6 Szacowana zmiana ilości wytwarzanych odpadów innych niż niebezpieczne Rys. III.7 Prognozowana ilość wytwarzanych odpadów remontowo – budowlanych Rys. III.8 Prognozowany trend wytwarzanych odpadów niebezpiecznych na terenie miasta i gminy Kańczuga Rys. III.9 Prognozowana ilość odpadów olejowych powstająca na terenie miasta i gminy Kańczuga Rys. III.10 Prognozowany wzrost wytwarzania przepracowanego oleju na podstawie ilości wycofywanych z eksploatacji samochodów Rys. III.11 Prognoza ilości akumulatorów pochodzących z transportu Rys. III.12 Prognoza zmian ilości samochodów wycofywanych z eksploatacji w Polsce w latach 2004 – 2015 na terenie miasta i gminy Kańczuga Rys. III.13 Ilość wytwarzanych odpadów gumowych w latach 2004 – 2015 Rys. III.14 Ilości odpadów elektrycznych i elektronicznych w latach 2004 – 2015 na terenie miasta i gminy Kańczuga 238 243 244 245 246 249 250 252 256 258 261 262 264 265 267 268 271 275 287 288 288 290 291 293 294 295 296 297 298 300 300 301 Rys. IV.1 Prognozowany recykling odpadów biodegradowalnych w mieście i gminie Kańczuga 308 Rys. IV.2 Udział poszczególnych typów opakowań w ogólnej masie zabranych odpadów opakowaniowych w latach 2004 – 2015 Rys. IV.3 Udział poszczególnych typów postępowania z odpadami 309 310 14 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. IV.4 Prawdopodobny skład morfologiczny odpadów przewidzianych do składowania Rys. IV.5 Jednostkowe koszty zbierania odpadów komunalnych i ich frakcji [zł/Mg] Rys. IV.6 Jednostkowe koszty transportu odpadów komunalnych Rys. IV.7 Schemat przepływu odpadów komunalnych na terenie miasta i gminy Kańczuga WARIANT I Rys. IV.8 Schemat przepływu odpadów komunalnych na terenie miasta i gminy Kańczuga WARIANT II Rys. IV.9 Jednostkowe koszty odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych Rys. IV.10 Jednostkowe koszty dla wariantu I (selekcja wielopojemnikowa) Rys. IV.11 Jednostkowe koszty dla wariantu I (selekcja 2 – pojemnikowa) Rys. IV.12 Jednostkowe koszty dla wariantu II (selekcja 4 – pojemnikowa) Rys. IV.13 Jednostkowe koszty dla wariantu II (selekcja 2 – pojemnikowa) Rys. IV.14 Całkowite koszty eksploatacyjne przyjętego wariantu Rys. IV.15 Schemat przyszłego przepływu odpadów niebezpiecznych na terenie miasta i gminy Kańczuga 310 317 318 Rys. V.1 Porównanie kosztów inwestycyjnych I i II wariantu gospodarki odpadami 357 319 320 321 322 323 234 325 325 342 15 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 SPIS TABEL Tabela I.1 Cele przyjęte w Strategii rozwoju Miasta i Gminy Kańczuga związane z gospodarką odpadami Tabela II.1 Ilość wytworzonych odpadów w roku 2001 Tabela II.2 Skład morfologiczny odpadów komunalnych – 2001 rok (za WPGO, 2003) Tabela II.3 Właściwości paliwowe i nawozowe odpadów (Maksymowicz, 2000) Tabela II.4 Wykaz podmiotów zajmujących się zbieraniem i transportem odpadów wg danych Urzędu Miasta i Gminy Kańczuga, 2003 r. Tabela II.5 Rodzaj i ilości pojemników na odpady Tabela II.6 Zestawienie ilości odzyskanych surowców wtórnych przez przewoźników z terenu miasta i gminy Kańczuga w Mg Tabela II.7 Skład morfologiczny odpadów z obiektów infrastruktury, 2001 rok Tabela II.8 Skład morfologiczny odpadów wielkogabarytowych wytwarzanych na terenie miasta i gminy Kańczuga w 2001 roku Tabela II.9 Skład morfologiczny odpadów niebezpiecznych występujących w łącznej masie odpadów komunalnych w 2001 roku Tabela II.10 Skład morfologiczny odpadów budowlanych w roku 2001 Tabela II.11 Udział poszczególnych źródeł odpadów komunalnych na obszarze miasta i gminy Kańczuga w 2001 roku Tabela II.12 Bilans odpadów komunalnych na terenie miasta i gminy Kańczuga, 2001 rok Tabela II.13 Ilość odpadów opakowaniowych wytworzonych na terenie miasta i gminy Kańczuga w 2001 roku Tabela II.14 Komunalne oczyszczalnie ścieków w 2000 r. Tabela II.15 Wykaz przyjętych odpadów pościekowych w 2002 roku z oczyszczalni ścieków Tabela II.16 Zestawienie odpadów innych niż niebezpieczne wytworzone w 2003 roku na terenie miasta i gminy Kańczuga Tabela II.17 Zestawienie wytwórców odpadów innych niż niebezpieczne wraz z ich udziałami w całkowitej masie odpadów innych niż niebezpieczne, 2003 rok Tabela II.18 Ilość opadów poddanych odzyskowi, składowaniu, unieszkodliwianiu i magazynowaniu Tabela II.19 Ilości dopuszczonych do wytwarzania odpadów niebezpiecznych na obszarze miasta i gminy Kańczuga, 2003 rok Tabela II.20 Główni wytwórcy odpadów niebezpiecznych na terenie miasta i gminy Kańczuga, 2003 r. Tabela II.21 Wykaz obiektów medycznych występujących na terenie miasta i gminy Kańczuga Tabela II.22 Skład morfologiczny odpadów infekcyjnych Tabela III.1 Skład morfologiczny odpadów komunalnych w latach 2004 –2015 na terenie miasta i gminy Kańczuga w Mg (bez odpadów komunalnych generowanych w przemyśle) Tabela III.2 Szacowany skład odpadów opakowaniowych w Mg Tabela III.3 Prognozowane ilości wytwarzanych odpadów inne niż niebezpieczne Tabela III.4 Prognozowane ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych na terenie miasta i gminy Kańczuga, Mg/rok Tabela IV.1 Szacowany poziom recyklingu odpadów biodegradowalnych Tabela IV.2 Szacowana ilość zebranych odpadów opakowaniowych Tabela IV.3 Ilości odpadów podlegających recyklingowi, składowaniu i zagospodarowaniu we własnym zakresie Tabela IV.4 Średnie koszty eksploatacyjne zbierania, transportu, odzysku, zagospodarowania pozostałych odpadów, frakcji organicznej i surowców wtórnych w zł/rok dla wariantu I – budowa ZZO, selekcja odpadów wielopojemnikowa 16 229 238 239 240 241 243 244 246 247 247 248 248 250 253 253 254 260 261 263 266 267 269 270 289 291 293 295 308 308 309 321 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Tabela IV.5 Średnie koszty eksploatacyjne zbierania, transportu, odzysku, zagospodarowania pozostałych odpadów, frakcji organicznej i surowców wtórnych w zł/rok dla wariantu I – budowa ZZO, selekcja odpadów wielopojemnikowa Tabela IV.6 Średnie koszty eksploatacyjne zbierania, transportu, odzysku, zagospodarowania pozostałych odpadów, frakcji organicznej i surowców wtórnych w zł/rok dla wariantu II – brak budowy ZZO, selekcja odpadów wielopojemnikowa Tabela IV.7 Średnie koszty eksploatacyjne zbierania, transportu, odzysku, zagospodarowania pozostałych odpadów, frakcji organicznej i surowców wtórnych w zł/rok dla wariantu II – brak budowy ZZO, selekcja odpadów 2 – pojemnikowa Tabela IV.8 Przykładowe tematy szkoleń Tabela V.1 Harmonogram zadań w zakresie gospodarki odpadami realizowanych na terenie miasta i gminy Kańczuga w latach 2004-2015 Tabela V.2 Zadania strategiczne w zakresie gospodarki odpadami przewidziane do realizacji do roku 2015 Tabela V.3 Harmonogram działań w sektorze gospodarki odpadami na lata 2004 – 2015 Tabela V.4 Harmonogram działań krótkoterminowych 2004-2007 Tabela VI.1 Wskaźniki monitorowania GPGO 322 323 324 344 354 357 360 361 374 17 CZĘŚĆ I PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA Rozdział I Wprowadzenie Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 ___________________________________Wprowadzenie 1. Podstawa prawna Realizacja projektu mająca na celu stworzenie dokumentu „Program ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004-2015” została obligatoryjnie narzucana przez ustawę „Prawo ochrony środowiska” z dnia 27 kwietnia 2001 roku. Zgodnie z w/w ustawą organy wykonawcze gmin, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządzają gminne programy ochrony środowiska. Programy te mają określać w szczególności: cele ekologiczne gminy; priorytety ekologiczne; rodzaj i harmonogram przedsięwzięć ekologicznych; środki niezbędne do osiągnięcia celów, z uwzględnieniem mechanizmów prawno – ekonomicznych i nakładów finansowych. Program ochrony środowiska, zgodnie z art. 14 w/w ustawy, przyjmuje się na 4 lata z tym, że przewidziane w nim perspektywiczne działania obejmują kolejne 4 lata. Z wykonania programu gmina zobowiązana jest do sporządzania raportu co dwa lata. W opublikowanym 26 lipca 2000 roku przez Radę Ministrów „Raporcie w sprawie korzyści i kosztów integracji Rzeczypospolitej Polskiej z Unią Europejską” przewidywano, że wdrożenie w Polsce wymagań prawa ekologicznego UE będzie jednym z najtrudniejszych i najbardziej kosztownych zadań w całym krajowym procesie integracyjnym. Główny ciężar realizacji przepisów spoczywa ma organach terytorialnych. Termin obligatoryjny przedłożenia gotowego gminnego Planu ochrony środowiska upływa z połową 2004 roku. Na podstawie przeprowadzonego wśród pracowników Urzędu Miasta i Gminy Kańczuga sondażu powzięto decyzję, świadczącą o tym, że samorząd miasta i gminy posiada dostateczne zaplecze organizacyjno – kadrowe, zdolne do przegotowania planu, niemniej jego wdrożenie, realizacja i późniejsze monitorowanie wymagać będzie uruchomienia przez władze miasta i gminy dodatkowych jednostek organizacyjnych przystosowanych merytorycznie i praktycznie do realizacji postawionych przed nimi zadaniami. 23 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Aktywnymi uczestnikami biorącymi udział w ustalaniu najważniejszych kierunków działań, jak również biorących udział w dyskusji nad problemami środowiska na terenie miasta i gminy Kańczuga i nad przyszłym kształtem Programem Ochrony Środowiska byli przedstawiciele społeczności lokalnej. W zorganizowanym w tym celu spotkaniu o charakterze konsultacji społecznych, oprócz pracowników urzędu miasta i gminy wzięli udział przedstawiciele: 24 Sołectw Gminy Kańczuga; Rady Miejskiej w Kańczudze; Lasów Państwowych - Nadleśnictwa Kańczuga; Ośrodka Doradztwa Rolniczego - Przeworsk; Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Kańczudze; Koła Wędkarskiego „Wodnik”; Koła Łowieckiego „Szarak”; F.U.M. „KAMAX” Sp. z o.o.; Zakładu „MARMA Polskie Folie” Sp. z o.o.; Zakładu Produkcyjnego „RA-AP HOLZ” Sp. z o.o. Szkół Podstawowych z terenu gminy; Spółdzielni Mieszkaniowej w Przeworsku; Lokalnych rolników indywidualnych. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 2. Miejsce programu ochrony środowiska dla miasta i gminy w kształtowaniu polityki zrównoważonego rozwoju W latach 1999 – 2000, w krótkim czasie powstały w gminie Kańczuga dwa ważne dokumenty określające kierunki rozwoju społeczno – ekonomiczno – przestrzennego: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Kańczuga” oraz „Strategia rozwoju Gminy i Miasta Kańczuga”. Oba formułują długookresowe cele rozwoju miasta i gminy Kańczuga. W „Studium ...” uznaje się, że ogólnym celem polityki przestrzennej miasta i gminy Kańczuga jest ukierunkowanie procesu podnoszenia standardu warunków życia mieszkańców gminy, zapewnienie sprawności funkcjonowania jej struktur przestrzennych, podnoszenie atrakcyjności gminy poprzez wykorzystanie terytorialnych warunków rozwoju oraz przeciwdziałanie degradacji walorów przyrodniczych gminy1. W „Strategii rozwoju ...” wyznaczono pięć celów strategicznych miasta i gminy: sprzyjanie działaniu w kierunku uruchomienia wyrobów na potrzeby ochrony środowiska; poprawa i udrożnienie urządzeń melioracyjnych i zalesianie nieużytków rolnych; rozbudowa bazy szkolnej dla zaspokojenia rosnących potrzeb kształcenia młodzieży; rozwój budownictwa mieszkaniowego; ochrona walorów środowiska naturalnego. w których w sposób szczególny uwzględniono konieczność ochrony zasobów przyrodniczych oraz potrzebę zachowania dziedzictwa kulturowego gminie2. Oba zostały uchwalone przez Radę Miejską w Kańczudze, stając się podstawą do wyznaczania długookresowych planów działania oraz mobilizacji społecznej wokół spraw związanych między innymi z umiejętnym wykorzystywaniem i ochroną przestrzennych, przyrodniczych i kulturowych wartości gminy. „Program ochrony środowiska dla miasta i gminy Kańczuga” jest zbieżny z wymienionymi celami. W swojej strukturze zawiera działania usankcjonowane regulacjami prawnymi, odwołujące się do instrumentów dostępnych administracji samorządowej, a więc dokumentów planistycznych i różnego rodzaju środków reglamentujących korzystanie ze środowiska takich jak: decyzje, opłaty, itp. Miasto i Gmina przystępując do sporządzenia programu ochrony środowiska musi uwzględnić nie tylko międzynarodowe zobowiązania rządu związane z przystąpieniem do Unii Europejskiej, zawarte w dokumentach programowych przyjętych na wszystkich poziomach administracyjnych (program narodowy, wojewódzki, powiatowy), ale musi je wprowadzić jako zadania koordynowane do swoich dokumentów planistycznych. 1 2 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Kańczuga, 1999 r. Strategia rozwoju Gminy i Miasta Kańczuga, 2000 r. 25 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Celem sporządzenia programu ochrony środowiska dla miasta i gminy Kańczuga jest stworzenie na szczeblu lokalnym podstaw realizacji Polityki ekologicznej państwa, które wyznaczą: cele polityki ekologicznej na terenie miasta i gminy, w podziale na cele krótkookresowe, średniookresowe oraz długookresowe; wybrane priorytety ekologiczne wraz z uzasadnieniem ich wyboru; rodzaj i harmonogram działań ekologicznych, których podejmuje się gmina; środki niezbędne do osiągnięcia założonych celów, w tym mechanizmy prawno – ekonomiczne i środki finansowe oraz uzyskanie zrozumienia, akceptacji i współudziału użytkowników środowiska w gminie, Waga tego dokumentu jest o tyle duża, że jak stanowi art. 18.1 Ustawy Prawo ochrony środowiska, program uchwala Rada Miejska w Kańczudze, co może plasować go w randze dokumentu prawa miejscowego3. Teza ta pozostaje ciągle dyskusyjna, gdyż nie ma szczegółowego zapisu o konieczności ogłaszania POŚ w Dzienniku Urzędowym Wojewody. Status prawa miejscowego uzyskują na pewno programy naprawcze w sytuacji przekraczania standardów środowiska, związane np. z emisją szkodliwych substancji. 3 26 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 3. Uwarunkowania prawne4 Najważniejsze dyrektywy unijne dotyczące ochrony środowiska zostały transponowane do polskiego prawa głównie na gruncie Ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.. Pozostałe przepisy są jednak rozproszone w wielu innych ustawach i rozporządzeniach. Z opracowania „Prawo Unii Europejskiej na co dzień”5 wynika, że liczba i obszerność nowych ustaw oraz ich ładunek merytoryczny prowadzą do rewolucji w dotychczasowym stanie prawnym w tej dziedzinie oraz, że ustanowione obowiązki i nowe formy działania przerastają możliwości wykonawcze aparatu administracyjnego. Rolę, zadania i gwarancje samodzielności gminy w ustroju RP definiuje Konstytucja RP. W zakresie jej zadań leżą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. W sposób ogólny zasadnicze zadania gminy definiuje Ustawa o samorządzie gminnym. W szczegółowy sformułowane są one w około 170 ustawach, regulujących poszczególne sfery funkcjonowania administracji publicznej i organizacji życia lokalnych społeczności. Łączna ilość zapisów ich dotyczących wynosi blisko 800. Ponadto, samorząd gminny korzysta z regulacji około 100 innych ustaw, na przykład Kodeksu spółek handlowych. Ustawodawstwo dotyczące ochrony środowiska obejmuje w swoim zasadniczym zrębie 17 aktów prawnych w wersji nieco rozszerzonej – dalszych 20. Najważniejszych aktów wykonawczych wydanych dotąd w oparciu o zapisy tych ustaw jest około 1606. (Najważniejsze ustawy i kompetencje z zakresu ochrony środowiska umieszczono w aneksie niniejszego dokumentu). Program ochrony środowiska (POŚ) z jednej strony odzwierciedla pewne ogólne zasady, które leżą u podstaw polityki ochrony środowiska w Unii Europejskiej, z drugiej – odwołuje się do polityki ekologicznej naszego państwa. Wspomniane zasady ogólne to: 1. Zasada zrównoważonego rozwoju, która opiera się na założeniu, że polityka i działania w poszczególnych sektorach gospodarki i życia społecznego powinny być prowadzone w taki sposób, aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie zapewniającym trwałe, nie doznające uszczerbku, możliwości korzystania z nich zarówno przez obce, jak i przyszłe pokolenia. Istotą zrównoważonego rozwoju jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych. 2. Zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego, którą należy postrzegać w następujących kategoriach: Sprawiedliwości międzypokoleniowej – zaspakajania potrzeb materialnych i cywilizacyjnych obecnego pokolenia z równoczesnym tworzeniem i utrzymywaniem warunków do zaspakajania potrzeb przyszłych pokoleń; Sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej – zaspakajania potrzeb materialnych i cywilizacyjnych grup społecznych i jednostek ludzkich w ramach sprawiedliwego dostępu do ograniczonych zasobów i walorów środowiska; (Szczegółowy spis regulacji prawnych obowiązujących gminy w zakresie ochrony środowiska znajduje się w aneksie (Załącznik 2) 5 „Prawo unijne na co dzień. Analiza skutków prawnych wprowadzonych przez ustawodawstwo dostosowawcze dla samorządów gminy, powiatu i województwa”, UKIE, Warszawa 2001 6 M. Walny: Materiały poglądowe dla uczestników warsztatów ponadlokalnych w projekcie „Europejski dialog gmin wiejskich o ochronie środowiska” oraz „Zmiany systemowe w pigułce” – WSPÓLNOTA 13/2003 4 27 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Równoważenia szans pomiędzy człowiekiem a przyrodą – zapewnienia zdrowego i bezpiecznego funkcjonowania w sensie fizycznym, psychicznym, społecznym i ekonomicznym jednostek ludzkich przy zachowaniu trwałości podstawowych procesów przyrodniczych wraz z ochroną różnorodności biologicznej. 3. Zasada przezorności przewiduje, że rozwiązanie pojawiających się problemów ekologicznych powinno nastąpić już wtedy, gdy pojawia się uzasadnione prawdopodobieństwo, że problem wymaga rozwiązania, a nie dopiero wtedy, gdy istnieje pełne naukowe tego potwierdzenie. 4. Zasada uspołecznienia polityki ekologicznej powinna być realizowana w gminie poprzez stworzenie warunków do udziału obywateli w procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju, przy jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej, rozbudzaniu świadomości i wrażliwości ekologicznej oraz kształtowaniu nowej etyki zachowań wobec środowiska naturalnego. 5. Zasada „zanieczyszczający płaci”, która nakłada pełną odpowiedzialność, w tym materialną za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagrożeń dla środowiska na ich sprawcę. 6. Zasada prewencji, która zakłada, że przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska naturalnego musi być podejmowane na etapie planowania przedsięwzięć mogących negatywnie oddziaływać na środowisko. 7. Zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej przy wyborze planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska oznacza potrzebę minimalizacji nakładów inwestycyjnych na jednostkę uzyskanego efektu ekologicznego. Zasady, do których odwołuje się Polityka ekologiczna państwa mają przede wszystkim na celu racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych oraz poprawę jakości środowiska. Przy sporządzaniu Programu Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga uwzględniono cele i działania ujęte w „Polityce ekologicznej państwa” oraz uszczegółowiającej ją „Polityce ekologicznej państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010”, „Długookresowej strategii trwałego i zrównoważonego rozwoju – Polska 2025” i „Narodowym programie przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej”. „Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga” przygotowano w oparciu o następujące ustawy (wraz z aktami wykonawczymi): 28 Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku (Dz.U.2001 Nr 142, poz. 1591 z późniejszymi zmianami); Ustawa o ochronie przyrody z 16 października 1991 roku (Dz.U.2001 Nr 99, poz. 1079 z późniejszymi zmianami); Ustawa Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 roku (Dz.U.2001 Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami); Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Ustawa o utrzymaniu porządku i czystości w gminach z 13 września 1996 roku (Dz.U.1996 Nr 132, poz. 662 z późniejszymi zmianami); Ustawa o odpadach z 27 kwietnia 2001 roku (Dz.U.2001 Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami); Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z 11 maja 2001 roku (Dz.U.2001 Nr 63, poz. 638 z późniejszymi zmianami); Ustawa o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest z 19 czerwca 1997 roku (Dz.U.1997 Nr 101, poz. 628 z późniejszymi zmianami); Ustawa o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw z 27 lipca 2001 roku (Dz.U.2001 Nr 100, poz. 1085 z późniejszymi zmianami); Ustawa o nawozach i nawożeniu z 26 lipca 2000 roku (Dz.U.2000 Nr 89, poz. 991); Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 3 lutego 1995 roku (Dz.U.1995 Nr 16, poz. 78 z późniejszymi zmianami); Ustawa o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia z dnia 8 czerwca 2001 roku (Dz.U.2001 Nr 73, poz. 764 z późniejszymi zmianami); Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994 roku (Dz.U.1999 Nr 15, poz. 139 z późniejszymi zmianami); Ustawa o lasach z dnia 28 września 1991 (Dz.U.2000 Nr 56, poz. 679 z późniejszymi zmianami); Ustawa Prawo wodne z 18 lipca 2001 roku (Dz.U.2001 Nr 115, poz. 1229 z późniejszymi zamianami); Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków z 7 czerwca 2001 roku (Dz.U.2001 Nr 72, poz. 747 z późniejszymi zmianami); Zaproponowane w programie działania są adekwatne do kompetencji organów samorządowych szczebla gminnego i odwołują się do przepisów prawnych obowiązujących na dzień jego sporządzania. Ponadto „Program ochrony środowiska dla miasta i gminy Kańczuga” jest skoordynowany z obecnie obowiązującymi następującymi dokumentami planistycznymi: „Program ochrony środowiska dla powiatu przeworskiego na lata 2004 – 2011” wydany przez Zarząd Powiatu Przeworskiego „Powiatowym planem gospodarki odpadami na lata 2004 – 2014 dla powiatu przeworskiego” wydany przez Zarząd Powiatu Przeworskiego „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Kańczuga”, Kańczuga 1999 rok „Strategia rozwoju Gminy i Miasta Kańczuga”, opracowaną przez Rzeszowską Agencję Rozwoju Regionalnego S.A., Rzeszów-Kańczuga, marzec 2000 r. „Program w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie miasta i gminy Kańczuga” – Uchwała Rady Miejskiej w Kańczudze Nr III/25/97 z dnia 14 sierpnia 1997 roku. 29 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 4. Metodyka opracowania programu Prace nad Programem Ochrony Środowiska rozpoczęły się w styczniu bieżącego roku i podzielone zostały na część diagnostyczną i projektową. Sporządzenie diagnozy stanu środowiska naturalnego napotykało na wiele problemów związanych z brakiem danych lub istnieniem danych nieadekwatnych do potrzeb gminy. Zdarza się, że sprawozdania lub informacje przesyłane do gminy od różnych podmiotów zawierają inne dane liczbowe wynikające z innego sposobu liczenia. Dlatego też, dla potrzeb sporządzenia szczegółowego raportu przygotowano zestaw tabel, wykresów i dodatkowych informacji obejmujących następujące obszary: ogólna charakterystyka miasta i gminy; ludność miasta i gminy; ogólna charakterystyka klimatu; zasoby leśne i ich struktura; obszary i obiekty przyrodniczo chronione; negatywne oddziaływanie na środowisko leśne; ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej; gatunki zagrożone; zagospodarowanie gruntów w gminie; struktura upraw; jakość gleb uprawnych; własność gruntów znajdujących się na terenie gminy; wody powierzchniowe; wody podziemne; zaopatrzenie w wodę; zużycie wody; kontrola jakości wody; odprowadzanie ścieków; oczyszczalnie ścieków na terenie gminy; monitoring jakości powietrza atmosferycznego; emisja zanieczyszczeń gazowych do atmosfery; emisja metali ciężkich do atmosfery; gospodarka energetyczna w mieście i gminie; bieżące i planowane inwestycje związane z ochroną środowiska; struktura budżetu miasta i gminy. Pozyskiwane dane pochodziły w przeważającej części z posiadanych przez gminę dokumentów, jak również z raportów nadrzędnych instytucji samorządowych i jednostek zajmujących się problematyką ochrony środowiska, tj. WIOŚ oraz SANEPID. Okazją do przekazania społeczności lokalnej informacji o nowych obowiązkach gminy wobec ochrony środowiska i niezbędnych przygotowaniach z tym związanych było spotkanie zorganizowane w Urzędzie Miasta i Gminy w Kańczudze. Spotkanie, które odbyło się końcem stycznia 2004 roku miało charakter roboczy. Po zapoznaniu się z głównymi zagrożeniami dla środowiska na terenie miasta i gminy Kańczuga przed uczestnikami spotkania pod rozwagę zastały postawione trzy zagadnienia: 1. Co z nowych przepisów wynika dla różnych/wszystkich użytkowników środowiska? 30 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 2. Czy użytkownicy środowiska mają niezbędną wiedzę i są przygotowani do przestrzegania norm i standardów? 3. Jakie bariery organizacyjne, administracyjne, legislacyjne i mentalne trzeba pokonać by móc przygotować, a potem wdrożyć dobry program ochrony środowiska? O potrzebach użytkowników środowiska i elementach, które powinny się znaleźć w programie dyskutowano, przyjmując następującą kolejność działań: prewencja minimalizacja niekorzystnego oddziaływania naprawa Uczestnicy warsztatów zgłaszali swoje uwagi i propozycje podjęcia działań we wszystkich obszarach, które były przedmiotem diagnozy stanu, a więc: przyrody, gleb, gospodarki odpadami, wód podziemnych/zaopatrzenia w wodę, gospodarki ściekowej, powietrza i nadzwyczajnego zagrożenia dla środowiska. W wyniku dyskusji prowadzonej w formie „burzy mózgów” powstała lista problemów, które stały się podstawą do sprecyzowania szczegółowych celów działania i połączenia problemów z poszczególnych obszarów w grupy nazwane projektami realizacyjnymi. Od marca do końca maja 2004 roku prowadzono prace nad selekcją zadań i ustaleniem formy programu. Zaproponowano realizację 28 projektów, wśród których występuje 54 zadań, z których 27 to zadania własne gminy, a pozostałe 27 stanowią zadania koordynowane, przy czym tylko 7 zadań ma charakter inwestycyjny. Wszystkie pozostałe zaliczono do kategorii pozainwestycyjnych, głównie edukacyjno – organizacyjnych. Dyskutowano wagę projektów i wpływ wyodrębnionych problemów na środowisko naturalne, zdrowie i rozwój gospodarczy. Zaproponowane w POŚ cele, a także pojedyncze zadania dotyczące ochrony środowiska naturalnego – oprócz tego, iż wynikają z przepisów prawa, priorytetów ustalonych w „Programie ochrony środowiska dla powiatu przeworskiego na lata 2004 – 2011” i zdefiniowanych zagrożeń – zostały poddane społecznej ocenie mieszkańców. W efekcie powstał swoisty ranking spraw w ochronie środowiska postrzeganych przez mieszkańców jako najważniejsze. Zebrane informacje nie miały wpływu na zmianę celów, ale przyczyniły się do lepszego uzasadnienia wybranych projektów. Przyjęto dwuczęściową formę dokumentu POŚ z podziałem na: raport o stanie środowiska naturalnego i plan działań. Poszczególne rozdziały diagnozy stanu kończą się podsumowaniem wyodrębnionych problemów. Powstałe w ten sposób rekomendacje dla POŚ zawierają wnioski z diagnozy każdego z obszarów środowiska i wraz z celami określonymi w programie wojewódzkim i powiatowym stanowią podstawę wyboru przedstawionych projektów oraz zaproponowanych działań. W naturalny sposób cele zostały podzielone na długookresowe, średniookresowe oraz krótkookresowe, przy czym zapisane w programie cele 31 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 główne są utożsamiane z celami długookresowymi, cele szczegółowe mają charakter celów średniookresowych, a projekty wraz z zadaniami realizacyjnymi składają się na program operacyjny na najbliższe lata 2 – 5 lat (cele krótkookresowe). POŚ w swojej drugiej, operacyjnej części zawiera opisy wszystkich projektów. Ich intencją jest wyjaśnienie wagi problemów oraz pokazanie możliwości i sposobów ich rozwiązywania. Najważniejszym elementem jest zbiorcza tabela określająca: kto wykonuje zadania, w jakim czasie, co jest podstawą prawną wybranego projektu, ile przeznaczono środków na jego realizację oraz w jaki sposób będzie monitorowane jego wykonanie. Każde zadanie jest bowiem zapisane w formie mierzalnego i określonego w czasie celu, któremu przyporządkowano wskaźnik będący miarą jego wykonania. Przez cały okres tworzenia POŚ powracało pytanie czy program powinien być bardziej strategią sektorową czy wieloletnim planem operacyjnym. Po wielu konsultacjach, między innymi z biorącymi udział przy realizacji – wybrano ten drugi wariant wychodząc z założenia, że gminie nie jest potrzebny dokument na półkę, ale konkretne narzędzie wspomagające zarządzanie środowiskiem. Zaproponowany program obejmuje lata 2004 – 2015. Nie jest więc dokumentem zamkniętym, co oznacza, że będzie podlegał stałej weryfikacji. Obowiązek sporządzania co dwa lata raportu z wykonania zadań będzie za każdym razem możliwością oceny stopnia realizacji zadań, ich wykonalności i ewentualnej potrzeby modyfikacji. Rozpisanie szczegółowego harmonogramu na lata 2004 - 2015 nie ma bowiem na celu sztywnego narzucania limitów czasowych, a jedynie pomoc w spełnieniu wymogów dostosowawczych do określonych standardów ochrony środowiska, takich na przykład, jak posiadanie płyt obornikowych i zbiorników na gnojówkę i gnojowicę (grudzień 2008 r.). 32 Rozdział II Diagnoza stanu środowiska naturalnego Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Diagnoza ___________________stanu środowiska naturalnego 1. Ogólna charakterystyka miasta i gminy Kańczuga Gmina miejsko-wiejska Kańczuga zajmuje obszar o powierzchni 105 km2. Położona jest w południowej części powiatu przeworskiego, na terenie województwa podkarpackiego. Sąsiaduje bezpośrednio od zachodu z gminą: Jawornik Polski, Markowa; od północy: z gminą Gać i Przeworsk; od wschodu: z gminą Zarzecze i Pruchnik; od południa: z gminą Dubiecko. Obszar gminy Kańczuga należy do dwóch dużych jednostek geomorfologicznych: makroregionu Kotliny Sandomierskiej; makroregionu Pogórza Środkowobeskidzkiego. W obrębie makroregionu Kotliny Sandomierskiej reprezentowanego przez mezoregion Pogórza Rzeszowskiego położone są sołectwa północno wschodniej części gminy – 80% powierzchni. Układ sieci komunikacyjnej zapewnia dobry dostęp do dróg ponadlokalnych. Ponadto przez teren gminy przebiega linia kolejki wąskotorowej, która jeszcze kilka lat temu służyła do przewozów pasażerskich i towarowych, obecnie obsługuje grupy turystyczno – wycieczkowe. Siedziba władz miasta i gminy znajduje się w Kańczudze - położonej w północnej części gminy nad rzeką Mleczką Zachodnią – po lewej stronie jej zlewni. Miasto z powierzchnią 760,1ha zamieszkiwane jest przez 3 346 osób (według stanu na 31.12.2003 r.) co oznacza gęstość zaludnienia na poziomie 429 osób/km2. Kańczuga oddalona jest około 40 km od Rzeszowa (stolicy województwa), 12 km od Przeworska (siedziby powiatu), 18 km na wschód od Łańcuta. Obszar gminy podzielony jest na 14 sołectw (tab. II.1). 35 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Tab. II.1 Podział administracyjny gminy Kańczuga (dane własne gminy). Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Sołectwo Powierzchnia [km2] Kańczuga Bóbrka Kańczucka Chodakówka Krzeczowice Lipnik Łopuszka Mała Łopuszka Wielka Medynia Kańczucka Niżatyce Pantalowice Rączyna Siedleczka Sietesz Wola Rzeplińska Żuklin Razem Rys. II.1 Mapa miasta i gminy Kańczuga. 36 7,6 2,7 3,1 7,8 2,1 3,3 19,3 2,0 3,7 11,4 10,0 7,4 18,1 1,8 4,6 105 Ludność Główne funkcje 3346 przemysłowo - miejska 202 rolnicza 133 rolnicza 988 rolnicza 201 rolnicza 484 rolnicza 1486 rolnicza 170 rolnicza 570 rolnicza 1225 rolnicza 993 rolnicza 1106 rolnicza 1692 rolnicza 105 rolnicza 330 rolnicza 13031 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rozkład przestrzenny tkanki mieszkaniowej na omawianym obszarze jest silnie skorelowany z liczbą ludności i ma charakter nierównomierny. Na koniec 2003 roku gminę zamieszkiwało 13 031 osób, w 3615 gospodarstwach domowych (w tym: 927 to posesje jednorodzinne). Gęstość zaludnienia gminy 122 osób/km2 (rys. 1). Liczba ludności w wieku produkcyjnym wynosiła 6 876 osób, w tym 46,7% stanowią mężczyźni. Rys. II.2 Ludność miasta i gminy Kańczuga. Największym ośrodkiem osadniczym jest miasto Kańczuga – na miejscowość tą przypada 25% mieszkańców całej gminy. Z kolei najmniej zaludnionymi sołectwami w gminie są: Wola Rzeplińska i Chodakówka (rys. II.3). Występująca na obszarze gminy Kańczuga stosunkowo urodzajna gleba, korzystna rzeźba terenu i sprzyjające warunki klimatyczne przyczyniają się do rozwoju gospodarki rolnej, która jest główną gałęzią gospodarki występującą na terenie gminy. Świadczy o tym powierzchnia gruntów ornych odniesiona do powierzchni gminy – 68,5%. Warunki agrotechniczne sprzyjają głównie rozwojowi produkcji roślinnej, ze szczególnym nasileniem roślin okopowych i warzyw, z dużym udziałem pszenicy, a także hodowli bydła mlecznego, opasowego oraz trzody chlewnej. W rolnictwie miasta i gminy duże znaczenie ma produkcja owoców. Udział sadów wynosi prawie 5,1% ogólnej powierzchni gminy. W produkcji sadowniczej dominują jabłka, śliwki, owoce miękkie. Największe obszary rolnicze znajdują się w miejscowościach Sietesz, Pantalowice i Łopuszka Wielka, natomiast najmniejsze w Żuklinie, Lipniku, Medynia Kańczucka. Jeśli chodzi o lesistość gminy (14%) największe lasy znajdują się w Łopuszcze Wielkiej natomiast sołectwami, na terenie których lasy praktycznie nie występują są Krzeczowice, Pantalowice, Rączyna i Kańczuga, która jednocześnie jest najbardziej zurbanizowaną miejscowością w gminie. Najwięcej gospodarstw rolnych na terenie gminy nie przekracza 2 ha (~1163 gospodarstwa) i jest w posiadaniu rolników indywidualnych, tak jak gospodarstwa o powierzchni do 4 ha (rys. II.5). 37 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Ogólnie, gospodarstwa rolne na terenie miasta i gminy Kańczuga zajmują 66,7% jej powierzchni, co przekłada się na 3615 gospodarstw rolnych z czego indywidualne to 2900. Przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego to 2,23 ha7. Rys. II.3 Liczba ludności w poszczególnych sołectwach. 330 Żuklin 105 Wola Rzeplińska 1692 Sietesz 1106 Siedleczka 993 Rączyna 1225 Pantalowice 570 Niżatyce 170 Medynia Kańczucka 1486 Łopuszka Wielka 484 Łopuszka Mała 201 Lipnik 988 Krzeczowice 133 Chodakówka 202 Bóbrka Kańczucka 3346 Kańczuga 0 500 2000 1500 1000 3500 3000 2500 Liczba ludności Rys. II.4 Struktura użytkowa gruntów w mieście i gminie Kańczuga. wody 0,7 nieużytki 0,2 grunty zabudowane i zurbanizowane 7,7 14,9 użytki leśne pastwiska trwałe 3,5 łaki trwałe 4,4 sady 5,1 68,5 grunty orne 0 10 20 30 40 50 60 2 Powierzchnia gruntów [km ] 7 Podstawowe Informacje ze Spisów Powszechnych, Gmina Kańczuga, Rzeszów 2003 38 70 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Innymi funkcjami uzupełniającymi gminy są usługi rolnicze i usługi dla ludności. Obecnie w gminie zarejestrowanych jest 261 podmiotów gospodarczych (znajdujących się w 100% w rękach prywatnych) głównie zlokalizowanych w mieście Kańczuga (44,8%) w tym jedna spółka z udziałem kapitału zagranicznego (RA –AP HOLTZ). Rys. II.5 Struktura gospodarstw rolnych wg zajmowanej powierzchni. Liczby w nawiasach oznaczają liczbę gospodarstw w 2003r. (dane własne gminy). 4 powyżej 30 ha 15,01-30 ha 17 10,01-15 ha 57 114 7,01-10 ha 233 5,01-7 ha 418 4,01-5 ha 1163 720 2,01-4 ha poniżej 2 ha 0 200 400 600 800 1000 1200 Liczba gospodarstw Do największych zakładów produkcyjnych należą: Fabryka Urządzeń Mechanicznych „KAMAX” S.A. Zakład Narzędziowy „ZANAR” „EKO MARMA” – Polskie Folie Sp. z o.o Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „BONUS” Sp. z o.o. „RA – AP HOLZ” Sp. z o.o.– Zakład Produkcyjny w Kańczudze SKS Pipes Kańczuga Sp. z o.o. W znacznej większości podmioty gospodarcze należą do osób prywatnych zatrudniających do dwóch osób. Wyjątek stanowią wymienione wyżej podmioty gospodarcze oraz jednostki państwowe: szkoły, urzędy pocztowe, przychodnie i banki. Z danych za rok 2003 wynika, że w gminie zarejestrowanych było 1980 bezrobotnych. Stopa bezrobocia na terenie gminy wynosi 15,20%. Brak sprzyjających warunków rozwoju istniejących zakładów, rosnące bezrobocie, regres w rolnictwie mają istotny wpływ na stan finansowy gminy Kańczuga. Od kilku lat wielkość budżetu gminy sukcesywnie wzrasta. Z danych za rok 2003 budżet gminy wynosił 17 003 254 zł, co w przeliczeniu na statystycznego mieszkańca daję kwotę 1 305 zł. Pozytywnym zjawiskiem są rosnące wydatki na oświatę. W porównaniu z rokiem 2000 wydatki na ten cel w 2003 stanowiły już 76,4%. Równie pozytywnym zjawiskiem jest systematyczne zwiększanie wydatków inwestycyjnych dzięki pozyskiwaniu środków pozabududżetowych, które w porównaniu do 2000 roku 39 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 wzrosły o ponad 209% w 2003 roku. Tendencja ta została zauważona i docenione w postaci zajęcia III miejsca wśród gmin najbardziej gospodarnych w województwie podkarpackim. 40 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 2. Położenie geograficzne i warunki klimatyczne Gmina Kańczuga położona jest na Pogórzu Rzeszowskim, na krawędzi Karpat, w Kotlinie sandomierskiej. Region charakteryzuje się pofałdowaniami terenu z niewielkimi wzniesieniami od 188,8m n.p.m. w północno – wschodniej części gminy w dolinie rzeki Mleczka do 412 m n.p.m. w Łopuszce Wielkiej w południowej części gminy. Różnica wysokości względnych wynosi 223 m. Północna i środkowa część gminy Kańczuga obejmująca lessowe Pogórze Rzeszowskie charakteryzuje się małym urozmaiceniem rzeźby terenu. Występują tu łagodne wierzchowiny obniżenia przedkarpackiego z charakterystycznymi formami, do których zaliczyć należy przede wszystkim doliny denudacyjno – erozyjne, płytkie zagłębienia bezodpływowe, wąwozy i inne. Na obszarze tym dominuje rzeźba falista z deniwelacjami do 20 m i spadkach terenu do około 6o. Południowa część gminy leżąca w obrębie Pogórza Dynowskiego posiada rzeźbę wzgórzową z deniwelacjami dochodzącymi do około 75 m i pochyleniem terenu sięgającym 20o. Ten typ rzeźby charakteryzują wierzchowiny pogórzy fliszowych, leżące na wysokości 320 – 412 m n.p.m. poprzecinane gęstą siecią wąskich „v” – kształtnych dolinek wcinających się na głębokość nawet 100 m. Rys. II.6 Położenie administracyjne miasta i gminy Kańczuga. Obszar gminy należy do pasa klimatów typu podgórskiego. Jest to klimat typowy dla Podgórza Karpackiego i zaliczany jest do dzielnicy klimatycznej sandomiersko – rzeszowskiej. Cechami charakterystycznymi tego pasa klimatycznego są dość wysokie dobowe amplitudy temperatury powietrza szczególnie na stokach o ekspozycji dosłonecznionej i niskie amplitudy na zboczach i stokach zacienionych. Według obserwacji stacji meteorologicznej w Przeworsku, teren ten charakteryzuje się wiatrami zachodnimi i południowo – zachodnimi wiejącymi wiosną i latem, a jesienią i zimą wschodnimi i północno – wschodnimi. Średnia roczna temperatura wynosi 7,8 oC. Najwyższą średnią 41 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 temperaturę miesięczną zanotowano w lipcu 1976 roku (20,1 oC) natomiast najniższą w styczniu 1972 (-10,2 oC). Liczba pogodnych dni wynosi przeciętnie 63 dni zaś pochmurnych do 115 dni. Czas wegetacji trwa 210 – 215 dni. Opady na tym terenie są dość wysokie, gdyż suma rocznych opadów sięga 780 mm. Najwyższy poziom opadów atmosferycznych obserwuje się w miesiącach letnich, natomiast najmniej w miesiącach zimowych. Najwyższe opady śniegu przypadają na miesiące grudzień i styczeń, przy średniej grubości pokrywy śnieżnej około 11 cm. Pokrywa śnieżna utrzymuje się od 60 do 80 dni, a liczba dni z przymrozkami średnio około 116 dni. Maksymalny okres występowania przymrozków rozciąga się od października do około 25 maja8. 8 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta i Gminy Kańczuga, 1999 42 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 3. Środowisko przyrody ożywionej 3.1 Rozpoznanie, stan i formy ochrony przyrody Na obszarze gminy Kańczuga poszczególne gatunki fauny i flory rozmieszczone są nierównomiernie, a ich główne skupiska zlokalizowane są na terenach pokrywających się z obecnością obiektów przyrodniczych o różnorodnym pochodzeniu. Należy podkreślić, że obszar gminy nie jest szczególnie zalesiony. Tereny leśne występują w południowej części gminy, w części występujących wyniesień, porozcinanymi przez jary i doliny potoków będących najczęściej dopływami rzeki Mleczka Zachodnia. Powierzchnia lasów zajmuje około 1440 ha, co stanowi 14 % powierzchni gminy. Większość lasów pozostaje w gestii działań Nadleśnictwa Kańczuga, prowadzącego gospodarkę leśną. Lasy gminne stanowią powierzchnię 1328,16ha, a ponadto 112 ha lasów znajduje się w rękach prywatnych. Lasy niepaństwowe na terenie gminy Kańczuga znajdują się w miejscowościach zestawionych poniżej (największe z nich): Łopuszka Wielka Chodakówka Sietesz Lipnik Pozostałe miejscowości 37 ha 15 ha 11 ha 10 ha 38 ha Podstawowym typem siedliskowym lasu jest las wyżynny, stanowiący ponad 98% powierzchni całkowitej. Ze względu na występowanie poszczególnych gatunków drzew zajmują one powierzchnię zgodnie z przedstawionym rysunkiem. Rys.II.7 Procentowy rozkład poszczególnych gatunków drzew w lasach na terenie gminy Kańczuga. sosna 11% dąb 11% jodła 22% grab 7% modrzew 6% brzoza 2% buk 33% inne 8% Na terenie administracyjnym gminy Kańczuga w roku 1995 utworzony został rezerwat „Husówka” w celu zachowania jedynego w Polsce naturalnego stanowiska kłokoczki południowej (Staphylea pinnata). Powierzchnia rezerwatu wynosi 71,96 ha. 43 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Duża liczebność oraz stałe odnawianie się kłokoczki wykazuje, że znajduje ona tutaj optymalne warunki rozwoju. Dominującym zespołem roślinnym na terenie rezerwatu jest grab wysoki oraz dąb, grab, buk z domieszką lipy, jawor, brzoza, jodła oraz klon. W sąsiedztwie rezerwatu znajduje się cenny 150 letni modrzewiowy wyłączony drzewostan nasienny o pow. 1,20 ha. Rezerwat jest położony na terenie wsi Lipnik, na wysokości 340 – 375 m n.p.m. i obejmuje swym zasięgiem powierzchnię 72 ha. Rzeźba terenu urozmaicona jest przez liczne jary i potoki stanowiące dopływ rzeki Husówki. Teren rezerwatu i otaczający go las jest położony w Obszarze Górniczym Gazu Ziemnego „Husów – Albigowa”. Teren rezerwatu Husówka administrowany jest przez Nadleśnictwo Kańczuga. Rys. II.8 Kłokoczka południowa (Staphylea pinnata) z rezerwatu przyrody Husówka. Rys. II.9 Położenie geograficzne rezerwatu Husówka. Ponadto południowa część Nadleśnictwa Kańczuga wchodzi w skład Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego, gdzie w pobliżu Dubiecka znajduje się rezerwat torfowiskowy „Winne-Podbukowina” o powierzchni 26 ha. Jest to jedyne na terenie parku torfowisko typu przejściowego i wysokiego. W ciągu ostatnich trzech lat Nadleśnictwo na swoim terenie wyznaczyło i opisało dwie ścieżki przyrodniczo – dydaktyczne: 44 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 ścieżka przyrodniczo – dydaktyczna po rezerwacie Husówka w Leśnictwie Lipnik odległa około 10 km od Kańczugi. Utworzona w celu ukazania naturalnego stanowiska kłokoczki południowej, cennego starodrzewu modrzewia, budowy otaczających drzewostanów oraz bogactwa świata roślin i zwierząt występujących na terenie rezerwatu. Długość ścieżki to 1 km, na trasie rozlokowano 6 punktów przystankowych z tablicami informacyjnymi. Łączny czas przejścia ok. 45 min.; ścieżka przyrodniczo – dydaktyczna Borek Nowosielski zlokalizowana w Leśnictwie Albigowa. Kompleks leśny znajduje się przy trasie E-4 na odcinku Przeworsk – Łańcut. Trasa utworzona przy dobrze wyposażonym parkingu w celu uatrakcyjnienia odpoczynku podróżnym i jednocześnie pokazania budowy drzewostanów, występujących roślin i zwierząt. Długość ścieżki 1km, na trasie rozlokowano 7 przystanków z tablicami informacyjnymi, czas przejścia ok. 45 min. Ponadto w najbliższych latach przewiduje się utworzenie na terenie rezerwatu Husówka w miejscowości Lipnik ścieżki dydaktycznej, która posłuży organizowaniu spotkań z młodzieżą, organizowaniu szkoleń i wycieczek mających na celu podniesienie stanu ogólnej wiedzy o środowisku. Teren gminy Kańczuga graniczy z obszarami chronionego krajobrazu: od strony zachodniej z Hyżniańsko – Gwoźnickim Obszarem Chronionego Krajobrazu, od strony południowej z Przemysko – Dynowskim Obszarem Chronionego Krajobrazu. Bezpośrednie sąsiedztwo gminy z chronionymi przyrodniczo obszarami oraz dominująca funkcja rolnicza terenów gminy utrzymuje szeroki korytarz ekologiczny obejmujący dwie części: Część zachodnią terenu gminy graniczącą z Hyżeńsko – Gwoźnickim Obszarem Chronionego Krajobrazu, w tym: - tereny lasów ze starodżewiem modrzewiowym, - rezerwat Husówka, - źródła potoków: Markówka, Potok Średni, Graniczny, - zespół dworsko – parkowy w Lipniku, - grodzisko „Chodakówka”, - tereny rolne i sadownicze. Część południową terenu gminy graniczącą z Przemysko – Dynowskim Obszarem Chronionego Krajobrazu w tym: - tereny lasów, jary leśne, - dział wodny i źródła większych rzek i potoków przepływających przez gminę i tereny gmin sąsiadujących: Mleczka Zachodnia, Rączyna, Rzeplin, - tereny osuwiskowe nad brzegami rzek, - tereny upraw rolnych i łąk. Korytarze ekologiczne gminy mają kontynuację wzdłuż całej Wysoczyzny Kańczuckiej, stanowiącej możliwość powiększenia granic obszarów chronionych przyrodniczo. Drzewostany cechują się dobrym stanem sanitarnym i wysoką zdrowotnością, tj. 0 lub I klasa uszkodzeń przemysłowych. Ze względu na bogaty skład gatunkowy i różnowiekowość 45 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 większości drzewostanów lasy są odporne, a ochrona lasu sprowadza się do zabiegów profilaktycznych. Szkody od czynników abiotycznych spowodowane są przez nagłe i intensywne opady śniegu powodujące zjawisko okiści, jak miało to miejsce w 1999 roku. Łączna masa śniegołomów osiągnęła 20 tys. m3, natomiast łączna powierzchnia drzewostanów do uprzątnięcia i odnowienia wyniosła 32 ha. Najbardziej ucierpiały drzewostany iglaste z modrzewiem i sosną młodszych klas wieku oraz młodniki liściaste. Szkody powodowane przez zwierzynę w uprawach leśnych stwierdzono na powierzchni 230 ha, z czego uszkodzenia powyżej 20% na 17 ha. Zabiegi stosowane w celu zapobieżenia tego typu uszkodzeniom sprowadzają się do: zabezpieczanie chemiczne upraw – 230 ha/rok grodzenie upraw – rozpoczęte w 1999 roku, w chwili obecnej łącznie 20 ha palikowanie upraw – 3,5 ha Szkody powodowane przez choroby grzybowe i owady są mało istotne i nie wymagają specjalnych działań. Z danych z lat 1999-2003 wynika, że Nadleśnictwo nie prowadzi wycinki drzew dla celów gospodarczych. Prowadzone jest jedynie zalesienie mające na celu uzupełnienie ubytków drzewostanu, które przedstawiało się zgodnie z rys. II.10. Rys. II.10 Wielkość zalesiania ubytków drzewostanu. Na terenie gminy Kańczuga znajdują się również inne biosystemy o szczególnym charakterze przyrodniczym. Na uwagę zasługują tzw. Parki Podworskie, których na obszarze administracyjnym gminy jest 5. 46 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Poniżej zestawiono miejscowości, w których zlokalizowane są parki podworskie oraz podmiot zarządzający: Lipnik – Fundacja Wzrastanie Żuklin – prywatny Sietesz – prywatny Łopuszka Mała – Fundacja Wzrastanie Krzeczowice – gmina Zespoły pałacowe z otaczającymi je parkami leśnymi powstały głownie w XIX wieku. Obecnie, parki podworski porośnięte są w większości starodżewiem. Na szczególną uwagę zasługuje park podworski w Krzeczowicach z okazałymi drzewami, wśród których wyróżnia się ponad stuletni orzech kaukaski. W większości kompleksy zieleni wokół pałaców są zaniedbane i wymagają odrestaurowania oraz ciągłej pielęgnacji aby przywrócić ich dawne walory estetyczne. W wyniku naturalnych procesów zarastania oraz braku konserwacji i cięć sanitarnych trudno jest odtworzyć dawny wygląd alejek. Należy również zauważyć, że na terenie gminy znajdują się następujące pomniki przyrody: Dąb szypółkowy znajdujący się w bliskości dworca PKP w Kańczudze; Park w Żuklinie z 58 sztukami drzew z gatunku Lipa oraz Tulipanowiec. Jednocześnie na podstawie przeprowadzonej ekspertyzy Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej o/o w Przeworsku zostały przedstawione propozycje pomników przyrody, wszystkie zlokalizowane w miejscowości Lipnik: 6 dębów w wieku od 100 do 120 o obwodzie 3,04 do 4,85 m i wysokości h=26 m, 90-letni jesion o obwodzie 3,14 m i wysokości h=25 m, 80-letnia czereśnia o obwodzie 2,20 m i wysokości h=27 m. Należy również zaznaczyć, że w roku 2006 planowane jest ustanowienie użytku ekologicznego – zespołu stawów w Krzeczowicach, obejmującego trzy stawy, co stworzy dodatkowy przyczynek do podniesienia walorów turystycznych gminy i samej miejscowości. W skład terenów zielonych sztucznie urządzonych w gminie Kańczuga znajdują się liczne aleje i szpalery drzew w obrębie poszczególnych miejscowości, a także przy licznych drogach powiatowych i gminnych. Duże zróżnicowanie fizjograficzne jest przyczyna znacznego bogactwa świata zwierzęcego. Na granicy Kotliny Sandomierskiej oraz Pogórza następuje mieszanie gatunków typowo górskich z gatunkami nizinnymi. Na obszarze doliny rzeki Mleczka obok gatunków typowo górskich takich jak: ryjówka górska, orzechówka, pliszka górska, traszka górska i karpacka, pluszcz, salamandra plamista czy kumak górski występują gatunki typowo nizinne takie jak skowronek borowy, kureczka nakrapiana, łozówka, potrzeszcz, remiz, rokietniczka, traszka grzebienista, ropucha paskówka, żaba moczarowa i śmieszka czy kumak nizinny. Lesistość terenu decyduje o występowaniu licznych gatunków fauny leśnej. Są wśród nich sarna, jeleń, ryś, wilk, wydra, kuna leśna, gadożer, orzesznica, bocian czarny (ciconia nigra, rzadko spotykany gatunek występujący na terenie rezerwatu Husówka), bielik, głuszec, cietrzew, krogulec, orlik krzykliwy, kruk, sójka, i jarząbek. Z uwagi na występowanie terenów otwartych – łąk i pól uprawnych – duży udział w faunie stanowią zwierzęta tych 47 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 biotopów. Zaliczyć do nich można sarny polne, zające, bażanty i kuropatwy oraz liczne szkodniki z rzędu gryzoni. Szacuje się, że na omawianym terenie liczba żyjących gatunków kręgowców przekracza liczbę 250, co stanowi ponad połowę ogólnej liczby gatunków tego typu występujących w Polsce. Z danych Nadleśnictwa Kańczuga orientacyjną charakterystykę zwierzostanu wg. inwentaryzacji zimowej 2003 zestawiono poniżej. Zwierzyna gruba: sarna jeleń dzik 200 szt. 5 szt. (określane mianem przechodnie), 30 szt. Zwierzyna drobna: ważniejsze gatunki – stan z zimy 2003: zając bażant kuropatwa lis borsuk piżmak kuna jarząbek tchórz 150 szt. 140 szt. 75 szt. 50 szt. 10 szt. 20 szt. 15 szt. 6 szt. 12 szt. 3.2 Działania rekomendowane w POŚ – środowisko przyrody ożywionej Podstawą podejmowania działań w zakresie ochrony środowiska przyrody ożywionej jest realizowanie zapisów Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 października 1991 roku wraz ze wszystkimi dalszymi poprawkami oraz uchwalonej 10 lat później w kwietniu 2001 roku Ustawy Prawo ochrony środowiska. Zadania 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny wpływu pewnych planów i programów na stan środowiska. Jej celem jest zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony środowiska w przygotowanie i wdrażanie planów i programów w świetle promowania zrównoważonego rozwoju, poprzez przeprowadzenie oceny pewnych planów i programów mogących mieć istotny wpływ na stan środowiska. 48 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Wobec przytoczonych powyżej podstaw prawnych, w gminnym planie ochrony środowiska, w zakresie środowiska przyrody ożywionej zalecane jest przeprowadzenie następujących działań: zapewnienie istnienia odpowiednich obszarów funkcjonalnych w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego, sporządzenie nowych planów ekofizjologicznych pozwalających na bieżące monitorowanie posiadanych zasobów przyrodniczych, ochrona i rozwój istniejących rezerwatów przyrody, tworzenie zwartych kompleksów leśnych, tworzenie użytków ekologicznych, edukacja ekologiczna w zakresie ochrony i racjonalnego korzystania ze środowiska przyrodniczego. Realizacja działań rekomendowanych w POŚ pozwoli na: zarządzanie zielenią urządzoną – m.in. na jej utrzymanie i dalszy rozwój – według spójnej koncepcji. Pozwoli również na ochronę prawną terenów zadrzewionych i cennych przyrodniczo. Działania te mające na celu tworzenie nowych miejsc rekreacji i wypoczynku dla mieszkańców wyjdą naprzeciw ich potrzebie spędzania wolnego czasu na łonie natury. Mogą one stać się alternatywą dla terenów leśnych, w tym niedostępnych dla ludności, ograniczając tym samym ich wydeptywanie i płoszenie zwierzyny. Nowe miejsca rekreacji wpłyną jednocześnie na podniesienie atrakcyjności wizerunku gminy, również dla turystów spoza jej terenu. Przeciwdziałanie degradacji różnorodności biologicznej, które powinno obejmować zarówno gatunki chronione, poprzez utrzymanie i rozwój rezerwatów jak również pospolite gatunki roślin i zwierząt. Przykładem takiego działania może być tworzenie ekologicznych, które pełnią ważną rolę siedliskotwórczą i krajobrazową w przestrzeni rolnej, warunkując stabilne funkcjonowanie dzikiej przyrody i wpływając na zwiększenie efektów produkcyjnych rolników, Zwiększenie wiedzy i dbałości o środowisko poprzez edukację ekologiczną w terenie, między innymi poprzez korzystanie z rowerowych i pieszych ścieżek ekologicznych oraz powszechny udział i wsparcie akcji porządkowania i usuwania śmieci z terenów leśnych (np. sprzątanie świata) 49 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 4. Gleby Na obszarze gminy Kańczuga występują stosunkowo dobre warunki agrotechniczne. Rodzaj i jakość gleby jest silnie powiązana z powierzchniowym ukształtowaniem terenu i odpowiada jej głównym utworom: Kotlinie Sandomierskiej, mezoregionie Pogórza Rzeszowskiego pokrytego utworami lessowymi odpowiada dolina rzeki Mleczki z wytworzonymi glebami typu: brunatnego, czarnoziem i pseudobielicowe stanowiącymi podstawę bogactwa tych okolic. Są to cenne ziemie pszenno – buraczane klasy I i II; część Pogórza Dynowskiego należącego do obszaru gminy z utworami zwietrzelin pyłowych i gliniastych, z których powstały gleby brunatne i pseudobielicowe. Są to gleby najniższej klasy, tereny na których mają miejsca przypadki występowania osuwisk. Dość silne pofałdowanie powierzchni i wynikające z tego procesy erozyjne wpłynęły na typologiczne zróżnicowanie gleb w rzeźbie terenu. Na wierzchowinach występują czarnoziemy zdegradowane, gleby pseudobielicowe i wyjątkkowo brunatne. Na stokach tworzą się niemal wyłącznie gleby brunatne, w terenie płaskim – czarnoziemy, czarne ziemie, zaś w obniżeniach gleby deluwialne (namyte). Obszar gminy poprzecinany jest kilkoma dolinami rzek i potoków, w których wytworzyły się mady. Ponadto na omawianym obszarze występują niewielkie powierzchnie gleb typu: rędziny, gleby glejowe, czarne ziemie gleby mułowo – torfowe. Udział powierzchniowy i procentowy poszczególnych typów gleb przedstawiono w tabeli II.2. Tabela II.2 Udział poszczególnych typów gleb występujących na terenie gminy Kańczuga. Typy i podstawy gleb pseudobielicowe brunatne czarnoziemy czarne ziemie mułowo – torfowe mady mady glejowe gleby glejowe rędziny Razem 50 Powierzchnia ha % 1423 17,4 4201 51,6 1403 17,2 21 0,3 7 0,1 1004 12,3 33 0,4 27 0,3 29 0,4 8148 100,0 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. II.11 Udział poszczególnych rodzajów gleb na terenie gminy Kańczuga. Gleby brunatne 54,0% Czarnoziemy 17,3% Czarne ziemie 0,2% Mady 8,9% Gleby pseudobielicowe 19,2% Rędziny 0,4% Szczegółowy wykaz typów gleb w hektarach i procentach dla poszczególnych sołectw dla gruntów ornych zestawiona w tabeli II.3. 51 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Tabela II.3 Udział powierzchni typów gleb w poszczególnych sołectwach gminy Kańczuga. Miejscowość Bóbrka Kańczucka Chodakówka Krzeczowice Lipnik Łopuszka Mała Łopuszka Wielka Medynia Kańczucka Niżatyce Pantalowice Rączyna Siedleczka Sietesz Wola Rzeplińska Zuklin Kańczuga miasto Razem miasto i gmina Gleby pseudobielicowe ha % 6,2 3,4 35,1 23,6 122,8 17 340,6 38,1 1,8 139,3 208,1 237 204,7 34,6 31,8 1417,1 71,5 6,8 35,9 22,9 0,6 15 24,5 36,9 18,5 61,1 5,3 Gleby Czarnoziemy Czarne ziemie brunatne ha % ha % ha % 135,1 73,8 28,4 15,5 97,6 65,3 10,4 7 5,3 4,1 144 23,6 336,6 55,1 6,9 1,1 29,6 17,2 17,5 10,2 139,1 55,5 49,6 19,8 512,8 54,1 27 2,3 118,1 71,1 2,5 1,5 128 40,7 133,3 42,3 575 62 187,2 20,2 596,5 70,1 275,3 42,8 3,9 0,6 585 52,8 304,3 27,4 22 38,9 304,5 73,2 42,3 12,9 318,6 52,7 136,5 22,6 19,2 3981,2 54 1277 17,3 14,7 0,2 Mady Rędziny ha 13,3 % 7,3 123,5 1,8 44,9 63,1 7,4 51,7 26 24,6 125 14,6 20,2 1,1 17,9 6,7 4,5 16,4 2,8 2,9 19,5 1,3 42,7 117,1 13,9 19,4 655,7 8,9 ha 4,6 21,4 1,3 27,3 Razem % 183 148,4 611 171,7 250,6 1 948,1 166,1 314,8 927,5 2,5 850,6 0,2 642,5 1108,6 56,6 389,5 604 0,4 7373 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Najwięcej gleb bardzo dobrych i dobrych (klasa I – III) występuje w północno – wschodniej części gminy, a przede wszystkim w miejscowościach: Kańczuga Krzeczowice Niżatyce Pantalowice ponad 85% ponad 80% ponad 80% ponad 75% Najwięcej zaś gleb słabych i najsłabszych (klasa V – VI) występuje w południowej części gminy, we wsiach Łopuszka Wielka (15% powierzchni użytków rolnych) i Rączyna (8%). Rys. II.12 Struktura jakości gleb (wg klas bonitacyjnych) w gminie Kańczuga w 1999 roku. Zestawienie nie obejmuje powierzchni lasów, nieużytków i powierzchni zabudowanych. klasa IIIb 18,7% klasa IIIa 40,5% klasa IVa 13,2% klasa IVb 5,3% klasa V 2,7% klasa II 18,8% klasa VI 0,3% klasa I 0,6% Oceniając ogólne warunki bonitacyjne gminy Kańczuga można stwierdzić, że na jej terenie dominują gleby klasy II i IIIb, których udział wynosi przeszło 49,3% całkowitej powierzchni użytków rolnych. 4.1 Zanieczyszczenie gleb Na terenie gminy nie ma punktów pomiarowych sieci monitoringu regionalnego zanieczyszczeń gleb. W wyniku wzrostu intensywności produkcji rolniczej jaki i jej koncentracji wzrasta zanieczyszczenie środowiska pochodzące z działalności rolniczej. Z powierzchni uprawnych do rzek i stawów, a także do wód powierzchniowych przenikają związki azotu i fosforu (powodujących eutrofizację wód powierzchniowych) i pozostałości po chemicznych środkach ochrony roślin. Zanieczyszczenia te zwane są zanieczyszczeniami obszarowymi. Oprócz zanieczyszczeń obszarowych na stan gleb i wód powierzchniowych oddziaływają tzw. 53 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 zanieczyszczenia punktowe pochodzące z działalności rolniczej jak składowiska obornika, odchody zwierzęce płynne (gnojówka). 4.2 Rolnicze wykorzystanie gleb Pojęcie kompleksu przydatności rolniczej gleb obejmuje gleby wykazujące zbliżone właściwości rolnicze i mogące być podobnie użytkowane. Przez obszar gminy przebiega granica między dużymi jednostkami geomorfologicznymi, będąca równocześnie przybliżoną granicą między grupą kompleksów nizinnych, a grupą kompleksów górskich. Związane jest to z różną rzeźbą terenu, różnicą w wysokościach n.p.m. i innymi warunkami klimatycznymi. Kompleksy nizinne zajmują ponad 90% powierzchni gruntów ornych na obszarze gminy. Natomiast kompleksy górskie występują w południowo – zachodniej części gminy, we wsiach: Wola Rzeplińska Łopuszka Wielka Chodakówka Rączyna Medynia Kańczucka Siedleczka Sietesz 100% powierzchni gruntów ornych, 38% 35% 32% 31% 11% 7% Ze względu na rolnicze wykorzystanie grunty orne podzielono na następujące kompleksy przydatności rolniczej: kompleks 1 kompleks 2 kompleks 3 kompleks 4 kompleks 8 kompleks 10 kompleks 11 kompleks 14 pszenny bardzo dobry, pszenny dobry, pszenny wadliwy, żytni bardzo dobry, zbożowo – pastewny mocny, pszenny górski, zbożowy górski, gleby orne przeznaczone pod użytki zielone. W obrębie trwałych użytków zielonych na obszarze miasta i gminy Kańczuga poszczególne kompleksy zajmują następujące powierzchnie: kompleks 1 kompleks 2 kompleks 3 użytki zielone bardzo dobre i dobre użytki zielone średnie użytki zielone słabe i bardzo słabe 21,0% 60,9% 18,1% Łączna powierzchnia użytków zielonych wynosi 790 ha, co stanowi 9,7% powierzchni użytków rolnych i 7,5% powierzchni ogólnej miasta i gminy. Jeśli chodzi o uprawy rolne ich rodzaj i wielkość przedstawia rysunek II.13 i II14. 54 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. II.13 Rozkład procentowy upraw rolniczych. pszenica 57,1% żyto 0,7% jęczmień 4,8% owies 2,3% pszenżyto 0,5% strączkowe 0,1% inne 1,3% ziemniaki 16,2% warzywa 2,4% rzapak i rzepik 4,0% pastewne 5,2% buraki cukrowe 5,5% Rys. II.14 Rozkład procentowy upraw sadowniczych. czereśnie 1,4% pozostałe 18,8% agrest 2,1% porzeczki 20,9% wiśnie 7,3% śliwy 6,8% grusze 3,1% maliny 8,7% pozostałe 1,4% jabłonie 29,4% Jak z powyższych rysunków wynika największe uprawy odnotowuje się w przypadku pszenicy i ziemniaków, co stanowi 73,3% wszystkich upraw rolniczych. Jeśli chodzi o uprawy sadownicze na terenie gminy dominują plantacje jabłek, porzeczek i malin oraz innych plantacji jak morele, brzoskwinie, orzechy włoskie, itd. 55 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 4.3 Tereny przeznaczone do rekultywacji Rekultywacja gruntów polega na nadaniu lub przywróceniu gruntom zdegradowanym lub zdewastowanym wartości użytkowych lub przyrodniczych przez właściwe ukształtowanie rzeźby terenu, poprawienie właściwości fizycznych i chemicznych, uregulowanie stosunków wodnych, odtworzenie gleb, umocnienie skarb oraz odbudowanie lub zbudowanie niezbędnych dróg. Grunty zrekultywowane podlegają zagospodarowaniu, czyli rolniczemu, leśnemu lub innemu rodzajowi użytkowania. Przykładem rekultywacji jest czynne komunalne składowisko odpadów w Bóbrce Kańczuckiej. Rekultywacji poddano 60% powierzchni składowiska, co w przeliczeniu daje 0,38 ha terenu zalesionego. Rys. II.15 Obszary występowania obszarów osuwiskowych na terenie miasta i gminy Kańczuga. 4.4 Działania rekomendowane w POŚ – ochrona gleb Główne zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz poprawiania ich wartości użytkowej i rekultywacji określa ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 1995 roku. Podstawowe działania z zakresu ochrony powierzchni ziemi i warunki korzystania z zasobów glebowych określają również, uchwalone w latach następnych komplementarne ustawy: o nawozach i nawożeniu (rok 2000), Prawo ochrony środowiska (rok 2001), Prawo wodne (2001), o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (rok 2001). 56 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Należy jednocześnie szukać rozwiązań zmierzających do ograniczania w rolnictwie związków biogennych między innymi przez opracowywanie i stosowanie przepisów korespondujących z dyrektywą 91/676/EWG o ochronie wód przed zanieczyszczeniami azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. W świetle powyższego, w gminnym planie ochrony środowiska, w zakresie ochrony gleb, rekomendowane jest zrealizowanie następujących działań: propagowanie wśród rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej, okresowe monitorowanie zasobów zasobności gleb, edukacja o zasobności budowania płyt obornikowych oraz zbiorników na gnojówkę i gnojowicę, wprowadzenie pomiarów pozwalających na rozpoznanie skali, a następnie bieżące kontrolowanie skażenia gleb zanieczyszczeniami pochodzenia komunikacyjnego, zalesienie terenów o słabych glebach; przeprowadzenie wapniowania słabych gleb występujących na obszarze gminy. Realizacja działań rekomendowanych w POŚ doprowadzi do: utrzymania prawidłowego płodozmianu upraw polowych oraz zwiększenia powierzchni międzyplonów i ozimin. Dominacja zbóż w strukturze upraw, obserwowana na terenie gminy, jest zjawiskiem niekorzystnym dal równowagi środowiska glebowego. Dobre praktyki rolnicze pomagają chronić przed wyjałowieniem gleb oraz umożliwiają reprodukcję związków organicznych i poprawę zdolności retencyjnych; właściwego administrowania zasobami glebowymi. Niewłaściwy czas, jak również sposób nawożenia oraz ochrony roślin (nieuzasadnione ilości i rodzaj stosowanych środków) wymieniane są jako ważna przyczyna zachowania równowagi gleb i skażenia wód. Badanie zasobności gleb może pozwolić na racjonalne stosowanie środków produkcji, lecz również może być formą lokalnego monitoringu jakości użytkowanych gruntów – jego wyniki w wieloletniej perspektywie wskażą kierunki zmian zachodzących w środowisku glebowym; właściwego przechowywania nawozów naturalnych do czasu ich wykorzystania. Składowanie odchodów zwierzęcych bezpośrednio na gruncie, przy budynkach inwentarskich lub na polach jest powszechnie praktykowane, pomimo poważnego zagrożenia skażenia środowiska – odciekające i wypłukiwane przez opady atmosferyczne składniki obornika (azotany, fosforany, potas) przenikają do gleby i wód gruntowych. Posiadanie płyt obornikowych i zbiorników na gnojówkę i gnojowicę jest egzekwowane w Unii Europejskiej, a w Polsce stanie się całkowicie obowiązkowe po roku 2008. Obecnie jest ono wymagane przy ubieganiu się o środki finansowe z programu przedakcesyjnego SAPARD; racjonalizacji struktury użytkowania przestrzeni przyrodniczej. W skali Polski obserwuje się rosnącą tendencję do odłogowania najsłabszych gruntów rolnych, które szybko tracą swoje walory użytkowe, a postępująca dalej ich degradacja stanowi poważne zagrożenie dla różnorodności biologicznej. Wskazanie do zalesienia tych 57 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 gruntów, określone również w Krajowym Programie Zwiększania Lesistości opiera się na wielofunkcyjnym i zrównoważonym modelu rozwoju kraju – nowe zalesienia pełnią funkcję pozytywnie regulujących warunki przyrodnicze (korytarze ekologiczne, poprawa bilansu węglowego, zmniejszenie deficytu wody, ochrona psrzed erozją wodną i wietrzną gleb), krajobrazowe (zmniejszenie fragmentacji i regulacja kształtu kompleksów leśnych) oraz ekonomiczne (zwiększenie produkcji drewna, stworzenie nowych miejsc pracy i dodatkowego źródła dochodu dla gospodarstw rolnych). 58 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 5. Wody 5.1 Stan wód powierzchniowych Rzeka Mleczka, prawobrzeżny dopływ Wisłoka zbiera odpływy z obszaru Pogórza Dynowskiego i Pogórza Rzeszowskiego. Całkowita powierzchnia zlewni rzeki Mleczka to 558,5 km2 z czego na gminę Kańczuga przypada 103,56 km2, co stanowi 18,5% jej powierzchni. Rzeka Mleczka płynie przez całą gminę z południowego – zachodu na północny – wschód. Szerokość jej doliny waha się od kilkunastu metrów w części przełomowej (we wsi Hadle Szklarskie w gminie Jawornik Polski) do około 800 m w Kańczudze i Niżatycach, a średnia szerokość wynosi 250-350 m. Rzeka Mleczka składa się z dwu dopływów: Mleczka Wschodnia i Mleczka Zachodnia. Mleczka Zachodnia jest zasilana przez Mleczką Wschodnią poniżej miejscowości Kańczuga, a następnie płynie jako rzeka Mleczka i wpada do rzeki Wisłok, poniżej miejscowości Gniewczyna Łańcucka. Rzeka Mleczka posiada bogato rozbudowaną sieć wodną. Głównymi ciekami zlewni są: Mleczka o długości 16,11 (9,3 km na terenie gminy) Mleczka Zachodnia o długości 33,10 km Mleczka Wschodnia o długości 31,10 km Rys. II.16 Podział zlewni rzeki Mleczki. Mleczka 20% Mleczka Zachodni 41% Mleczka Wschodnia 39% Zlewnie główne rzeki Mleczka można podzielić na zlewnie bardziej szczegółowe. W przypadku rzeki Mleczka Zachodnia będą to: Strzyganka Nowosiołka Mleczka Wschodnia Markówka Potok Średni Łopuszka Nietecz 59 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Husówka Brzezinka Łęg Tarnawka W skład zlewni rzeki Mleczka Wschodnia wchodzą: Rączyna Jodłówka Węgierka Rzeplin (dopływ Jodłówki) Poniżej zamieszczono mapkę zlewni rzeki Mleczki z podziałem na zlewnie szczegółowe. Rys. II.17 Zlewnia rzeki Mleczka na obszarze miasta i gminy Kańczuga. Zlewnia rzeki Mleczka Zachodnia wynosi 222,1 km2, natomiast rzeki Mleczka Wschodnia 240,6 km2. Zlewnia rzeki Mleczka ma urozmaiconą budowę. W jej granicach znajdują się zarówno pola uprawne, łąki lasu jak i powierzchnie niezagospodarowane. Sumaryczny przepływ rzeki Mleczka wynosi 351,9 m3/s.9 Biorąc pod uwagę jakość wód powierzchniowych długość biegu rzeki Mleczki można podzielić wg następujących kryteriów: 9 Na podstawie Prognozy Oddziaływania na Środowisko sporządzonego przez Hydroprojekt Kraków z 2001r. 60 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Kryterium ogólne: 42% długości rzeki Mleczka prowadzi wody w III klasie czystości, natomiast pozostała długość przypada na wody pozaklasowe. Kryterium fizyko – chemiczne: 42% długości rzeki Mleczka prowadzi wody w III klasie czystości, natomiast na odcinku 58% występują wody pozaklasowe. Kryterium biologiczne: również 42% długości rzeki Mleczka prowadzi wody w III klasie czystości, natomiast na odcinku 58% występują wody pozaklasowe.1 Wody III klasy czystości występują w górnych odcinkach Mleczki Wschodniej i Mleczki Zachodniej. Zły stan jakości wód spowodowany jest niedostatecznie rozbudowaną infrastrukturą techniczną (sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków) jak również oporami społeczeństwa do przyłączania się do sieci związanych z wysokimi kosztami odprowadzania ścieków sanitarnych. Na terenie miasta i gminy Kańczuga stopień przyłączenia gospodarstw domowych do sieci wodociągowej wynosi 84%, a stopień skanalizowania 75% (na całym obszarze gminy). Ilość gospodarstw wiejskich podłączona do kanalizacji to 45,7%, natomiast 54,3% ogólnej liczby gospodarstw posiada indywidualne zbiorniki bezodpływowe. Zdecydowanie lepsza infrastruktura występuje na terenie miasta Kańczuga, gdzie sieć kanalizacyjna obsługuje około 95 % powierzchni zabudowanej miasta. Rys. II.23 obrazuje ilości mieszkańców w poszczególnych miejscowościach podłączonych do kanalizacji jak i procent ich ogólnej liczby. Stan jakości wód w gminie Kańczuga nie jest zadowalający. Zagrożenia dla wód powierzchniowych stwarzają stałe źródła zanieczyszczeń zestawione w poniższej tabeli, jak również niewłaściwe rolnicze użytkowanie ziemi. Spływy powierzchniowe mogą wnosić do zbiorników i cieków wodnych znaczne ładunki zanieczyszczeń oraz związków biogennych i toksycznych, jak np. środków ochrony roślin. Tab. II.4 Ważniejsze źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych (na podstawie aktualnych pozwoleń wodno – prawnych) Rodzaj i źródło zrzutu Lp. 1 2 3 Oczyszczone ścieki sanitarne z oczyszczalni ścieków w Krzeczowicach Zakładowa oczyszczalnia ścieków Kamax w Kańczudze Wody popłuczne ze stacji wodociągowej Oczyszczenie ścieków Odbiornik ścieków Ilość ścieków [m3/d] mechaniczno – biologiczna typu Bioblok rów melioracyjny odprowadzający ścieki do rzeki Mleczki 45 mechaniczno – biologiczna Rzeka Mleczka 480 odstojnik Rów melioracyjny bd 5.1.1 Jakość wód podziemnych Na obszarze gminy Kańczuga występują dwa poziomy wodonośny okresu plejstoceńskiego: poziom czwartorzędowy poziom trzeciorzędowy 61 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Utwory trzeciorzędowe reprezentowane są przez mioceńskie iły, których strop zalega na głębokości od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów pod poziomem terenu. Powyżej iłów zalegają utwory czwartorzędowe. Utwory czwartorzędowe reprezentowane są przez utwory typu lessowego wykształcone w postaci pyłów, pyłów próchniczych barwy brązowo – żółtej i żółtej o miąższości od kilku do kilkunastu metrów. Są one w stanie półzwartym i twardoplastycznym. Grunty te są w części stropowej są mało wilgotne, niżej wilgotne. Na obszarze gminy Kańczuga występuje kilka stref głębokości zalegania wód. Najpłytszy poziom wód (około 0,5 do 2 m) spotykany jest w dolinach potoków na obszarze Pogórza Rzeszowskiego, przy czym ulega on dużym okresowym wahaniom, uzależnionym głównie od stanów wód w potokach. Na przeważającej części Pogórza poziom wód występuje na głębokości 1,5 – 5 m, a na obszarach najwyżej wyniesionych nawet na głębokości kilkunastu metrów. W utworach fliszowych Pogórza Dynowskiego wody gruntowe znajdują się w zwietrzelinie na różnej głębokości. Na podstawie badań przeprowadzonych w roku 2001 stwierdzono, iż wody podziemne na rozpatrywanym terenie gminy Kańczuga są wodami klasy III i klasy II. Wody klasy III stanowią główną część wód podziemnych zlewni, występują w warstwach czwartorzędowych i są to wody średnie, które wymagają szerokiego uzdatniania. Wody klasy II znajdują się w górnej części zlewni zalegają w warstwach trzeciorzędu. Wody zalegające na poziomie trzeciorzędu są wodami wymagającymi nieznacznego uzdatniania, bez komponentów chemicznych. Na terenie gminy nie stwierdzono Głównych Zbiorników Wody Podziemnej (GZWP). W południowej części gminy zorientowanej miejscowościami Łopuszka Wielka i Rączyna znajdują się pokłady wodonośne o zbyt małych zasobach eksploatacyjnych, niemniej o bardzo dobrej jakości. W części północnej natomiast wody podziemne charakteryzują się stosunkowo dużymi zasobami eksploatacyjnymi, ale jakość wód, szczególnie jeśli wziąć pod uwagę zawartość żelaza i manganu jest odpowiednio od 3 do 7 i od 7 do 12 razy większa od wartości normowanych.10 Poziomy wodonośne reprezentowane są przez dolinę rzeki Mleczka (warstwy trzeciorzędowe z utworów kredowych), ze studniami zlokalizowanymi w miejscowościach Łopuszka Mała, Siedleczka i Krzeczowice oraz przez ograniczoną przestrzennie strukturę wodonośną typu rynnowego okresu polodowcowego ze studniami zlokalizowanymi w miejscowościach Łopuszka Mała i Siedleczka (warstwa czwartorzędowa). Pod względem geologicznym omawiane miejscowości leżą w obrębie Karpat fliszowych, tuż przy granicy nasunięcia karpackiego. Przebiega ona mniej więcej przez północną część Łopuszki Wielkiej. Świadczą o tym wyniki wierceń geologicznych wykonanych na zlecenie Instytutu Geologicznego. Na odcinku między Siedleczką i Rączyną na północy, a Hadlami Szklarskimi i Śliwnicą na południu, fisz reprezentowany jest przez warstwy inoceramowe wieku kredowego z dwoma wąskimi (około 200 m), a długimi (~8-9 km) – występującymi wśród inoceramów – łuskami trzeciorzędowymi, reprezentowanymi przez eocen podmenilitowy i śladowo przez warstwy manilitowe.11 Analiza wody. Nr karty 15 i 58, Eko – Projekt Rzeszów, 1995 r. Projekt badań hydrogeologicznych dla ujęcia wody podziemnej z utworów kredowych w Łopuszce Wielkiej. Spółdzielnia Pracy „Hydrobud” w Krośnie, 1994r. 10 11 62 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Ujęcie wód podziemnych występujące w Krzeczowicach składa się z dwóch studni: podstawowej i awaryjnej (plus zbiornik wody czystej znajdujący się w SUW). Zasoby eksploatacyjne obu studni wynoszą 32,0 m3/h, co stanowi 12% zużycia wody gminy Kańczuga z 2003 roku. Główny problem występujący przy eksploatacji wód podziemnych w Krzeczowicach to pozaklasowa ilość związków żelaza i manganu szczególnie uciążliwa w przypadku studni awaryjnej. W przypadku ujęć wód podziemnych znajdujących się Łopuszcze Małej (6 studni o wydajności 1000 m3/d) i Siedleczce (3 studnie o wydajności 440 m3/d plus zbiornik wyrównawczy znajdujący się w SUW) ich łączna udokumentowana wydajność eksploatacyjna to 1440 m3/d. Stanowi to 22,7% zużycia rocznego wody na terenie gminy Kańczuga w 2003 roku. W skład zabezpieczeń ujęcia wody pitnej w Łopuszcze Małej wchodzą:12 Stacja Uzdatniania Wody w Łopuszcze Małej; Zbiornik wyrównawczy; Przepompownia wody w Siedleczce i Łopuszcze Wielkiej; Zbiornik wody czystej w Rączynie i Medynie Kańczuckiej. Jakość wód podziemnych występująca na wzmiankowanym obszarze jest zróżnicowana pod względem składu fizyko – chemicznego. Szczególnie znaczące są ilości substancji charakterystycznych dla wód podziemnych tj. żelaza i manganu, a ponadto występują przekroczenia norm dotyczących amoniaku i twardości ogólnej. Ze względów konsumpcyjnych istotnym czynnikiem uniemożliwiającym bezpośrednie wykorzystanie części wód i wymagających drogich technologii uzdatniania są zapach torfowy i brunatna klarowność (studnie w Siedleczce). Z tego też względu wydobywane na tym terenie wody poddawane są procesowi oczyszczania w Stacji Uzdatniania Wody. Wyniki analiz wykazują 2-6 krotne przekroczenie zawartości manganu i blisko 2 krotne przekroczenie wartości normatywnych żelaza. Zgodnie z wykonaną oceną jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi stwierdza się przydatność do celów konsumpcyjnych wody z wodociągu dla miasta Kańczuga oraz warunkową przydatność do spożycia przez ludzi wody z wodociągu „Krzeczowice” i „Lipnik” (do 31.03.2004 r.).13 Poziom wodonośny trzeciorzędowy jest dobrze izolowany przed zanieczyszczeniami – czas migracji zanieczyszczeń przez nadkład geologiczny (który stanowią głównie gliny pylaste i lessopodobne) o wielkości średnio 25,0 m szacowany jest na setki lat. Łączne zasoby eksploatacyjne z wszystkich ujęć podziemnych wynoszą 1900 m3/d co stanowi ponad jedną trzecią zużycia wody na terenie gminy Kańczuga w 2003 roku. W rzeczywistości w roku 2003 całkowita eksploatacja wód podziemnych z wyżej wspomnianych ujęć wodnych wynosiła 227,4 tys. m3 rocznie, co stanowiło 12% wydajności dyspozycyjnych zlokalizowanych na terenie gminy Kańczuga. 12 13 Wg danych Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Kańczudze, kwiecień 2003 r. Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny, Laboratorium PSSE W Przeworsku, 19.12.2003 r. 63 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. II.18 Charakterystyka eksploatacyjna studni występujących w mieście i gminie Kańczuga. Dane własne gminy. 1200 60% zasoby wód podziemnych 1000 50% eksploatacja wód podziemnych 800 procent wykorzystania 40% 600 30% 400 20% 200 10% 0 0% Krzeczow ice - 2 studnie Łopuszka Mała - 6 studni Siedleczka - 3 studnie 5.2 Gospodarka wodno-ściekowa Użytkowanie wód stwarza sytuację, w której są one z jednej strony odbiornikami cieków, a z drugiej – służą jako źródła wody ujmowanej m.in. do celów spożywczych . Konieczność podejmowania i rozwiązywania problemów gospodarki wodno – ściekowej w sposób racjonalny jest zatem wyrazem troski o ochronę zdrowia mieszkańców, jak i o zachowanie wysokich walorów środowiska przyrodniczego. 14 Miasto i Gmina Kańczuga od roku 1995 realizuje plany rozwiązania problemów gospodarki wodno – ściekowej. Świadczą o tym nakłady jakie Miasto i Gmina Kańczuga wydatkowała na ten cel w latach 1998 – 2003. Efekt tych nakładów to: 14 123,1 km sieci wodociągowej rozdzielczej, 98 km kanalizacji sanitarnej, oczyszczalnia ścieków w miejscowości Krzeczowice (100 m3/dobę z możliwością rozbudowy do 300 m3/dobę), zmodernizowane 2 SUW wybudowany zbiornik na wodę pitną o pojemności 500 m3, Postanowienia dyrektyw unijnych w tej dziedzinie zostały przeniesione do prawa krajowego poprzez ustawę z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz ustawę z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne). 64 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 likwidacja około 700 szamb. Rys. II.19 Wydatki na cele wodno – ściekowe w latach 1998 – 2003. 2003 Lata 2002 2001 2000 1999 1998 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 Wydatki [tys. zł] Podkarpacki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Rzeszowie zajmuje się utrzymaniem rowów i urządzeń melioracyjnych na terenie gminy poza obiektami będącymi własnością gminy, które pozostają na utrzymaniu władz gminnych. Rys. II.20 Ilość odprowadzanych i oczyszczanych ścieków z gospodarstw indywidualnych. W związku z prowadzonymi działaniami i poczynionymi inwestycjami poprawy warunków wodno – ściekowych, a głównie zmierzające do ograniczenia emisji zanieczyszczeń pochodzących z gospodarstw indywidualnych, ilość odprowadzanych i oczyszczanych ścieków stopniowo wzrasta. 65 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Należy zauważyć iż ilość oczyszczanych ścieków jest ściśle powiązana z ilością gospodarstw podłączonych do oczyszczalni ścieków. Z danych za rok 2003 wynika, że w gminie Kańczuga z kanalizacji sanitarnej korzystało 1524 gospodarstw spośród ogólnej liczby 3615, co stanowi 42,2%.15 5.2.1 Zaopatrzenie w wodę System zaopatrzenia w wodę gminy Kańczuga oparty jest na 3 ujęciach wody eksploatujących wody podziemne (tab. 6). Usługi dla ludności w tym zakresie świadczy Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kańczudze (ZWiK), który jest gminną jednostką organizacyjną działającą w formie zakładu budżetowego. Z istniejącej zbiorowej sieci wodociągowej korzysta obecnie około 90% gospodarstw domowych. Infrastruktura wodociągowa w 90% jest w bardzo dobrym stanie technicznym. Wymianie lub remontowi należy poddać 10% sieci wodociągowej. Na terenie gminy znajduje się 11 ujęć wody podziemnych z czego 2 stanowią ujęcia awaryjne. Ich lokalizacja pokrywa się z lokalizacją studni wody podziemnej (Łopuszka Mała, Siedleczka i Krzeczowice). Ujęcia wody pitnej typu powierzchniowego na omawianym terenie nie występują. W ostatnich latach stacja uzdatniania wody w Łopuszce Małej została w części zmodernizowana. Jej wydajność zapewnia stałe dostawy dobrej jakości wody do obsługującej sieci. Woda ze stacji uzdatniania wody gromadzona jest w dwóch zbiornikach wodnych o łącznej pojemności 1100 m3 i rozprowadzana jest z nich grawitacyjnie do sieci. Z kolei stacja uzdatniania wody w Krzeczowicach zapewnia dostawy dobrej jakości wody do sieci wodociągowych na terenie miejscowości Krzeczowice i Bóbrka Kańczucka. Stacja uzdatniania wody w Lipniku uzdatniająca wodę ze studni zlokalizowanych w ościennej Siedleczce obsługuje jedynie mieszkańców wsi Lipnik (201 osób) i ze względu na duże koszty utrzymania i obsługi przewiduje się jej zlikwidowanie w 2006 roku. Zapotrzebowanie gminy na wodę, wraz ze stratami w sieci wynosi obecnie 227,4 tys. m3/rok Zapotrzebowanie docelowe po zakończeniu rozbudowy sieci wodociągowej wynosi 350 tys. m3/rok. Możliwość produkcyjna SUW w Łopuszce Małej i Krzeczowicach wynosi 900 tys. m3/rok. Znaczna rezerwa mocy przerobowej sprawia (74,7% możliwości jest niewykorzystane), że Miasto i Gmina Kańczuga jest i w przyszłości będzie zaopatrywała w wodę swoich mieszkańców z własnych ujęć. Jakość wody dostarczanej do sieci wodociągowej badana jest przez Powiatowy Inspektorat Sanitarny w Przeworsku. Wyniki kontroli w ostatnich latach nie stwierdzały większych uchybień w jakości dostarczanej wody. 15 Podstawowe Informacje ze Spisów Powszechnych, Gmina Kańczuga, Rzeszów 2003 66 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Tab. II.5 Wykaz studni głębinowych zlokalizowanych na terenie gminy Kańczuga (na podstawie aktualnych pozwoleń wodnoprawnych). Wydajność (m3/h) Lokalizacja Ujęc ia w o do c ią g o w e Ło pu sz ka M a ła Siedleczka S-1 S-2 S-3 Łopuszka Mała S-1 S-2 S-3 bis S-3 S-4 S-5 Status prawny Własność gminy Kańczuga, administrowane przez ZWiK Kańczuga Własność gminy Kańczuga, administrowane przez ZWiK Kańczuga 6 7 9 24 13 20 30 (awaryjna) 10 4 Zatwierdzony pobór wody dla całego ujęcia 72 m3/h Ujęc ie w o do cią g o w e K r zeczo w i ca c h Krzeczowice S-1 15 S-2 17 Własność gminy Kańczuga, administrowane przez ZWiK Kańczuga Zatwierdzony pobór wody dla całego ujęci a 32 m3/h Na przełomie lat 2005-2006 przewidziana jest renowacja studni głębinowych na ujęciach w Łopuszce Małej i Krzeczowicach. Jednocześnie prowadzone będą prace mające na celu rozbudowę i modernizację istniejących ujęć wody pitnej na terenie gminy Kańczuga. Rys. II.21 Rozbudowa sieci wodociągowej i gospodarstwa podłączone w latach 1998 – 2003. Długość sieci wodociągowej w km Ilość podłączonych gospodarstw w % 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Lata Ilość podłączonych gospodarstw w % Długość sieci wodociągowej w km 67 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Gospodarstwa domowe nie objęte gminną siecią wodociągowa zaopatrują się w wodę z przydomowych studni kopanych lub płytkich ujęć wierconych. Szacuje się, że z tego typu zaopatrzenia w wodę korzysta około 450 gospodarstw. Stan zasobów wodnych uzależniony jest od poboru i wykorzystania wody. Na terenie gminy nie stosuje się nawadniania gruntów rolnych i leśnych. W Ostatnich latach obserwuje się tendencję wzrostową poboru wody z sieci wodociągowej. Ma to związek z rozbudową sieci kanalizacyjnej, które pozwalają na modernizację łazienek i sanitariatów. Rys. II.22 Zmiany zużycia wody w latach 1998-2003. Ilość 230 odbiorców Zużycie wody 2500 [tys. m 3] 225 2000 220 215 1500 210 205 1000 200 195 500 190 0 185 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Rok Siecią wodociągową objęte są 12 z 15 miejscowości gminy. Dla pozostałych dwóch z trzech miejscowości (Chodakówka i Sietesz) nie posiadających sieci wodociągowych w 2005 roku rozpoczęte zostaną prace projektowe (pod warunkiem uzyskania zgody od mieszkańców tych miejscowości, gdyż na stan dzisiejszy - brak) na wykonanie sieci wodociągowej i rozpoczęty zostanie proces inwestycyjny obejmujący wykonanie sieci o długości sięgającej 50 km. Miejscowości te zasilane będą ze stacji uzdatniania wody w Łopuszce Małej. Ze względu na duże koszty, niewielką ilość mieszkańców (105) oraz ujemny przyrost naturalny nie planuje się budowy wodociągu w miejscowości Wola Rzeplińska zasilanego z ujęć z terenu gminy Kańczuga. Poszczególne przysiółki tej miejscowości zostaną zwodociągowane wraz z miejscowościami gmin z nimi sąsiadującymi (Świebodna – gmina Pruchnik, Hucisko Nienadowskie – gmina Dubiecko). Ponadto przewidziane są działania mające na celu wymianę przestarzałej sieci wodociągowej miasta Kańczuga wykonanej z materiałów azbestowo – cementowej o długości 5 km. Jednocześnie modernizacji poddana zostanie sieć wodociągowa na terenie gminy mająca za zadanie wymianę niesprawnych przyłączy wodociągowych, montaż hydrantów i zasuw, jak również montaż wodomierzy. 5.2.2 Unieszkodliwianie ścieków W latach 90-tych na terenie Miasta i Gminy Kańczuga funkcjonowała Zakładowa Oczyszczalnia Ścieków Fabryki „KAMAX„ w Kańczudze oczyszczająca ścieki z zakładu, budynków Spółdzielni Mieszkaniowej w Przeworsku, dwóch szkół, przedszkola, budynku 68 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 administracyjnego Urzędu Miasta i Gminy w Kańczudze oraz kilku gospodarstw indywidualnych. Koncepcje rozwiązania odbioru i oczyszczania ścieków dla całej gminy Kańczuga opracowane zostały w 1995 roku. W następnych latach prowadzono prace projektowe i przygotowawcze pod budowę nowych kolektorów. Znaczący rozwój budowy kanalizacji sanitarnej rozpoczął się od 1998 roku. Sytuację tą przedstawia rys. II.23. Rys. II.23 Wzrost długości sieci kanalizacyjnej w latach 1988-2003 na tle odsetka gospodarstw przyłączonych do sieci kanalizacyjnej. 120 45% 40% 100 35% [km] 80 30% 25% 60 20% 40 15% 10% 20 5% 0 0% 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Długość sieci kanalizacyjnej w km Odsetek gospodarstw podłączonych do kanalizacji Do systemu kanalizacyjnego włączonych jest obecnie 70 % mieszkańców gminy. Na rysunku II.24 przedstawiono liczbę mieszkańców podłączonych do sieci kanalizacyjnej i procent ogólnej ich liczby korzystającej z sieci. Wynika z niego, że najgorsza sytuacja występuje w miejscowości Łopuszka Mała 13,4%. Usługi w zakresie oczyszczania ścieków komunalnych realizowane są przez ZWiK w Kańczudze, który zajmuje się obsługą sieci i komunalnej oczyszczalni ścieków w Krzeczowicach oraz wywozem ścieków komunalnych z przydomowych bezodpływowych zbiorników na ścieki. Łączna przepustowość oczyszczalni ścieków na terenie gminy wynosi 820 m3/dobę. Ścieki z miejscowości Sietesz odprowadzane są do Komunalnej oczyszczalni Ścieków w miejscowości Mikulice w gminie Gać (Zakład Wodociągów i kanalizacji w Kańczudze posiada porozumienie z Gminą Gać na odbiór tych ścieków) . Aby zaspokoić w pełni potrzeby Miasta i Gminy Kańczuga w zakresie oczyszczania ścieków niezbędna jest rozbudowa Komunalnej Oczyszczalni Ścieków w miejscowości Krzeczowice do przepustowości 300 m3/dobę. Będzie to możliwe przy założeniu, że ścieki z całej miejscowości Sietesz i Lipnik będą odprowadzane na oczyszczalnię w Gminie Gać. 69 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. II.24 Liczba mieszkańców gminy Kańczuga podłączona do sieci kanalizacyjnej. 90 3000 80 2500 500 Sietesz Krzeczowice Łopuszka Wielka 60 50 40 30 20 Żuklin 1000 Niżatyce 1500 Łopuszka Mała 2000 70 procent ogólnej liczby mieszkańc ów, % 100 Kańczuga liczba mieszkańców podłączona do sieci 3500 10 0 0 liczba mieszkańców w sieci procent ogółu Tab. II.6 Oczyszczalnie ścieków działające na terenie gminy Kańczuga w 2003 roku. TYPY (wg. metod oczyszczania) Lokalizacja Przepustowość (m3/d) śr. max. 700 Dobowa średnia ilość ścieków oczyszczanych (m3) z sieci dowożonych 450 20 Liczba obsługiwanych mieszkańców Mechaniczno - Kańczuga 480 5500 biologiczna Mechaniczno - Krzeczowice 45 100 43 2 988 biologiczna Oczyszczalnia ścieków poza terenem gminy, do której odprowadzane są ścieki z terenu gminy Kańczuga Mechaniczno - Mikulice 41 1200 bilogiczna gm. Gać Gospodarowanie oczyszczonymi ściekami i wytworzonymi osadami ściekowymi jest ważne ze względu na ich potencjalne zagrożenie dla jakości wód powierzchniowych i podziemnych. Osuszone osady ściekowe z komunalnej oczyszczalni ścieków miejscowości Krzeczowice wywożone są na komunalne składowisko odpadów w miejscowości Pantalowice. Osady z Zakładowej Oczyszczalni Ścieków „KAMAX” wywożone są na poletka pod uprawy dla zwierzyny leśnej. Zrzut oczyszczonych ścieków w ilości 140 tys. m3/rok dokonywany jest bezpośrednio do wód powierzchniowych – Rzeka Mleczka. Z przeprowadzonej kontroli, w lutym 2001 roku, wynikało iż ładunki zawarte w odprowadzanych ściekach przekraczały warunki określone w pozwoleniu wodnoprawnym.16 Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie, Delegatura w Przemyślu, Informacja o wynikach kontroli przeprowadzonych przez WIOŚ w Rzeszowie, Delegatura w Przemyślu w 2001 roku w obiektach o podstawowym znaczeniu dla powiatu przeworskiego, styczeń 2002 r. 16 70 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Aby w pełni zaspokoić potrzeby w zakresie oczyszczania i odprowadzania ścieków planowane jest wykonanie: rozbudowy i modernizacji komunalnej oczyszczalni ścieków w miejscowości Krzeczowice (zwiększenie przepustowości z 100 m3/d do 300 m3/d); sieci kanalizacyjnej w miejscowościach: Bóbrka Kańczucka, Pantalowice, Rączyna, Medynia Kańczucka, Lipnik, Chodakówka (około 60 km); rozbudowy sieci sanitarnej w miejscowościach: Siedleczka, Sietesz, Łopuszka Wielka (około 30 km). 5.3 Taryfy opłat Pobieranie opłat za zużytą wodę odbywa się na podstawie zamontowanych indywidualnych liczników wody w gospodarstwach domowych. Pozwala to na naliczanie opłat za zużycie 1 m3 wody na cele bytowe. Opłaty naliczane są według taryf zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków (tab. II.7). Tab. II.7 Taryfy zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, obowiązujących od 01.01.2004 roku34 (Uchwała Rady Miejskiej w Kańczudze Nr VIII/12/2003 z 8 grudnia 2003 roku). Opłaty naliczane mieszkańcom (zł/m3) Za pobór wody Za zrzut ścieków 2,00 2,50 Dopłata gminy (zł/m3) Do wody Do ścieków 0,20 0,20 W 2003 roku środki z budżetu gminy przeznaczone na dopłaty do produkcji wody wynosiły 36 tys. zł, a do oczyszczania ścieków 24 tys. zł. 5.4 Zwiększenie zasobów dyspozycyjnych wód, retencja i ochrona przed powodzią. Zlewnia rzeki Mleczka obejmuje swoim zasięgiem obszar powiatu przeworskiego rozciągając się na terenach gmin: Dubiecko, Rokietnica, Pruchnik, Kańczuga, Jawornik Polski, Markowa, Gać, Zarzecze, Roźwienica, Pawłosiów, Tryńcza, Przeworsk oraz miasto Przeworsk. Rzeka Mleczka przepływa przez teren dwóch makroregionów: Karpat Zewnętrznych – Fliszowych i Zapadliska Przedkarpackiego. Granica pomiędzy tymi regionami przebiega w obrębie zlewni Mleczki z północnego zachodu na południowy wschód. Rzeka Mleczka zbiera odpływy z obszaru Pogórza Dynowskiego i Pogórza Rzeszowskiego. Sieć rzeczna jest bardzo rozbudowana. Mleczka Zachodnia jest zasilana przez Mleczkę Wschodnią poniżej miejscowości Kańczuga w km 16,11 i płynąc dalej jako rzeka Mleczka wpada do rzeki Wisłok w km 14,40, poniżej miejscowości Gniewczyna Łańcucka. Zlewnia Mleczki zajmuje powierzchnię: A= 558,5 km2, w tym zlewnia Mleczki Zachodniej zajmuje 222,1 km2, a zlewnia Mleczki Wschodniej 240,6 km2. Zlewnia ma budowę urozmaiconą, tj. znajdują się w jej granicach pola uprawne, łąki, lasy i niezagospodarowane nieużytki. Rzeka w górnej części zlewni ma charakter górski, natomiast charakter nizinny obserwuje się jedynie w odcinku ujściowym. 71 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. II.25 Główne dopływy rzeki Mleczka. Ze względu na fakt przebiegu przez terytorium gminy najbardziej niebezpiecznych wód, zbierających spływy z terenów górskich, wnosząc do nurtu duży ładunek zanieczyszczeń, oraz niedobór zbiorników wodnych powoduje z jednej strony częste i groźne powodzie, z drugiej deficyt wody w rzekach w okresach niżówkowych. Zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego i zwiększenie zasobów dyspozycyjnych będzie miało charakter długofalowy. Ochrona przed powodzią wymagać będzie wielu kosztownych działań inwestycyjnych. Między innymi w zakresie budowy, modernizacji i konserwacji wałów przeciwpowodziowych, budowy zbiorników retencyjnych, regulacji biegu rzek i potoków. Ponadto w celu zagospodarowania zasobów środowiska, a ściślej rzecz ujmując okresowe nadwyżki wody rzeki Mleczki – w porozumieniu z siedmioma gminami został utworzony związek międzygminny17 oraz zostało opracowane „Studium programowo – przestrzenne zabezpieczenia przed powodzią zlewni rzeki Mleczki na terenie gmin Kańczuga, Przeworsk, Roźwienica, Zarzecze, Pruchnik, Jawornik Polski i gminy miejskiej Przeworsk, województwo podkarpackie”.18 17 18 MSWiA pismo nr AP/342-17(2)/2001/BC Projekt opracował HYDROPROJEKT Kraków, maj 2001 72 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. II.26 Obszar siedmiu gmin podejmujących działania w zakresie zabezpieczenia przed powodzią zlewni rzeki Mleczki. Zadaniem autorów „Studium...” było znalezienie rozwiązania, które przy optymalnych kosztach inwestycyjnych zapewni redukcję fali powodziowej Q1% (woda stuletnia) na terenach zurbanizowanych. Powyższe opracowanie zwraca szczególną uwagę na występowanie kilku obszarów narażonych na częste stany powodziowe. Obszary te można podzielić na: tereny zalewane przez rzekę Mleczka: w mieście Kańczuga obszar zlewni rzeki Mleczka sięga około 100 ha; tereny zalewane wsi to około 1700 ha - wsie wzdłuż rzeki Mleczka (Siedleczka, Żuklin, Niżatyce, Krzeczowice); - wsie wzdłuż potoku Pantalówka (Pantalowice i Bóbrka Kańczucka); - wzdłuż potoku Łopuszka (wieś Łopuszka Wielka). Kosztowne działania prewencyjne podejmowane były już w przeszłości. Świadczą o tym zrealizowane inwestycje mające na celu przeciwdziałanie wylewaniu rzeki Mleczki i zalewaniu terenów zagrożonych, o których wspomniano powyżej. 73 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. II.27 Obszary zalewowe. Istniejące zbiorniki retencyjne zlokalizowane są: w mieście Kańczuga – „Zbiornik Landa”; w sołectwie Pantalowice; w sołectwie Rączyna; w sołectwie Sietesz; w sołectwie Krzeczowice. W planach są dalsze inwestycje związane z zabezpieczeniem i wyeliminowaniem obszarów zalewowych występujących na terytorium gminy Kańczuga. Planowana jest budowa kolejnych dwóch nowych zbiorników wielofunkcyjnych: w sołectwie Łopuszka Mała; w sołectwie Siedleczka. Ponadto w najbliższych latach przewidywana jest realizacja następujących działań: 74 budowa i modernizacja obwałowań na długości ~1 km, w tym: – modernizacja 0,5 km istniejących obejmująca między innymi: podwyższenie wałów, zapewnienie stateczności, zwiększenie przekrojów poprzecznych, zabezpieczenie przed filtracją; – stała konserwacja koryta rzeki Mleczka i cieków Pantalówka, Łopuszanka; – budowa 0,5 km wałów (docelowo potrzeby w tym zakresie szacuje się na 5,0 km). Zakłada się, że budowa będzie postępowała w tempie 0,5 km rocznie. modernizacja i regulacja rzek i potoków będących urządzeniami melioracji wodnych – 2,5 km, w tym: – modernizacja około 2 km; Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 regulacja około 0,5 km (docelowo 15 km); bieżąca konserwacja urządzeń malioracyjnych – podstawowych (rzeki, wały, potoki, zbiorniki), przywrócenie prawidłowego funkcjonowania istniejących systemów melioracyjnych, wykonywanie małych prac melioracyjnych na terenie całej gminy; sukcesywne usuwanie skutków powodzi na rzekach i potokach, przebudowa przepustów okularowych w Siedleczce, Rączynie, Pantalowicach, Łopuszce Wielkiej, Krzeczowicach, które ograniczają przepływ wody; zapewnienie właściwej przepustowości cieków wodnych na rzekach i potokach; zwiększanie naturalnej retencji zlewni. – Rys. II.28 Zbiorniki retencyjne na terenie miasta i gminy Kańczuga. 5.5 Tereny zmeliorowane Pod pojęciem melioracja rozumie się zabiegi techniczne wykonywane w celu trwałego polepszenia zdolności produkcyjnych gleb. Rozróżnia się: meliorację rolną (najczęściej stosowaną) oraz meliorację miejską i leśną. Na terenie gminy występują dwa typy terenów poddanych melioracji, miejska i rolnicza. Ze względu na obszary występowania tereny zmeliorowane można podzielić na: obszar administracyjny miasta Kańczuga – 7 ha (melioracja miejska z przeznaczeniem pod zabudowę); 75 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 obszar wiejski – 1075 ha (we wsiach: Krzeczowice, Siedleczka, Żuklin z przeznaczeniem pod tereny uprawne). Rys. II.29 Obszary zmeliorowane. 5.6 Działania rekomendowane w POŚ – ochrona wód Podstawą podejmowania działań w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych, a także gospodarowania nimi są: ustawa Prawo wodne z 2001 roku oraz ustawy: o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków (rok 2001); o utrzymaniu porządku i czystości w gminach (rok 1996); o ochronie gruntów rolnych i leśnych (rok 1995). Zadania z zakresu ochrony wód wyznacza szereg dyrektyw Parlamentu Europejskiego, w tym: 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków, 98/83/WE w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, 91/676/EWG – Dyrektywa Azotanowa oraz 2000/60/WE – Wodna Dyrektywa Ramowa. Dyrektywa Azotanowa ma na celu ochronę wód powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego. Zgodnie z jej wytycznymi każdy kraj na terytorium UE jest zobowiązany m.in. do opracowania i upowszechnienia Kodeksu Dobrej Praktyki Rolnej wśród producentów rolnych. Wodna Dyrektywa Ramowa ustanawia dla terytorium Unii Europejskiej ogólne ramy polityki wodnej, służącej zapobieganiu i ograniczaniu zanieczyszczenia wszystkich rodzajów wód, promowaniu zrównoważonego korzystania z ich zasobów, poprawieniu jakości ekosystemów jako całości oraz zmniejszeniu skutków powodzi i suszy. Wodna Dyrektywa Ramowa opiera się o koncepcję zlewniowego zarządzania jakością wód, niezależnie od przebiegu granic administracyjnych. W celu wspólnego wykonania zadań publicznych istnieje możliwość tworzenia celowych związków międzygminnych, co na gruncie prawa polskiego reguluje art. 64 ustawy o samorządzie gminnym z 1990 roku. 76 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 W świetle powyższego, w gminnym planie ochrony środowiska, w zakresie ochrony wód, rekomendowane jest zrealizowanie następujących działań: promowanie wśród rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej; edukacja z zakresu właściwego składowania nawozów naturalnych; rozbudowa infrastruktury wodno – kanalizacyjnej; racjonalizacja gospodarowania zasobami wodnymi; zapewnienie odpowiedniego systemu nawodnień i odwodnień gruntów rolnych; przeciwdziałanie wkraczaniu zabudowy na tereny zalewowe; dostosowanie użytkowania rolniczych terenów położonych w sąsiedztwie rzeki potoków do skali zagrożenia powodziowego; zapewnienie właściwej przepustowości cieków wodnych (przepusty, jazy, rowy, itp.); zwiększenie naturalnej retencji zlewni; dążenie do utworzenia celowego związku gmin i miast, leżących w dorzeczu Mleczki. Realizacja działań rekomendowanych w POŚ pozwoli na: ograniczanie spływu powierzchniowego biogenów z pól oraz właściwe przechowywanie nawozów organicznych, co ma wpływ na ochronę zdrowia samych mieszkańców przed zanieczyszczeniami. Pozostałości niewłaściwie zastosowanych nawozów i środków ochrony roślin mogą stanowić poważne zagrożenia dla równowagi środowiska glebowego i wód gruntowych, a spływając z powierzchni obszarów rolnych – zanieczyszczać również wody powierzchniowe. Zaniedbania w zakresie przechowywania odchodów zwierząt bezpośrednio na gruncie, sprzyjają powstawaniu punktowych skażeń gleby i wód gruntowych. W pierwszej kolejności zagrożone są wody w przydomowych studniach. dostęp wszystkich mieszkańców do systemów odprowadzania ścieków. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej, likwidacja szamb i zapewnienie oczyszczania ścieków wpłyną bezpośrednio na zmniejszenie zanieczyszczenie środowiska, Skutkować będą również w nie mniej ważne efekty jak: polepszenie warunków sanitarnych gospodarstw i poprawę warunków sanitarnych gospodarstw i poprawę jakości życia mieszkańców likwidowanie punktowych źródeł zanieczyszczeń jakimi mogą być nieprawidłowo eksploatowane i nieszczelne szamba umieszczone w obrębie gospodarstw. Jest to podyktowane w pierwszej kolejności troska o ich wpływ na stan sanitarny wód gruntowych a tym samym na zdrowie ludzi. W roku 2003 działało 750 przydomowych studni kopanych z których mieszkańcy miejscowości gminnych mogli pobierać wodę przeznaczoną do spożycia; poprawienie parametrów jakościowych wody pitnej oraz jej dostarczenie do wszystkich mieszkańców gminy; ograniczenie poboru z sieci wodociągowej wody uzdatnionej do spożycia i ochronę ilościową zasobów wód podziemnych. Podstawowym zaleceniem polityki ekologicznej w prawidłowym gospodarowaniu jest przeznaczenie wód podziemnych 77 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 wyłącznie do zaopatrywania mieszkańców w dobrej jakości wodę pitną a powierzchniowych na inne cele w tym produkcji rolnej; zwiększenie dyspozycyjnych zasobów wodnych oraz kompensowanie nierównomiernych opadów atmosferycznych dzięki właściwemu utrzymaniu i eksploatacji urządzeń melioracyjnych oraz budowie zbiorników retencyjnych; Obszar Podkarpacia jest regionem zagrożonym niedoborem wody. Budowa zbiorników przyczyni się do zatrzymania wód opadowych i wykorzystania ich miedzy innymi na cele rolnicze; polepszenie jakości wód dorzecza rzeki Mleczki poprzez ochronę całego obszaru jej zlewni (podobny program opracowano dla pozostałych gmin dorzecza) przyczyni się do przywrócenia życia fauny w jej wodach. 78 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 6. Powietrze atmosferyczne 6.1 Zanieczyszczenia Powietrze atmosferyczne jest jednym z ważniejszym komponentów środowiska, a stan jego czystości może wywierać ujemny wpływ na zdrowie ludzi, wegetację roślin, zwierzęta oraz wartość użytkową gleby i wody. Zanieczyszczenia powietrza to gazy, ciecze i ciała stałe obecne w atmosferze, nie będące jego naturalnymi składnikami, lub też substancje występujące w ilościach wyraźnie zwiększonych w porównaniu z naturalnym składem powietrza. Antropogeniczne źródła powstawania zanieczyszczeń powietrza można podzielić na 4 grupy: energetyczne spalanie paliw, przemysłowe procesy technologiczne w zakładach chemicznych, rafineriach, hutach, kopalniach, cementowniach, komunikacyjne – głównie transport samochodowy, komunalne – gospodarstwa domowe oraz gromadzenie i utylizacja odpadów ścieków (np. wysypiska, oczyszczalnie ścieków). Źródłami emisji zanieczyszczeń mogą być punktowe (np. komin), liniowe (np. szlak komunikacyjny) i powierzchniowe (np. otwarty zbiornik z lotną substancją). Zanieczyszczenia powietrza można podzielić na zanieczyszczenia pierwotne, które występują w powietrzu w takiej postaci, w jakiej zostały uwolnione do atmosfery i wtórne, będące produktami przemian fizycznych i reakcji chemicznych, zachodzących między składnikami atmosfery i jej zanieczyszczeniami oraz pyłami uniesionymi ponownie do atmosfery po wcześniejszym osadzeniu na powierzchni ziemi. Powietrze atmosferyczne nie podlega systematycznej kontroli jakościowej na terenie samej gminy Kańczuga. Pośrednio, na jego niewielki stopień zanieczyszczenia mogą wskazywać liczne przesłanki: typowo rolniczy charakter terenu, brak w jego obrębie i bezpośrednim sąsiedztwie emitorów znacznych substancji szkodliwych do atmosfery i ich niewielki przepływ transgraniczny, umiarkowane natężenie ruchu motoryzacyjnego w sieci dróg lokalnych. Wartości dopuszczalne opadu i stężeń zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym określa Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Na terenie gminy Kańczuga znajduje się rezerwat przyrody „Husówka” zlokalizowany we wsi Lipnik zaliczany do obszarów chronionych. Poza tym przypadkiem nie występują obszary chronione z punktu widzenia przepisów ochrony powietrza atmosferycznego. W załączonej tabeli (tabela II.8) przedstawiono wartości dopuszczalne dla zanieczyszczeń podstawowych obowiązujące poza terenami chronionymi. Stężenia substancji zanieczyszczających powietrze uważa się za utrzymane w normie, jeżeli wartości stężenia odniesione do 30 minut nie zostały przekroczone przez 99,8 % obliczonych stężeń odniesionych do 30 minut występujących w ciągu roku oraz wartości stężenia odniesionego do 24 godzin nie jest przekroczona przez 99,8 % obliczonych ze stężeń tych substancji odniesionych do 24 godzin występowania w ciągu roku. Dopuszczalny opad pyłu na obszar ziemi wynosi 200 g/m2*a. 79 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Tab. II.8 Wartości odniesienia w mikrogramach na metr sześcienny (µg/m3) uśrednione dla okresu.19 Lp. 1 2 3 4 5 6 7 Nazwa substancji 1 godz. rok dwutlenek siarki 350 40 dwutlenek azotu 200 40 tlenek węgla 30000 pył zawieszony 280 40 ołów 5 0,5 benzen 30 5 węglowodory 1000 43 Ocena jakościową powietrza na obszarze gminy Kańczuga opiera się na badaniach jakości powietrza wykonywanych niesystematycznie w ramach państwowego, regionalnego i lokalnego monitoringu środowiska wykonywanego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Najbliższy punkt pomiarowy usytuowany jest w Przeworsku. Województwo podkarpackie zajmuje 13 miejsce w kraju pod względem emisji gazów i 12 pod względem ilości wprowadzanych do powietrza pyłów. Emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych pochodzi głównie z procesów energetycznego spalania paliw. Na podstawie opracowanych przez WIOŚ – Rzeszów raportu odnośnie stanu środowiska w województwie podkarpackim w 2001 roku można oszacować, że dla obszaru gminy Kańczuga średnioroczne stężenia podstawowych zanieczyszczeń wynosiły: emisja zanieczyszczeń pyłowych emisja zanieczyszczeń gazowych dwutlenek siarki SO2 dwutlenek azotu NO2 pył zawieszony opad pyłu ~75Mg/a ~350Mg/a (bez CO2) ~3μg/m3 ~15μg/m3 ~15μg/m3 ~118,5g/m2a Zanieczyszczenia wydzielane z powietrza absorbowane są przez wody opadowe i mogą powodować ich dalsze oddziaływanie na pozostałe elementy środowiska. Potencjalne pH opadów atmosferycznych na obszarze gminy Kańczugi zawierało się w zakresie 4,3 – 6,6, co predestynuje opady do lekko kwaśnych i obojętnych. Wielkość opadów atmosferycznych na terenie gminy wynosiła od 6,5mm w październiku do 170,6mm w lipcu. Wykonana analiza pobranych próbek opadów wykazała, że największe obciążenie powierzchniowe w przeliczeniu na kg/ha wystąpiło w przypadku fosforu ogólnego (0,59) i niklu (0,0172), co plasuje województwo na pierwszym miejscu w kraju. Ze względu na klasyfikację stref zanieczyszczeń powietrza można stwierdzić, że najwyższą klasę zajmuje pył zawieszony: 19 dwutlenek siarki SO2 dwutlenek azotu NO2 pył zawieszony ołów Pb tlenek węgla CO benzen klasa III klasa III klasa I klasa III klasa III klasa III Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 87 poz. 798) 80 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Na całym obszarze powiatu w ostatnich latach odnotowano spadek emisji zanieczyszczeń do atmosfery przez zakłady uciążliwe w tym zakresie, co spowodowane było między innymi zwiększeniem redukcji pyłów w odpowiednich instalacjach, pojawieniem się nowych technologii i zmianą nośnika energii z węgla na gaz ziemny lub olej opałowy lekki. Istotne znaczenie miało również ograniczenie emisji z sektora komunalnego, głównie poprzez likwidację lub modernizację lokalnych kotłowni węglowych, podłączanie mieszkańców do zbiorczego systemu ciepłowniczego jak i termo – modernizację budynków. Z przeprowadzonej w dniach 29 i 30 września oraz 1 października 2003 roku kontroli emisji zanieczyszczeń w największym w gminie zakładzie produkcyjnym KAMAX, z pomiarów wykonanych na emitorze kotłowni węglowej nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości emisji pyłu, SO2, NO2 i CO. Nie stwierdzono również przekroczenia dopuszczalnego stężenia ksylenu i n –butanolu przy pomiarach na emitorach z komory lakierniczej i suszarni.20 6.2 Stan gazyfikacji i ciepłownictwa Wielkość zanieczyszczenia powietrza silnie powiązana jest ze struktura zużycia paliw do celów grzewczych. Występujące na terenie miasta i gminy Kańczuga eksploatowane złoża gazu ziemnego przyczyniają się do łatwej dostępności tego paliwa. Z tego względu poziom gazyfikacji miasta i gminy Kańczuga jest wysoki. Prawie wszystkie miejscowości z terenu gminy (oprócz Woli Rzeplińskiej) są zgazyfikowane. 90,9% budynków i 94% gospodarstw rolnych posiada przyłącza gazowe. Należy wspomnieć, że już w 1995 roku możliwość podłączenie się do sieci gazowej miało 98% gospodarstw. Liczba przyłączy gazowych do budynków na terenie gminy Kańczuga wynosi 2048, a rozdzielcza sieć gazowa ma długość około 200 km i jest najdłuższa ze wszystkich gmin powiatu przeworskiego. W gminie Kańczuga nie ma ograniczeń w liczbie przyłączy, wszyscy chętni mogą korzystać z sieci. Ilość mieszkań wykorzystujących gaz z sieci rozdzielczych na obszarze gminy kształtuje się na poziomie 2212, natomiast liczba mieszkań pobierających gaz z butli wynosi 859 spośród ogólnej liczby 3615 mieszkań w gminie. Bariera ekonomiczna, określająca cenę jednostkową gazu ogranicza pełną realizację programu gazyfikacji gminy. Dostawcą gazu ziemnego na terenie gminy Kańczuga jest Karpacka Spółka Gazownictwa sp. z o.o. w Tarnowie z oddziałem regionalnym ZG Jarosław – Rozdzielnia Gazu Dynów. Opłaty za dostawę gazu ziemnego za 1 normalny metr sześcienny – 1 Nm3 wynosi 0,64 zł (w tym 0,11 zł VAT).21 Gospodarka cieplna prowadzona w mieście Kańczuga oparta jest o kotłownię gazową (na gaz ziemny GZ-45) komunalno – przemysłową zakładu „KAMAX”, która zaopatruje w ciepło: Osiedla Wielorodzinne Spółdzielni Mieszkaniowej w Przeworsku; Szkołę Podstawową w Kańczudze; Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie, Delegatura w Przemyślu, Informacja o wynikach kontroli przeprowadzonych w 2003 roku przez WIOŚ w Rzeszowie, Delegatura w Przemyślu w obiektach o podstawowym znaczeniu dla powiatu przeworskiego i tworzących go gmin, marzec 2004 r. 21 wg taryfikatora ZG Jarosław Rozdzielnia Gazu Dynów z 2004 roku. 20 81 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Zespół Szkół Zawodowych w Kańczudze; Fabrykę „KAMAX” z przynależącym do niej blokiem mieszkalnym. Rys. II.30 Procent gospodarstw podłączonych do sieci gazowej w poszczególnych sołectwach. W przyszłości planowane jest dostarczanie ciepła do będącej na ukończeniu nowoczesnej hali sportowej znajdującej się w Kańczudze. Zainstalowana moc cieplna kotłowni wynosi 21 MW, a jej aktualny stopień wykorzystania 30%. Kotłownia na dzień dzisiejszy znajduje się w bardzo dobrym stanie technicznym. Ponadto istnieje szereg mniejszych kotłowni wbudowanych wykorzystujących paliwo gazowe (pomijając gospodarstwa indywidualne), do których można zaliczyć: Budynek administracyjny UMiG Kańczuga; Miejsko – Gminne Przedszkole w Kańczudze; Szkoły podstawowe w poszczególnych sołectwach. Wielkość zainstalowanej mocy cieplnej zainstalowanej w kotłowniach przyszkolnych i w przedszkolu sięga od 150 do 300 kW każdej w zależności od wielkości obiektu. Ponadto na terenie gminy istnieją dwie instalacje grzewcze wykorzystujące energię odnawialną. Energię pozyskuje się z promieniowania słonecznego za pomocą kolektorów słonecznych. Instalacje takie użytkowane są przez domy dziecka znajdujące się w miejscowościach Łopuszka Mała i Lipnik. 82 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 6.3 Działanie rekomendowane w POŚ – ochrona powietrza W świetle obowiązującego prawa samorząd gminy nie posiada uprawnień wykonawczych w zakresie ochrony jakości powietrza atmosferycznego niemniej może realizować zadania o charakterze zobowiązująco – nieformalnym. Działania w tym kierunku zostały określone w ustawach z 2001 roku dotyczące Prawa ochrony środowiska oraz ustawy o wprowadzaniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach i zmianie niektórych ustaw. Do ich zapisów wprowadzono postanowienia zawarte w dyrektywach unijnych dotyczących jakości powietrza, mających na celu kontrolę i zapobieganie zanieczyszczeniom. Ponadto w ramach możliwości gminy jest podejmowanie działań mających na celu zapobieganie redukcji tzw. emisji niskiej poprzez zaspakajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców w zakresie zaopatrzenia w energię cieplną i gaz. Wobec powyższego, w planowaniu działań w kierunku ochrony powietrza rekomendowane jest podjęcie następujących działań: opracowanie systemu przekazywania wyników pomiarów emisji gazów i pyłów z lokalnych źródeł zanieczyszczeń do informacji gminie; rozbudowa sieci gazowej; termomodernizacja budynków pozostających w zarządzie gminy; budowa ścieżek rowerowych i miejsc parkingowych; edukacja społeczeństwa w zakresie zmiany paliwa energetycznego, używanego do celów grzewczych na bardziej ekologiczne. Realizacja działań rekomendowanych w POŚ pozwoli na: systematyczną kontrolę wielkości zanieczyszczeń i emisji na występujących na obszarze gminy. Na podstawie okresowych pomiarów, prowadzonych przez lokalnych emitorów zanieczyszczeń, możliwe będzie oszacowanie obszarów gminy zagrożonych podwyższonym stężeniem określonych zanieczyszczeń; ograniczenie zanieczyszczeń powietrza odnoszącego się do emisji niskiej związanego ze strukturą zużycia paliw do celów grzewczych; rozpoznanie emisji zanieczyszczeń pochodzenia komunikacyjnego wraz z wynikami badań lokalnego stężenia gleb pozwoli na zobrazowanie możliwości kumulacji zanieczyszczeń w produktach rolnych. 83 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 7. Surowce naturalne W miejscowości Łopuszka Wielka funkcjonowała kopalnia alabastru (szlachetnej odmiany gipsu), a w obrębie obszaru gminy kopalnie piasków i cegielnie. Zasoby te nie są eksploatowane. Nieczynne są również cegielnie, które wykorzystywały do celów produkcyjnych miejscowe zasoby. Podstawowym złożem eksploatowanym na terenie gminy są złoża gazu ziemnego. 7.1 Wydobycie gazu ziemnego Poziom gazyfikacji w mieście i gminie Kańczuga jest wysoki; ponad 98% gospodarstw posiada dostęp do sieci gazowej. Niemniej jednak nie jest on wykorzystywany jako jedyny nośnik wytwarzający energię cieplna, głównie ze względu na wysokie koszty eksploatacji i ceny paliwa. Pomimo ogólnej dostępności do sieci gazowej duża część gospodarstw indywidualnych posiada alternatywne źródła wytwarzania energii cieplnej niezbędnej go ogrzewania budynków (najczęściej węglowe). Stąd konieczność prowadzenia działań zmierzających do zwiększania świadomości ekologicznej ludności w zakresie stosowania przyjaznych środowisku paliw energetycznych. Rys. II.31 Obszary występowania złóż gazu ziemnego. Na obszarze gminy Kańczuga występują następujące Granice Obszarów Gazu Ziemnego: 84 Husów – Albigowa – Krasne –1” powołane decyzją MOŚZNIL Nr GOsm/2406/C/94; Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 „Kańczuga – 1” powołany decyzją MOŚZNIL Nr GOsm/2852/C/93; „Pantalowice – Pruchnik” powołany decyzją MOŚZNIL Nr GOsm/3198/C/94; „Rączyna” powołany decyzją MOŚZNIL Nr GOsm/1544/C/94. Wzmiankowane obszary górnicze znajdują się w zarządzie Sanockiego Zakładu Górnictwa Nafty i Gazu. Powierzchnie koncesyjne obszarów górniczych „Kańczuga – 1” i „Pantalowice – Pruchnik” wynoszą odpowiednio 125,94 i 114,91 km2. Ponadto zasoby gazu ziemnego obszaru górniczego „Kańczuga – 1” szacowane są na 195,44 mln nm3 i są szczerpane w ponad 75%. 7.2 Działania rekomendowane w POŚ – surowce naturalne Prawo do eksploatacji surowców naturalnych określone jest w ustawie z dnia 4 lutego 1994 roku Prawo geologiczne i górnicze, która umożliwia udzielenie koncesji na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jak wynika z analizy przeprowadzonej dla terenu gminy Kańczuga rozpoznane są pokłady szlachetnej odmiany gipsu – alabastru, piasków oraz gazu ziemnego. W świetle powyższego w rekomendowanych działaniach gminy dotyczących surowców naturalnych istnieje potrzeba przeglądu zapisów miejscowego planu zagospodarowania pod katem aktualizacji funkcji obszarów, na których występują kopaliny. 85 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 8. Promieniowanie elektromagnetyczne i hałas 8.1 Identyfikacja źródeł Źródłami promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego w gminie są przecinające jej teren linie energetyczne średniego i wysokiego napięcia oraz dwie stacje bazowe telefonii komórkowej – jedna w Żuklinie (PLUS GSM i IDEA) i druga w Kańczudze (ERA). Z uwagi na wysokość masztów, na których zainstalowane zostały anteny (40 m) oraz ich niską moc ustalono, że ewentualny obszar niekorzystnego oddziaływania tych urządzeń występuje w promieniu do 25 m wokół nich i tylko na wysokości samych anten. Wobec tego nie mogą one istotnie wpływać na zdrowie ludzi. Rejestr zawierający informacje o terenach, na którym stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku, prowadzony jest przez Wojewodę i corocznie aktualizowany.22 Hałas jest specyficznym czynnikiem zanieczyszczającym środowisko, charakteryzującym się mnogością źródeł i powszechnością występowania we wszystkich środowiskach działalności ludzkiej. Stanowi przyczynę powszechnej degradacji środowiska pogarszając jego jakość, aż do uniemożliwienia pełnienia naturalnych funkcji. Hałas w środowisku powodowany jest głównie przez: ruch transportowy; działalność przemysłową; aktywność rekreacyjną. Teren gminy nie jest objęty systematycznymi badaniami klimatu akustycznego środowiska. Obowiązek przeprowadzania takich badań i sporządzania odpowiednich map zagrożenia obejmuje aglomeracje powyżej 100 tys. mieszkańców i tereny położone w zasięgu podstawowych źródeł hałasu: komunikacyjnych (drogowych, kolejowych, lotniczych), przemysłowych komunalnych. Obowiązek taki nakłada ustawa.23 Niemniej w dniach 14 i 15 maja 2001 roku doszło do kontroli z zakresu przestrzegania wymagań ochrony środowiska, w czasie której dokonano pomiarów emisji hałasu do środowiska w porze dziennej i nocnej. Pomiary zostały wykonane przez inspektorów WIOŚ Rzeszów, Delegatura w Przemyślu na terenie zakłady Produkcyjnego „RA –AP Holz” w Kańczudze. Pomiary wykazały przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu w porze nocnej w stosunku do warunków określonych w decyzji.24 8.2 Działania rekomendowane w POŚ – promieniowanie elektromagnetyczne i hałas Zgodnie z ustawa Prawo Ochrony Środowiska z 2001 roku, samorząd gminny nie posiada kompetencji do podejmowania działań, związanych bezpośrednio z ochroną przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Szczegółowe pomiary widma pól elektromagnetycznych na obszarze całego województwa podkarpackiego, jak również Zagadnienie ochrony przed polami elektormagnetycznymi ujęte jest w Prawie Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku. 23 Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku. 24 Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie, Delegatura w Przemyślu, Informacja o wynikach kontroli przeprowadzonych przez WIOŚ w Rzeszowie, Delegatura w Przemyślu w 2001 roku w obiektach o podstawowym znaczeniu dla powiatu przeworskiego, styczeń 2002 r. 22 86 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 inwentaryzacja źródeł promieniowania i hałasu (z komunikacji i łączności oraz przemysłu i energetyki) zostały zaplanowane jako cele krótkookresowe na lata 2003 – 2007 w „Programie ochrony środowiska województwa podkarpackiego”. W świetle powyższego, w gminnym planie ochrony środowiska, w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym i hałasem rekomendowane jest: Identyfikacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego i hałasu; Prowadzenie ich aktualnego rejestru. Realizacja działań rekomendowanych w POŚ pozwoli na rozpoznanie zagrożeń promieniowaniem elektromagnetycznym i hałasem na obszarze gminy. 87 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 9. Zagrożenia poważną awaria 9.1 Potencjalni sprawcy W latach 1998 – 2003 na terenie gminy Kańczuga nie odnotowano zdarzeń o znamionach nadzwyczajnego zagrożenia środowiska (NZŚ). Z uwagi na przechowywanie na swoim terenie znacznych ilości materiałów zakwalifikowanych jako niebezpieczne (toksyczne lub łatwopalne), największymi potencjalnymi sprawcami poważnych awarii mogą być: Fabryka Urządzeń Mechanicznych „KAMAX” S.A., Zakład Narzędziowy - Spółdzielczy Ośrodek Zaplecza Technicznego „ZANAR” Kańczuga, Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „BONUS” – Kańczuga, „MARMA – Polskie Folie”, Zakład Produkcyjny Kańczuga, Stacja paliw CPN w miejscowości Kańczuga, „RA – AP HOLZ” Sp. z o.o. Zakład Produkcyjny w Kańczudze Prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku, w myśl ustawy Prawo ochrony środowiska, jest obowiązany do zgłoszenia zakładu właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej oraz sporządzenia programu zapobiegania poważnym awariom przemysłowym, w którym przedstawiony zostanie system zarządzania zakładem, gwarantujący ochronę ludzi i środowiska. Program ten powinien zostać przedłożony właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej (przed uruchomieniem zakładu) oraz przekazany równocześnie do wiadomości Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska. Według danych Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej żaden ze wskazanych obiektów nie zgłosił nadzwyczajnego zagrożenia z tytułu posiadania większych ilości substancji niebezpiecznych. 9.2 Działania rekomendowane w POŚ– zagrożenie poważną awarią Art. 269 ustawy Prawo ochrony środowiska z 2001 roku, obliguje Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej co najmniej raz w roku do przeprowadzenia czynności kontrolno – rozpoznawczych w zakładzie stwarzającym zagrożenie wystąpieniem awarii przemysłowych, ustalając spełnienie wymogów bezpieczeństwa, a w szczególności czy: podjęto środki zapobiegające wystąpieniu awarii przemysłowej; zapewniono wystarczające środki ograniczające skutki awarii przemysłowej w zakładzie i poza jego granicami, uwzględniając skutki transgraniczne; dane zawarte w przedłożonych dokumentach, o których mowa w ustawie, takich jak zgłoszenie zakładu o zwiększonym ryzyku lub dużym ryzyku, program zapobiegania awariom, raport o bezpieczeństwie, wewnętrzny plan operacyjno – ratowniczy, informacje niezbędne do opracowania zewnętrznego planu operacyjno – ratowniczego, przedkładane właściwym organom Państwowej Straży Pożarnej – są rzetelne i odzwierciedlają stan bezpieczeństwa w zakładzie. Kontrolę odnośnie możliwości wystąpienia awarii może przeprowadzić WIOŚ, w uzgodnieniu z PSP, na wniosek organów samorządowych. 88 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 W roku 2003 Burmistrz Miasta i Gminy Kańczuga powołał Miejsko – Gminny Zespół Reagowania Kryzysowego. Ponadto został określony regulamin, zasady postępowania i rozdział kompetencji zespołu w sytuacji kryzysowej.25 W świetle powyższego, rekomendowane jest: w gminnym planie ochrony środowiska sporządzenie przez gminę raportu o zagrożeniu poważną awarią na swoim terenie; planu postępowania z wyznaczeniem kompetencji poszczególnych służb w wypadku wystąpienia poważnej awarii. Zrealizowanie działań rekomendowanych w POŚ pozwoli na rozpoznanie przez samorząd gminy aktualnego poziomu zagrożenia oraz planów przeciwdziałania poważnym awariom na terenie gminy, jak również zapewni możliwość udziału społeczeństwa w ewentualnym postępowaniu, którego przedmiotem byłoby sporządzenie zewnętrznego planu operacyjno – ratowniczego. 25 Miejsko – Gminny Zespół Reagowania Kryzysowego, Kańczuga 10 czerwca 2003 rok. 89 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 10. Informacja o środowisku i edukacja ekologiczna 10.1 Działania informacyjno-edukacyjne Wymiana gromadzonych i przetwarzanych przez organy administracji publicznej informacji o środowisku ma za zadanie podnoszenie społecznej świadomości celów i potrzeb w dziedzinie ochrony przyrody, a także związanych z działaniami w tej sferze nie tylko kosztów, ale również prognozowanych korzyści. Daje to władzom gminy możliwość prowadzenia konsultacji ze społeczeństwem w trakcie planowania różnych przedsięwzięć i inwestycji wpływających na środowisko naturalne. W ramach UMiG w Kańczudze omawianymi zagadnieniami zajmują się pracownicy Działu Ochrony Środowiska i Inwestycji. Ponadto gromadzeniem i upowszechnianiem informacji o środowisku i jego ochronie, szczególnie w kontekście właściwej agrotechniki, zajmuje się Ośrodek Doradztwa Rolniczego, który jest państwową jednostką budżetową. Głównym celem jego działalności jest nie tylko poprawa wydajności i osiąganie wyższych dochodów z produkcji rolniczej, lecz również poprawa warunków socjalno-bytowych mieszkańców wsi. Akcje informacyjnoedukacyjne ODR skierowane były w ostatnich latach do znacznej części producentów rolnych z terenu gminy Kańczuga i obejmowały m.in. wielokrotne szkolenia na temat: nowości w nawożeniu i ochronie roślin w aspekcie obowiązujących ustaw: przepisy regulujące ustawy o ochronie roślin; funduszy przedakcesyjnych jako elementu wsparcia polskiego rolnictwa; wymogów UE dla gospodarstw prowadzących produkcję roślinną i zwierzęcą; zagrożeń wynikających ze zwiększonego udziału zbóż w strukturze zasiewów. Działalność ODR obejmuje współpracę z: Małopolską Hodowlą Roślin – HBP Sp. z o.o. Stacja Hodowli Roślin w Mikulicach w zakresie wdrażania do uprawy nowych odmian zbóż, rzepaku i roślin strączkowych; Zespołem Szkół Rolniczych w Zarzeczu, w zakresie upowszechniania postępu poprzez wspólną organizację szkoleń, pokazów, wyjazdów szkoleniowych; Okręgową Stacją Chemiczno – Rolniczą w Rzeszowie, w zakresie laboratoryjnego badania gleb; Laboratorium w Radymnie, w zakresie badania gleb, oznaczania zawartości azotanów w owocach i warzywach, badania wód opadowych; Podkarpacką izbą Rolniczą, w zakresie rozwiązywania lokalnych problemów rolniczych; Organizacjami oraz instytucjami pracującymi na rzecz rolnictwa na terenie gminy Kańczuga; Bankami, w zakresie kredytowania przedsięwzięć inwestycyjnych rolników (kredyty preferencyjne); Radą Miasta i Gminy Kańczuga, w zakresie pomocy w rozwiązywaniu lokalnych problemów w rolnictwie. Edukacja ekologiczna ukierunkowana na ochronę środowiska i kształtowanie proekologicznych wzorów konsumpcyjnych w gospodarstwach domowych, prowadzona jest również przy współudziale działających na terenie gminy organizacji pozarządowych: Koła Wędkarskiego „WODNIK”, Koła Łowieckiego „SZARAK”, Ochotniczej Straży Pożarnej, Klubów Ekologicznych działające przy Szkole Podstawowej w Kańczudze oraz Gimnazjum 90 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 w Kańczudze. Edukacja prowadzona jest zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych – szczególnie liderów społeczności lokalnych, w różnych formach, które obejmują głównie: upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy na temat: stanu środowiska, źródeł zanieczyszczeń wód, gleb i powietrza, sposobów ochrony przyrody, przyczyn i skutków zanieczyszczeń środowiska, bioindykatorów stanu środowiska naturalnego, funkcji lasów, ich stanu oraz przyczyn ich degradacji, przyczyn i skutków zanieczyszczenia środowiska w aspekcie jakości żywności, stanu lokalnej flory i fauny, aktywne uczestnictwo dzieci w wieku przedszkolnym oraz młodzieży szkolnej i pozaszkolnej w corocznej Akcji Sprzątania Świata, która poza wymiernym efektem estetycznym podnosi wrażliwość na zaśmiecanie, wnosi wiedzę na temat gospodarki odpadami, miejsc i sposobu składowania, potrzeby zagospodarowania i możliwość recyklingu odpadów; organizację przez placówki oświatowe obchodów Dni Ziemi, z imprezami towarzyszącymi i festynami, których konwencja, przebieg i tematyka służy upowszechnianiu postawy człowieka świadomego zagrożeń oraz troszczącego się o środowisko naturalne, walory krajobrazu, miejsca pracy i wypoczynku; uczestnictwo młodzieży szkolnej w obozach i wycieczkach edukacyjnych; organizację i koordynowanie zbiórki surowców wtórnych (makulatura i aluminium), wraz z uświadamianiem potrzeby segregacji i selektywnej zbiórki surowców wtórnych; coroczne spotkania władz gminy z sołtysami – dyskusje na temat zbierania i zagospodarowania odpadów; 10.2 Działania rekomendowane w POŚ – informacja o środowisku i edukacja ekologiczna Polityka ekologiczna państwa nakłada obowiązek udostępniania każdemu obywatelowi informacji o środowisku i jego ochronie, poprzez zapewnienie społeczeństwu dostępu do informacji o środowisku. Zakłada również skuteczną realizację szeroko pojmowanych zadań edukacyjnych w zakresie ochrony jego walorów. Powinno temu sprzyjać właściwe wykonanie przez organy władzy i administracji publicznej nałożonych na nie obowiązków w zakresie zapewniania udziału społeczeństwa w procedurze ocen oddziaływania na środowisko przedsięwzięć, planów i programów, wynikających z uchwalonej w 2001 roku Prawo ochrony środowiska. Dotyczy to między innymi projektów programu ochrony środowiska i programu gospodarowania odpadami. Lista dokumentów, które należy udostępniać obejmuje 28 pozycji, nie mniejsza jest lista obowiązkowych rejestrów danych, które gmina musi kompletować. 91 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 W świetle powyższego, w zakresie dostępu do informacji, edukacji ekologicznej i udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska rekomendowane jest zrealizowanie następujących działań: stworzenie systemu gromadzenia i upowszechniania informacji o środowisku naturalnym i działaniach na rzecz jego ochrony, publikacja (miedzy innymi poprzez BIP) i szeroka dystrybucja Gminnego Programu Ochrony Środowiska oraz Gminnego Programu Gospodarki Odpadami, bieżące szkolenia pracowników UMiG i jednostek współpracujących w zakresie realizacji zadań z ochrony środowiska, w tym możliwości pozyskania funduszy strukturalnych UE, zaplanowanie potrzeb kadrowych w gminie związanych z wdrażaniem Gminnego Programu Ochrony Środowiska i Programu Gospodarki Odpadami, przygotowanie planu tworzenia tzw. „zielonych miejsc pracy”, opracowanie planu współpracy z przedstawicielami lokalnego biznesu na rzecz zachowania równowagi w rozwoju gminy, stworzenie zasad udziału wolontariuszy w pracach związanych z utrzymaniem porządku i czystości w gminie Wszystkie wymienione działania mają charakter pozainwestycyjny, głównie związany z nowymi propozycjami rozwiązań organizacyjnych w gminie. Realizacja wymienionych działań pozwoli na: zapoznanie mieszkańców ze stanem środowiska na terenie własnej gminy; upowszechnienie wiedzy dotyczącej realizacji zasad zrównoważonego rozwoju w gminie Kańczuga; przeprowadzanie działań proekologicznych przy większym udziale społeczności lokalnej, reprezentowanej przez przedstawicieli wszystkich właściwych ze względu na zasięg swojej działalności instytucji, związanych z ochroną środowiska i zagospodarowaniem przestrzennym, przedsiębiorstw oddziałujących na środowisko oraz społeczeństwa – organów samorządu terytorialnego, szkół, organizacji ekologicznych i in.; uzyskiwanie akceptacji społecznej, dotyczącej konieczności wdrażania pewnych rozwiązań oraz dla planowania przez władze gminy jak i aktualnie realizowanych przedsięwzięć, co może zaowocować brakiem późniejszych odwołań i protestów; przygotowanie potencjału kadrowego i technicznego do realizacji zadań z zakresu ochrony środowiska. 92 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 11. Konsultacje społeczne Jedną z podstaw wyboru projektów do POŚ były konsultacje społeczne. Przeprowadzono je w trakcie dwóch spotkań z mieszkańcami zaangażowanymi w sprawy ochrony środowiska poprzez rodzaj pełnionej działalności bądź służby na rzecz gminy. W obu spotkaniach, mieszkańcy mieli okazję zapoznać się z obiektywnymi zagrożeniami dla środowiska. W wyniku dyskusji prowadzonej w czasie pierwszego warsztatu powstała lista problemów, które stały się podstawą sprecyzowania szczegółowych celów działania i połączenia problemów z jednego obszaru w grupy nazwane dalej projektami realizacyjnymi. Przedstawiona poniżej lista problemów została poddana ocenie uczestników drugiego spotkania pod kątem gradacji problemów ze względu na ich potencjalne zagrożenie dla środowiska naturalnego, zdrowia i rozwoju gospodarczego. Zaproszeni goście oceniali problemy zgodnie ze swoją wiedzą na temat stanu środowiska w gminie Kańczuga oraz wymogów obowiązującej w Polsce legislacji dotyczącej ochrony środowiska naturalnego i zrównoważonego rozwoju, nadając im wartości punktowe w skali od 1 do 3. Społecznej ocenie poddano następujące problemy: ŚRODOWISKO PRZYRODY OŻYWIONEJ: 1. niedostateczne docenianie problemów ochrony środowiska w gospodarce przestrzennej (w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego); 2. brak współodpowiedzialności społecznej za stan zieleni publicznej; 3. niska kultura korzystania ze środowiska przyrodniczego przez mieszkańców (np. powszechne zaśmiecanie). OCHRONA GLEB: 4. niewłaściwe rolnicze użytkowanie gleb; 5. nieświadomość konsekwencji niewłaściwego przechowywania opakowań po środkach ochrony roślin; 6. brak świadomości zagrożeń wynikających z niewłaściwego przechowywania nawozów naturalnych; 7. zanieczyszczenia gleb przy trasach komunikacji samochodowe; 8. brak powszechnej praktyki zagospodarowania nieużytków. GOSPODARKA ODPADAMI: 9. brak informacji na temat wielkości i drogi strumienia odpadów powstających na terenie gminy; 10. brak świadomości mieszkańców o zagrożeniu wynikającym z nieodpowiedniego demontażu eternitowych pokryć dachowych; 11. większa potrzeba selekcji odpadów „u źródła”. OCHRONA WÓD: 12. zanieczyszczanie wód powierzchniowych przez spływy rolnicze; 13. przenikanie do wód podziemnych zanieczyszczeń z przydomowych szamb i składowisk nawozów naturalnych; 14. niedostatecznie rozwinięta siec kanalizacyjna 15. nieuregulowane warunki prawne spływu wód deszczowych; 93 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 16. nieuzasadnione wykorzystanie wód podziemnych do celów rolniczych i gospodarskich; 17. deficyt wody na cele rolnicze; 18. niska świadomość mieszkańców o konieczności racjonalnego wykorzystania wody w gospodarstwach domowych. OCHRONA POWIETRZA: 19. wykorzystanie węgla jako paliwa w gospodarstwach domowych; 20. niska świadomość mieszkańców na temat wskazań ekologicznych oszczędności energii cieplnej oraz stosowanie proekologicznych nośników energii; OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM I HAŁASEM: 21. brak rozpoznania wielkości promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy; 22. brak rozpoznania zagrożenia hałasem na terenie gminy; OCHRONA PRZED AWARIĄ: 23. brak orientacji administracji publicznej o skali zagrożenia awarią na terenie gminy; 24. brak informacji o postępowaniu na wypadek awarii. Głównym celem sondażu było uzyskanie rozeznania, które problemy ochrony środowiska są społecznie rozpoznawane jako najważniejsze, jaką wagę przywiązuje się do eliminacji potencjalnych zagrożeń związanych z działalnością rolniczą oraz czy istnieje świadomość niedostatków i deficytów środowiskowych (takich jak np. brak wody), a także możliwości przeciwdziałania im. Przeprowadzony sondaż, w którym wzięło udział 37 osób (nie wszyscy uczestnicy forum wypełnili ankiety) miał charakter badania jakościowego, a jego wynik będzie miał przede wszystkim znaczenie przy wyborze metod edukacji i sposobów informowania o istniejących problemach, które zmotywują przeciętnego użytkownika środowiska do większej odpowiedzialności za własne otoczenie. Wyniki przedstawiono w postaci średnich odpowiedzi (rys.14). Widoczne poniżej kolorowe słupki odpowiadają, zgodnie z numeracją, wyodrębnionym wcześniej problemom. Wysokość słupka wskazuje na wagę problemu, a kolor słupka świadczy o przynależności do grupy o określonej istotności, nadanej przez oceniających: 1 – 1,6 p. 94 1,7 – 2,3 p. 2,4 – 3,0 p. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. II.32 Waga zidentyfikowanych problemów według oceny mieszkańców – zagrożenie dla środowiska (dane ankietowe). Rys. II.33 Waga zidentyfikowanych problemów według oceny mieszkańców – zagrożenie dla zdrowia (dane ankietowe). 95 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. II.32 Waga zidentyfikowanych problemów według oceny mieszkańców – zagrożenie dla rozwoju gospodarczego (dane ankietowe). Z powyższych wykresów wynika, że zdecydowanie wyżej oceniane są zagrożenia dla środowiska naturalnego oraz zdrowia. Widać również, że problemy ochrony środowiska nie są wiązane z zagrożeniami dla rozwoju gospodarczego i że wprawdzie w różnym stopniu, ale problemy infrastruktury przestrzegane są jako dominujące. Wydaje się, że istnieje pewien stereotyp myślenia, który powoduje, że skażenie wody czy powietrza jest postrzegane głównie jako zagrożenie dla środowiska przyrodniczego i ewentualnie zdrowia, rzadziej natomiast dla rozwoju gospodarczego. Niewiele jeszcze osób zdaje sobie sprawę, że przekłada się to w coraz większym stopniu na wzrost atrakcyjności rejonu i może być bodźcem do lokalizowania zakładów przetwórstwa spożywczego, które wymagają wody o wysokich parametrach jakościowych lub rozwoju tzw. „zielonych miejsc pracy”, związanych z obsługą ruchu turystycznego Rola gminy w zmianie tego sposobu myślenia jest bardzo duża. Jej zadaniem może być np. przygotowanie ofert inwestycyjnych pod odpowiednie segmenty rynku, w których pokazywanie walorów czystego środowiska będzie jednym z elementów zaplanowanej strategii promocji gminy. Jako problem wskazano również zagadnienia niedoceniania ochrony środowiska w gospodarce przestrzennej. To zagadnienie należałoby w większym stopniu uwzględnić w dyskusjach nad koncepcją przestrzennego zagospodarowania gminy. Na niekorzystną dla środowiska i dla zdrowia oceniano nieświadomość zagrożenia związanego z nieodpowiednim przechowywaniem opakowań po środkach ochrony roślin oraz nieświadomość zagrożeń wynikających z niewłaściwego przechowywania nawozów naturalnych. Ten sygnał wskazuje na rosnącą potrzebę angażowania się gminy w procesy edukacyjne, poprzez dostarczenie aktualnych informacji o technicznych i organizacyjnych rozwiązaniach problemu utylizacji wspomnianych opakowań oraz składowania nawozów naturalnych. 96 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Wskazano, że sprawy zagrożenia hałasem przy trasach komunikacyjnych w gminie Kańczuga nie są istotne. Jako znaczące zagrożenia dla zdrowia, środowiska i jednocześnie rozwoju gospodarczego podkreślano natomiast niską świadomość mieszkańców na temat konieczności racjonalnego wykorzystania wody i węgla w gospodarstwach domowych. Zasygnalizowano także, że istotnym zagrożeniem jest brak informacji o postępowaniu w przypadku wystąpienia poważnej awarii. Reasumując, odpowiedzi na pytania ankiety pozwoliły na poznanie gradacji ważności problemów dotyczących zagrożeń środowiska, funkcjonujących w świadomości mieszkańców. Mimo, iż wyniki pokazują jedynie subiektywne odczucia niedużej grupy przedstawicieli społeczności lokalnej, to stanowią pewien kierunkowskaz, który był podstawą uzupełniania opisów do projektów oraz który powinien zostać wykorzystany w przygotowaniu różnego rodzaju materiałów edukacyjnych. Trzeba sobie zdać jednocześnie sprawę z faktu, że gośćmi spotkania były osoby zaangażowane w sprawy ekologii, a wiedza na temat przeciętnego mieszkańca gminy może być o wiele mniejsza. Wniosek: Przy ogromnej przewadze proponowanych w POŚ projektów pozainwestycyjnych, podstawowym zadaniem Urzędu Miasta i Gminy Kańczuga na najbliższe lata powinno być podejmowanie i koordynowanie wszelkiego rodzaju działań mających na celu podniesienie świadomości społecznej na sprawy związane ze środowiskiem i jego ochroną. Powinny one być skierowane zarówno do młodzieży, podmiotów gospodarczych, a przede wszystkim przeciętnych użytkowników środowiska naturalnego jako tych, którzy mają bezpośredni wpływ na jego kształtowanie w miejscu zamieszkania i miejscach pracy. Ich zadaniem ma być przekazywanie rzetelnej informacji o stanie środowiska, jak również dostarczanie wzorców racjonalnego wykorzystywania zasobów środowiska naturalnego i generalnie – kształtowanie postaw proekologicznych. 97 Rozdział III Uwarunkowania finansowe dla realizacji POŚ Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Uwarunkowania _____________________finansowe dla realizacji POŚ 1. Ważniejsze dane dotyczące budżetu gminy w latach 1999-2003 1.1. Dochody Największy udział w dochodach budżetu gminy Kańczuga mają subwencje państwowe sięgające 52,80% w 2000 roku do 55,98% w 2003. Na kolejnych miejscach znalazły się podatki i opłaty lokalne stanowiące z roku na rok coraz większe znaczenie w ogólnym budżecie (14,08% - 14,21% dochodów gminy). Systematycznie od 2000 roku obserwuje się spadek przychodów do budżetu gminy pochodzących z podatków państwowych; z 15,15% w 2000 roku do 10,00% w 2003. Zaobserwować można również tendencję spadku dotacji i środków pozabudżetowych, co stanowiło 6,95% ogółu dochodów budżetu gminnego w 2003 roku, tj. o 5,79% mniej w porównaniu z rokiem 2000. Do niewątpliwych osiągnięć należy wzrost środków na realizację inwestycji dzięki konsekwentnie prowadzonej polityce pozyskiwania środków z funduszy unijnych i racjonalnej gospodarce kredytowej gminy (od 0,63% w 2000 roku do 9,63% w 2003 roku), co w liczbach przekłada się na blisko 21 krotny wzrost środków na realizację tej dziedziny działalności budżetowej. Niepokojącym syndromem jest stały poziom dochodów z majątku własnego gminy, który kształtuje się na poziomie średnio 1,95% w analizowanym okresie czasu. 101 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. III.1 Udziały poszczególnych składników w dochodach budżetu w latach 2000-2004. Łączny dochód własny gminy pochodzący z podatków i opłat lokalnych, dochodów z majątku gminy jak i pozostałych dochodów stopniowo ulega zmniejszeniu. W roku 2003 wynosiło 27,43% ogólnych dochodów gminy i spadło w stosunku do roku 2000 o 6,39 punktu procentowego (rys. III.2). 20 000 000 35,00% 8 000 000 4 245 529 zł 17 003 254 zł 10 000 000 25,00% 15,00% 14 995 970 zł 12 000 000 30,00% 20,00% 13 713 467 zł 14 000 000 4 198 351 zł 16 000 000 12 412 269 zł Dochody 18 000 000 4 664 763 zł 40,00% 4 488 660 zł 22 000 000 2000 2001 2002 2003 10,00% 5,00% 0,00% Lata Dochody ogółem (zł) 102 Dochody własne (zł) Udział procentowy Udział procentowy Rys. III.2 Dochody ogólne miasta i gminy na tle dochodów własnych budżetu miasta i gminy. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 1.2 Wydatki z budżetu miasta i gminy Wydatki budżetu miasta i gminy Kańczuga z uwzględnieniem poszczególnych działów przedstawiono na poniższym wykresie. Dominujący udział w śród wszystkich wydatkach gminnych ma niewątpliwie oświata i szkolnictwo. Analizując rysunek III.3 można wyciągnąć kilka następujących wniosków: na skutek przejęcia zadań oświatowych przez samorządy lokalne w 1996 roku wydatki na wspomniane cele stały się głównym i dominującym składnikiem wydatków realizowanych z budżetu gminy. W latach 2000-2003 wysokość tych wydatków wzrosła z 6 523 072 zł do 7 232 316 zł, przy czym jej ogólny udział w wydatkach budżetu zmalał średnio o 46,25% wszystkich wydatków gminy. udział wydatków na gospodarkę komunalną, ochronę środowiska i transport w 2000 roku stanowił 4,09 % ogólnych wydatków. W latach następnych obserwowano znaczny wzrost wydatków na wspomniane cele. W 2003 wydatki na analizowane działy wzrosły ponad 7-krotnie w porównaniu z 2000 rokiem do wartości 19,42 %, co liczbowo przedstawia kwotę 3 359 848 zł. w ostatnich latach wydatki na ochronę zdrowia i opiekę społeczną wzrosły ponad 10-krotnie z 1,08 % w 2000 roku do 7,64 % w roku 2003. Oznacza to, iż wydatki faktycznie wzrosły z 125 520 zł do 1 322 679 zł w 2003 roku. ostatnie 4 lata przyniosły nieznaczny wzrost wydatków na kulturę do aktualnego stanu 557 857 zł z danych na rok 2003. Przy wzroście wydatków o 0,25 punkty procentowe, udział w wydatkach w 2003 roku zatrzymał się na 3,22 %. największy spadek zaobserwowano w wydatkach na rolnictwo i leśnictwo – blisko 137-krotny, do poziomu 0,11%, tj. do 19 506 zł w 2003 roku. Ten pozorny spadek związany jest ze zmianą klasyfikacji budżetu. Udział wydatków na administrację w analizowanym okresie wahał się w okuł 14 % z nieznaczną tendencją wzrostową. Kwotowo wydatki na administrację w roku 2003 wynosiły 2 032 336 zł i wzrosły 1,5- krotnie od 2000 roku wraz z przejęciem części funkcji centralnie sterowanych przez samorządy terytorialne. Rys. III.3 Wydatki budżetu miasta i gminy w poszczególnych sektorach w latach 2000-2003. 103 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 1.3 Wydatki inwestycyjne Poziom wydatków inwestycyjnych i ich udział w całkowitych wydatkach budżetu miasta i gminy Kańczuga przedstawiono na rysunku III.4. Z wykresu można wyciągnąć wniosek, który wskazuje na silnie rosnące wydatki inwestycyjne w ostatnich latach. Zaobserwowany wzrost wydatków ponoszonych na inwestycje w latach 2000-2003 wzrósł z 15,40 % do 23,38 % wydatków budżetowych, co daje kwotę 4 050 017 zł (dwukrotny wzrost nakładów) poniesionych na inwestycje w 2003 roku, dzięki sprawnym i umiejętnym wykorzystywaniu środków przedakcesyjnych UE. W roku 2003 inwestowano głównie w sektor związany z ochroną środowiska. Wykonana została sieć kanalizacyjna w miejscowościach Siedleczka – Łopuszka Wielka – Kańczuga (koszt inwestycji to 2 652 177 zł z czego 1 527 000 zł pochodziło z środków funduszu SAPARD) oraz przeprowadzono modernizację Stacji Uzdatniania Wody w miejscowości Łopuszka Mała (koszt inwestycji 80 000 zł – środki własne). Rys. III.4 Poziom wydatków inwestycyjnych i ich udział w wydatkach budżetu miasta i gminy. Fundusze na finansowanie inwestycji w latach 2000-2003 pochodziły były głównie z środków własnych gminy. Z roku na rok udział środków własnych w inwestycjach maleje, z 71% do50,6% w badanym okresie. Źródła pozabudżetowe stanowiły głównie dotacje i kredyty pochodzące z: Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; Fundusz SAPARD. W roku 2004 plany inwestycyjne zamykają się łączną kwotą 4 168 538 zł. Duża część inwestycji planowanych w 2004 roku dotyczy działań związanych z ochroną środowiska, do których między innymi należą: 104 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Łopuszka Wielka – 900 000 zł; Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Lipnik – 400 000 zł; Budowa wodociągu w miejscowości Chodakówka – 900 000 zł; Budowa zbiornika wodnego wielofunkcyjnego w miejscowości Łopuszka Mała – 450 000 zł. Na kolejne lata 2005-2006 zaplanowano kolejne inwestycje typu: Zakończenie budowy zbiornika wodnego wielofunkcyjnego w Łopuszcze Małej – 800 000 zł; Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Bóbrka Kańczucka – Pantalowice – Rączyna – 3 250 000 zł; Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Medynia Kańczucka – 400 000 zł; Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Chodakówka – 300 000 zł. Rys. III.5 Źródła finansowania inwestycji w mieście i gminie w latach 2000-2003. 100% 80% 60% 40% 20% 0% 2000 2001 2002 2003 Lata Środki własne Dotacje Kredyt Źródła pozabudżetowe 105 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rys. III.6 Analiza możliwości inwestycyjnych i zdolności kredytowej miasta i gminy Kańczuga. 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 0 Lata Środki z budżetu gminy Kredyty/pożyczki Obsługa zadłużenia Dotacje Inwestycje Na lata 2003 do 2011 przypadają największe inwestycje na terenie gminy Kańczuga. Na lata te przypadają również największe dotacje i obciążenia kredytami, które będą obciążały budżet do 2013 roku. Od roku 2011 brak działalności inwestycyjnych poza bieżącymi wydatkami związanymi z eksploatacją istniejącej infrastruktury związanej z ochroną środowiska, oznacza planowane zakończenie budowy wszystkich zaplanowanych przedsięwzięć związanych z siecią wodociągową, kanalizacyjną, oczyszczalniami, stacjami uzdatniania wody i innymi budowlami zabezpieczającymi. 106 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 2. Działania rekomendowane w ochronie środowiska – finansowanie działań 2.1 Polityka finansowania miasta i gminy Kańczuga Pełne zabezpieczenie infrastruktury wodno – kanalizacyjnej, związanych z realizacją obligatoryjnych zadań gminy, planowane jest w roku 2011. Powinno to skłonić gminę do innej dystrybucji środków. Mimo corocznego zwiększania się wielkości budżetu, głównie dzięki środkom pozyskiwanym na inwestycje, dochody własne gminy nie ulegają znaczącemu poprawieniu. Sposobem zwiększenia dochodów można upatrywać w zmniejszeniu dotowania lub jego całkowitego zaprzestania Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Kańczudze (ZWiK). Sumy przeznaczone na dotowanie ZUK powinny być przesunięte na wkład własny gminy w finansowaniu inwestycji dofinansowywanych z funduszy strukturalnych. Celem zaprzestania subsydiowania produkcji wody i odprowadzania ścieków powinno być motywowanie do racjonalizacji zużycia wody Rys. III.7 Wielkość zadłużenia i koszty jego obsługi. 1800 Wielkość zadłużenia 1600 Obsługa zadłużenia 1400 1200 1000 800 600 400 200 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 0 Lata Wielkość zadłużenia związana z zaciągniętymi kredytami swoje maksimum osiągnie w roku 2006, co przesunie maksymalne koszty jego obsługi o 2 lata (rys. III.7). Po zakończeniu większości inwestycji i osiągnięciu standardów ochrony środowiska wg. wymogów UE budżet gminny wyjdzie w pełni z zadłużenia w roku 2014. 2.2 Źródła finansowania Gmina Kańczuga posiada możliwość finansowania zadań w zakresie ochrony środowiska z kredytów preferencyjnych lub komercyjnych, dostępnych w Polsce oraz przez krótki czas 107 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 jeszcze z funduszy przedakcesyjnych (Sapard). Duże znaczenie i wiążące się z tym oczekiwania niosą z sobą możliwości korzystania ze źródeł finansowego wsparcia pochodzących z funduszy strukturalnych UE26. Inwestycje z zakresu gospodarki wodnokanalizacyjnej, mające na celu poprawę istniejącego stanu środowiska naturalnego, gmina od długiego czasu realizuje w oparciu o preferencyjne (częściowo umarzalne pod warunkiem terminowych spłat) kredyty z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz dotacji celowych i środków przedakcesyjnych Unii Europejskiej. Mniejsze zadania o charakterze edukacyjnym lub porządkowym finansowane są głównie z gminnego funduszu ochrony środowiska, z którego gmina w dalszym ciągu przewiduje wykorzystywanie środków na realizację zadań proekologicznych. Wpływy na gminny fundusz ochrony środowiska (środki z tytułu kar i opłat za korzystanie ze środowiska) za rok 2003 wyniosły 29 tys. zł, co dla gminy Kańczuga oznacza możliwość wydatkowania ich na zaplanowane w POŚ nasadzenia zieleni trwałej oraz kontynuowanie akcji edukacyjnych i porządkowych typu „sprzątanie świata”. Zalesienie gruntów oraz budowa oczek wodnych w większości finansowane jest ze środków rolników indywidualnych posiadających grunty pod zalesienie oraz dotacji uzyskanych w Starostwie Powiatowym. Realizacja zadań infrastrukturalnych, mających za zadanie zaopatrzenia miejscowości gminnych w wodę w latach 2004 – 2006 oraz zakończenie budowy kanalizacji sanitarnej w latach 2004 – 2007 finansowane będzie w 75 % z funduszy Unii Europejskiej, w 15 % z pożyczek z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i 10 % ze środków własnych. Podjęte działania w dziedzinie ochrony środowiska będą stwarzały możliwości otrzymania dofinansowania głównie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (European Regional Development Fund – ERDF). Jego głównym zadaniem jest niwelowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego krajów należących do UE. Pomoc w ramach tego funduszu obejmuje inicjatywy w następujących dziedzinach: inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymanie stałych miejsc pracy, inwestycje w infrastrukturę, z uwzględnieniem tworzenia sieci transeuropejskich dla regionów objętych celem nr 1 polityki strukturalnej UE, inwestycje w edukację i opiekę zdrowotną w regionach objętych celem nr 1 polityki strukturalnej UE, rozwój potencjału lokalnego: małych i średnich przedsiębiorstw, działalność badawczo – rozwojowa, inwestycje związane z ochroną środowiska. Przeanalizowanie głównych źródeł funduszy europejskich wskazuje, że dla małych wiejskich gmin podstawową szansą na uzyskanie wsparcia dla samodzielnych inicjatyw w dziedzinie ochrony środowiska jest priorytet 3 – Rozwój Lokalny, a w jego ramach działanie 3.1. – Rozwój obszarów wiejskich. Dlatego wydaje się, że w istniejącej sytuacji małe samorządy powinny uważnie zapoznać się z szansą, którą dla rozwoju gmin wiejskich Przegląd głównych funduszy europejskich, przeznaczonych na realizację zadań w dziedzinie ochrony środowiska zamieszczono w aneksie – Załącznik 3. 26 108 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 (również w dziedzinach na rzecz ochrony środowiska) stanowi program: Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich. Jest to program kompatybilny w stosunku do SPO – Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz obszarów wiejskich. Główny temat w/w programu obejmuje głównie indywidualnych rolników i grupy producenckie, dlatego też wydaje się celowe uaktywnienie wzmiankowanego funduszu przez zainteresowanych rolników, które będzie możliwe jedynie przy ścisłym współdziałaniu z administracją samorządową, której przypadają ważne i ciągle niedocenione role koordynatorów i edukatorów. 109 Rozdział IV Program działań Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 _________________________________Program działań 1. Założenia realizacyjne Program Ochrony Środowiska jest pierwszym, kompleksowym podejściem gminy do zagadnień ochrony środowiska, w którym pojęcie „zrównoważonego rozwoju” przestaje być tylko modnym hasłem i zaczyna funkcjonować jako potrzeba zrównoważenia różnych obszarów życia w gminie. Wybrane cele wskazują na możliwość lepszego wykorzystania szans rozwoju gospodarczego, zrozumienia sensu zachowania stref funkcjonalnych w rozwoju przestrzennym, a przede wszystkim poprawienia jakości obecnego statusu życia jak i przyszłych pokoleń. Przyjęte do realizacji projekty w obiektywny sposób zaspokoję potrzeby gminy i jednocześnie stanowią cele, których realizacja nie przekroczy możliwości gminy. Najważniejsze zadania, które będą realizowane przez gminę w sposób bezpośredni wynikają z następujących aktów prawnych: zadań obligatoryjnych, nałożonych na samorząd gminny przez ustawodawcę, zawartych w obowiązujących aktach prawnych i wytycznych „Polityki ekologicznej państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”; bezpośrednich zagrożeń środowiska, potwierdzonych diagnozą stanu środowiska naturalnego w gminie Kańczuga; strategii rozwojowych gminy Kańczuga przyjętych w dokumentach kierunkowych takich jak: „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Kańczuga„ z 1999 r., i „Strategii rozwoju Gminy i Miasta Kańczuga” z 2000 r.; zatwierdzonego przez Zarząd Powiatu Przeworskiego „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Przeworskiego na lata 2004-2011” możliwości budżetu gminy, potwierdzonych wnikliwą analizą finansową; nastawienia mieszkańców do problemów ochrony środowiska, potwierdzonych w sondażu ankietowym. Program powstał w poczuciu odpowiedzialności, zgodnie z planowaną polityką ochrony środowiska, a zawarte w opracowaniu informacje odpowiadają rosnącym wymogą prawnym i administracyjnym związanych z procesem akcesji do UE, jak również z uwzględnieniem spodziewanych korzyści, jakie przyniosą dla mieszkańców gminy. Takie 113 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 postawienie tematu dotyczącego niniejszego programu pozwala na jego akceptację i daje realne szanse jego realizacji. Tematyczne rozplanowanie programu działań odpowiada poszczególnym działom środowiska naturalnego, opisanym w diagnozie stanu, a wybrane projekty i zadania są odpowiedzią na umieszczone w podsumowaniu każdego z rozdziałów rekomendacje. 27 Jak napisano już wcześniej – w programie działań, zgodnie z przyjętym kluczem, rekomendowane działania przyporządkowano określonym celom w czasie. Cele zostały podzielone na długookresowe, średniookresowe oraz krótkookresowe. Zapisane w programie cele główne, których realizacja wymaga dłuższej perspektywy, odpowiadają zadaniom długookresowym. Cele szczegółowe mają charakter celów średniookresowych, a projekty, które składają się na program operacyjny na najbliższe 2-5 lat, utożsamione są z celami krótkookresowymi. Ze względu na określony czas realizacji wyznaczono następujące cele: CELE DŁUGOOKRESOWE A. B. C. D. E. F. G. H. Ochrona i zwiększenie bioróżnorodności; Ochrona gleb; Ochrona wód; Ochrona przed powodzią; Ochrona powietrza; Ochrona przed promieniowaniem i hałasem; Ochrona przed awarią; Kształtowanie proekologiczne postaw mieszkańców. CELE ŚREDNIOOKRESOWE Powiązanie działań ekologicznych z planowaniem przestrzennym; Zwiększenie walorów przyrodniczych i estetycznych obszaru gminy; A.3 Polepszenie i uatrakcyjnienie oferty turystycznej i rekreacyjnej; A.4 Pielęgnacja terenów znajdujących się pod ochroną; B.1 Zapobieganie skażeniu i degradacji gleb użytkowanych rolniczo; B.2 Zapobieganie skażeniu i degradacji gleb przy trasach komunikacji samochodowej; B.3 Racjonalne zagospodarowanie terenów o słabych glebach; C.1 Ochrona jakości wód; C.2 Zapobieganie deficytom wody; C.3 Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi; C.4 Utrzymanie wysokiego stanu i jakości infrastruktury wodnokanalizacyjnej; D.1. Zabezpieczenie przed powodzią; E.1 Ograniczanie emisji gazów i pyłów; F.1 Identyfikacja zagrożeń promieniowaniem i hałasem; G.1 Zapobieganie awariom; H.1 Rozpowszechnienie zasad dotyczących realizacji zrównoważonego rozwoju w gminie Kańczuga; H.2 Zwiększenie potencjału kadrowego i technicznego do realizacji zadań z zakresu ochrony środowiska; H.3 Zwiększenie udziału społeczności lokalnej w działach na rzecz ochrony środowiska. A.1 A.2 27 Kompletna lista celów i projektów stanowi załącznik 1 do POŚ (patrz: Aneks). 114 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 CELE KRÓTKOOKRESOWE Wdrażanie procedur mających na celu ochronę terenów cennych przyrodniczo przed zagrożeniem przeinwestowania; A.2.1 Stworzenie projektu „Zielona gmina” mającego na celu rozwój terenów zielonych dostępnych publicznie; A.2.2 Objęcie ochroną prawną terenów zadrzewionych i cennych przyrodniczo; A.3.1 Opracowanie planu zagospodarowania obszarów przyległych zbiorników wodnych na terenie gminy; A.3.2 Ekologiczne ścieżki rekreacyjne; A.3.3 „Czysta gmina” – projekt; A.4.1 Rezerwaty przyrody istotnym elementem zrównoważonego rozwoju; B.1.1 Prawidłowe rolnicze użytkowanie gleb; B.1.2 Budowa płyt obornikowych i zbiorników na gnojówkę i gnojowicę; B.2.1 Rozpoznanie skali zanieczyszczeń komunikacyjnych; B.3.1 Rozpoznanie gruntów i nieużytków przeznaczonych do zalesienia; C.1.1 Zapobieganie skażeniu wód powierzchniowych i podziemnych; C.1.2 Kontrola gospodarki ściekowej; C.1.3 Ochrona wód rzeki Mleczka na obszarze całego dorzecza; C.2.1 Zwiększenie dyspozycyjności zasobów wody; C.3.1 Podejmowanie działań mających na celu racjonalne zużycie wody; C.3.2 Zarządzanie gospodarką wodno – kanalizacyjną na terenie gminy; C.4.1 Rozbudowa istniejącej sieci wodociągowej i kanalizacyjnej; D.1.1 Modernizacja istniejących systemów obwałowań i regulacja rzek i potoków; D.1.2 Wyeliminowanie obszarów zalewowych; E.1.1 Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza przez lokalne kotłownie; E.1.2 Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza ze źródeł komunikacyjnych; F.1.1 Ochrona przed promieniowaniem F.1.2 Ochrona przed hałasem; G.1.1 Program zapobiegania awariom; H.1.1 „Poznaj swoje środowisko naturalne”; H.2.1 Rozwój kadr w kierunku środowiska; H.3.1 Partycypacja społeczna w programach proekologicznych. A.1.1 Cele i projekty zapisane w formie listy nie tłumaczą dokonanego wyboru działań, nie wyjaśniają również do kogo będą skierowane i jaki powinien być ich efekt. Intencją autorów niniejszego POŚ było skonstruowanie takiego programu działań, który będzie czytelny zarówno dla osób nim zarządzających, jak i dla oceniających sposób zarządzania środowiskiem w gminie. Dlatego jednymi z ważniejszych elementów zaproponowanego programu są uzasadnienia projektów. Po przeczytaniu opisu pod każdym z projektów przeciętny mieszkaniec gminy powinien wiedzieć: czego projekt dotyczy; kto będzie jego adresatem; co się zdarzy w wyniku jego realizacji; co się stanie w wyniku zaniechania realizacji. Uzasadnienia projektów tłumaczą nie tylko istniejące potrzeby ekologiczne, prawne lub organizacyjne, ale wskazują również sposoby i możliwości rozwiązań. 115 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Ważnym elementem programu działań jest zestawienie i harmonogram działań. W zbiorczej tabeli zebrano następujące informacje: kto wykonuje zadania; w jakim czasie; co jest podstawą prawną wybranego projektu; ile przeznaczono środków na jego realizację; w jaki sposób będzie monitorowane jego wykonanie. Każde zadanie jest zapisane w formie mierzalnego i określonego w czasie celu, któremu przyporządkowano wskaźnik będący miarą jego wykonania. Przy pomocy symboli i kolorów określono również czy zapisane w projekcie działania są zadaniami własnymi gminy czy zadania koordynowanymi czy należą do zadań inwestycyjnych, czy pozainwestycyjnych. Zestawienie działań powinno być użytecznym, roboczym narzędziem ułatwiającym zarówno efektywne wdrażanie POŚ jak i umożliwiające bieżące monitorowanie realizacji poszczególnych zadań. 116 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 2. Zestawienie zalecanych działań II.3.A. ŚRODOWISKO PRZYRODY OŻYWIONEJ – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: A. OCHRONA I ZWIĘKSZANIE BIORÓŻNORODNOŚCI CELE SZCZEGÓŁOWE A.1 Powiązanie działań ekologicznych z planowaniem przestrzennym. PROJEKTY/PROGRAMY A.1.1 Wdrożenie procedur mających na celu ochronę terenów cennych przyrodniczo przed zagrożeniem przeinwestowania. ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ A.1.1.1 Do 2010 roku przeprowadzenie aktualizacji miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem tworzenia obszarów funkcjonalnych cennych przyrodniczo. Uzasadnienie: Adresatem projektu jest administracja gminy Kańczuga oraz potencjalni inwestorzy w gminie. Zadania stawiane przez projekt wskazują na potrzebę określania wpływu inwestycji na środowisko i odpowiedzi na pytanie czy inwestycja nie naruszy w szczególności spójności krajowego systemu obszarów chronionych. Odnosi się to zarówno do lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi w MPZP, jak również do dróg i innych budowli, których zła lokalizacja może doprowadzić do degradacji środowiska przyrodniczego. A.2. Zwiększenie walorów przyrodniczych i estetycznych obszaru gminy. A.2.1 . Stworzenie projektu „Zielona gmina” mającego na celu rozwój terenów zielonych dostępnych publicznie; A.2.1.1 Do 2008 roku opracowanie gminnego programu rozwoju i pielęgnacji zieleni trwałej; A.2.1.2. Coroczne nasadzenia co najmniej 50 sztuk zieleni trwałej w miejscowościach gminnych; Uzasadnienie: Adresatem tego projektu są mieszkańcy poszczególnych sołectw gminy Kańczuga. Działania związane z rozwojem terenów publicznych i ich pielęgnacja jest zadaniem własnym gminy wynikającym z ustawy o samorządzie gminnym, z którego realizacji gmina jest rozliczana. Sporządzenie gminnego programu rozwoju i pielęgnacji zieleni trwałej pozwoli przygotować spójną koncepcję i harmonogram zarządzania zielenią urządzoną, a szczególnie określenie zadań mających na celu jej utrzymanie i dalszy rozwój. Głównym problemem w gminie jest pielęgnacja obecnych zasobów oraz pozyskiwanie wsparcia mieszkańców w obszarze racjonalnej dbałości o gminne skwery czy pasy przydrożne. W powszechnym przekonaniu tereny wiejskie są naturalnie zielone i nie wymagają specjalnego urządzania zieleni. Estetyczne i starannie pielęgnowane tereny zielone wpływają pozytywnie zarówno na podniesienie walorów przyrodniczych gminy, jak i na jakość życia mieszkańców poprzez poczucie lokalnej estetyki, mobilizując ich jednocześnie do większej dbałości o własne otoczenie i podnosząc atrakcyjność własnej miejscowości. 117 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.3.A. ŚRODOWISKO PRZYRODY OŻYWIONEJ – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: A. OCHRONA I ZWIĘKSZANIE BIORÓŻNORODNOŚCI CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY A.2.2 Objęcie ochroną prawną terenów zadrzewionych i cennych przyrodniczo; ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ A.2.3.1 Do 2007 r. określenie terenów gminy pod kątem ustanowienia obszarów ekologicznych, parków gminnych, pomników przyrody i innych. Uzasadnienie: Odbiorcami projektu są w głównej mierze właściciele gruntów rolnych. Ponieważ dominującą formą użytkowania gruntów w gminie są pola uprawne, rozległe obszary rolnicze są nie tylko podatne na liczne zagrożenia, związane z jednostronną intensywną produkcją roślinną, lecz same wywierają ciągły wpływ na pozostałe elementy środowiska. Nieużytki stanowią 0,2 % całkowitej powierzchni użytków rolnych w gminie Kańczuga. Z drugiej strony – gmina wyróżnia się bogactwem zasobów przyrodniczych i zakresem ich prawnej ochrony. Przeciwdziałanie degradacji różnorodności biologicznej powinno obejmować nie tylko gatunki chronione, lecz również pospolite gatunki roślin i zwierząt. Przykładem takiego działania może być tworzenie użytków ekologicznych, które pełnią ważną rolę siedliskotwórczą i krajobrazową w przestrzeni rolnej (rezerwat Husówka), warunkując stabilne funkcjonowanie dzikiej przyrody i wpływając na zwiększenie efektów produkcyjnych. Ustanawianie parków gminnych ma natomiast na celu nie tylko podnoszenie walorów ekologicznych regionu, lecz również atrakcyjności gminy, poprzez tworzenie miejsc wypoczynku dla ludności. Zadania realizacyjne mające na celu ustanowienie parków gminnych i użytków ekologicznych mieszczą się w zakresie zadań obligatoryjnych gminy regulowanych ustawą o samorządzie gminnym. Wstępem do ich ustanowienia będzie realizacja projektu Ochrona prawna terenów zadrzewionych i cennych przyrodniczo, którego zasadniczym elementem będzie rozpoznanie terenów gminy pod tym kątem. W roku 2005 przewidziano ustanowienie użytku ekologicznego – Zespół stawów w Krzeczowicach. A.3 . Polepszenie i uatrakcyjnienie oferty turystycznej i rekreacyjnej. 118 A.3.1 . Opracowanie planu zagospodarowania obszarów przyległych zbiorników wodnych na terenie gminy; A.3.1.1 Do 2007 r. stworzenie co najmniej jednego nowego publicznego terenu rekreacji i wypoczynku. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.3.A. ŚRODOWISKO PRZYRODY OŻYWIONEJ – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: A. OCHRONA I ZWIĘKSZANIE BIORÓŻNORODNOŚCI CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ Uzasadnienie: Odbiorcami projektu są zarówno mieszkańcy gminy, potencjalni nabywcy terenów rezydencjalnych i równocześnie do osób odwiedzających gminę w czasie weekand’ów. W zarządzie gminy znajdują się 3 akweny wodne zlokalizowane w miejscowości Krzeczowice i jeden w Sieteszy, stanowiące o atrakcyjności tych terenów. Odtworzeniu zostały poddane dwa zbiorniki wodne, po jednym w Krzeczowicach i Sieteszy. Dalsze prace zmierzają do sukcesywnej poprawy stanu i utrzymania wysokiego standardu, zarówno estetycznego jak i rekreacyjnego należących do gminy zbiorników wodnych. Ofertę rekreacyjną zwiększa również zbiornik wodny w Kańczudze o nazwie „Landa”. Głównym zadaniem zbiornika jest stworzenie miejsc wypoczynku i stanowisk wędkarskich. Zbiornik ten znajduje się w posiadaniu Koła Wędkarskiego „Wodnik” w Kańczudze. Powstanie nowego zbiornika wodnego wielofunkcyjnego w miejscowości Łopuszka Mała do 2007 roku jest określone w planach zagospodarowania przestrzennego gminy. Planowany zbiornik będzie pełnił funkcję zbiornika retencyjnego i rekreacyjnego, z miejscami kąpieliskowymi z bazą turystyczna. Na lata 2010-2012 planowana jest kolejna inwestycja mająca na celu budowę zbiornika wielofunkcyjnego „małej retencji” z lokalizacją w miejscowościach Siedleczka – Łopuszka Wielka, która dodatkowo wpłynie na podniesienie walorów atrakcyjności wypoczynkowej gminy Kańczuga. A.3.2 A.3.3. Ekologiczne ścieżki rekreacyjne; „Czysta gmina”. A.3.2.1 . Wytyczenie i zagospodarowanie co najmniej jednej trasy turystyki pieszej i rowerowej o walorach edukacji ekologicznej. A.3.3.1 . Doroczny udział młodzieży szkolnej w akcjach porządkowych na terenie gminy (m.in. w akcji sprzątaniu świata); A.3.3.2 . Do końca 2005 roku przygotowanie nowego regulaminu dotyczącego porządku i czystości w gminie oraz zasad jego egzekwowania. 119 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.3.A. ŚRODOWISKO PRZYRODY OŻYWIONEJ – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: A. OCHRONA I ZWIĘKSZANIE BIORÓŻNORODNOŚCI CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ Uzasadnienie: Projekt czysta gmina jest adresowany do wszystkich mieszkańców gminy. Oprócz zadania związanego z corocznym uczestnictwem młodzieży szkolnej w akcjach porządkowych na terenie gminy program obejmuje większość zapisów prawa miejscowego zawartego w roku 1997 roku w Uchwale Rady Miejskiej Nr III/25/97 w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku na terenie miasta i gminy Kańczuga. Dzięki aktywnemu uczestnictwu w akcjach zbierania śmieci dzieci, a przez nich również ich rodzice mają szansę nauczyć się nowych nawyków, co stworzy możliwości na trwałą zmianę zachowań związanych z ochroną środowiska. Na obszarze gminy planowane działania związane są z utworzeniem leśnej ścieżki dydaktycznej w rezerwacie przyrody „Husówka” w miejscowości Lipnik. A.4 Pielęgnacja terenów znajdujących się pod ochroną. A.4.1 Rezerwaty przyrody istotnym elementem zrównoważonego rozwoju. A.4.1.1 Do 2005 r. podjęcie działań określonych w planach ochrony rezerwatów. Uzasadnienie: Podejmowanie działań mających na celu ochronę rezerwatów przyrody nie jest zadaniem gminy, niemniej leży w interesie zwiększania walorów środowiska naturalnego poprzez rozwój jego bioróżnorodności. Adresatami projektu są służby gminne i leśne oraz organizacje przyrodnicze. Istniejące plany ochrony rezerwatu, ściśle odpowiadają zapisom Ustawy o ochronie przyrody oraz dyrektywom unijnym w sprawie ochrony warunków życia. Wychodzą także naprzeciw możliwości przygotowania się do efektywnego działania w strukturach europejskich projektów typu life – przyroda. 120 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.4.B. GLEBY – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: B OCHRONA GLEB CELE SZCZEGÓŁOWE B.1 Zapobieganie skażeniu i degradacji gleb użytkowanych rolniczo. PROJEKTY/PROGRAMY B.1.1 Prawidłowe rolnicze użytkowanie gleb; ZADANIA i CELE REALIZACYJNE ZADAŃ B.1.1.1 Do 2006 r. rozpoczęcie działań mających na celu propagowanie wśród rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej; B.1.1.2 Do końca 2007 roku określenie procedury kontrolnej monitorującej postępowanie z opakowaniami po nawozach sztucznych i środkach ochrony roślin; B.1.1.3 Okresowe monitorowanie zasobności gleb. Uzasadnienie: Projekt obejmuje swym zasięgiem głównie rolników, użytkowników gruntów rolnych. Działalność gospodarcza nie jest zadaniem własnym gminy, ale pozostaje w kręgu zainteresowania władz samorządowych w zakresie tworzenia warunków do rozwoju gospodarczego. Projekt jest istotny z punktu widzenia podnoszenia wiedzy rolników o racjonalnym wykorzystaniu środków ochrony roślin, co w konsekwencji powinno przekładać się, z jednej strony na większą zasobność gleb i lepsze plony rolnicze, a z drugiej strony na zmniejszenie kosztów produkcji i ograniczenie zanieczyszczeń wód. Gmina powinna wystąpić w roli strony wspierającej działalność edukacyjną, występując jako partner ODR-ów oraz innych organizacji zaangażowanych w propagowanie Dobrych Praktyk Rolniczych i zrównoważonego rozwoju. Może również wspomóc rolników indywidualnych w prawidłowym administrowaniu zasobami glebowymi poprzez dofinansowanie badań ustalających zawartości składników pokarmowych w glebie. Niewłaściwy bowiem sposób i czas nawożenia, zarówno organicznego jak i mineralnego, wymieniany jest jako ważna przyczyna zachowania równowagi gleb i skażenia wód. Jednocześnie powinna być także poinformowana o składowaniu i utylizacji opakowań po nawozach sztucznych i środkach ochrony roślin, by w razie potrzeby zorganizować zbiórkę starych opakowań, które nieodpowiednio składowane mogą spowodować przedostanie się toksycznych związków o gruntu i wody. Równocześnie należy wspomnieć o działaniach planowanych przez gminę mających na celu wzbogacenie ubogich użytków rolnych w substancję biogenne poprzez wspieranie finansowe rolników, na gruntach których wskazane jest przeprowadzenie wapniowania gleb . 121 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.4.B. GLEBY – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: B OCHRONA GLEB CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY B.1.2 Budowa płyt obornikowych i zbiorników na gnojówkę i gnojowicę. ZADANIA i CELE REALIZACYJNE ZADAŃ B.1.2.1 Do 2007 roku podjęcie ogólno – gminnej akcji edukacyjnej poprzez dostarczenie do każdego gospodarstwa rolnego informacji na temat potrzeby budowania płyt obornikowych i zbiorników na gnojowicę. Uzasadnienie: Widomym skutkiem projektu adresowanego do właścicieli gospodarstw rolnych powinno być wyeliminowanie powszechnej praktyki składowania odchodów zwierzęcych bezpośrednio na gruncie przy budynkach inwentarskich lub na polach. Odciekające i wypłukiwane przez atmosferyczne składniki obornika (azotany, fosforany, potas) przenikają do gleby i wód gruntowych. Posiadanie płyt obornikowych i zbiorników na gnojówkę jest egzekwowanie w Unii Europejskiej, a w Polsce stanie się całkowicie obowiązkowe po roku 2008. W wyniku podjęcia masowej edukacji oprócz efektu ekologicznego zakłada się zwiększenie zdolności rolników do absorpcji środków unijnych na rozwój gospodarczy. Posiadanie płyt i zbiorników jest wymogiem przy ubieganiu się o środki finansowe z funduszy strukturalnych. B.2 Zapobieganie skażeniu i degradacji gleb przy trasach komunikacji samochodowej. 122 B.2.1 Rozpoznanie skali zanieczyszczeń komunikacyjnych. B.2.1.1 Do 2009 roku ustalenie przy drogach co najmniej jednego reprezentatywnego punktu pomiarowego; B.2.1.2 Co najmniej raz w roku przeprowadzenie badania zanieczyszczeń gleb. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.4.B. GLEBY – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: B OCHRONA GLEB CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY ZADANIA i CELE REALIZACYJNE ZADAŃ Uzasadnienie: Projekt odwołuje się bezpośrednio do obowiązku realizacji ustawowej dbałości o środowisko naturalne (ustawa Prawo ochrony środowiska) i jest skierowany do władz samorządowych województwa wraz z jego instytucjami kontrolnymi (WIOŚ). Jest zarówno wyrazem troski o jakość środowiska przyrodniczego, jak również o zdrowie ludzi. Dowiedziono bowiem, że na skutek zanieczyszczeń komunikacyjnych następuje zakwaszenie gleby i obniżenie zawartości próchnic. Następuje również zwiększona ekspozycja roślin na metale ciężkie (np. kadm), które mogą kumulować się w surowych roślinach. Ze względu na obecność intensywnie uczęszczanej drogi wojewódzkiej można spodziewać się lokalnego skażenia gleb na terenach leżących w bezpośrednim jej sąsiedztwie (są to głównie grunty orne). Zaplanowanie przez gminę punktów pomiarowych oraz stworzenie systemu monitorowania pozwoli oszacować skalę dotychczas nierozpoznanego problemu, podjąć decyzję o ewentualnym przeciwdziałaniu, jak również zweryfikować przeznaczenie gruntów przy trasie komunikacyjnej i ewentualne dokonanie zmian w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego. B.3 Racjonalne zagospodarowanie terenów o słabych glebach. B.3.1 Rozpoznanie gruntów i nieużytków przeznaczonych do zalesienia. B.3.1.1 Do 2010 roku zalesienie gruntów V, VI klasy, nieużytków rolnych i rekultywacji terenów likwidowanych składowisk odpadów komunalnych. 123 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.4.B. GLEBY – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: B OCHRONA GLEB CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY ZADANIA i CELE REALIZACYJNE ZADAŃ Uzasadnienie: Działania związane z projektem dotyczą właścicieli nieużytków i gruntów rolnych o słabej bonitacji. Zalesienia są zadaniem przypisanym do powiatów i w trakcie realizacji projektu gmina spełnia jedynie rolę informacyjną oraz administratora, rejestrującego i opiniującego wnioski o zalesienie. W skali Polski obserwuje się rosnącą tendencję do odłogowania najsłabszych gruntów rolnych, które szybko tracą swoje walory użytkowe, a postępująca ich degradacja stanowi poważne zagrożenie dla bioróżnorodności. Ponieważ gleby V i VI klasy stanowią w gminie Kańczuga prawie 3,0 % powierzchni gminy, zachęcanie rolników do zalesiania jest jednym z elementów przeciwdziałania degradacji różnorodności biologicznej oraz erozji gleb. Na obszarze gminy planowane jest dalsze zalesianie powierzchni czynnego składowiska odpadów komunalnych w Bóbrce Kańczuckiej. Do chwili obecnej rekultywacji poddano 60 % powierzchni czynnej składowiska. Przekazanie gruntów z rolnictwa do leśnictwa, ma na uwadze racjonalizację struktury użytkowania przestrzeni przyrodniczej. Określone to zostało w Krajowym Programie Zwiększania Lesistości. Jego realizacja opiera się na wielofunkcyjnym i zrównoważonym modelu rozwoju kraju. Nowe zalesienia pełnią funkcję pozytywnie regulujących warunki przyrodnicze (korytarze ekologiczne, poprawa bilansu węglowego, zmniejszenie deficytu wody, ochrona przed erozją wodą i wietrzną gleb), krajobrazowe (zmniejszenie fragmentaryzacji i regulacja kształtu kompleksów leśnych) oraz ekonomiczne (stworzenie nowych miejsc pracy i dodatkowego źródła dochodu dla gospodarstw rolnych). 124 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.5.C. WODY – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: C. OCHRONA WÓD CELE SZCZEGÓŁOWE C.1. Ochrona jakości wód. PROJEKTY/PROGRAMY C.1.1 . Zapobieganie skażeniu wód powierzchniowych i podziemnych; ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ C.1.1.1 .Do 2007 r. wszczęcie działań zmierzających do propagowania wśród rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej; C.1.1.2 . Do końca 2007 r. ustalenie procedury kontrolnej monitorującej postępowanie z opakowaniami po nawozach sztucznych i środkach ochrony roślin; C.1.1.3 . Okresowe monitorowanie żyzności gleb; C.1.1.4 .Do 2006 r. podjęcie akcji edukacyjnej mającej na celu dostarczenie do każdego gospodarstwa rolnego ulotki na temat potrzeby budowania płyt obornikowych lub zbiorników na gnojowicę. Uzasadnienie: Odbiorcami projektu mającego na celu ochronę jakościową wód są indywidualni i zbiorowi użytkownicy zasobów wodnych w gminie. Projekty i działania dotyczące ochrony wód powierzchniowych i podziemnych przed skażeniem w gminie wiejskiej wiążą się bezpośrednio z prowadzeniem racjonalnej gospodarki gruntami, w tym stosowaniem środków ochrony roślin i właściwą utylizacją opakowań po zużytych środkach ochrony roślin i nawozach sztucznych oraz odpowiednim przechowywaniem nawozów naturalnych: gnojowicy i obornika. Wymienione cele znajdują swoje odzwierciedlenie w polityce przeciwdziałania skażeniom wód popartej w przypadku rolników, planowanymi działaniami edukacyjnymi i kontrolnymi, a w przypadku wszystkich mieszkańców i podmiotów gospodarczych konsekwentną polityką inwestycyjną zmierzającą do stu procentowego zwodociągowania i skanalizowania gminy. 125 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.5.C. WODY – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: C. OCHRONA WÓD CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY C.1.2 . Kontrola gospodarki ściekowej; ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ C.1.2.1. C.1.2.2 Kontrola postępowania ze ściekami na 60 posesjach rocznie; . Do 2006 r. inwentaryzacja źródeł spływu wód deszczowych na terenie gminy. Uzasadnienie: Zorganizowanie gospodarki ściekami jest zadaniem własnym gminy wynikającym z zapisów Ustawy Prawo Ochrony Środowiska i Ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków. Skuteczna likwidacja nielegalnych zrzutów ścieków na terenie miasta i gminy Kańczuga będzie możliwa po całkowitym zakończeniu budowy kanalizacji sanitarnej, która zakładana jest na lata 2007 i całkowitym zwodociągowaniu gminy przewidzianej w roku 2006. Dlatego w projekcie „Kontrola gospodarki ściekowej” przewidywane jest w latach 2005-2009 zintensyfikowanie działań inwentaryzacyjno – kontrolnych, pozwalającym władzom samorządowym na uporządkowanie stanu wiedzy o potencjalnych źródłach skażeń wód, ustaleniu liczby i jakości zbiorników bezodpływowych oraz źródeł spływu wód deszczowych, jak również zaplanowaniu kanalizacji deszczowej przy okazji utwardzania dróg gminnych. Adresatem działań będą zarówno indywidualni jak i zbiorowi użytkownicy środowiska. . C.1.3. Ochrona wód rzeki Mleczka na obszarze całego dorzecza. C.1.3.1. Skoordynowanie działań międzygminnego związku dorzecza Mleczki. Uzasadnienie: Mając na uwadze polepszenie jakości wód rzeki Mleczka, działania ochronne należy zaplanować na obszarze całego jej dorzecza, a nie jako wyizolowane – na terenie gminy. Jest to zgodne z wymogami Wodnej Dyrektywy Ramowej, zakładającej koncepcję zlewniowego zarządzania jakością wód, niezależnie od przebiegu granic administracyjnych. Dążeniem miasta i gminy będzie zatem taka forma organizacyjna związku, która umożliwi nie tylko lepszą koordynację działań związanych z ochroną wód powierzchniowych na terenie gminy, ale również zwiększy możliwość pozyskiwania funduszy pozabudżetowych na realizację wytyczonych celów, związanych z poprawą jakości wód rzeki (uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej, monitorowanie jakości wód, działania regeneracyjne itd.). Adresatem projektu są władze samorządowe gmin: Dubiecko, Rokietnica, Pruchnik, Jawornik Polski, Markowa, Gać, Zarzecze, Roźwienica, Pawłosiów, Tryńcza, Przeworsk. 126 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.5.C. WODY – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: C. OCHRONA WÓD CELE SZCZEGÓŁOWE C.2. Zapobieganie deficytom wody. PROJEKTY/PROGRAMY C.2.1. Zwiększenie dyspozycyjności zasobów wody. ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ C.2.1.1. Systematyczne zwiększanie liczby zakładanych oczek wodnych; C.2.1.2. Systematyczna konserwacja istniejącej sieci melioracyjnej. Uzasadnienie: Odbiorcami programu są władze regionalne odpowiedzialne za politykę zasobami wodnymi, przedsiębiorstwa produkujące wodę, spółki odpowiedzialne za konserwację urządzeń melioracyjnych i rolnicy. Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych, w tym wód jest jedną z głównych wytycznych Polityki ekologicznej państwa. Podstawowym jej zaleceniem jest przeznaczenie wód podziemnych wyłącznie na cele zaopatrzenia mieszkańców i przemysłu spożywczego lub farmaceutycznego, a powierzchniowych – na cele np.: produkcji rolnej. Respektowanie tej zasady ma za zadanie ochronę ilościowa zasobów wód podziemnych i ograniczenie poboru z sieci wodociągowej wody uzdatnionej do spożycia. Realizacja tego celu będzie możliwa poprzez podjęcie działań zmierzających do zwiększenia dyspozycyjnych zasobów wody, takich jak: retencjonowanie wody, zakładanie oczek wodnych, weryfikacja funkcjonowania oraz dbałość o drożność sieci melioracyjnej. Rola gminy sprowadza się do organizacji przedsięwzięć, których wykonawcami będą: rolnicy indywidualni, spółki wodne, Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych. Zadaniem gminy będzie również podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych (w tym o źródłach finansowania) motywujących rolników do zakładania oczek wodnych. C.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi. C.3.1. Podejmowanie działań mających na celu racjonalne zużycie wody; C.3.1.1. Do końca 2007 r. przeprowadzenie korekty wysokości zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych do wysokości zasobów dyspozycyjnych; C.3.1.2 Do końca 2010 r. podjęcie działań zmierzających w kierunku lepszego wykorzystania wód powierzchniowych na cele gospodarcze. 127 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.5.C. WODY – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: C. OCHRONA WÓD CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ Uzasadnienie: Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi wynika z realizacji celów Polityki Ekologicznej Państwa. Polska bowiem zaliczana jest do krajów o ubogich zasobów wodnych, w których duże znaczenie będzie miało wykorzystywanie na cele gospodarcze wód powierzchniowych. Z uwagi na nieodnawialne zasoby wód głębinowych istnieje potrzeba podjęcia działań edukacyjnych i organizacyjnych, które umożliwią w przyszłości wykorzystanie wód powierzchniowych na cele gospodarcze, do produkcji rolnej i przemysłowej, szczególnie w pobliżu otwartych akwenów wodnych. Adresatami tego projektu będą głównie rolnicy i inne podmioty gospodarcze. C.3.2. Zarządzanie gospodarką wodnokanalizacyjną na terenie gminy. C.3.2.1. Działania edukacyjne w celu racjonalnego zużycia wody C.3.2.2. Do 2008 zoptymalizowanie taryf za ścieki i wodę. Uzasadnienie: Zgodnie z Ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków gmina pozostaje na swoim terenie planistą i organizatorem działań związanych z obowiązkiem dostarczenia wody i odprowadzenia ścieków, ale jej zarządzanie powinna powierzyć wyspecjalizowanym przedsiębiorcom, którzy w swoim działaniu kierują się bilansem ekonomicznym. Dla władz samorządowych oznacza to obowiązek przygotowania systemu monitorowania jakości wykonywanych świadczeń oraz ustalania taryf za usługi wodno – ściekowe z uwzględnieniem realnych kosztów eksploatacji i możliwości płatniczych mieszkańców. Wiązać się to powinno ze stopniowym wycofywaniem gminy z dopłat do produkcji wody i oczyszczania ścieków. W chwili obecnej opłaty mieszkańców nie pokrywają wszystkich wydatków ponoszonych przez Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kańczudze. I tak – do produkcji 1 m3 wody gmina dopłaca 0,20 zł, a do 1 m3 oczyszczania ścieków również 0,20 zł. W przyszłości ceny wody i ścieków powinny uwzględniać również koszty ponoszonych nakładów na rozbudowę sieci i jej amortyzację. Polityka cenowa gminy powinna zapewnić oprócz dostarczania dobrej jakościowo wody i skutecznego oczyszczania ścieków uzyskanie dodatkowego efektu ekologicznego w postaci zmniejszenia zużycia wody i zmniejszenia produkcji ścieków. Działania w tym zakresie powinny być również wspierane poprzez akcję edukacyjną. Projekt adresowany jest do wszystkich użytkowników korzystających z wody na terenie gminy. C.4. Utrzymanie wysokiego stanu i jakości infrastruktury wodnokanalizacyjnej. 128 C.4.1. Rozbudowa istniejącej sieci wodnej i kanalizacyjnej. C.4.1.1 . Do 2006 r. pełne zwodociągowanie pozostałych miejscowości gminnych (Sietesz, Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.5.C. WODY – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: C. OCHRONA WÓD CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ Chodakówka) pod warunkiem, że mieszkańcy wyrażą zgodę (stan na 2004 brak zainteresowana mieszkańcw w/w miejscowości); C.4.1.2. Do 2007 r. zapewnienie możliwości podłączenia do sieci kanalizacji sanitarnej miejscowości Łopuszka Wielka, Bóbrka Kańczucka, Pantalowice, Rączyna, Medynia Kańczucka, Lipnik,Chodakówka; C.4.1.3. Do 2006 r. rozbudowa oczyszczalni ścieków w Krzeczowicach; C.4.1.4 Do 2009 r. przyłączenie do sieci kanalizacji sanitarnej 100 % gospodarstw domowych z terenu objętego kanalizacją w wyniku prowadzenia stałej działalności edukacyjnomotywacyjnej; C.4.1.5 Modernizacja istniejącej sieci wodociągowej i ujęć wodnych. Uzasadnienie: Bezpośrednimi adresatami projektu będą wszyscy odbiorcy wody pitnej na terenie gminy. Z uwagi na wysokie koszty wytwarzania i uzdatniania wody w miejscowości Lipnik w roku 2006 planowana jest likwidacja Stacji Uzdatniania Wody. Do roku 2007 przewidziane są również działania zmierzające w kierunku rozbudowy istniejącej oczyszczalni ścieków w Krzeczowicach, renowacji studziennych ujęć wodnych na terenie gminy i wymianę przestarzałych odcinków sieci wodociągowej. Ponadto na lata 2004 – 2007 planowane są inwestycje związane z zakończeniem budowy kompleksowego systemu zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków obejmujących wszystkie gospodarstwa na terenie gminy Kańczuga z jednoczesną jej modernizacją mającą na celu wymianę przyłączy wodociągowych, hydrantów, zasuw i montaż nowych wodomierzy 129 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.5.4..D. ZWIĘKSZENIE ZASOBÓW DYSPOZYCYJNYCH WÓD, RETENCJA I OCHRONA PRZED POWODZIĄ – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: D OCHRONA PRZED POWODZIĄ CELE SZCZEGÓŁOWE D.1 Zabezpieczenie przed powodzią PROJEKTY/PROGRAMY D.1.1 D.1.2 Modernizacja istniejących systemów obwałowań i regulacja rzek i potoków; Wyeliminowanie obszarów zalewowych. ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ D.1.1.1 Do 2006 przeprowadzenie modernizacji obwałowań; D.1.1.2 Regularne przeprowadzenie modernizacji i regulacji rzek i potoków będących urządzeniami melioracji wodnych. D.1.2.1 Do 2007 roku wybudowanie zbiornika wielofunkcyjnego w Łopuszcze Małej; D.1.2.2 Do roku 2013 wybudowanie zbiornika wielofunkcyjnego w Siedleczce. Uzasadnienie: Ze względu na fakt przebiegu przez terytorium gminy najbardziej niebezpiecznych wód, zbierających spływy z terenów górskich, wnosząc do nurtu duży ładunek zanieczyszczeń oraz niedobór zbiorników wodnych powoduje z jednej strony częste i groźne powodzie, z drugiej deficyt wody w rzekach w okresach niżówkowych. Zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego i zwiększenie zasobów dyspozycyjnych będzie miało charakter długofalowy. Ochrona przed powodzią wymagać będzie wielu kosztownych działań inwestycyjnych, między innymi w zakresie budowy, modernizacji i konserwacji wałów przeciwpowodziowych, budowy zbiorników retencyjnych, regulacji biegu rzek i potoków. Zapobiegnie to w przyszłości szkodom i stratą materialnym z tym związanym w wyniku występowania sytuacji powodziowych. 130 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.6.E. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: E. OCHRONA POWIETRZA CELE SZCZEGÓŁOWE E.1. Ograniczanie emisji gazów i pyłów. PROJEKTY/PROGRAMY E.1.1. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza przez lokalne kotłownie; ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ E.1.1.1. E.1.1.2 E.1.1.3 Do 2009r. opracowanie systemu przekazywania władzom gminnym przez WIOŚ wyników pomiarów emisji gazów i pyłów z lokalnych źródeł; . Działania edukacyjne na rzecz zmiany nośnika energii używanego do celów grzewczych w gospodarstwach indywidualnych; Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej. Uzasadnienie: Projekt jest skierowany do właścicieli gospodarstw domowych oraz użytkowników instalacji grzewczych, które mogą oddziaływać niekorzystnie na środowisko. W świetle obowiązującej ustawy Prawo ochrony środowiska w zakresie ochrony jakości powietrza samorząd gminny nie posiada uprawnień bezpośrednio wykonawczych. Zaopatrzenie w energię cieplną i gaz nie należą już do obligatoryjnych zadań gminy, natomiast jest zadaniem samorządu zapewnienie ekologicznych, nie powodujących skażenia powietrza systemów ogrzewania w budynkach użyteczności publicznej. W interesie gminy leży ponadto podejmowanie działań ograniczających emisję do atmosfery gazów z palenisk domowych przyczyniających się do zwiększania efektu cieplarnianego. W tym celu przewidziane są działania edukacyjne mające za zadanie zmianę zapatrywań mieszkańców na problem wyboru paliwa do kotłów wytwarzających ciepło na potrzeby ogrzewania mieszkań i ciepłej wody. Planowane jest przeprowadzenie termomodernizacji budynków szkół i przedszkoli publicznych na terenie gminy mające na celu zmniejszenie zużycia ciepła, a pośrednio również zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Dbałość gminy o ochronę powietrza może przejawiać się również w monitorowaniu lokalnych emitorów zanieczyszczeń, których burmistrz gminy, jako organ właściwy powinien zobowiązać do okresowych pomiarów wielkości emisji i powiadamiania o rezultatach tych pomiarów. Przyjmując zgłoszenia instalacji, mogących negatywnie oddziaływać na środowisko, których emisja nie wymaga pozwoleń, burmistrz gminy powinien ustalić i egzekwować wymagania w zakresie ochrony środowiska, dotyczące ich eksploatacji. 131 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.6.E. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: E. OCHRONA POWIETRZA CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY E.1.2. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza ze źródeł komunikacyjnych. ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ E.1.2.1. Do końca 2007 r rozpoznanie wielkości emisji pochodzenia komunikacyjnego; E.1.2.2. Okresowe badanie poziomu zanieczyszczeń komunikacyjnych przy drodze wojewódzkiej. Uzasadnienie: Projekt jest adresowany do wojewódzkich służb samorządowych odpowiedzialnych za gromadzenie i udostępnianie informacji o jakości powietrza (WIOŚ), a także do mieszkańców terenów zlokalizowanych przy drodze wojewódzkiej. Obecnie brak jest udokumentowanych pomiarów czystości powietrza. Okresowe pomiary poziomu zanieczyszczeń, emitowanych w związku z eksploatacją tej drogi wraz z wynikami badań lokalnego skażenia gleb pozwolą na systematyczną ocenę zmian stanu środowiska na terenach leżących w bezpośrednim sąsiedztwie drogi. Ponieważ są to głównie grunty orne, w wyniku skażeń istnieje możliwość kumulacji zanieczyszczeń w roślinach. Może to być podstawą do zmiany przeznaczenia gruntów w MPZP z rolnych na przemysłowe. 132 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.8.F. HAŁAS – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: F. OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM I HAŁASEM CELE SZCZEGÓŁOWE F.1. Identyfikacja zagrożeń hałasem. PROJEKTY/PROGRAMY F.1.1. Ochrona przed hałasem. ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ F.1.1.1. Do 2007 r. zidentyfikowanie źródeł hałasu i prowadzenie ich aktualnego rejestru. Uzasadnienie: Na chwilę obecną nie ma danych na temat występowania zagrożeń związanych z promieniowaniem elektromagnetycznym. Ochrona przed promieniowaniem jest zadaniem własnym powiatu, jednak z uwagi na występowanie na obszarze gminy linii elektroenergetycznych i nadajników telefonii komórkowej mieszkańcy mają prawo do otrzymania informacji o liczbie, lokalizacji ewentualnej wielkości emisji promieniowania oraz o jej potencjalnym wpływie na zdrowie. W przypadku ustalenia źródeł promieniowania przekraczających dopuszczalne normy gmina może zaplanować działania zapobiegawcze w postaci budowy ekranów czy nasadzeń zieleni. Projekt ma charakter diagnostyczno – informacyjny i jest skierowany do zainteresowanych mieszkańców gminy. 133 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.9.G. ZAGROŻENIE POWAŻNĄ AWARIĄ – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: G. OCHRONA RZED AWARIĄ CELE SZCZEGÓŁOWE G.1. Zapobieganie awariom. PROJEKTY/PROGRAMY G.1.1 . Program zapobiegania awariom. ZADANIA ICELE REALIZACYJNE ZADAŃ G.1.1.1. Do końca 2005 r. uzyskanie informacji o poziomie zagrożenia poważną awarią przemysłową na terenie gminy i planach przeciwdziałania; G.1.1.2. Do końca 2006 r. uzyskanie informacji o postępowaniu na wypadek awarii przy drodze wojewódzkiej. Uzasadnienie: Projekt jest adresowany do służb odpowiedzialnych za sporządzenie planu zapobiegania awariom. Zadaniem gminy jest wyegzekwowaniem od Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej, który zgodnie z kompetencjami co najmniej raz w roku przeprowadza czynności kontrolno – rozpoznawcze w zakładach stwarzających zagrożenie wystąpienia awarii przemysłowych, raportu określającego czy: podjęto środki zapobiegające wystąpieniu awarii przemysłowej; zapewniono wystarczające środki ograniczające skutki awarii przemysłowej w zakładzie i poza jego granicami, uwzględniając skutki transgraniczne, dane zawarte w przedłożonych dokumentach, o których mowa w ustawie, takich jak zgłoszenie zakładu o zwiększonym ryzyku lub dużym ryzyku, program zapobiegania awariom, raport o bezpieczeństwie, wewnętrzny plan operacyjno – ratowniczy, informacje niezbędne do opracowania zewnętrznego planu operacyjno – ratowniczego, przedkładane właściwym organom Państwowej Straży Pożarnej są rzetelne i odzwierciedlają stan bezpieczeństwa w zakładzie. Zgodnie z przeprowadzoną na terenie gminy diagnozą stanu środowiska, kontrolą powinny być objęte zakłady spożywcze oraz stacje benzynowe. Kontrolę może przeprowadzić WIOŚ, w uzgodnieniu z PSP, na wniosek organów samorządowych, a informacje pokontrolne zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej powinny być dostępne dla zainteresowanych mieszkańców . 134 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.10.H. INFORMACJA O ŚRODOWISKU – EDUKACJA EKOLOGICZNA – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: H KSZTAŁTOWANIEPROEKOLOGICZNYCH POSTAW MIESZKAŃCÓW CELE SZCZEGÓŁOWE H.1. Rozpowszechnienie zasad dotyczących realizacji zrównoważonego rozwoju w gminie Kańczuga. PROJEKTY/PROGRAMY H.1.1. „Poznaj swoje środowisko naturalne”. ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ H.1.1.1. Do końca 2005 r. stworzenie systemu upowszechniania informacji o środowisku naturalnym i działaniach na rzecz jego ochrony; H.1.1.2. Do 29.04.2005 r. publikacja i szeroka dystrybucja (między innymi przez BIP) Gminnego Programu Ochrony Środowiska oraz Gminnego Programu Gospodarki Odpadami. Uzasadnienie: Projekt jest zadaniem koordynowanym gminy. Jest skierowany zarówno do administracji samorządowej, jak i do wszystkich użytkowników środowiska gminy. Nowe zalecenia prawne, zawarte w polityce ekologicznej państwa zakładają szerokie współdziałanie różnych podmiotów, działających w interesie ochrony środowiska. Po to by działania te były skuteczne i wiarygodne, niezbędne jest stworzenie systemu upowszechniania wiarygodnych informacji o środowisku naturalnym, które wpłynie na kształtowanie postaw konsumentów i sposób ich zachowania się w środowisku. W ramach tego projektu zostaną podjęte w gminie działania na rzecz sprawnego pozyskania i dystrybucji informacji o środowisku, poprzez tworzenie niezbędnych rejestrów informacji środowiskowych, publikowanych w gminnym Biuletynie Informacji Publiczne (strona internetowa). Udostępnianie informacji będzie pomocne przy stymulowaniu proekologicznych zachowań, tak zwykłych mieszkańców, jak i sfery biznesu. Przedsiębiorcy uzyskają wszelkie dane, które uprzedzą ich o konieczności spełnienia zaostrzonych ekologicznych wymagań oraz ustalenia niezbędnych, dostosowawczych okresów przejściowych przy wdrażaniu nowych rozwiązań na rzecz ochrony środowiska. Jednym z efektów współpracy z przedsiębiorcami powinno być powołanie Rady Konsultacyjnej składającej się z przedstawicieli administracji i lokalnych podmiotów gospodarczych. H.2. Zwiększenie potencjału kadrowego i technicznego do realizacji zadań z zakresu ochrony środowiska. H.2.1. Rozwój kadr w kierunku środowiska. H.2.1.1. Bieżące szkolenia pracowników UMIG i jednostek współpracujących w zakresie realizacji zadań z ochrony środowiska, w tym możliwości pozyskania funduszy strukturalnych UE; H.2.1.2. Do połowy 2005 r. zaplanowanie potrzeb kadrowych w gminie 135 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.10.H. INFORMACJA O ŚRODOWISKU – EDUKACJA EKOLOGICZNA – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: H KSZTAŁTOWANIEPROEKOLOGICZNYCH POSTAW MIESZKAŃCÓW CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ związanych z wdrożeniem Gminnego Programu Ochrony Środowiska i Programu Gospodarki Odpadami; H.2.1.3. Do końca 2006 r. przygotowanie planu tworzenia tzw. „zielonych miejsc pracy”. Uzasadnienie: Działania projektu skierowane są głównie do administracji samorządowej, radnych, środowisk opiniotwórczych i decyzyjnych gminy, służb bhp, zakładów produkcyjnych. Zwiększenie zadań związanych z ochroną środowiska w gminie, łączy się z dużym obciążeniem służb gminnych i brakiem możliwości efektywnego działania osób lub jednostek związanym z wdrażaniem tych zadań. Dlatego niezbędne jest ilościowe i jakościowe zwiększenie zasobów kadrowych w Urzędzie Miasta i Gminy oraz wszystkich jednostkach, których użytkowanie środowiska powoduje konieczność jego zwiększonej ochrony. Gmina będzie kontynuowała szkolenia swoich pracowników oraz służb komunalnych w systemie ciągłym, będzie jednocześnie propagowała informacje o cyklach szkoleniowych organizowanych przez instytucje publiczne dla przedsiębiorstw indywidualnych i rolników. Po rozpoznaniu potrzeb kadrowych w gminie, wiązanych z wdrażaniem POŚ i Gospodarki Odpadami, zostanie sporządzony plan nowych potrzeb kadrowych dla realizacji wymienionych programów, z uwzględnieniem tworzenia tzw. „zielonych miejsc pracy” przy okazji wdrażania projektów związanych z podniesieniem walorów estetycznych i przyrodniczych gminy oraz zwiększeniem jej oferty turystycznej i rekreacyjnej. H.3. Zwiększenie udziału społeczności lokalnej w działaniach na rzecz ochrony środowiska. 136 H.3.1. Partycypacja społeczna w programach proekologicznych H.3.1.1. Do 2007 r. opracowanie planu współpracy z przedstawicielami lokalnego biznesu na rzecz zachowania równowagi w rozwoju gminy; H.3.1.2. Do końca 2006 r. stworzenie zasad udziału wolontariuszy w pracach związanych z utrzymaniem porządku i czystości w gminie. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 II.10.H. INFORMACJA O ŚRODOWISKU – EDUKACJA EKOLOGICZNA – ZALECANE DZIAŁANIA CEL OGÓLNY: H KSZTAŁTOWANIEPROEKOLOGICZNYCH POSTAW MIESZKAŃCÓW CELE SZCZEGÓŁOWE PROJEKTY/PROGRAMY ZADANIA I CELE REALIZACYJNE ZADAŃ Uzasadnienie: Projekt jest zadaniem koordynowanym gminy. Skierowany jest przede wszystkim do organizacji pozarządowych, ale również wszystkich właścicieli domów, gospodarstw rolnych, podmiotów gospodarczych. Projekt zakłada, że do 2006 roku zostanie opracowany plan współpracy z przedstawicielami większych podmiotów gospodarczych w gminie, na przykład poprzez stworzenie Rady Konsultacyjnej. Wykorzystany zostanie potencjał istniejących organizacji pozarządowych takich jak OSP oraz kół młodzieży szkolnej, które na zasadach wolontariatu będą brały udział w pracach związanych z utrzymaniem porządku i czystości w gminie. 137 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 3. ZESTAWIENIE I HARMONOGRAM DZIAŁAŃ Legenda: 1. Cele główne uporządkowane są alfabetycznie od A do H (por. rozdz. II) 2. W tabeli zastosowano dodatkowo następujące oznaczenia: literowe w kolumnie „zadania i cele realizacyjne” (W) – zadania własne miasta i gminy (K) – zadania koordynowane przez miasto i gminę kolory w kolumnie „szacunkowe koszty”: 1.000,00 zł – łączny koszt zadania (800,00 zł) – w tym: środki z budżetu miasta i gminy kolory w wierszach zadań: Zadania pozainwestycyjne Zadania inwestycyjne Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Projekty i programy do realizacji (krótkookresowe) Cele szczegółowe (średniookresowe) Zadania i cele realizacyjne zadań Podstawa prawna Podmioty realizujące Szacunkowe koszty Potencjalne źródła finansowani a Termin wykonania Wskaźniki monitorowania II.3 ŚRODOWISKO PRZYRODY OŻYWIONEJ A. OCHRONA I ZWIĘKSZENIE BIORÓŻNORODNOŚCI (CEL GŁÓWNY) A.1. Powiązanie działań ekologicznych z planowaniem przestrzennym. A.1.1 Wdrożenie procedur mających na celu ochronę terenów cennych przyrodniczo przed zagrożeniem przeinwestowania. A.1.1.1 Do 2010 roku przeprowadzenie aktualizacji miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem obszarów funkcjonalnych cennych przyrodniczo; Ustawa o samorządzie gminnym Do 2008 roku opracowanie gminnego programu rozwoju i pielęgnacji zieleni trwałej Ustawa o samorządzie gminnym Gmina Budżet gminy 31.12.2010 r. Istnienie odpowiednic h obszarów funkcjonalny ch w aktualnych MPZP Budżet gminy Program ciągły Liczba nasadzeń zieleni trwałej w ciągu roku Budżet gminy 31.12.2006 (3 tys. zł) Istnienie programu pielęgnacji zieleni trwałej (25 tys. zł rocznie) Budżet gminy 31.12.2007 Istnienie obszaru funkcjonalne go w MPZP (30 tys. zł) Ustawa o ochronie przyrody (W) A.2. Zwiększenie walorów przyrodniczych i estetycznych obszaru gminy. A.2.1. Stworzenie projektu „Zielona gmina” mającego na celu rozwój terenów zielonych dostępnych publicznie; A.2.1.1 (W) A.2.1.2. Ustawa o ochronie przyrody Coroczne nasadzenia co Ustawa o najmniej 50 sztuk zieleni trwałej samorządzie w miejscowościach gminnych; gminnym Ustawa o ochronie przyrody (W) A.2.2 Objęcie ochroną prawną terenów zadrzewionych i cennych przyrodniczo; A.2.2.1. (W) Do 2007 r. określenie terenów gminy pod kątem ustanowienia obszarów ekologicznych, parków gminnych, pomników przyrody i innych. Ustawa o ochronie przyrody Ustawa o samorządzie gminnym Gmina Organizacje pozarządowe Wkład rzeczowy gminy (5 tys. zł rocznie) mieszkańcy Gmina Organizacje pozarządowe mieszkańcy gmina Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Projekty i programy do realizacji (krótkookresowe) Cele szczegółowe (średniookresowe) Zadania i cele realizacyjne zadań Podstawa prawna Podmioty realizujące Szacunkowe koszty Potencjalne źródła finansowani a Termin wykonania Wskaźniki monitorowania II.3 ŚRODOWISKO PRZYRODY OŻYWIONEJ A. OCHRONA I ZWIĘKSZENIE BIORÓŻNORODNOŚCI (CEL GŁÓWNY) A.3. Polepszenie i uatrakcyjnienie oferty turystycznej i rekreacyjnej. A.3.1. Opracowanie planu zagospodarowania obszarów przyległych zbiorników wodnych na terenie gminy; A.3.1.1. Do 2007 r. stworzenie co najmniej jednego nowego publicznego terenu rekreacji i wypoczynku. Ustawa o samorządzie gminnym Wytyczenie i zagospodarowanie co najmniej jednej trasy turystyki pieszej i rowerowej o walorach edukacji ekologicznej Ustawa o ochronie przyrody Gmina (450 tys.zł) Ekologiczne ścieżki rekreacyjne; A.3.2.1. A.3.3. „Czysta gmina” A.3.3.1. Doroczny udział młodzieży szkolnej w akcjach porządkowych na terenie gminy (m.in. w akcji sprzątaniu świata); (W) A.3.3.2. (W) Do końca 2005 roku przygotowanie nowego regulaminu dotyczącego porządku i czystości w gminie oraz zasad jego egzekwowania Istnienie nowego publicznego terenu rekreacji 31.12.2009 Długość (km) ścieżek edukacyjnyc h Fundusze strukturalne (ERDF) Gmina (3 tys. zł) Organizacje pozarządowe Ustawa o ochronie przyrody Ustawa o samorządzie gminnym Ustawa o utrzymaniu porządku i czystości w gminach Budżet gminy Budżet powiatu Ustawa o samorządzie gminnym (W) 31.12.2007 WZMiUW (W) A.3.2. Budżet gminy, WZD Gmina (szkoły), Mieszkańcy, Zakłady pracy, Organizacje pozarządowe Gmina Wkład rzeczowy gminy (2 tys. zł rocznie) Wkład rzeczowy gminy Budżet gminy Program ciągły WFOŚiGW Budżet gminy 31.12.2005 Liczba akcji edukacyjnyc h przeprowadz onych w roku Liczba młodzieży uczestniczące jw sprzątaniu Ilość (kg) śmieci Uchwalenie nowego regulaminu Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Projekty i programy do realizacji (krótkookresowe) Cele szczegółowe (średniookresowe) Zadania i cele realizacyjne zadań Podstawa prawna Podmioty realizujące Szacunkowe koszty Potencjalne źródła finansowani a Termin wykonania Wskaźniki monitorowania II.3 ŚRODOWISKO PRZYRODY OŻYWIONEJ A. OCHRONA I ZWIĘKSZENIE BIORÓŻNORODNOŚCI (CEL GŁÓWNY) A.4. Pielęgnacja terenów znajdujących się pod ochroną. A.4.1. Rezerwaty przyrody istotnym elementem zrównoważonego rozwoju. A.4.1.1. (K) Do 2005 r. podjęcie działań określonych w planach ochrony rezerwatów Ustawa o lasach Ustawa o ochronie przyrody Wojewódzki Konserwator Przyrody Nadleśnictwo Gmina Program ciągły Budżet wojewody Nadleśnictwo Budżet gminy Program ciągły Sprawozdani e z podjętych działań Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Cele szczegółowe (średniookresowe) B.1. Zapobieganie skażeniu i degradacji gleb użytkowanych rolniczo. Projekty/programy B.1.1. Prawidłowe rolnicze użytkowanie gleb; Zadania i cele realizacyjne zadań B.1.1.1. (K) B.1.1.2. Podmioty realizujące II.4 GLEBY B. OCHRONA GLEB (CEL GŁÓWNY) Do 2006 r. rozpoczęcie działań Ustawa o Gmina mających na celu propagowanie nawozach i wśród rolników Kodeksu Dobrej nawożeniu ODR Praktyki Rolniczej; Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych Do końca 2007 roku określenie procedury kontrolnej monitorującej postępowanie z opakowaniami po nawozach sztucznych i środkach ochrony roślin; (K) B.1.1.3. Podstawa prawna Okresowe monitorowanie zasobności gleb Ustawa o nawozach i nawożeniu Gmina ODR Szacunkowe koszty Potencjalne źródła Finansowania Termin wykonania (2 tys. zł) Budżet ODR Program ciągły Odbycie co najmniej 2-ch spotkań w ciągu roku Wkład rzeczowy gminy Budżet gminy Raz w roku Istnienie procedury Wskaźniki monitorowa nia Program ciągły PIH Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych Ustawa o nawozach i nawożeniu (K) Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych Gmina ODR Wkład rzeczowy gminy (2 tys. zł) Rolnicy Program ciągły Uzyskanie raportu o zasobności gleb Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Cele szczegółowe (średniookresowe) Projekty/programy B.1.2. Budowa płyt obornikowych i zbiorników na gnojówkę i gnojowicę. Zadania i cele realizacyjne zadań B.1.2.1. Podstawa prawna Podmioty realizujące II.4 GLEBY B. OCHRONA GLEB (CEL GŁÓWNY) Do 2006 roku podjęcie ogólno – Ustawa o ODR gminnej akcji edukacyjnej nawozach i poprzez dostarczenie do każdego nawożeniu Gmina gospodarstwa rolnego informacji na temat potrzeby budowania płyt obornikowych i zbiorników na gnojowicę. Szacunkowe koszty Potencjalne źródła Finansowania (1 tys. zł rocznie) Budżet gminy Termin wykonania 31.12.2006 ODR (K) B.2. Zapobieganie skażeniu i degradacji gleb przy trasach komunikacji samochodowej. B.2.1. Rozpoznanie skali zanieczyszczeń komunikacyjnych. B.2.1.1. Do 2009 roku ustalenie przy drogach co najmniej jednego reprezentatywnego punktu pomiarowego; Ustaw Prawo ochrony środowiska Gmina WIOŚ Wkład rzeczowy gminy (2 tys. zł) Budżet gminy 31.12.2009 (1 tys. zł rocznie) rolnicy Program ciągły Liczba wybudowany ch, zbiorników na gnojowicę Istnienie punktów pomiarowych ODR Co najmniej raz w roku przeprowadzenie badania zanieczyszczeń gleb Ustaw Prawo ochrony środowiska WIOŚ ODR (-) (K) Racjonalne zagospodarowanie terenów o słabych glebach. Liczba ulotek rozprowadzo nych na terenie gminy (K) B.2.1.2. B.3. Wskaźniki monitorowa nia B.3.1. Rozpoznanie gruntów i nieużytków przeznaczonych do zalesienia. B.3.1.1. (K) Do 2010 roku zalesienie gruntów V, VI klasy, nieużytków rolnych i rekultywacji terenów likwidowanych składowisk odpadów komunalnych. Ustawa o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia Właściciele gruntów Starostwo powiatowe Wkład rzeczowy gminy (0,5 tys. zł) Budżet Program ciągły starostwa powiatowego Otrzymanie raz w roku wyników badania zawartości metali ciężkich w glebie Liczba ha zalesionych w ciągu roku Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 cele szczegółowe (średniookresowe) C.1. . Ochrona jakości wód projekty i programy do realizacji (krótkookresowe) C.1.1. Zapobieganie skażeniu wód powierzchniowych i podziemnych; zadania i cele realizacyjne zadań C.1.1.1. (K) C.1.1.2. podmioty realizujące II.5 WODY C. OCHRONA WÓD (CEL GŁÓWNY) Do 2006 r. wszczęcie działań Ustawa o Gmina zmierzających do propagowania nawozach i wśród rolników Kodeksu Dobrej nawożeniu ODR Praktyki Rolniczej; Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych Do końca 2007 r. ustalenie procedury kontrolnej monitorującej postępowanie z opakowaniami po nawozach sztucznych i środkach ochrony roślin; (K) C.1.1.3. podstawa prawna Okresowe monitorowanie żyzności gleb; Ustawa o nawozach i nawożeniu Gmina ODR szacunkowe koszty potencjlne źródła finansowania termin wykonania wskaźniki monitorowani a (1 tys. zł) Budżet ODR Program ciągły Odbycie co najmniej 2-ch spotkań w ciągu roku Wkład rzeczowy gminy Budżet gminy Istnienie procedury Raz w roku Program ciągły PIH Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych Ustawa o nawozach i nawożeniu (K) Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych Gmina ODR Wkład rzeczowy gminy (1 tys. zł) Rolnicy Program ciągły Uzyskanie raportu o zasobności gleb Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 cele szczegółowe (średniookresowe) projekty i programy do realizacji (krótkookresowe) zadania i cele realizacyjne zadań C.1.1.4. podstawa prawna podmioty realizujące II.5 WODY C. OCHRONA WÓD (CEL GŁÓWNY) Do 2007 r. podjęcie akcji Ustawa o ODR edukacyjnej mającej na celu nawozach i dostarczenie do każdego nawożeniu Gmina gospodarstwa rolnego ulotki na temat potrzeby budowania płyt obornikowych lub zbiorników na gnojowicę; szacunkowe koszty (.1 tys. zł rocznie) potencjlne źródła finansowania Budżet gminy termin wykonania 31.12.2006 ODR Kontrola gospodarki ściekowej; Kontrola postępowania ze Ustawa o ściekami na 60 posesjach rocznie; utrzymaniu porządku i (W + ZWiK) czystości w gminach C.1.2.1. C.1.2.2. Do 2006 r. inwentaryzacja źródeł spływu wód deszczowych na terenie gminy; (W) + (K) Ustawa Prawo wodne Gmina (600 zł) Budżet gminy Wkład rzeczowy ZWiK ZWiK (500 zł) Budżet gminy Program ciągły ZUK Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i Zarządca dróg zbiorowym odprowadzaniu ścieków Liczba ulotek rozprowadzony ch na terenie gminy Liczba wybudowanyc h, zbiorników na gnojowicę (K) C.1.2. wskaźniki monitorowani a ZWiK Raport kontroli Liczba stwierdzonych nieprawidłowo ści 31.12.2006 Istnienie rejestru źródeł spływu wód deszczowych Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 cele szczegółowe (średniookresowe) projekty i programy do realizacji (krótkookresowe) C.1.3 Ochrona wód rzeki Mleczka na obszarze całego dorzecza zadania i cele realizacyjne zadań C.1.3.1. (K) C.2. Zapobieganie deficytom wody. C.2.1. Zwiększenie dyspozycyjności zasobów wody. C.2.1.1. Systematyczne zwiększanie liczby Ustawa Prawo zakładanych oczek wodnych; wodne Systematyczna konserwacja istniejącej sieci melioracyjnej; Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych Ustawa Prawo wodne Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi. C.3.1. Podejmowanie działań mających na celu racjonalne zużycie wody; C.3.1.1. (W) szacunkowe koszty Wkład rzeczowy gminy Do końca 2007 r. przeprowadzenie korekty wysokości zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych do wysokości zasobów dyspozycyjnych; Ustawa Prawo wodne Właściciele gruntów, gmina 6 tys. zł rocznie WZMiUW (9 tys. zł rocznie) Gmina potencjlne źródła finansowania Budżet gminy FOGR, rolnicy Budżet gminy Rejestracja związku międzygminne go Program ciągły Liczba oczek założonych w ciągu roku Program ciągły Długość (mb) konserwowany ch rowów melioracyjnych w ciągu roku. 31.12.2007 Skorygowane wartości zasobów eksploatacyjny ch WZMiUW (3,5 tys. zł) Budżet gminy ZWiK wskaźniki monitorowani a Program ciągły Budżet sejmiku wojewódzki ego, ZWiK Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków termin wykonania Sygnatariusz e Porozumieni a Właściciele gruntów rolnych (K) C.3. podmioty realizujące II.5 WODY C. OCHRONA WÓD (CEL GŁÓWNY) Skoordynowanie działań Ustawa Prawo Sygnatariusze międzygminnego związku wodne Porozumienia dorzecza Mleczki. Gmin Powiatu Wodna Przeworskiego Dyrektywa Dorzecza Ramowa Rzeki Mleczka (bez miasta Ustawa o Przeworska) samorządzie gminnym (K) C.2.1.2. podstawa prawna Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 cele szczegółowe (średniookresowe) projekty i programy do realizacji (krótkookresowe) zadania i cele realizacyjne zadań C.3.1.2 (W) C.3.2. Zarządzanie gospodarką wodno-kanalizacyjną na terenie gminy. C.3.2.1. (W) C.3.2.2. podstawa prawna podmioty realizujące II.5 WODY C. OCHRONA WÓD (CEL GŁÓWNY) Do końca 2010 r. podjęcie działań Ustawa Prawo Gmina zmierzających w kierunku wodne lepszego wykorzystania wód ZWiK powierzchniowych na cele Ustawa o gospodarcze; zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków Działania edukacyjne w celu Ustawa Prawo Gmina racjonalnego zużycia wody; wodne ZWiK Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków Do 2008 zoptymalizowanie taryf za ścieki i wodę; Ustawa Prawo wodne Gmina ZWiK (W) Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków szacunkowe koszty Wkład rzeczowy gminy potencjlne źródła finansowania Budżet gminy termin wykonania Program ciągły Liczba działań edukacyjnych przeprowadzon ych w ciągu roku Program ciągły Liczba działań edukacyjnych przeprowadzon ych w ciągu roku Budżet powiatu (1 tys. zł rocznie) Budżet gminy wskaźniki monitorowani a Zużycie wody 1/d*M Wkład rzeczowy gminy, Budżet gminy ZWiK ZWiK 31.12.2008 % dopłat gminy do m3 wyprodukowan ej wody i oczyszczonych ścieków Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 cele szczegółowe (średniookresowe) C.4. Utrzymanie wysokiego stanu i jakości infrastruktury wodnokanalizacyjnej . projekty i programy do realizacji (krótkookresowe) C.4.1. Rozbudowa istniejącej sieci wodnej i kanalizacyjnej. zadania i cele realizacyjne zadań C.4.1.1. podstawa prawna podmioty realizujące II.5 WODY C. OCHRONA WÓD (CEL GŁÓWNY) Do 2006 r. pełne Ustawa o ZWiK zwodociągowanie pozostałych zbiorowym miejscowości gminnych (Sietesz, zaopatrzeniu w Gmina Chodakówka) jeżeli mieszkańcy wodę i w/w miejscowości wyrażą zgodę zbiorowym (stan na 2004 r. – brak odprowadzaniu zainteresowania) ścieków szacunkowe koszty 700 tys. zł potencjlne źródła finansowania Budżet gminy termin wykonania 31.12.2006 (300 tys. zł) Fundusze strukturalne (ERDF) Do 2007 r. zapewnienie możliwości podłączenia do sieci kanalizacji sanitarnej miejscowości Łopuszka Wielka, Bóbrka Kańczucka, Pantalowice, Rączyna, Medynia Kańczucka, Lipnik,Chodakówka; Ustawa o ZWiK zbiorowym zaopatrzeniu w Gmina wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków 4,5 mln zł Do 2006 r. rozbudowa oczyszczalni ścieków w Krzeczowicach; Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków ZWiK 400 tys. zł Gmina (150 tys. .zł) Budżet gminy % zwodociągowa nia gminy liczba gospodarstw domowych nie podłączonych do sieci (W) C.4.1.2. wskaźniki monitorowani a 31.12.2007 Liczba przyłączy (2 mln .zł) ZWiK % skanalizowania gospodarstw domowych Fundusze strukturalne (ERDF) (W) C.4.1.3. (W) C.4.1.4 (W) Przyłączenie do sieci kanalizacji sanitarnej 100 % gospodarstw domowych z terenu objętego kanalizacją w wyniku prowadzenia stałej działalności edukacyjno-motywacyjnej; Gmina ZWiK (.30 tys. zł) Budżet gminy Fundusze strukturalne (ERDF) Budżet gminy 31.12.2006 Zwiększenie przepustowości oczyszczalni o co najmniej 200 % Proces ciągły 100 % przyłączeń do sieci kanalizacyjnej Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 cele szczegółowe (średniookresowe) projekty i programy do realizacji (krótkookresowe) zadania i cele realizacyjne zadań C.4.1.5 (W) podstawa prawna podmioty realizujące II.5 WODY C. OCHRONA WÓD (CEL GŁÓWNY) Modernizacja istniejącej sieci Ustawa o Gmina wodociągowej i ujęć wodnych. zbiorowym zaopatrzeniu w ZWiK wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków szacunkowe koszty 300 tys. zł potencjlne źródła finansowania Budżet gminy 150 tys. zł Fundusze strukturalne (ERDF) termin wykonania 31.12.2007 r. wskaźniki monitorowani a Długość zmodernizowa nej sieci wodociągowej oraz ilość ujęć wodnych Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Cele szczegółowe D.4 Zabezpieczenie przed powodzią Potencjalne Termin źródła wykonania finansowania II.5.4.D ZWIĘKSZENIE ZASOBÓW DYSPOZYCYJNYCH WÓD, RETENCJA I OCHRONA PRZED POWODZIĄ D. OCHRONA PRZED POWODZIĄ (CEL GŁÓWNY) D.1.1.1 Modernizacja istniejących Do 2006 roku przeprowadzenie Ustawa Gmina 50 tys. zł. Budżet gminy 31.12.2005 systemów obwałowań i obwałowań; Prawo wodne (25 tys. zł) regulacja rzek i potoków WZMiUW WZMiUW D.1.1.2 Regularne przeprowadzanie Ustawa Gmina . Budżet Program ciągły modernizacji i regulacji rzek i Prawo wodne 100 tys. zł gminy potoków będących ZWiK urządzeniami melioracji (20 tys. zł) WZMiUW wodnych; WZMiUW Powiatowy Zarząd Dróg Projekty/programy D.1.1 Zadania i cele ealizacyjne D.1.2.1 Podstawa prawna Do 2007 roku wybudowanie zbiornika wielofunkcyjnego w Łopuszce Małej Ustawa Prawo wodne Do roku 2013 wybudowanie zbiornika wielofunkcyjnego Siedleczka – Łopuszka Wielka – Manasterz Ustawa Prawo wodne Podmioty realizujące Gmina Szacunkowe koszty 1300 tys. zł Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie Budżet gminy (650 tys. zł) WFOŚiGW 10 mln zł Budżet gminy (2 mln zł) Fundusze strukturalne (ERDF) Wskaźniki monitorowa nia Długość obwałowań Długość zmodernizow anych i uregulowany ch rzek i potoków 31.12.2006 Zbiornik o powierzchni 12 ha 31.12.2012 Zbiornik o powierzchni 113 ha (W) D.1.2.2 Gmina (W) Budżet centralny Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Cele szczegółowe E.1. Ograniczanie emisji gazów i pyłów. Projekty/programy E.1.1. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza przez lokalne kotłownie; Zadania i cele realizacyjne zadań E.1.1.1. Podstawa prawna Podmioty realizujące Szacunkowe koszty II.6.E POWIETRZE ATMOSFERYCZNE E. OCHRONA POWIETRZA (CEL GŁÓWNY) Ustawa Prawo Podmioty emitujące Wkład Do 2009 r. opracowanie ochrony gazy i pyły rzeczowy systemu przekazywania środowiska gminy władzom gminnym przez WIOŚ wyników pomiarów emisji gazów i pyłów z lokalnych źródeł; Potencjalne źródła finansowania Termin wykonania Wskaźniki monitoro wania Budżet gminy marszałka 31.12.2009 Istnienie systemu przekazywania wyników Budżet gminy (gminny fundusz ochrony środowiska) Program ciągły Liczba spotkań/program ów edukacyjnych w roku (W) + (K) E.1.1.2. Działania edukacyjne na rzecz zmiany nośnika energii używanego do celów grzewczych w gospodarstwach indywidualnych Ustawa Prawo ochrony środowiska Gmina (2 tys. zł rocznie) Szkoły Organizacje pozarządowe Liczba gospodarstw, które zlikwidowały kotłownie węglowe (K) E.1.1.3 Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej; Gmina 450 tys. zł Szkoła 250 tys. zł Gmina Wkład rzeczowy gminy 31.12.2008 r. (W) E.1.2. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza ze źródeł komunikacyjnych. E.1.2.1. Do końca 2007 r rozpoznanie wielkości emisji pochodzenia komunikacyjnego; (W) + (K) Ustawa Prawo ochrony środowiska WIOŚ WIOŚ 31.12.2007 Liczba dni , w których odnotowano przekroczenia stężenia NO2 lub SO2 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Cele szczegółowe Projekty/programy Zadania i cele realizacyjne zadań E.1.2.2. (K) Podstawa prawna Podmioty realizujące II.6.E POWIETRZE ATMOSFERYCZNE E. OCHRONA POWIETRZA (CEL GŁÓWNY) Ustawa Prawo Zarząd Dróg Okresowe badanie poziomu ochrony Wojewódzkich zanieczyszczeń komunikacyjnych przy drodze środowiska wojewódzkiej; Szacunkowe koszty 1 tys. zł rocznie Potencjalne źródła finansowania WIOŚ Termin wykonania Program ciągły Wskaźniki monitoro wania Istnienie harmonogramu monitoringu zanieczyszczeń Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Cele szczegółowe F .1. Identyfikacja zagrożeń hałasem Pprojekty/programy F.1.1 F.1.2. Ochrona przed promieniowaniem Ochrona przed hałasem Zadania i cele realizacyjne zadań F.1.1.1 F.1.2.1. (K) Podstawa prawna Podmioty realizujące II.8.F HAŁAS F. OCHRONA PRZED HAŁASEM (CEL GŁÓWNY) Ustawa Prawo Gmina Do 2007 roku ochrony zidentyfikowanie źródeł środowiska WIOŚ promieniowania elektromagnetycznego i prowadzenie ich aktualnego rejestru Ustawa Prawo Gmina Do 2007 r. zidentyfikowanie ochrony źródeł hałasu i prowadzenie środowiska WIOŚ ich aktualnego rejestru. Szacunkowe koszty Potencjalne źródła finansowania Termin wykonania Wskaźniki monitoro wania Wkład rzeczowy gminy, powiatu Budżet gminy, powiatu 31.12.2006 Istnienie aktualnego rejestru źródeł promieniowania elektromagnetyc znego Wkład rzeczowy gminy i powiatu Budżet gminy, powiatu 31.12.2007 Istnienie aktualnego rejestru źródeł hałasu Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Cele szczegółowe G.1. Zapobieganie awariom. Projekty/programy G.1.1. Program zapobiegania awariom. Zadania i cele realizacyjne zadań G.1.1.1. Podstawa prawna II.9.C ZAGROŻENIE POWAŻNĄ AWARIĄ G. OCHRONA RZED AWARIĄ (CEL GŁÓWNY) Ustawa Prawo WIOŚ Do końca 2005 r. uzyskanie ochrony informacji o poziomie środowiska Powiatowy zagrożenia poważną awarią Ośrodek przemysłową na terenie Interwencji gminy i planach Kryzysowej przeciwdziałania; (K) Szacunkowe koszty Potencjalne źródła finansowania Termin wykonania Ustawa Prawo Do końca 2006 r. uzyskanie informacji o postępowaniu na ochrony środowiska wypadek awarii przy drodze wojewódzkiej. Państwowa Straż Pożarna Wskaźniki monitorowani a Wkład Budżet gminy, rzeczowy powiatu gminy, powiatu 31.12.2005 Istnienie aktualnego raportu o poziomie zagrożenia poważną awarią na terenie gminy i planach przeciwdziałania Wkład Państwowa Straż rzeczowy Pożarna gminy, powiatu 31.12.2006 Posiadane planu postępowania Państwowa Straż Pożarna (K) G.1.1.2. Podmioty realizujące Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Cele szczegółowe H.1. Rozpowszechnienie zasad dotyczących realizacji zrównoważonego rozwoju w gminie Kańczuga. Projekty/programy H.1.1. Zadania i cele realizacyjne zadań Podstawa opracowania Podmioty realizujące Szacunkowe koszty Potencjalne źródła finansowania II.10.H. INFORMACJA O ŚRODOWISKU – EDUKACJA EKOLOGICZNA H. KSZTAŁTOWANIEPROEKOLOGICZNYCH POSTAW MIESZKAŃCÓW (CEL GŁÓWNY) H.1.1.1. Urząd Miasta i Wkład Budżet gminy „Poznaj swoje środowisko Do końca 2005 r. stworzenie Ustawa Prawo ochrony Gminy rzeczowy naturalne”. systemu upowszechniania środowiska gminy informacji o środowisku naturalnym i działaniach na Ustawa o rzecz jego ochrony; dostępie do Wskaźniki monitorowani a 31.12.2005 Istnienie systemu upowszechniania informacji informacji publicznej (K) H.1.1.2. Termin wykonania Do 29.04.2005 r. publikacja i szeroka dystrybucja (między innymi przez BIP) Gminnego Programu Ochrony Środowiska oraz Gminnego Programu Gospodarki Odpadami. Ustawa Prawo ochrony środowiska Urząd Gminy (2 tys. zł) Budżet gminy 29.04.2005 Umieszczenie POŚ i GPGO w BIP, stronie internetowej UmiG, przygotowanie 15 egzemplarzy dokumentów Urząd Gminy (6 tys. zł) Budżet gminy Program ciągły Liczba godzin odbytych szkoleń Ustawa o dostępie do informacji publicznej (W) H.2. Zwiększenie potencjału kadrowego i technicznego do realizacji zadań z zakresu ochrony środowiska. H.2.1. Rozwój kadr w kierunku środowiska. H.2.1.1. (W) Ustawa Prawo Bieżące szkolenia ochrony pracowników UMIG i jednostek współpracujących środowiska w zakresie realizacji zadań z ochrony środowiska, w tym możliwości pozyskania funduszy strukturalnych UE; Liczba przeszkolonych osób Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Cele szczegółowe Projekty/programy Zadania i cele realizacyjne zadań Podstawa opracowania Podmioty realizujące Szacunkowe koszty Potencjalne źródła finansowania II.10.H. INFORMACJA O ŚRODOWISKU – EDUKACJA EKOLOGICZNA H. KSZTAŁTOWANIEPROEKOLOGICZNYCH POSTAW MIESZKAŃCÓW (CEL GŁÓWNY) H.2.1.2. Ustawa Prawo Urząd Gminy Wkład Budżet gminy Do połowy 2005 r. ochrony rzeczowy zaplanowanie potrzeb środowiska gminy kadrowych w gminie związanych z wdrożeniem Gminnego Programu Ochrony Środowiska i Programu Gospodarki Odpadami; Termin wykonania Wskaźniki monitorowani a Połowa 2005 Istnienie planu zatrudnienia (W) H.2.1.3. Do końca 2006 r. przygotowanie planu tworzenia tzw. „zielonych miejsc pracy”. Ustawa Prawo ochrony środowiska Gmina Wkład rzeczowy gminy Budżet gminy 31.12.2006 Istnienie planu tworzenia miejsc pracy Do 2007 r. opracowanie planu współpracy z przedstawicielami lokalnego biznesu na rzecz zachowania równowagi w rozwoju gminy; Ustawa Prawo ochrony środowiska Gmina Wkład rzeczowy gminy Budżet organizacji 31.12.2007 Istnienie planu Do końca 2006 r. stworzenie zasad udziału wolontariuszy w pracach związanych z utrzymaniem porządku i czystości w gminie. Ustawa Prawo ochrony środowiska Wkład rzeczowy gminy Budżet organizacji 31.12.2006 Istnienie zasad/procedury (W) H.3. Zwiększenie udziału społeczności lokalnej w działaniach na rzecz ochrony środowiska. H.3.1. Partycypacja społeczna w programach proekologicznych H.3.1.1. Banki Lokalna organizacja gospodarcza (K) H.3.1.2. (W) ODR Gmina Organizacje pozarządowe Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 4. Harmonogram wdrażania Programu Ochrony Środowiska na terenie miasta i gminy Kańczuga Zadanie Przeprowadzenie aktualizacji miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem tworzenia obszarów funkcjonalnych cennych przyrodniczo Opracowanie gminnego programu rozwoju i pielęgnacji zieleni trwałej Nasadzania zieleni trwałej w miejscowościach gminnych; Określenie terenów gminy pod kątem ustanowienia obszarów ekologicznych, parków gminnych, pomników przyrody i innych. Utworzenie nowego publicznego terenu rekreacji i wypoczynku. Wytyczenie i zagospodarowanie co najmniej jednej trasy turystyki pieszej i rowerowej o walorach edukacji ekologicznej 2005 2006 2007 2008 2009 Lata realizacji 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Zadanie Przygotowanie nowego regulaminu dotyczącego porządku i czystości w gminie oraz zasad jego egzekwowania Działania mające na celu propagowanie wśród rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej; Określenie procedury kontrolnej monitorującej postępowanie z opakowaniami po nawozach sztucznych i środkach ochrony roślin; Okresowe monitorowanie zasobności gleb Ogólno – gminna akcja edukacyjna polegająca na dostarczeniu do każdego gospodarstwa rolnego informacji na temat potrzeby budowania płyt obornikowych i zbiorników na gnojowicę. Ustalenie przy drogach 2005 2006 2007 2008 2009 Lata realizacji 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Zadanie co najmniej jednego reprezentatywnego punktu pomiarowego; Prowadzenie badań zanieczyszczenia gleb Zalesienie gruntów V, VI klasy, nieużytków rolnych i rekultywacji terenów likwidowanych składowisk odpadów komunalnych. Działania zmierzające do propagowania wśród rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej; Ustalenie procedury kontrolnej monitorującej postępowanie z opakowaniami po nawozach sztucznych i środkach ochrony roślin; Okresowe monitorowanie żyzności gleb; Podjęcie akcji edukacyjnej na temat potrzeby budowania płyt obornikowych lub zbiorników na gnojowicę; Kontrola postępowania ze ściekami na 60 2005 2006 2007 2008 2009 Lata realizacji 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Zadanie posesjach rocznie; Inwentaryzacja źródeł spływu wód deszczowych na terenie gminy; Skoordynowanie działań międzygminnego związku dorzecza Mleczki; Systematyczne zwiększanie liczby zakładanych oczek wodnych; Systematyczna konserwacja istniejącej sieci melioracyjnej; Przeprowadzenie korekty wysokości zasobów eksploatacyjnych wód podziemnych do wysokości zasobów dyspozycyjnych; Podejmowanie działań zmierzających w kierunku lepszego wykorzystania wód powierzchniowych na cele gospodarcze; Działania edukacyjne w celu racjonalnego zużycia wody; 2005 2006 2007 2008 2009 Lata realizacji 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Zadanie Zoptymalizowanie taryf za ścieki i wodę; Pełne zwodociągowanie pozostałych miejscowości gminnych (Sietesz, Chodakówka (pod warunkiem uzyskania zgody od mieszkańców)); Zapewnienie możliwości podłączenia do sieci kanalizacji sanitarnej miejscowości Łopuszka Wielka, Bóbrka Kańczucka, Pantalowice, Rączyna, Medynia Kańczucka, Lipnik,Chodakówka; Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Krzeczowicach; Przyłączenie do sieci kanalizacji sanitarnej 100 % gospodarstw domowych z terenu objętego kanalizacją w wyniku prowadzenia stałej działalności edukacyjnomotywacyjnej; Modernizacja istniejącej sieci wodociągowej i ujęć wodnych. 2005 2006 2007 2008 2009 Lata realizacji 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Zadanie Przeprowadzenie budowy obwałowań na rzece Mleczka Przeprowadzanie modernizacji i regulacji rzek i potoków będących urządzeniami melioracji wodnych Budowa zbiornika wielofunkcyjnego w miejscowości Łopuszka Mała Budowa zbiornika wielofunkcyjnego Siedleczka – Łopuszka Wielka – Manasterz Opracowanie systemu przekazywania władzom gminnym przez WIOŚ wyników pomiarów emisji gazów i pyłów z lokalnych źródeł; Działania edukacyjne na rzecz zmiany nośnika energii używanego do celów grzewczych w gospodarstwach indywidualnych; Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej; Rozpoznanie wielkości emisji pochodzenia komunikacyjnego; 2005 2006 2007 2008 2009 Lata realizacji 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Zadanie Zidentyfikowanie źródeł hałasu i prowadzenie ich aktualnego rejestru; Do końca 2005 r. uzyskanie informacji o poziomie zagrożenia poważną awarią przemysłową na terenie gminy i planach przeciwdziałania; Do końca 2005 r. uzyskanie informacji o postępowaniu na wypadek awarii przy drodze wojewódzkiej. Do końca 2005 r. stworzenie systemu upowszechniania informacji o środowisku naturalnym i działaniach na rzecz jego ochrony; Do 29.04.2005 r. publikacja i szeroka dystrybucja (między innymi przez BIP) Gminnego Programu Ochrony Środowiska oraz Gminnego Programu Gospodarki Odpadami. 2005 2006 2007 2008 2009 Lata realizacji 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Zadanie Bieżące szkolenia pracowników UMIG i jednostek współpracujących w zakresie realizacji zadań z ochrony środowiska, w tym możliwości pozyskania funduszy strukturalnych UE; Do połowy 2005 r. zaplanowanie potrzeb kadrowych w gminie związanych z wdrożeniem Gminnego Programu Ochrony Środowiska i Programu Gospodarki Odpadami; Do końca 2005 r. przygotowanie planu tworzenia tzw. „zielonych miejsc pracy”. Do 2006 r. opracowanie planu współpracy z przedstawicielami lokalnego biznesu na rzecz zachowania równowagi w rozwoju gminy; Do końca 2006 r. stworzenie zasad udziału wolontariuszy w pracach związanych z utrzymaniem porządku i czystości w gminie. 2005 2006 2007 2008 2009 Lata realizacji 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 5. Zarządzanie programem ochrony środowiska Nadanie mocy prawnej poprzez uchwalenie Programu Ochrony Środowiska przez Radę Miasta Kańczuga jest jednocześnie przyjęciem zobowiązania do realizacji programu zgodnie z przyjętymi wcześniej założeniami i harmonogramem. Efektywność wdrażania programu zależy jednak od wielu elementów. Można je podzielić na czynniki zewnętrzne, takie jak: położenie geograficzne gminy, regulacje prawne, dostęp do funduszy strukturalnych oraz czynniki wewnętrzne. Do tych ostatnich można zaliczyć przede wszystkim zasoby organizacyjne i kadrowe w urzędzie, wysokość budżetu oraz istniejące bariery mentalne, wynikające między innymi z braku wiedzy o środowisku naturalnym. Dla małej gminy miejsko - wiejskiej, której służby administracyjne nie przekraczają 31 osób, a sprawami ochrony środowiska i rolnictwa zajmują się etatowo dwie osoby, zrealizowanie przyjętego programu staje się dużym wyzwaniem. Proces wdrażania programu będzie jednak tym sprawniejszy im większa będzie wiara w sens realizacji takiego przedsięwzięcia i lepiej przygotowane narzędzia wspomagające. W mieście i gminie Kańczuga motywacja do realizacji programu jest duża. Zbieżność planowanych zadań z zadaniami „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Przeworskiego na lata 2004 2011” oraz ustalenia własnych potrzeb i priorytetów ekologicznych w oparciu o szczegółową diagnozę stanu środowiska naturalnego zdecydowanie zwiększa szanse gminy w dostępie do funduszy europejskich. Z tego też względu już na etapie planowania pierwszych zadań w gronie pracowników urzędu i współpracujących jednostek odbyła się dyskusja nad założeniami poszczególnych programów. Zastanawiano się czy POŚ spełnia wymogi programu gminnego mającego za cel określać działania operacyjne, które będą mobilizowały do wykonywania zadań z wyznaczonym harmonogramem, czy też zbyt mocno przywiązuje wagę do działań strategicznych, wskazując jedynie kierunki działań bez rozstrzygania o możliwości i sposobie rozwiązywania problemów. Przyjęcie tego pierwszego założenia, pomimo wcześniej zaplanowanych działań nie oznacza sztywności i braku możliwości zmian uwzględniających wprowadzanie nowych, pierwotnie nie przewidzianych zadań, jak i usuwanie z harmonogramu zadań wcześniej planowanych. Oznacza to, że realizacja programu pod kątem kierunków jak i jego zakresu powinna zostać zmodyfikowana o wnioski, które z różnych powodów pojawią się dopiero w trakcie realizacji zadań. Projekt będzie wymagał wówczas adaptacji do nowych, wcześniej niemożliwych do zaplanowania okoliczności. Struktura programu, która składa się z 28 samodzielnych projektów wymaga przede wszystkim wyznaczenia osób odpowiedzialnych za ich realizację oraz stałej, dobrej, jednoosobowej koordynacji, wzmocnionej pomocą zespołu wdrażającego. W praktyce, równolegle z podjęciem przez Radę Miasta i Gminy Kańczuga uchwały o przyjęciu do realizacji POŚ powinien zostać powołany zespół wdrażający, którego pracą będzie kierowała osoba o ustalonych pełnomocnictwach do podejmowania decyzji, najlepiej burmistrz lub osoba delegowana przez burmistrza miasta i gminy. Zadaniem zespołu wdrażającego będzie monitorowanie programu i okresowe (np. raz w roku) zdawanie przed Radą Miasta i Gminy sprawozdania z przebiegu realizacji, pojawiających się problemów i potrzeby wprowadzenia ewentualnych zmian. Warunkiem koniecznym sprawności realizacji programu jest wzmocnienie kadrowe zespołu zajmującego się ochroną środowiska. Wydaje się, że liczba nowych zadań wynikających z konieczności realizowania ustawowych obowiązków, przekracza możliwości nawet najlepiej przygotowanych i stale doszkalanych pracowników. 165 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 6. Monitorowanie programu – mierniki realizacji zadań Podczas realizacji POŚ należy odróżnić elementy działań, które poddają się procesowi planowania od tych, których nie można przewidzieć i które umykają tradycyjnym metodom zarządzania (np. związane z różnego rodzaju klęskami żywiołowymi, awariami, ale również z załamaniem systemu finansowania w wyniku niestabilnej polityki finansowej państwa). Stąd też bardzo istotnym elementem z punktu widzenia wdrażania jest właściwe zaplanowanie procesu monitorowania programu, który pozwoli na śledzenie wykonywania zadań na każdym jego etapie. Monitorowanie jest procesem, który ma na celu analizowanie realizacji programu (stanu zaawansowania poszczególnych projektów) i jego zgodności z postawionymi celami. Istotą monitorowania jest wyciąganie wniosków z tego, co zostało i co nie zostało zrobione, a także modyfikowanie dalszych poczynań w taki sposób, aby osiągnąć zakładany cel w przyszłości. Istotnym elementem monitorowania jest wypracowanie technik zbierania informacji oraz opracowanie odpowiednich wskaźników, które będą odzwierciedlały efektywność prowadzonych działań. Jak wiadomo, na etapie opracowywania diagnozy stanu środowiska podstawową trudność stanowiło zebranie rzetelnych informacji o aktualnym stanie środowiska. Stwierdzono między innymi kilka wad w ogólnie pojętym systemie zarządzania środowiskiem: nie ma wypracowanych standardów zbierania informacji dotyczących stanu poszczególnych komponentów środowiska; brak jest systemu przekazywania informacji z instytucji prowadzących badania jakości środowiska na terenie gminy do Urzędu Miasta i Gminy; występuje rozbieżność danych na ten sam temat, pochodzących z różnych źródeł; dane z lat ubiegłych są niekompletne; brak jest lokalnego monitoringu jakości środowiska; nie ma możliwości oszacowania pewnych wielkości; brak jest bazy danych gromadzących i przetwarzających dane dotyczące środowiska. Wynika z tego, że ustawa Prawo Ochrony Środowiska nakładająca na burmistrza obowiązek udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie, rodzi przede wszystkim potrzebę stworzenia ogólnodostępnego systemu gromadzenia i przetwarzania informacji z tego obszaru. Dlatego w zaproponowanym programie przywiązano dużą uwagę do mierników wykonania zadań i obiektywnych wskaźników zmiany stanu środowiska. W rozdziale IV.3 „Zestawienie i harmonogram działań” do każdego z określonych w czasie i mierzalnych zadań przyporządkowano jeden lub maksymalnie dwa wskaźniki monitorowania programu. Ograniczona liczba wskaźników wynika na ogół z praktycznej trudności w pozyskiwaniu danych. Wskaźniki są miarami, które podsumowują informacje z danego obszaru i dostarczają wiarygodnych odpowiedzi na pytania stawiane przez osoby podejmujące decyzje i tworzące politykę ochrony środowiska. Przedstawiają tendencje i dostarczają informacji, głównie ilościowych, przydatnych w określaniu standardów i limitów, do których dąży gmina. Świadomie stosowane mogą stać się czymś więcej niż tylko fragmentami obligatoryjnej informacji, przekazywanej społeczności lokalnej. Jeżeli zostaną przygotowane w odpowiedzi na dobrze zdefiniowane cele, wskaźniki pomagają ustalać priorytety w realizacji zadań, a ich monitorowanie może stanowić nieocenioną pomoc w kształtowaniu postaw proekologicznych 166 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 oraz uzasadnianiu i uzyskiwaniu akceptacji dla czasami kontrowersyjnych decyzji dotyczących środowiska naturalnego. Podsumowując, podstawą efektywnego wdrażania POŚ dla miasta i gminy Kańczuga jest: Uchwała Rady Miejskiej w Kańczudze o przystąpieniu do realizacji POŚ i nadająca programowi wysoką rangę i wspierająca warunki jego wykonania. oraz przygotowany na lata 2004 – 2015 program działań, który: przedstawia realne cele i określone w czasie mierzalne zadania; wskazuje źródła finansowania; określa ustaloną procedurę monitorowania zadań; posiada jednego koordynatora, uprawnionego do podejmowania decyzji; wdrażany jest przez zespół o dostatecznych kwalifikacjach i kompetencjach; jest znany, akceptowany i wspierany w realizacji przez społeczność lokalną. 167 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Streszczenie w języku niespecjalistycznym Program Ochrony Środowiska jest dokumentem, którego powstanie zostało zobligowane przez art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia – Prawo Ochrony Środowiska. Gminny program ochrony środowiska określa cele ekologiczne oraz harmonogram przedsięwzięć wraz z środkami finansowymi niezbędnymi dla ich realizacji. Uchwalony przez Radę Miejską Kańczuga, dokument ten stanowił będzie podstawę polityki Miasta i Gminy Kańczuga w kierunku stworzenia niezbędnych warunków do realizacji ochrony środowiska. Założono, że swym zasięgiem program obejmuje lata 2004-2015. Gmina Kańczuga zajmuje obszar 105 km2, położona w południowej części powiatu przeworskiego, na terenie województwa podkarpackiego. Teren gminy, głównie o charakterze rolniczym zamieszkuje 13031 osób w 3615 gospodarstwach domowych. Tereny leśne występują w południowej części gminy, porozcinanymi przez doliny potoków będących najczęściej dopływami rzeki Mleczka Zachodnia. Powierzchnia lasów zajmuje około 1440 ha, co stanowi 14 % powierzchni gminy. Na terenie administracyjnym gminy Kańczuga w roku 1995 utworzony został rezerwat „Husówka” w celu zachowania jedynego w Polsce naturalnego stanowiska kłokoczki południowej (Staphylea pinnata). Powierzchnia rezerwatu wynosi 71,96 ha. Jeśli chodzi o gleby na około 80% terenu gminy znajdują się gleby należące do I i II klasy bonitacyjnej. Znacznie gorzej sytuacja przedstawia się w przypadku wód powierzchniowych, które w większości prowadzą wody pozaklasowe. Stosunkowo dobra sytuacja występuje jeśli chodzi o gospodarkę komunalną. Stopień przyłączenia gospodarstw domowych do sieci wodociągowej wynosi 84%, a stopień skanalizowania 75% (na całym obszarze gminy). 54,3% ogólnej liczby gospodarstw posiada indywidualne zbiorniki bezodpływowe. Poziomy wodonośne reprezentowane są przez dolinę rzeki Mleczka, ze 11 studniami zlokalizowanymi w miejscowościach Łopuszka Mała, Siedleczka i Krzeczowice. Zasoby eksploatacyjne ujęć wodnych wynoszą 227,4 tys. m 3 rocznie, co stanowiło 12% wydajności dyspozycyjnych. Jednocześnie zapotrzebowanie gminy na wodę wynosi obecnie 227,4 tys. m3/rok. W przypadku oczyszczania ścieków łączna przepustowość oczyszczalni ścieków na terenie gminy (Kańczuga, Krzeczowice) wynosi 820 m3/dobę i w celu zaspokojenia wszystkich potrzeb planuje się dalszą rozbudowę oczyszczalni ścieków w Krzeczowicach. Część ścieków jest odprowadzana do oczyszczalni ścieków w Mikulicach w gminie Gać. Ze względu na fakt przebiegu przez terytorium gminy najbardziej niebezpiecznych wód rzeki Mleczka, zbierających spływy z terenów górskich, wnosząc do nurtu duży ładunek zanieczyszczeń, oraz niedobór zbiorników wodnych powoduje z jednej strony częste i groźne powodzie, z drugiej deficyt wody w rzekach w okresach niżówkowych. Ochrona przed powodzią wymagać będzie wielu kosztownych działań inwestycyjnych. Między innymi w zakresie budowy, modernizacji i konserwacji wałów przeciwpowodziowych, budowy zbiorników retencyjnych, regulacji biegu rzek i potoków. Ponadto w celu zagospodarowania zasobów środowiska oraz okresowych nadwyżek wody rzeki Mleczki – w porozumieniu z siedmioma gminami został utworzony związek międzygminny i zostało opracowane „Studium programowo – przestrzenne zabezpieczenia przed powodzią zlewni rzeki Mleczki na terenie gmin Kańczuga, Przeworsk, Roźwienica, Zarzecze, Pruchnik, Jawornik Polski i gminy miejskiej Przeworsk, województwo podkarpackie” Powyższe opracowanie zwraca szczególną uwagę na występowanie kilku obszarów narażonych na częste stany powodziowe. Obszary te można podzielić na: 169 tereny zalewane przez rzekę Mleczka: w mieście Kańczuga obszar zlewni rzeki Mleczka sięga około 100 ha; tereny zalewane wsi to około 1700 ha - wsie wzdłuż rzeki Mleczka (Siedleczka, Żuklin, Niżatyce, Krzeczowice); - wsie wzdłuż potoku Pantalówka (Pantalowice i Bóbrka Kańczucka); - wzdłuż potoku Łopuszka (wieś Łopuszka Wielka). Ze względu na klasyfikację stref zanieczyszczeń powietrza można stwierdzić, że główne zanieczyszczenia takie jak dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, ołów, tlenek węgla i benzen mieszczą się w III klasie. Wiązać się to może ze stosunkowo dużym, 90,9% zgazyfikowaniem terenu gminy. Na terenie gminy występują dwa źródła promieniowania niejonizującego: dwie stacje bazowe telefonii komórkowej – jedna w Żuklinie i druga w Kańczudze. Z uwagi na wysokość masztów, na których zainstalowane zostały anteny (40 m) oraz ich niską moc ustalono, że nie mogą one powodować istotnego zagrożenia na zdrowie ludzi. Podobnie przedstawia się sytuacja jeśli chodzi o zagrożenie hałasem. Główne zagrożenia dla środowiska naturalnego wynikają z obecności na terenie gminy zakładów przemysłowych, przeważnie zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Kańczuga. Do głównych potencjalnych sprawców pogorszenia walorów ekologicznych w kolejności malejącej można zaliczyć: Fabryka Urządzeń Mechanicznych „KAMAX” S.A., Zakład Narzędziowy - Spółdzielczy Ośrodek Zaplecza Technicznego „ZANAR” Kańczuga, Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „BONUS” – Kańczuga, „MARMA – Polskie Folie”, Zakład Produkcyjny Kańczuga, Stacja paliw CPN w miejscowości Kańczuga, „RA – AP HOLZ” Sp. z o.o. Zakład Produkcyjny w Kańczudze Według opinii mieszkańców gminy wynika, że zdecydowanie wyżej oceniane są zagrożenia dla środowiska naturalnego oraz zdrowia niż dla rozwoju gospodarczego. Wydaje się, że istnieje pewien stereotyp myślenia, który powoduje, że skażenie wody czy powietrza jest postrzegane głównie jako zagrożenie dla środowiska przyrodniczego i ewentualnie zdrowia, rzadziej natomiast dla rozwoju gospodarczego. Program powstał zgodnie z planowaną polityką ochrony środowiska, a zawarte w opracowaniu informacje odpowiadają rosnącym wymogą prawnym i administracyjnym związanych z procesem akcesji do UE, jak również z uwzględnieniem spodziewanych korzyści, jakie przyniosą dla mieszkańców gminy. Tematyczne rozplanowanie programu działań odpowiada poszczególnym działom środowiska naturalnego, opisanym w diagnozie stanu, a wybrane projekty i zadania są odpowiedzią na umieszczone w podsumowaniu każdego z rozdziałów rekomendacje. W programie działań, zgodnie z przyjętym kluczem, rekomendowane działania przyporządkowano określonym celom w czasie. Cele zostały podzielone na długookresowe, średniookresowe oraz krótkookresowe. Zapisane w programie cele główne, których realizacja wymaga dłuższej perspektywy, odpowiadają zadaniom długookresowym. Do celów długookresowych zaliczono ochronę i zwiększenie bioróżnorodności, ochronę gleb, ochronę wód, ochronę przed powodzią, ochronę powietrza, ochronę przed promieniowaniem i hałasem, ochronę przed awarią oraz kształtowanie proekologiczne postaw mieszkańców. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 W sumie na 8 projektów długookresowych składają się 54 działania krótkoterminowe, z czego 15 to działania inwestycyjne. Główne działania koncentrowały się będą na pełnym zwodociągowaniu miejscowości Sietesz i Chodakówka (dotychczas nie posiadających wodociągu) i skanalizowaniu miejscowości Łopuszka Wielka, Bóbrka Kańczucka, Pantalowice, Rączyna, Medynia Kańczucka, Lipnik, Chodakówka, rozbudowie oczyszczalni ścieków w Krzeczowicach, wykonanie obwałowań rzeki Mleczki, wybudowanie dwóch zbiorników wielofunkcyjnych w miejscowości Łopuszka Mała i zbiornika Siedleczka – Łopuszka Wielka – Manasterz oraz przeprowadzenie termorenowacji obiektów użyteczności publicznej. Ponadto planuje się coroczne nasadzanie zieleni trwałej i rekultywację terenu składowisk, utworzenie co najmniej jednego publicznego terenu rekreacyjnego, systematyczne zakładanie oczek wodnych oraz inwestycje związane z konserwacją i utrzymaniem sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, jak również regulację rzek i potoków. Łączne koszty działań inwestycyjnych przewidzianych na lata 2004- 2015 szacuje się na kwotę 18,4 mln zł, z czego 5,55 mln zł pochodziło będzie z środków własnych gminy. Natomiast koszty działań nieinwestycyjnych wyniosą około 411 tys. zł. Podczas realizacji POŚ należy odróżnić elementy działań, które poddają się procesowi planowania od tych, których nie można przewidzieć i które umykają tradycyjnym metodom zarządzania (np. związane z różnego rodzaju klęskami żywiołowymi, awariami, ale również z załamaniem systemu finansowania w wyniku niestabilnej polityki finansowej państwa). Stąd też bardzo istotnym elementem z punktu widzenia wdrażania jest właściwe zaplanowanie procesu monitorowania programu, który pozwoli na śledzenie wykonywania zadań na każdym jego etapie. Monitorowanie jest procesem, który ma na celu analizowanie realizacji programu (stanu zaawansowania poszczególnych projektów) i jego zgodności z postawionymi celami. Istotą monitorowania jest wyciąganie wniosków z tego, co zostało i co nie zostało zrobione, a także modyfikowanie dalszych poczynań w taki sposób, aby osiągnąć zakładany cel w przyszłości. Istotnym elementem monitorowania jest wypracowanie technik zbierania informacji oraz opracowanie odpowiednich wskaźników, które będą odzwierciedlały efektywność prowadzonych działań. Z wykonania programu burmistrz miasta i gminy Kańczuga sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się Radzie Miejskiej. 171 ANEKS Załączniki Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 ______________________________________Załącznik 1 Ustawy z dziedziny ochrony środowiska i zapisane w nich kompetencje gmin wraz z ważniejszymi rozporządzeniami Stan prawny na 01.01.2004 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. 1997.78.483); - władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom (art. 74) – organ gminy, - ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych (art. 74) – organ gminy, - każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska (art. 74) – organ gminy, - władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska (art. 74) – organ gminy. Ustawa z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. 2001.142.1591, Dz. U. 2002.113.984); - uchwalanie planów zagospodarowania przestrzennego (art. 18) – rada gminy, - zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gopodarki wodnej (art. 7) – organy gminy, - zaspakajanie potrzeb w zakresie zaopatrzenia w wodę, budowy wodociągów, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku, unieszkodliwiania stałych odpadów komunalnych, budowy wysypisk, zaopatrzenia w energię elektryczną, cieplną oraz gaz (art. 7) – organy gminy, - zaspakajanie potrzeb w zakresie lokalnego transportu zbiorowego (art. 7) – organy gminy, - zaspakajania potrzeb mieszkańców w zakresie edukacji publicznej (art. 7) – organy gminy, - zaspakajanie potrzeb w zakresie gminnej zieleni i zadrzewień (art. 7) – organy gminy, - zaspakajanie potrzeb w zakresie porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej (art. 7) – organy gminy, - opracowanie planu operacyjnego ochrony przed powodzią, ogłaszanie i odwoływanie pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego, zarządzanie ewakuacji (art. 31a, 31b) – wójt, - wydawanie przepisów porządkowych niezbędnych dla ochrony życia lub zdrowia, zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego (art. 40,41) – organy gminy, Ustawa z 10 maja 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2003.80.717); - kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej, w tym uchwalenie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (art. 3) - wójt rozstrzyga o uwzględnieniu lub nie wniosków dotyczących studium i planów (art. 7), - wójt powołuje gminną komisję urbanistyczno – architektoniczną (art. 8), 175 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 - - - - wójt sporządza i uzgadnia studium uwzględniając zapisy koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, planu zagospodarowania przestrzennego województwa, strategii województwa i gminy (art. 9, 11, 25)studium uchwala rada gminy rozstrzygając jednocześnie o sposobie rozpatrzenia zgłoszonych uwag (art. 12), wójt sporządza i uzgadnia projekt planu miejscowego określając przeznaczenie terenów, linie rozgraniczające, zasady ochrony środowiska i krajobrazu kulturowego, zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, wymagania wynikające z potrzeb kształtowania przestrzeni publicznej, granice i sposoby zagospodarowania terenów narażonych na niebezpieczeństwo powodzią, zasady rozbudowy systemów komunikacji i infrastruktury itd. (art. 15, 25), rada gminy uchwala plan po stwierdzeniu jego zgodności z ustaleniami studium rozstrzygając jednocześnie o sposobie rozpatrzenia uwag, realizacji inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej, oraz zasadach ich finansowania (art. 20), rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości (art. 22), wójt prowadzi rejestr planów, wniosków o ich sporządzenie, gromadzi materiały źródłowe, przekazuje staroście kopię studium i planu (art. 31), wójt dokonuje oceny aktualności dokumentów planistycznych i opracowuje wieloletnie programy ich sporządzania (art. 32), wójt ustala jednorazową opłatę wynikającą z wzrostu wartości nieruchomości w wyniku uchwalenia planu (art. 37), wójt przedstawia radzie gminy informację o żądaniach odszkodowawczych związanych z uchwaleniem planów (art.37), wójt wydaje decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (art. 51), wójt prowadzi rejestr wydanych decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu powiatowym i gminnym oraz wydanych decyzji o ustaleniu warunków zabudowy (art. 57, 67), wójt może nakazać wstrzymanie użytkowania terenu lub przywrócenie poprzedniego sposobu zagospodarowania w przypadkach braku decyzji o warunkach zabudowy (art. 59), wójt wydaje decyzję o warunkach zabudowy (art. 60). Nadal obowiązują stare rozporządzenia wydane przez radę Ministrów, Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Ministra Infrastruktury oraz ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa: - z dnia 30 grudnia 1994 roku w sprawie rodzajów i wzorów dokumentów stosowanych w pracach planistycznych (M.P. 1995.3.40), - z dnia 20 stycznia 1995 roku w sprawie trybu sporządzania programów oraz negocjacji warunków wprowadzania zadań rządowych do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. 1995.8.36), - z dnia 30 grudnia 1994 roku w sprawie szczegółowych zasad sporządzania i prowadzenia wojewódzkiego rejestru (Dz. U. 1995.8.40), - z dnia 09 marca 1995 roku w sprawie określenia wymagań, jakim powinna odpowiadać prognoza skutków wpływu ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na środowisko przyrodnicze (Dz. U. 1995.29.150), - z dnia 14 lipca 1998 roku w sprawie określenia rodzajów inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi albo mogących pogorszyć stan środowiska oraz wymagania, jakim powinny odpowiadać oceny oddziaływania na środowisko tych inwestycji (Dz. U. 1998.93.589), - z dnia 28 stycznia 1999 roku w sprawie uprawnień urbanistycznych (Dz. U. 1999.10.86), - z dnia 13 grudnia 2001 roku w sprawie dokumentów stosowanych w pracach planistycznych oraz wymaganych przy ustalaniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu (Dz. U. 2002.1.12). Ustawa z 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2001.62.627, Dz. U.2002.233.1957); - sporządzenie i uchwalenie gminnego programu ochrony środowiska (art. 17, 18) – organy gminy, - udostępnienie każdemu informacji o środowisku i jego ochronie (art. 19) – wójt, - opracowanie prognozy oddziaływania na środowisko miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 41) – organy gminy, - przeprowadzenie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia (art. 46) – wójt, - wskazanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dopuszczonego do realizacji wariantu inwestycji (art. 55) – wójt, - zasady zrównoważonego rozwoju stanowią podstawę do sporządzania studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania 176 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 - - - - - - przestrzennego (art. 71, 72) – organy gminy uwzględnianie w planach miejscowych i decyzjach o WZIZT przepisów ustawy o ochronie przyrody, Prawa wodnego i innych ograniczeń (art. 73) – organy gminy, edukacja ekologiczna mieszkańców (art. 78) – organy gminy, ochrona powietrza, współdziałanie ze starostą, administracją rządową, strażami i inspekcjami (art. 17, 84, 92) – organy gminy, ochrona wód, współdziałanie ze starostą, administracją rządową, strażami i inspekcjami (art. 17, 81, 84, 97 – 100) – organy gminy, ochrona powierzchni ziemi, współdziałanie ze starostą, administracją rządową, strażami i inspekcjami (art. 17, 81, 84, 101 – 111) – organy gminy, ochrona przed hałasem, współdziałanie ze starostą, administracją rządową, strażami i inspekcjami (art. 17, 84, 114, 115) – organy gminy, ochrona przed polami elektromagnetycznymi, współdziałanie ze starostą, administracją rządową, strażami i inspekcjami (art. 17, 84, 121-124) – organy gminy, ochrona kopalin, współdziałanie ze starostą, administracją rządową, strażami i inspekcjami (art. 17, 81, 84, 125, 126) – organy gminy, ochrona zwierząt oraz roślin, współdziałanie ze starostą, administracją rządową, strażami i inspekcjami (art. 17, 81, 84, 127) – organy gminy, wypłata odszkodowania lub wykup nieruchomości jeżeli ograniczenie sposobu korzystania z niej nastąpiło wskutek uchwalenia prawa miejscowego (art. 134) – organy gminy, przyjmowanie od osób fizycznych wyników pomiarów (art. 149, 150) – wójt, nakładanie na osoby fizyczne obowiązku prowadzenia pomiarów lub spełniania wymagań w zakresie ochrony środowiska dotyczących eksploatacji instalacji (art. 150, 154) – wójt, przyjmowanie od osób fizycznych zgłoszeń odnośnie instalacji nie wymagających pozwoleń a mogących negatywnie oddziaływać na środowisko (art. 152) – wójt, wprowadzanie ograniczeń co do czasu funkcjonowania instalacji lub korzystania z urządzeń emitujących hałas (art. 157) – rada gminy, przyjmowanie i przedkładanie wojewodzie, zgodnie z treścią stosownego rozporządzenia, informacji dotyczących wykorzystania, przemieszczania, oczyszczania instalacji z substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (art. 162, 163) – wójt, organy administracji są obowiązane do ochrony środowiska przed awariami, przyjmowanie zawiadomień o awariach (art. 244, 245) – wójt, przyjmowanie informacji o zagrożeniach awariami przemysłowymi (art. 260) – wójt, przyjmowanie od podmiotów gospodarczych korzystających ze środowiska informacji o naliczanych opłatach (art. 286) – wójt, występowanie z roszczeniami w sprawie szkód wywołanych bezprawnym oddziaływaniem na środowisko (art. 323) – organy gminy, sprawowanie kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska, występowanie w charakterze oskarżyciela publicznego, występowanie o ukaranie za nieprzestrzeganie przepisów ochrony środowiska (art. 379, 329 – 361) – wójt, przyjmowanie na rzecz gminnego funduszu ochrony środowiska 20% opłat karnych nałożonych w wyniku spowodowania szkód w środowisku, całości opłat za usuwanie drzew i krzewów, 50% opłat za składowanie i magazynowanie odpadów (art. 362, 402) – wójt, nakazanie osobie fizycznej wykonanie czynności ograniczających negatywne skutki dla środowiska wywołane przez eksploatowane urządzenia (art. 363) – wójt, nakazanie osobie fizycznej wstrzymania użytkowania instalacji w sytuacji, gdy naruszone są wymagania określone w decyzji lub nie wykonano czynności ograniczających negatywne skutki dla środowiska (art. 368, 372) – wójt, przekazywanie na konto funduszu wojewódzkiego nadwyżki dochodów ponad ustaloną przez ustawodawcę (art. 404) – wójt, gospodarowanie gminnym funduszem ochrony środowiska jako funduszem celowym (art. 403, 406) – organy gminy, członkostwo w Radzie Nadzorczej NFOŚiGW (art. 413) – przedstawiciel strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, opracowanie i uchwalenie projektu przychodów i wydatków gminnego funduszu ochrony środowiska oraz opublikowanie uchwały (art. 420, 421) – organy gminy, udział w komisjach negocjujących treść programu dostosowawczego (art. 437) – wójt, przyjmowanie wpłat, na rzecz gminnego funduszu ochrony środowiska, sankcji pieniężnych za niezrealizowanie programu dostosowawczego (art. 441) – wójt. 177 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rozporządzenie wydane przez Rade Ministrów, Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: - z dnia 29września 2001 roku w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu na podstawie art. 311 ust. 2 ustawy, - z dnia 18 marca 2003 roku w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska na podstawie art. 290 ust. 2 ustawy, - z dnia 20 listopada 2001 roku w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia na podstawie art. 153 ust. 1 ustawy, - z dnia 11 grudnia 2001 roku w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód lub ziemi na podstawie art. 310 ust. 2 ustawy, - z dnia 9 stycznia 2002 roku w sprawie wartości progowych poziomów hałasu na podstawie art. 118 ust. 7 ustawy, - z dnia 9 kwietnia 2002 roku w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej na podstawie art. 248 ust. 3 ustawy, - z dnia 17 czerwca 2003 roku w sprawie określenia wzoru publicznego dostępu wykazu danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie na podstawie art. 19 ust. 8 ustawy, - z dnia 25 lutego 2003 roku w sprawie stawek opłat za udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie oraz sposobu uiszczania opłat na podstawie art. 24 ust. 3 ustawy, - z dnia 1 października 2002 roku w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku na podstawie art. 30 ust. 3 ustawy, - z dnia 14 listopada 2002 roku w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinna odpowiadać prognoza oddziaływania na środowisko dotycząca projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na podstawie art. 41 ust. 3 ustawy, - z dnia 24 września 2002 roku w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko na podstawie art. 51 ust. 8 ustawy, z dnia 29 maja 2003 roku w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku na podstawie art. 253 ust. 3 ustawy, - z dnia 9 września 2002 roku w sprawie opracowań ekofizjograficznych na podstawie art. 72 ust. 6 ustawy, - z dnia 6 czerwca 2002 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji na podstawie art. 86 ust. 1 i 2 oraz art. 89 ust. 4 ustawy, - z dnia 6 czerwca 2002 roku w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy, - z dnia 5 lipca 2002 roku w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza na podstawie art. 91 ust. 4 ustawy, - z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi na podstawie art. 105 ust. 1, - z dnia 14 października 2002 roku w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinien odpowiadać program ochrony środowiska przed hałasem na podstawie art. 119 ust. 3 ustawy, - z dnia 13 czerwca 2003 roku w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji na podstawie art. 148 ustawy, - z dnia 27 lutego 2003 roku w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia, przekazywanych właściwym organom ochrony środowiska oraz terminu i sposobów ich prezentacji na podstawie art. 149 ust. 2 ustawy, - z dnia 24 czerwca 2002 roku w sprawie wymagań w zakresie wykorzystania i przemieszczania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska na podstawie art. 163 ust. 1 ustawy, - z dnia 9 października 2002 roku w sprawie sposobu przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska na podstawie art. 163 ust. 6 ustawy, - z dnia 23 stycznia 2003 roku w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego droga, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem na podstawie art. 176 ust. 1 ustawy, - z dnia 17 stycznia 2003 roku w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk oraz portów, które powinny być 178 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 - - - - - przekazane właściwym organom ochrony środowiska oraz terminów i sposobów ich prezentacji na podstawie art. 177 ust. 2 ustawy, z dnia 26 lipca 2002 roku w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości na podstawie art. 201 ust. 2 ustawy, z dnia 4 listopada 2002 roku w sprawie wysokości opłat rejestracyjnych na podstawie art. 210 ust. 4 ustawy, z dnia 5 grudnia 2002 roku w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu na podstawie art. 222 ust. 2 ustawy, z dnia 29 maja 2003 roku w sprawie wymagań, jakim powinien odpowiadać raport o bezpieczeństwie zakładu o dużym ryzyku na podstawie art. 253 ust. 3 ustawy, z dnia 4 czerwca 2002 roku w sprawie szczegółowego zakresu informacji wymaganych do podania do publicznej wiadomości przez komendanta wojewódzkiego Państwowej straży Pożarnej na podstawie art. 267 ust. 4 ustawy, z dnia 8 kwietnia 2003 roku w sprawie rodzajów instalacji, dla których prowadzący mogą ubiegać się o ustalenie programu dostosowawczego na podstawie art. 425 ustawy, z dnia 28 marca 2003 roku w sprawie wysokości zryczałtowanego kosztu postępowania negocjacyjnego na podstawie art. 430 ust. 3 ustawy, z dnia 5 czerwca 2002 roku w sprawie szczegółowego sposobu funkcjonowania Państwowej Rady Ochrony Środowiska (Dz. U. 2002.77.702) z dnia 31 lipca 2002 roku w sprawie określenia szczegółowego sposobu funkcjonowania Krajowej Komisji do Spraw Oddziaływania na Środowisko oraz wojewódzkich komisji do spraw ocen oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2002.134.1139), z dnia 26 września 2002 roku w sprawie określenia urządzeń, w których mogły być wykorzystane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U.2002.173.1416), z dnia 26 listopada 2002 roku w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz.U.2002.204.1727), z dnia 20 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (Dz.U.2002.230.1934), z dnia 9 kwietnia 2003 roku w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami na podstawie art. 15 ust. 8 ustawy. Ustawa z 27 lipca 2001 roku o wprowadzeniu ustawy – Prawo Ochrony Środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz.U.2001.100.1085) - programy zrównoważonego rozwoju oraz ochrony środowiska opracowane przez gminy stają się gminnymi programami, o których mowa w Prawie ochrony środowiska, nowe gminne programy należy uchwalić do 30.06.2004 roku (art. 10) – organy gminy, - władający zanieczyszczoną lub przekształconą powierzchnią ziemi obowiązany jest zgłosić ten fakt starości do 30.06.2000 roku (art. 12) – wójt, - gminne fundusze ochrony środowiska stają się takimi w rozumieniu Prawa ochrony środowiska (art. 24) – wójt Ustawa z 28 września 1991 roku o lasach (Dz.U.2000.56.679, Dz.2002.113.984): - określenie w planach zagospodarowania przestrzennego gruntów przeznaczonych do zalesienia, opiniowanie wniosków w sprawie przyznania środków na zalesienie (art. 14) – organy gminy, - opiniowanie wniosków dotyczących uznania lasów za ochronne (art. 16) – rada gminy, - wykładanie do publicznego wglądu uproszczonego planu urządzania lasu i pisemne informowanie właścicieli lasów o tym fakcie (art. 21) – wójt, - wnioskowanie do Dyrektora Generalnego by przykazał wskazanej jednostce organizacyjnej lasy w użytkowanie (art. 40) – organy gminy, - opiniowanie wniosków właścicieli lasów o nieodpłatne udostępnienie sadzonek (art. 35) – wójt, - wydawanie decyzji ustalającej podatek leśny osób fizycznych oraz korygowanie jej w przypadku zajścia zmian, zarządzanie poboru inkasa i określenie inkasentów oraz ich wynagrodzenia (art. 66) – organ gminy. 179 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnych: - z dnia 20 czerwca 2002 roku w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu (2002.99.905), - z dnia 25 sierpnia 1992 roku w sprawie szczególnych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowe zasady prowadzenia w nich gospodarki leśnej (Dz.U.1992.67.337), - z dnia 9 kwietnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu sprzedaży lokali i gruntów z budynkami mieszkalnymi lub w budowie oraz kryteriów kwalifikowania ich jako nieprzydatne Lasom Państwowym, a także trybu przeprowadzania przetargu ograniczonego (Dz.U.1998.52.327, Dz.U.2002.190.1592). Ustawa z 16 października 1991 roku o ochronie przyrody (Dz.U.2001.99.1079) - uwzględnianie wymagań ochrony przyrody w programach ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju przyjmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego w planach zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego gmin (art. 4) – rada gminy, - popularyzowanie ochrony przyrody i realizacja obowiązku jej chronienia (art. 3, 5) – organy gminy, - ustanowienie planu ochrony zobowiązuje właściwe gminy do sporządzania planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru objętego planem ochrony lub dokonania zmian w obowiązującym planie miejscowym (art. 13a) – wójt, rada gminy, - z tytułu zwolnienia z podatków i opłat, o których mowa w ust. 13, jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje z budżetu państwa zwrot utraconych dochodów (art. 14) – skarbnik, - utworzenie, powiększenie, zmniejszenie lub likwidacja parku narodowego może nastąpić po uzgodnieniu z właściwymi miejscowo organami jednostek samorządu terytorialnego (art. 14) – rada gminy, - opiniowanie tworzenia parków krajobrazowych (art. 24) – organy gminy, - wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu, uznawanie za pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe i sporządzanie dla nich planów zagospodarowania (art. 34) – rada gminy, - uznanie terenu należącego do Skarbu Państwa lub samorządu, pokrytego drzewostanem o charakterze parkowym i nie podlegającego przepisom o ochronie dóbr kultury, za park gminny (art. 34a) – rada gminy, - wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji realizującej cel publiczny na obszarze parku krajobrazowego lub obszarze chronionego krajobrazu wymaga uzgodnienia z wojewodą .....wójt, burmistrz, prezydent informuje ministra środowiska o wydaniu decyzji (art. 36a) – wójt, - zmiana w planie zagospodarowania przestrzennego terenów, na których znajduje się starodrzew po uzyskaniu zgody starosty (art. 44) rada gminy, - uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego potrzeb ogrodów botanicznych i zoologicznych, informowanie zarządu tych jednostek o planowanych w pobliżu przedsięwzięciach (art. 46) – wójt, - walory krajobrazowe uwzględnia się w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (art. 47a) – rada gminy, - obowiązek zapewniania mieszkańcom korzystania z przyrody przez tworzenie i utrzymanie terenów zieleni i zadrzewień łączących się z zalesionymi (art. 47b) – rada gminy, - obowiązek tymczasowego zagospodarowania terenów gminy przeznaczonych na inne cele, poprzez dostosowane do otoczenia nasadzenia (art. 47d) – organy gminy, - wydanie zezwolenia na usunięcie drzew i krzewów z terenu nieruchomości oraz naliczanie opłat (art. 47e, f) – wójt, - przyjmowanie na konto gminnego funduszu ochrony środowiska wpływów z opłat za usuwanie drzew, krzewów (art. 47j) – wójt, - naliczanie kar za zniszczenie zieleni, drzew, krzewów (art. 47k) – wójt. Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska: - z dnia 14 sierpnia 2001 roku w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie na podstawie art. 35a ust. 2 ustawy, - z dnia 11 września 2001 roku w sprawie określenia listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów na podstawie art. 27c ust. 5 pkt. 1 ustawy, 180 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 - - - - - z dnia 26 września 2001 roku w sprawie określenia listy gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów dla danych gatunków i odstępstw od tych zakazów na podstawie art. 27c ust. 5 pkt. 2 ustawy, z dnia 15 stycznia 2002 roku w sprawie wzoru tablic obwieszczających o obowiązujących ograniczeniach i zakazach z zakresu ochrony przyrody na podstawie art. 50 ust. 2a ustawy, z dnia 27 lutego 2002 roku w sprawie zezwoleń na przewożenie przez granicę państwa określonych roślin i zwierząt na podstawie art. 27d ust. 7 ustawy, z dnia 15 kwietnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad sporządzania projektu planu ochrony dla rezerwatu przyrody na podstawie art. 13b ust. 4 pkt. 2 ustawy, z dnia 15 kwietnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad sporządzania projektu planu ochrony dla parku krajobrazowego na podstawie art. 13b ust. 4 pkt. 3 ustawy, z dnia 6 maja 2003 roku w sprawie jednostkowych stawek opłat za usuwanie drzew lub krzewów na podstawie art. 47h ust. 4 ustawy, z dnia 26 czerwca 2003 roku w sprawie trybu nakładania administracyjnych kar pieniężnych za usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia oraz za zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów na podstawie art. 47l ust. 2 ustawy, z dnia 6 maja 2003 roku w sprawie jednostkowych kar za usuwanie drzew na podstawie art. 47l ust. 4 ustawy, z dnia 11 września 2001 roku w sprawie określenia listy gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków i odstępstw od tych zakazów na podstawie art. 27c ust. 5 pkt. 1 ustawy, z dnia 26 września 2001 roku w sprawie określenia listy gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów dla danych gatunków i odstępstw od tych zakazów na podstawie art. 27c ust. 5 pkt. 2 ustawy, z dnia 4 grudnia 2002 roku w sprawie gatunków zwierząt chronionych wyrządzających szkody, za które odpowiada Skarb Państwa na podstawie art. 52 ust. 3 ustawy, z dnia 24 września 2002 roku w sprawie zakresu wykroczeń, za które uprawnieni pracownicy Lasów Państwowych, pracownicy parków narodowych oraz strażnicy łowieccy są upoważnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego na podstawie art. 95. §4 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 roku – Kodeks postępowania. Ustawa z dnia 6 lipca 2001 roku o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz.U.2001.97.1051) Ustawa z 03 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U.1995.16.78, Dz.U.2002.113.984): - wnioskowanie do ministra lub wojewody w sprawie wyrażenia zgody na przeznaczenie gruntów rolnych i leśnych na inne cele (art. 7) – wójt, objęcie ochroną mineralnych gruntów rolnych niższych klas (art. 12) – rada gminy, - wnioskowanie o umorzenie należności i opłat rocznych w przypadku realizacji inwestycji użyteczności publicznej (art. 12) – wójt, - opiniowanie nakładanych na właścicieli, których grunty są wyłączane z produkcji, obowiązków zdjęcia i odpowiedniego wykorzystania warstwy próchniczej (art. 14) – wójt, - nakładanie na właściciela, w drodze decyzji administracyjnej, obowiązku wykonania zabiegów zabezpieczających grunt rolny przed degradacją (art. 15) – wójt. Rozporządzenie Ministra Środowiska: - z dnia 20 czerwca 2002 w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu (2002.99.905); - zatwierdzanie planów gospodarowania na gruntach szczególnie chronionych bądź stanowiących strefy ochronne (art. 16) – rada gminy, - nakazanie prowadzącemu produkcję z naruszeniem ustaleń planu, zniszczenie upraw lub dokonanie uboju (art. 16) – wójt, - opiniowanie decyzji w sprawach rekultywacji i zagospodarowania gruntów (art. 22) – wójt, Ustawa z 08 czerwca 2001 roku o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz.U.2001.73.764): - uzgodnienie ze starostą ogólnej powierzchni gruntów przeznaczonych każdego roku do zalesienia (art. 2) – wójt, - akceptacja zmiany charakteru użytkowania gruntu z rolnego na leśny (art. 3) – rada gminy 181 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 - przyjmowanie informacji o wnioskach dotyczących przeznaczenia gruntu rolnego na zalesienie złożonych do starosty (art.. 3) – wójt. Rozporządzenie Ministra Środowiska: - dnia 6 lutego 2002 roku w sprawie zasad współdziałania Lasów Państwowych ze starostami w zakresie sporządzania planów zalesienia i uproszczonych planów urządzania lasu, szkoleń, nadzoru nad wykonaniem prac zalesionych oraz dostarczania sadzonek (2002.12.121), Ustawa z 13 października 1995 roku Prawo łowieckie (Dz.U.2002.42.372): - Opiniowanie roboczych planów łowieckich (art.8) – wójt, - Współpraca z zarządcami i dzierżawcami obwodów łowieckich (art. 11) – wójt, - Przyjmowanie zawiadomień o objawach chorób u zwierząt żyjących wolno (art. 14) – wójt, - Opiniowanie wniosków o wydzierżawienie obwodów łowieckich (art. 29) – wójt, - Przyjmowanie czynszu dzierżawnego z gruntów nieleśnych obwodu łowieckiego (art. 31) – wójt, Rozporządzenie Ministra Środowiska: - dnia 10 kwietnia 2001 roku w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych oraz określenia okresów polowań na te zwierzęta (2001.43.488), - z dnia 4 kwietnia 1997 roku w sprawie szczegółowych zasad i warunków wykonywania polowania oraz obowiązku znakowania (1997.35.215), - z dnia 15 lipca 2002 roku w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych (2002.126.1081), - z dnia 12 listopada 2002 roku w sprawie rocznych plonów łowieckich i wieloletnich planów hodowlanych (2002.194.1640), - z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie ewidencji skupu zwierzyny żywnej, tusz zwierzyny i ich części (2002.208.1775), - z dnia 4 grudnia 2002 roku w sprawie zasad kategoryzacji obwodów łowieckich, szczegółowych zasad ustalania czynszu dzierżawnego oraz udziału dzierżawców obwodów łowieckich w kosztach ochrony lasu przed zwierzyną (2002.210.1791), - z dnia 10 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad przekazywania w zarząd obwodów łowieckich wyłączonych z wydzierżawiania (2002.219.1842). Ustawa z 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt (Dz.U.1997.111.724, Dz.U.2002.135.1141): - podejmowanie działań na rzecz ochrony zwierząt i współdziałanie z samorządem lekarskoweterynaryjnym (art. 1, 3) – organy gminy, - podejmowanie decyzji o czasowym odebraniu zwierzęcia właścicielowi (art. 7) – wójt, - wydawanie zezwoleń na utrzymywanie psów ras agresywnych (art. 10) – wójt, - zapewnienie opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywanie (art. 11) – rada gminy, wójt, - przyjęcie programu zapobiegającego bezdomności zwierząt (art. 11a) – rada miny. Ustawa z 13 września 1996 roku o utrzymanie czystości i porządku w gminach (Dz.U.1996.132.622): - zapewnienie czystości i porządku na terenie gminy oraz tworzenie warunków do ich utrzymania, a w szczególności: budowa, utrzymanie i eksploatacja własnych lub wspólnych z innymi gminami, instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych, stacji zlewnych, instalacji i urządzeń do unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych, szaletów publicznych, zapobieganie zanieczyszczeniu ulic i placów, organizacja selektywnej zbiórki odpadów, określanie wymagań wobec właścicieli zwierząt domowych, ochrona przed bezdomnymi zwierzętami, współdziałanie z przedsiębiorcami w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi, budowa i eksploatacja grzebowisk i miejsc spalania zwłok zwierzęcych, znakowanie obszarów zagrożonych chorobami, ewidencja zbiorników bezodpływowych i oczyszczalni przydomowych (art.3) – organy gminy, - ustalanie wymagań w zakresie: utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości obejmujących prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, uprzątanie błota i śniegu z części nieruchomości przeznaczonych do użytku publicznego, mycie i naprawę samochodów; urządzeń do gromadzenia odpadów; zasad ich usuwania także z miejsc publicznych; obowiązków właścicieli zwierząt, wreszcie obszarów podlegających deratyzacji (art. 4) – rada gminy. - Obowiązek utrzymania czystości i porządku na terenach innych niż wymienione w ust. 1-4 należy do gminy (art. 5) – wójt, - Ustalanie górnych stawek opłat uwzględniających selektywną ich zbiórkę (art. 6) – rada gminy, - Usuwanie i unieszkodliwianie w trybie wykonania zastępczego, odpadów komunalnych z posesji, których właściciele nie wywiązują się z tego obowiązku (art. 6) – organy gminy, 182 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 - Przyjmowanie, na podstawie akceptacji wyrażonej w drodze referendum, od właścicieli nieruchomości ich obowiązków w zakresie utrzymania porządku i czystości (art. 6a) – organy gminy, Administracyjna egzekucja należności za utrzymanie czystości i porządku przejęte przez gminę(art. 6b) – wójt, Udzielanie zezwoleń na prowadzenie działalności polegającej za zbieraniu, transporcie, odzysku lub unieszkodliwianiu odpadów komunalnych, opróżnianiu zbiorników bezodpływowych, ochronie przed bezdomnymi zwierzętami oraz prowadzeniu schronisk dla nich , a także grzebowisk i spalarni (art. 7-9) – wójt,. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury: - z dnia 17 października 2002 roku w sprawie warunków wprowadzania nieczystości ciekłych do stacji zlewnych (2002.188.1576), - z dnia 12 listopada 2002 roku w sprawie wymagań dla pojazdów asenizacyjnych (2002.193.1617). Ustawa z 26 lipca 2000 roku o nawozach i nawożeniu (Dz.U.2000.89.991) Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi: - z dnia 30 maja 2001 roku w sprawie szczegółowego sposobu zamieszczania informacji dot. identyfikacji nawozów, sposobu ich pakowania, dopuszczalnych tolerancji zawartości składników nawozowych w nawozach mineralnych, sposobu pobierania próbek i metod badania nawozów (2001.91.1016), - z dnia 1 czerwca 2001 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu (2001.60.615), - z dnia 1 czerwca 2001 roku w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkoleń z zakresu ich stosowania (2001.60.616). Ustawa z 16 marca 2001 roku o rolnictwie ekologicznym (Dz.U.2001.38.452) Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi: - z dnia 21 marca 2002 roku w sprawie dopuszczalnych stężeń metali ciężkich zanieczyszczających glebę (2002.37.344), - z dnia 14 maja 2002 roku w sprawie szczegółowych warunków wytwarzania produktów rolnictwa ekologicznego (2002.77.699), - z dnia 15 maja 2002 roku w sprawie wykazu substancji dodatkowych, innych składników wspomagających i składników pochodzenia rolniczego wytworzonych metodami innymi niż ekologiczne dopuszczonych do stosowania przy przetwarzaniu produktów rolnictwa ekologicznego (2002.77.700). Ustawa z 4 lutego 1994 roku Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.1994.27.96, Dz.U.2002.166.1360): - Udzielenie koncesji na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art.16) – wójt, - Opiniowanie likwidacji funduszu po zakończeniu likwidacji zakładu górniczego (art. 26c) – wójt, - Uzgodnienie z organem koncesyjnym obowiązków przedsiębiorcy uzyskującego koncesję (art. 29) – wójt, - Opiniowanie projektów prac geologicznych, których wykonanie nie wymaga koncesji (art. 33)- wójt, - Przyjmowanie zgłoszeń o zamiarze przystąpienia do prac geologicznych (art. 35) – wójt, - Nieodpłatne otrzymanie dotyczących terenu gminy informacji uzyskanych w wyniku prowadzenia prac geologicznych (art. 47) – organy gminy, - Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego udokumentowanych złóż (art. 48) – organy gminy, - Odstąpienie od sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w trybie określonym odrębnymi przepisami (art. 53) – rada gminy, - Opiniowanie planu ruchu zakładu górniczego (art. 64) – wójt, - Opiniowanie planu ruchu likwidowanego zakładu górniczego (art. 81) – wójt, - Uzgodnienie z organem nadzoru górniczego wykonania likwidacji zakładu górniczego (art. 81a) – wójt, - Opiniowanie warunków obniżenia przez organ koncesyjny opłaty eksploatacyjnej(art. 84) – wójt, - Przyjmowanie do dochodów budżetowych 60% opłat eksploatacyjnych (art. 86) – skarbnik. 183 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Rozporządzenia wydane przez Radę Ministrów, Ministra Środowiska, Ministra Gospodarki: - z dnia 23 kwietnia 2002 roku w sprawie objęcia przepisami Prawa geologicznego i górniczego prowadzenia określonych robót podziemnych z zastosowaniem techniki górniczej, na podstawie art. 3 ustawy (2002.62.561), - z dnia 18 grudnia 2001 roku w spawie złóż wód podziemnych zaliczanych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych na podstawie art. 5 ust. 5 i 6 ustawy (2001.156.1815), - z dnia 18 grudnia 2001 roku w sprawie przetargu na nabycie prawa użytkowania górniczego, na podstawie art. 11 ust. 4 ustawy (2001.156.1816) , - z dnia 19 grudnia 2001 roku w sprawie projektów prac geologicznych, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt. 1 ustawy (2001.153.1777), - z dnia 19 grudnia 2001 roku w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopali, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt. 2 lit. a) ustawy (2001.153.1778), - z dnia 19 grudnia 2001 roku w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt. 2 lit.b) ustawy (2001.153.17779), - z dnia 18 grudnia 2001 roku w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt. 3 ustawy (2001.153.174), - z dnia 18 grudnia 2001 roku w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać operaty ewidencyjne zasobów złóż kopalin, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt. 4 ustawy (2001.153.1775), - z dnia 13 grudnia 2001 roku w sprawie określenia przypadków, w których jest konieczne sporządzenie innej dokumentacji geologicznej, na podstawie art. 50 ust. 1 pkt. 6 ustawy (2001.152.1741), - z dnia 19 grudnia 2001 roku w sprawie sposobu i zakresu wykonywania obowiązku udostępniania i przekazywania informacji oraz próbek organom administracji geologicznej przez wykonawcę prac geologicznych na podstawie art. 50 ust. 1 pkt. 7 ustawy (2001.153.1781), - z dnia 10 grudnia 2001 roku w sprawie rejestru obszarów górniczych na podstawie art. 52 ust. 3 ustawy (2001.148.1660), - z dnia 28 grudnia 2001 roku w sprawie szczegółowych wymagań jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż, na podstawie art. 54 ust. 2 ustawy (2001.157.1866), - z dnia 14 czerwca 2002 roku w sprawie planów ruchu zakładów górniczych na podstawie art. 64 ust. 6 ustawy (2002.94.840), - z dnia 19 czerwca 2002 roku w sprawie dokumentacji mierniczo-geologicznej, na podstawie art. 69 ust. 3 ustawy (2002.92.819), - z dnia 18 grudnia 2001 roku w sprawie stawek opłat eksploatacyjnych, na podstawie art. 84 ust. 4 ustawy (2001.153.1746), - z dnia 3 grudnia 2001 roku w sprawie wzorów druków informacji dotyczącej opłaty eksploatacyjnej za wydobytą kopalinę ze złoża, na podstawie art. 84 ust. 11 ustawy (2001.153.1773) - z dnia 19 grudnia 2001 roku w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikowanych do wykonania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji (2001.153.1776), - z dnia 19 grudnia 2001 roku w sprawie gromadzenia i udostępniania próbek i dokumentacji geologicznych (2001.153.1780), - z dnia 19 grudnia 2001 roku w sprawie sposobu i zakresu wykonywania obowiązku udostępniania i przekazywania informacji oraz próbek organom administracji geologicznej przez wykonawcę prac geologicznych (2001.153.1781). Ustawa z 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (Dz.U.1997.54.348, Dz.U.2002.135.1144): - planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną, paliwa gazowe; planowanie i finansowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg (art. 18) – organy gminy, - opracowanie i uchwalenie projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz samego planu (art. 19, 20) – organy gminy. Rozporządzenia Ministra Gospodarki, wydane w oparciu o delegację ustawową: - z dnia 15 grudnia 2000 roku w sprawie obowiązku zakupu energii elektrycznej ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych oraz wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła, a także ciepła ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych oraz zakresu ego obowiązku (2000.122.1336), - z dnia 14 grudnia 2000 roku w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz zasad naliczeń w obrocie energią elektryczną (2000.1.7), 184 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 - z dnia 20 grudnia 2000 roku w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz zasad rozliczeń w obrocie paliwami gazowymi (2000.1.8) z dnia 15 grudnia 2000 roku w sprawie obowiązku zakupu energii elektrycznej ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych oraz wykorzystywanych w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła, a także ciepła ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych oraz zakresu tego obowiązku (2000.122.1336). Ustawa z 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz.U.2001.62.628, Dz.U.2002.199.1671): - opracowanie planu gospodarki odpadami , opiniowanie powiatowego planu gospodarki odpadami (art. 14, 15) – organy gminy, - składowanie co dwa lata radzie gminy sprawozdania z realizacji planu gospodarki odpadami (art. 14) – wójt, - podjęcie uchwały o obowiązku złożenia informacji o gospodarowaniu odpadami innymi niż niebezpieczne przez wytwórców wytwarzających do 5 ton rocznie (art.. 17) – rada gminy, - przyjmowanie od wojewody lub starosty kopii decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi oraz zezwalającej na wytwarzanie odpadów (art. 18, 19, 22) – wójt, - opiniowanie programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi (art. 19) – wójt, - przyjmowanie od wojewody lub starosty kopii informacji o wytwarzanych odpadach niebezpiecznych (art. 24) – wójt, - opiniowanie zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów oraz przyjmowanie kopii decyzji w tej sprawie (art. 26) – wójt, - opiniowanie zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie zbierania i transportu odpadów oraz przyjmowanie kopii decyzji w tej sprawie (art. 28) – wójt, - opiniowanie decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami oraz pozwoleń na wytwarzanie odpadów jeżeli miejsce prowadzenia odzysku, unieszkodliwiania lub zbierania odpadów jest inne niż miejsce ich wytwarzania (art. 31) – wójt, - wydanie decyzji nakazującej posiadaczowi odpadów usunięcie ich z miejsc nie przeznaczonych do ich składowania (art. 34) – wójt, - dostęp do wojewódzkiej bazy danych dotyczących wytwarzania i gospodarowania odpadami (art. 37) – wójt, - prawo żądania przedstawienia przez inwestora ekspertyzy co do możliwości odzysku lub unieszkodliwiania odpadów w inny sposób niż przez składowanie (art. 51) – wójt, - uzgodnienie dotyczące zgody na składowanie odpadów niebezpiecznych na wydzielonych częściach innych składowisk (art. 57) – wójt, - przyjmowanie kopii zezwolenia na przywóz z zagranicy odpadów niebezpiecznych (art. 65) – wójt, - przyjmowanie kopii decyzji o cofnięciu zezwolenia na wywóz odpadów za granicę (art. 66) – wójt. Rozporządzenia Rady Ministrów, Ministrów Środowiska, Gospodarki, Spraw Wewnętrznych i Administracji: - z dnia 27 września 2001 roku w sprawie katalogu odpadów, na podstawie art. 4 ust. 1 pkt. 1 ustawy, - z dnia 9 listopada 2001 roku w sprawie stwierdzenia kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami (Dz.U.2001.140.1584), - z dnia 11 grudnia 2001 roku w sprawie zakresu informacji podawanych przy rejestracji przez posiadaczy odpadów zwolnionych z obowiązku uzyskiwania zezwoleń oraz sposobów rejestracji (Dz.U.2001.152.1734), - z dnia 11 grudnia 2001 roku w sprawie rodzajów odpadów i ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów (Dz.U.2001.152.1735), - z dnia 28 października 2002 roku w sprawie rodzajów odpadów, których zbieranie lub transport nie wymagają zezwolenia na prowadzenie działalności oraz podstawowych wymagań dla zbierania i transportu tych odpadów (Dz.U.2002.188.1575 )- uchylenie z dniem 19.02.2004 r. - z dnia 11 grudnia 2001 roku w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz.U.2001.152.1736), - z dnia 11 grudnia 2001 roku w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych (Dz.U.2001.152.1737), - z dnia 11 grudnia 2001 roku w sprawie warunków i zakresu dostępu do wojewódzkiej bazy danych dotyczących wytwarzania i gospodarowania odpadami (Dz.U.2001.152.1738), - z dnia 11 grudnia 2001 roku w sprawie zasad sporządzania raportu wojewódzkiego , na podstawie art. 37 ust. 11 ustawy (2001.152.1739), 185 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 - - - - - - - z dnia 11 grudnia 2001 roku w sprawie niezbędnego zakresu informacji objętych obowiązkiem zbierania i przetwarzania oraz sposobu prowadzenia centralnej i wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami (Dz.U.2001.152.1740), z dnia 6 lutego 2002 roku w sprawie wprowadzenia obowiązku uzyskiwania zezwoleń na wywóz do określonych państw odpadów innych niż niebezpieczne (Dz.U.2002.15.147), z dnia 6 lutego 2002 roku w sprawie wzoru rejestru decyzji wydanych w zakresie międzynarodowego obrotu odpadami (Dz.U.2002.15.148), z dnia 29 stycznia 2002 roku w sprawie odpadów innych niż niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i urządzeń, w których dopuszcza się ich termiczne przekształcenie (Dz.U.2002.18.176), z dnia 21 marca 2002 roku w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz.U.2002.37.339), z dnia 5 marca 2002 roku w sprawie określenia wzoru dokumentu stosowanego w międzynarodowym obrocie odpadami (Dz.U.2002.56.511), z dnia 5 marca 2002 roku w sprawie listy odpadów innych niż niebezpieczne, których przewóz z zagranicy nie wymaga zezwolenia Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (Dz.U.2002.56.512), z dnia 16 kwietnia 2002 roku w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony (Dz.U.2002.55.498), z dnia 8 maja 2002 roku w sprawie wniosku o wydanie zezwolenia na przewóz lub wywóz odpadów niebezpiecznych za granicę (Dz.U.2002.56.513), z dnia 13 maja 2002 roku w sprawie wykazu przejść granicznych, którymi może być realizowany międzynarodowy obrót odpadami, na podstawie art. 67 ustawy (2002.60.548), z dnia 19 grudnia 2002 roku w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych, na podstawie art. 11 ust. 5 ustawy (Dz.U.2002.236.1986), z dnia 28 maja 2002 roku w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, nie będącym przedsiębiorcami do wykorzystania na ich własne potrzeby, na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy (Dz.U.2002.74.686), z dnia 21 października 2002 roku w sprawie odpadów pochodzących z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu oraz przetwarzania tych odpadów, które nie mogą być unieszkodliwiane przez ich składowanie, na podstawie art. 40 ust. 7 ustawy (Dz.U.2002.180.1513), z dnia 9 grudnia 2002 roku w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów na podstawie art. 60 ustawy (Dz.U.2002.220.1858), z dni 8 października 2002 roku w sprawie składowisk odpadów oraz miejsc magazynowania odpadów pochodzących z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu oraz przetwarzania tych odpadów na podstawie art. 40 ust. 8 ustawy (Dz.U.2002.176.1456), z dnia 23 grudnia 2002 roku w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane na podstawie art. 42 ust. 2 ustawy (Dz.U.2003.8.103), z dnia 23 grudnia 2002 roku w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych na podstawie art. 42 ust. 3 ustawy (Dz.U.2003.8.104), z dnia 1 sierpnia 2002 roku w sprawie komunalnych osadów ściekowych na podstawie art. 43 ust. 7 ustawy (Dz.U.2002.134.1140), z dnia 24 marca 2003 roku w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów na podstawie art. 50 ust. 2 ustawy (Dz.U.2003.61.549), z dnia 30 października 2002 roku w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nie selektywny (Dz.U.2002.191.1595), z dnia 9 kwietnia 2003 roku w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz.U.2003.66.620). Ustawa z 11 maja 2001 roku o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U.2001.63.638): Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska: - z dnia 12 lipca 2002 roku w sprawie wzorów formularzy służących do składania rocznych sprawozdań o masie wytworzonych, przywiezionych z zagranicy oraz wywiezionych za granicę opakowań (Dz.U.2002.122.1053), - z dnia 12 lipca 2002 roku w sprawie raportów wojewódzkich dotyczących gospodarki opakowaniami (Dz.U.2002.122.1054) 186 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Ustawa z 11 maja 2001 roku o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U.2001.63.639, Dz.U.2002.113.984)(11)(242, 280, 362, 367, 474): - przyjmowanie na rachunek gminy (związku gmin) części wpływów WFOŚiGW z opłaty produktowej (art. 29) – wójt, - przedstawianie marszałkowi i wojewódzkiemu funduszowi rocznych sprawozdań dotyczących ilości zebranych i przekazanych do recyklingu materiałów opakowaniowych do 15.02 każdego roku (art. 35) – wójt. Rozporządzenia rady Ministrów i Ministra Ochrony Środowiska: - dnia 29 maja 2003 roku w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych na podstawie art. 3 ust. 8 ustawy, - z dnia 11 września 2001 roku w sprawie stawek opłat produktowych (Dz.U.2001.116.1235), - z dnia 8 lipca 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad i kryteriów gospodarowania środkami z opłat produktowych (Dz.U.122.1052). Ustawa z 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz.U.1997.101.628, Dz.U.2001.100.1085) Ustawa z 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz.U.2001.115.1229, Dz.U.2002.238.2022): - ustalanie, w drodze decyzji, części nieruchomości umożliwiających dostęp do wody oraz ustalania odszkodowania z budżetu gminy (art. 28) – wójt, - nakazanie, w drodze decyzji, właścicielowi gruntu przywrócenie poprzedniego stanu wody lub wykonania urządzeń zabezpieczających (art. 29) – wójt, - zatwierdzenie w drodze decyzji, ugody pomiędzy właścicielami gruntów odnośnie zmiany stanu wody na ich gruntach (art. 30) – wójt, - określenie w drodze uchwały, miejsc wydobywania z wód kamienia, żwiru, piasku i innych materiałów w drodze powszechnego korzystania z wód (art. 34) – rada gminy, - budowę urządzeń służących zaopatrzeniu w wodę realizuje się jednocześnie z rozwiązaniem spraw gospodarki sciekowej, systemy indywidualne stosuje się tam gdzie budowa systemów kanalizacyjnych powodowałaby nadmierne koszty (art. 42) – organy gminy, - aglomeracje powyżej 2000 równoważnej liczby mieszkańców powinny być wyposażone w sieci kanalizacyjne zakończone oczyszczalniami ścieków (art. 43) – organy gminy, - ochrona przed powodzią oraz suszą jest zadaniem organów administracji samorządowej (art. 81) – organy gminy, - określenie w studium uwarunkowań oraz w planach zagospodarowania przestrzennego obszarów zagrożenia powodzią (art. 82, 84) – organy gminy, - uczestniczenie, na prawach członka w Krajowej lub Regionalnej Radzie Gospodarki Wodnej przedstawicieli samorządów zgłoszonych przez ogólnopolskie organizacje zrzeszające jednostki samorządu terytorialnego lub organy samorządu i powołanych przez ministra lub Prezesa Krajowego zarządu Gospodarki Wodnej (art. 97) – organy gminy, - nieodpłatne uzyskiwanie informacji o stanie atmosfery i hydrosfery z zasobów Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej oraz stanie zasobów wód podziemnych z zasobów Państwowego Instytutu Geologicznego (art. 110) – organy gminy, - uwzględnianie w ustaleniach planów miejscowych planów ochrony przeciwpowodziowej (art. 118) – organy gminy, - przekazanie danych niezbędnych do prowadzenia katastru wodnego (art. 155_ - wójt., - udzielanie dotacji przedmiotowych spółkom wodnym (art. 164) – organy gminy. Rozporządzenie wydane przez rade Ministrów lub Ministra Ochrony Środowiska: - z dnia 29 marca 2000 roku w sprawie należności za korzystanie ze śródlądowych dróg wodnych oraz urządzeń wodnych na podstawie art. 150 ust. 1 ustawy (Dz.U.2002.55.494), - z dnia 4 października 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać morskie wody wewnętrzne i wody przybrzeżne będące środowiskiem życia skorupiaków i mięczaków (Dz.U.2002.176.1454), - z dnia 4 października 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz.U.2002.176.1455), - z dnia 27 listopada 2002 roku w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz.U.2002.204.1728), 187 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 - - - - - - - z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie warunków jakie należy spełniać przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U.2002.212.1799) – uchylenie z dniem 30.06.2004 r., z dnia 10 grudnia 2002 roku w sprawie przebiegu granic obszarów dorzeczy, przyporządkowania zbiorników wód podziemnych do właściwych obszarów dorzeczy, utworzenia regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz podziału dorzeczy na regiony wodne (Dz.U.2002.232.1953), z dnia 23 grudnia 2002 roku w sprawie wysokości opłat rocznych za oddanie w użytkowanie gruntów pokrytych wodami (Dz.U.2002.239.2036), z dnia 23 grudnia 2002 roku w sprawie granic między śródlądowymi wodami powierzchniowymi a morskimi wodami wewnętrznymi i wodami morza terytorialnego na podstawie art. 6 ustawy (Dz.U.2002.239.2035), z dnia 17 grudnia 2002 roku w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną na podstawie art. 1 ust. 2 i 3 ustawy (Dz.U.2003.16.149), z dnia 12 lutego 2003 roku w sprawie konkursu ofert na oddanie w użytkowanie obwodu rybackiego, na podstawie art. 13 ust. 9 ustawy (Dz.U.2003.34.290), z dnia 6 listopada 2002 roku w sprawie metodyk referencyjnych badania stopnia biodegradacji substancji powierzchniowych zawartych w produktach, których stosowanie może mieć wpływ na jakość wód, na podstawie art. 45 ust. 1 pkt. 2 ustawy (Dz.U.196.1658) – uchylenie mocy z dniem 30.06.2004 r., z dnia 10 grudnia 2002 roku w sprawie śródlądowych dróg wodnych na podstawie art. 66 ust. 1 ustawy (Dz.U.2002.210.1786), z dnia 11 lutego 2003 roku w sprawie warunków i trybu ustalania wysokości oraz poboru opłaty melioracyjnej na podstawie art. 78 ust. 1 ustawy (Dz.U.2003.41.345), z dnia 16 października 2002 roku w sprawie wymagań jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach na podstawie art. 50 ust. 3 ustawy (Dz.U.2002.183.1530), z dnia 23 grudnia 2002 roku w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, na podstawie art. 47 ust. 8 pkt. 1 ustawy (Dz.U.2002.241.2093), z dnia 23 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych wymagań jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych na podstawie art. 47 ust. 8 pkt. 2 ustawy (Dz.U.2003.4.44), z dnia 31 stycznia 2003 roku w sprawie dopuszczalnych mas substancji, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych, na podstawie art. 45 ust. 2 ustawy (Dz.U.2003.35.309) – uchylenie mocy z dniem 30.06.2004 r., z dnia 7 października 19991 roku w sprawie określenia zasad korzystania z wód granicznych oraz uprawiania turystyki w strefie nadgranicznej na podstawie art. 13 ustawy z dnia 12 października 1990 roku o ochronie granicy państwowej (Dz.U.1991.93.416). Ustawa z 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U.2001.72.747, Dz.U.2002.113.984); - zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gminy (art.3) – organy gminy, - ustalanie w dokumentach planistycznych kierunków rozwoju sieci (art.3) – organy gminy, - przyjmowanie zawiadomień o planowanych terminach odcięcia dostaw wody lub zamknięcia przyłącza kanalizacyjnego (art.8) – wójt, - informowanie mieszkańców o jakości wody przeznaczonej do spożycia (art.12) – wójt, - wydawanie zezwoleń na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub odprowadzania ścieków (art. 16, 32) – wójt, - uchwalenie regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków (art.. 19) – rada gminy, - uchwalenie wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych (art. 21) – rada gminy, - rozliczanie kosztów wody pobranej z publicznych zdrojów i studni (art. 22) – wójt, - sprawdzenie i zatwierdzenie taryf opłat za wodę i ścieki, podejmowanie decyzji w sprawie dopłat (art. 23, 24) – organy gminy, - wymierzanie kar pieniężnych temu kto nie przedstawia radzie taryfy do zatwierdzenia lub zawyża ceny (art. 28, 29) – wójt. Rozporządzenie wydane przez Ministra Infrastruktury i Ministra Zdrowia: - z dnia 14 stycznia 2002 roku w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody (Dz.U.2002.8.70), - z dnia 12 marca 2002 roku w sprawie określenia taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz.U.2002.26.257), 188 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 - - z dnia 20 lipca 2002 roku w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz.U.2002.129.1108), z dnia 19 listopada 2002 roku w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do picia (Dz.U.2002.203.1718). Ustawa z 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.2000.46.543, Dz.U.2002.113.984): - tworzenie i gospodarowanie gminnym zasobem nieruchomości (art. 11-16, 25, 24) – organy gminy, - przyjmowanie nieruchomości będących w użytkowaniu wieczystym na skutek wygaśnięcia lub rozwiązania umowy (art. 33) – wójt, - podawanie do publicznej wiadomości wykazu nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży, oddania w użytkowanie wieczyste, użytkowanie, najem, dzierżawę (art. 35, 36) – wójt, - sprzedaż lub oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste w drodze przetargu z uwzględnieniem wyjątków od tej zasady (art. 37, 38, 39) – organy gminy), - oddawanie nieruchomości w drodze decyzji w trwały zarząd (art. 43-49) – wójt, - wyposażanie w nieruchomości tworzonych lub powoływanych przez samorząd jednostek organizacyjnych (art. 56, 57) – wójt, - przenoszenie w określonych prawem przypadkach własności nieruchomości na rzecz skarbu państwa (art. 61) – wójt, - ustalanie sposobu i terminów zagospodarowania nieruchomości oddawanych w użytkowanie wieczyste oraz ich egzekucja (art. 63) – wójt, - ustalanie bonifikat od cen nieruchomości ustalonych przez rzeczoznawcę, określanie zasad sprzedaży ratalnej oraz opłat pierwszej i rocznej za nieruchomości oddawane w użytkowanie wieczyste, a także bonifikat i podwyżek tych opłat (art.. 68, 70, 71, 73, 74, 76, 78, 79, 80, 81) – organy gminy, - ustalanie wysokości opłat za nieruchomości oddawane w trwały zarząd, zasad rozliczeń po jego wygaśnięciu i podczas przekazywania (art. 82, 85, 86, 87, 89, 90) – organy gminy, - opiniowanie projektów podziału nieruchomości (art. 93, 94) – wójt, - wydawanie decyzji o podziale nieruchomości (art. 96) – wójt, - składanie wniosków o ujawnienie w księgach wieczystych praw gminy do gruntów, które z mocy prawa przeszły na jej własność, wypłacanie odszkodowań za przejęte grunty, ustalanie wysokości opłat adiacenckich z tytułu wzrostu w wyniku podziału wartości gruntu (art. 98) – organy gminy, - dokonywanie scalenia i podziału nieruchomości przeznaczonych pod zabudowę (art. 102-107) – organy gminy, - realizacja prawa pierwokupu nieruchomości przez gminę (art. 34, 109, 110, 111) – wójt, - prowadzenie postępowania przygotowawczego oraz składanie wniosków o wywłaszczzenie nieruchomości na cele publiczne, przejmowanie i inwestowanie na wywłaszczonej nieruchomości oraz konserwacja zainstalowanych tam urządzeń (art. 113-116, 121, 123, 124) – wójt, - zapłata odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości (art. 132) – wójt, - zwrot ostatnim właścicielom lub ich spadkobiercom wywłaszczonej nieruchomości ze względu na to, że stała się zbędna na realizację celu określonego w decyzji o wywłaszczeniu (art. 136, 140) – wójt, - ustalanie opłat adiacenckich z tytułu wybudowania urządzeń infrastruktury technicznej (art. 145, 146) – organy gminy, - podejmowanie uchwał w sprawie przeprowadzenia powszechnej taksacji nieruchomości położonych na terenie gminy w okresie pomiędzy terminami ustawowymi (art. 163) – rada gminy, - współpraca z organem prowadzącym kataster podczas przeprowadzania taksacji (art. 169) – organy gminy, - stwierdzenie nabycia z mocy prawa, prawa użytkowania wieczystego nieruchomości (art. 200) – wójt, - przekształcenie prawa zabudowy w prawo użytkowania wieczystego (art. 209) – wójt, - zwrot poprzednim właścicielom, którzy do dnia 31.12.1988 złożyli wniosek o oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste, nieruchomości (art. 214) – wójt, - rozłożenia na raty zaległych w dniu wejścia w życie ustawy należności za użytkowanie wieczyste lub z tytułu nabycia nieruchomości (art. 219) – wójt. Rozporządzenia Rady Ministrów: - z dnia 17 lutego 1998 roku w sprawie trybu dokonywania podziałów nieruchomości oraz sposobu sporządzania i rodzajów dokumentów wymaganych w tym postępowaniu (Dz.U.1998.25.130), - z dnia 19 października 2001 roku w sprawie powszechnej taksacji nieruchomości (Dz.U.2001.135.1514), - z dnia 27 listopada 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad wyceny nieruchomości oraz zasad i trybu sporządzania operatu szacunkowego (Dz.U.2002.230.1924). 189 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Ustawa z 29 czerwca 1963 roku o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz.U.1963.28.169, Dz.U.2002.113.984): - sporządzanie projektów wykazów uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej, oraz obszarów gospodarstw przez nich posiadanych (art. 8) – wójt, - zatwierdzanie statutów spółek (art. 18) – wójt, - zatwierdzanie wykazów zaległości spółki (art. 21) – wójt, - nadzór nad działalnością spółek (art. 23) – wójt, - zatwierdzanie planów zagospodarowania i regulaminów użytkowania gruntów i urządzeń spółki (art. 24) – wójt, - tworzenie spółek przymusowych w sytuacji, gdy uprawnieni w terminie nie przedstawią statutu, powołanie organów spółki i ustalenie wynagrodzenia (art. 25) – wójt, - wyrażanie zgody na zbycie, zamianę, przeznaczenie na inne cele wspólnot gruntowych oraz na zaciąganie pożyczek przez spółki (art. 26) – wójt, Ustawa z 6 maja 1981 roku o pracowniczych ogrodach działkowych (Dz.U.1996.85.390, Dz.U.2002.113.984): - zapewnienie zmeliorowanych i zrekultywowanych gruntów na potrzeby pracowniczych ogrodów działkowych (art. 7) – organy gminy, - nieodpłatne przekazanie Polskiemu Związkowi Działkowców w użytkowanie gruntów (art. 8) - wójt, - doprowadzenie do pracowniczych ogrodów działkowych dróg dojazdowych, energii elektrycznej, wody, zapewnienie w ramach komunikacji publicznej możliwości dojazdu oraz utrzymanie czystości i porządku na terenach przyległych (art. 9) – organy gminy, - wyrażenie zgody na podział czasowych pracowniczych ogrodów działkowych na działki większe aniżeli 500 m2 (art. 12) – wójt. Ustawa z 26 marca 1982 roku o scalaniu i wymianie gruntów (Dz.U.58/1989 poz. 349, Dz.U.113/2002 poz.984): - wypłacanie ze środków budżetu gminy dopłat uczestnikom scalenia gruntów oraz przyjmowanie na rachunek budżetu dopłat od zobowiązanych (art. 8) – wójt, - wydzielanie z terenów objętych scaleniem gruntów na cele użyteczności publicznej i nieodpłatne przyjmowanie ich na własność gminy (art.17) – wójt, - uwzględnianie zapisów planów zagospodarowania przestrzennego podczas sporządzania projektów scalania (art.22) – wójt. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 roku o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U.2003.64.592) Ustawa z 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (Dz.U.2003.207.2016): - udział w pracach komisji powołanej w celu ustalenia przyczyn katastrofy budowlanej (art.76) – organy gminy, - przyjmowanie w drodze porozumienia ze starostą jako zadań powierzonych prowadzenia spraw architektoniczno-budowlanych będących w jego kompetencji (art. 82 a) – wójt, - wydawanie w przypadkach zagrożenia życia i zdrowia poleceń właściwemu powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego (art.89c) – wójt. Rozporządzenia Prezesa rady Ministrów, Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej, Infrastruktury, Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa: - z dnia 30 maja 2000 roku w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz.U.2000.63.735), - z dnia 19 marca 1999 roku w sprawie nadania statutu Głównemu Urzędowi Nadzoru Budowlanego (Dz.U.1999.24.216), - z dnia 19 listopada 2001 roku w sprawie rodzajów obiektów budowlanych, przy których realizacji jest wymagane ustanowienie inspektora nadzoru inwestorskiego (Dz.U.2001.138.1554), - z dnia 26czerwca 2002 roku w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia (Dz.U.2002.108.953), - z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U.2002.75.690), - z dnia 30 grudnia 1994 roku w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U.1995.8.38), 190 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 - - z dnia 9 października 2002 roku w sprawie szczegółowego trybu przeprowadzania kontroli działania organów administracji architektoniczno-budowlanej oraz wzoru protokołu kontroli i sposobu jego sporządzania (Dz.U.2002.179.1494), z dnia 2 grudnia 2002 roku w sprawie systemów oceny zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu ich oznaczania znakowaniem CE (Dz.U.2002.209.1779). Ustawa z 2 marca 2001 roku o postępowaniu z substancjami zubożającymi warstwę ozonową (Dz.U.2001.52.537, Dz.U.2001.100.1085): Rozporządzenia Ministra Gospodarki: - z dnia 25 kwietnia 2002 roku w sprawie listy technologii (procesów chemicznych), w których substancje kontrolowane mogą być stosowane jako czynniki ułatwiające niektóre procesy chemiczne na podstawie art. 14 ust. 4 ustawy, - z dnia 10 czerwca 2002 roku w sprawie sposobu oznakowania pojemników zawierających substancje kontrolowane oraz produktów i urządzeń, w skład których takie substancje wchodzą na podstawie art. 18 ust. 2 ustawy. Ustawa z 22 stycznia 2000 roku o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U.2000.15.179): - zawiadamianie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o zagrożeniach związanych z bezpieczeństwem produktów i podjętych w związku z tym działaniach (art. 12) – wójt. Ustawa z 11 stycznia 2001 roku o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U.2001.11.84, Dz.U.2002.142.1187): Rozporządzenia Ministra Zdrowia dotyczących postępowania z opakowaniami tych substancji: - z dnia 11 lipca 2002 roku w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy, - z dnia 3 lipca 2002 roku w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem na podstawie art. 4 ust. 3 ustawy, - z dnia 11 lipca 2002 roku w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych na podstawie art. 26 ustawy, - z dnia 14 marca 2003 roku w sprawie sposobu oznakowania miejsc, rurociągów oraz pojemników i zbiorników służących do przechowywania lub zawierających substancje niebezpieczne lub preparaty niebezpieczne na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy, - z dnia 15 lipca 2002 roku w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i w wyczuwalne dotykiem ostrzeżeniem o niebezpieczeństwie na podstawie art. 28 ust. 3 ustawy, - z dnia 17 kwietnia 2003 roku w sprawie ograniczeń, zakazów i warunków obrotu lub stosowania substancji i preparatów niebezpiecznych na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy. Ustawa z dnia 28 października (Dz.U.2002.1999.1671) 2002 roku o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 grudnia 2002 roku: - w sprawie kursów dokształcających dla kierowców przewożących (Dz.U.2002.236.1987), towary niebezpieczne Ustawa z 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U.2002.112.982, Dz.U.2002.113): - rozpatrzenie przez radę gminy raz do roku informacji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, określenie kierunków działania na przyszłość, wydanie właściwemu organowi Inspekcji Ochrony środowiska polecenia podjęcia działań zmierzających do usunięcia zagrożeń (art. 8a, 8b) – rada gminy, wójt, - współdziałanie z Inspekcją Ochrony Środowiska w wykonywaniu czynności kontrolnych (art. 17) – organy gminy, - udział w realizowaniu zadań państwowego monitoringu środowiska poprzez sieć lokalną (art. 23) – organy gminy, - współpraca z Inspekcją Ochrony Środowiska w ramach państwowego monitoringu środowiska (art. 25) – organy gminy, jednostki organizacyjne gminy, - uzyskiwanie od właściwego organu inspekcji ochrony środowiska wyników badań i obserwacji (art. 28) – organy gminy, 191 - przeszkolenie przez organy inspekcji organów administracji samorządowej, których działalność może stanowić przyczynę powstania poważnej awarii (art. 28) – organy gminy. Ustawa z 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U.2002.147.1229): - udział członków ochotniczych straży pożarnych w przeglądach przeprowadzonych przez gminy (art. 11a) – wójt, - koordynacja funkcjonowania krajowego systemu ratowniczo gaśniczego na terenie gminy (art. 14) – wójt, - tworzenie i likwidowanie gminnych zawodowych straży pożarnych oraz określenie ich organizacji i zasad funkcjonowania (art.. 17, 18) – organy gminy, - przekazywanie na żądanie wojewody, informacji związanych z wykonaniem ochrony przeciwpożarowej (art. 21) – wójt, - pokrywanie kosztów funkcjonowania OSP (art. 29, 32) – rada gminy, - przyjmowanie jako zadań zleconych niektórych zadań ochrony przecipożarowej do realizacji przez ochotniczą straż pożarną (art. 34) – wójt, Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji: - z dnia 17 lipca 1998 roku w sprawie terenu działania jednostek ochrony przeciwpożarowej, okoliczności i warunków udziału tych jednostek w działaniach ratowniczych poza terenem własnego działania oraz zakresu, szczegółowych warunków i trybu zwrotu poniesionych przez nie kosztów (Dz.U.94.598), - z dnia 31 lipca 2001 roku w sprawie szczegółowych zasad kierowania i współdziałania jednostek ochrony przeciwpożarowej biorących udział w działaniu ratowniczym (Dz..2001.82.895), - z dnia 19 stycznia 1998 roku w sprawie czynności kontrolno-rozpoznawczych z zakresu ochrony przeciwpożarowej oraz osób uprawnionych do jej przeprowadzania (Dz.U.1998.15.69). Ustawa z 18 kwietnia 2002 roku o stanie klęski żywiołowej (Dz.U.2002.62.558): - kierowanie działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej (art. 8, 9) – wójt, - powołanie gminnego zespołu reagowania, finansowanie kosztów jego działania i wykonywanie przy jego pomocy działań w celu zapobieżenia lub usunięcia skutków klęski żywiołowej (art. 12) – wójt, - wykonanie poleceń ministra właściwego do spraw wewnętrznych w zakresie zapobiegania lub usuwania skutków klęski żywiołowej, współdziałanie z jednostkami organizacyjnymi MON, MS, MSW, MSZ, UOP (art. 13, 14) – wójt, - wprowadzenie obowiązku świadczeń osobistych i rzeczowych (art. 22) – wójt, - wprowadzenie ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela (art. 23) – wójt, - publikowanie komunikatów związanych z działaniami w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia (art. 26) – wójt. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 roku: - w sprawie sposobu tworzenia gminnego zespołu reagowania, powiatowego i wojewódzkiego zespołu reagowania kryzysowego oraz Rządowego Zespołu Koordynacji Kryzysowej i ich funkcjonowania (Dz.U.2002.215.1818). Ustawa z 14 sierpnia 2001 roku o szczególnych rozwiązaniach prawnych związanych z usuwaniem skutków powodzi z lipca i sierpnia 2001 roku (Dz.U.2001.84.907, Dz.U.2002.113.984): - sprawdzenie i przekazanie wniosków osób poszkodowanych do wojewody (art. 6) – wójt. Ustawa z 15 lutego 1962 roku o ochronie dóbr kultury (Dz.U.1999.98.1150, Dz.U.2002.113.984): - prowadzenie na mocy porozumienia z wojewodą spraw z zakresu właściwości wojewódzkiego konserwatora zabytków, a w szczególności wydawanie w jego imieniu decyzji administracyjnych (art. 8) – wójt, - ochrona dóbr kultury w zakresie określonym ustawą (art. 8a) – organy gminy, - podejmowanie działań ochronnych w planach zagospodarowania przestrzennego, prawie miejscowym, planach inwestycyjnych i modernizacyjnych (art. 11) – organy gminy, - wydawanie zarządzeń w celu zabezpieczenia zabytków w nagłych przypadkach (art. 11) – wójt, - prowadzenie ewidencji dóbr kultury nie wpisanych do rejestru zabytków (art. 13) – wójt, - wydawanie decyzji w sprawie wpisania dóbr kultury do rejestru zabytków (art. 14) – wójt, - przyjmowanie zawiadomień o ujawnieniu przedmiotu o cechach zabytku lub wykopaliska archeologicznego (art. 22, 24, 77) – wójt. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Ustawa z 18 stycznia 1996 roku o rybołówstwie morskim (Dz.U.1996.34.145, Dz.U.1999.70.778) Ustawa z 18 kwietnia 1985 roku o rybactwie śródlądowym (Dz.U.1999.66.750, Dz.U.2001.115.1229) 193 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 ______________________________________Załącznik 2 HARMONOGRAM WDRAŻANIA PRZEZ SAMORZĄDY OBOWIĄZKÓW NAŁOŻONYCH USTAWAMI: Ustawą o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, Ustawą o odpadach oraz pozostałymi ustawami i rozporządzeniami regulującymi problematykę ochrony środowiska: Zanieczyszczenia ziemi, które miały miejsce przed 01.09.1980 nie muszą być w pełni rekultywowane. Wyeliminować trzeba jednak zagrożenia dla ludzi i możliwość rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń. 2. Od połowy 1997 roku gminy mają obowiązek planować zaopatrzenie w ciepło, energię elektryczną, paliwa gazowe. 3. Dla miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, o których opracowaniu obwieszczono po 01.01.2001 r. należy wcześniej wykonać opracowanie ekofizjograficzne tj. dokumentację charakteryzującą poszczególne elementy przyrodnicze na obszarze objętym planem i ich wzajemnego powiązania. 4. Od 01.10.2001 roku komendant wojewódzkiej Straży Pożarnej w drodze decyzji zobowiązuje prowadzących zakłady o zwiększonym i dużym ryzyku do dostarczenia informacji niezbędnych do opracowania zewnętrznych i wewnętrznych planów operacyjno – ratowniczych. 5. Od listopada 2001 roku gminy mają obowiązek prowadzenia ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków, termin ten dotyczy też możliwości dostosowania do zmienionych przepisów regulaminów utrzymania czystości i porządku w gminach. 6. Jeśli 01.01.2002 roku ustały przyczyny kar naliczonych wcześniej, stały się one karami biegnącymi w rozumieniu Prawa ochrony środowiska. 7. Do 31.03.2002 roku wojewodowie mieli obowiązek dokonania klasyfikacji stref pod kątem poziomu substancji w powietrzu. 8. Do 31.03.2002 roku prowadzący zakłady o zwiększonym lub dużym ryzyku mieli obowiązek zgłoszenia go właściwemu organowi Państwowej Straży Pożarnej, zaś do 30.09.2002 roku przedstawienia mu programu zapobiegania awariom. 9. Do 31.03 każdego roku, począwszy od roku 2002 Starosta przekazuje marszałkowi województwa łączne zestawienie rejestrów, w których figurują dane uzyskane od posiadaczy odpadów, którzy są zwolnieni z obowiązku zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. 10. Od 31.03.2002 roku do końca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy posiadacz odpadów lub wytwórca komunalnych osadów ściekowych jest obowiązany przekazać marszałkowi województwa zbiorcze zestawienie danych. 11. 30.06.2002 roku minął termin przedłożenia wojewodzie przez zarządzającego spalarnią – jej przeglądu ekologicznego. 12. 30.06.2002 roku minął termin przedłożenia starostom przez zarządzających składowiskami odpadów ich przeglądów ekologicznych. 1. 195 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 13. 30.06.2002 roku minął termin uzyskania zezwoleń przez podmioty prowadzące dotąd bez takowego działalność w zakresie usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów innych niż niebezpieczne, z wyjątkiem komunalnych. 14. W styczniu 2002 roku zaczęła obowiązywać Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. W związku z tym: w lipcu 2002 roku przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjne były obowiązane wystąpić z wnioskiem o udzielenie zezwolenia; w styczniu 2003 roku burmistrz był zobowiązany do wydania decyzji w sprawie zezwolenia; w październiku 2002 roku rada gminy była obowiązana do uchwalenia regulaminu dostarczania wody i odbioru ścieków; w styczniu 2003 roku przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne było obowiązane zainstalować u odbiorców usług brakujące wodomierze główne; w styczniu 2004 roku przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne obowiązane jest do zawarcia umów z dotychczasowymi odbiorcami usług. 15. Z końcem września 2002 roku minął termin uchwalenia przez radę gminy regulaminów dostarczania wody i odbioru ścieków. 16. W październiku 2002 roku zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Rady Ministrów z 24.09.2002 roku w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko, stąd od tego momentu przestały obowiązywać przepisy dotyczące określenia inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi oraz mogących pogorszyć stan środowiska wydane na podstawie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym. 17. Pod koniec 2002 roku – zaczęły obowiązywać nowe przepisy wykonawcze określające wymagania jakim powinny odpowiadać wody morskie i śródlądowe będące środowiskiem życia ryb, skorupiaków i mięczaków (Ustawa prawo wodne). 18. 31.12.2002 roku minął termin uzyskania przez zarządzającego składowiskiem odpadów decyzji zatwierdzającej instrukcję jego eksploatacji. 19. Do 31.12.2002 roku zarządzający składowiskiem, posiadający decyzję o pozwoleniu na budowę lecz nie posiadający zatwierdzonej instrukcji eksploatacji, nie ponosi opłat podwyższonych określonych w art. 293 ust. 1. Prawo ochrony środowiska. 20. Do 31.12.2002 roku prowadzący zakłady o dużym ryzyku obowiązani byli do przedstawienia komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej raportu o bezpieczeństwie oraz wewnętrznego planu operacyjno – ratowniczego i informacji potrzebnych do opracowania zewnętrznego planu operacyjno – ratowniczego. 21. Do 31.12.2002 roku urządzenia zawierające PCB miały być zinwentaryzowane i oznakowane (2002.96.860). 22. Z końcem 2002 roku minął termin wydania przez burmistrza zezwoleń przedsiębiorcom na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzanie ścieków. 23. W terminie 12 miesięcy od dnia uzyskania zezwolenia przedsiębiorstwo wodno – kanalizacyjne obowiązane jest zainstalować brakujące wodomierze oraz zawrzeć z odbiorcami umowy. 24. Rada gminy – bez określenia terminu – zobowiązana jest uchwalić wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. 25. Do czasu wygaśnięcia decyzji o ustanowieniu stref ochronnych wydanych na podstawie Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska, stosuje się do nich przepisy dotyczące obszarów ograniczonego użytkowania z Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. 26. Od 01.01.2003 roku obowiązuje rozporządzenie w sprawie warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi. 27. Od 01.01.2003 roku weszło w życie Rozporządzenie w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku. 28. Do 31.01.2003 roku po raz pierwszy prowadzący zakład o dużym ryzyku obowiązany był do dostarczenia komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska danych o rodzaju, kategorii i ilości substancji niebezpiecznych znajdujących się na terenie zakładu. 29. Począwszy od 2003 roku do dnia 15.02 gminy mają obowiązek składać marszałkowi i WFOŚiGW sprawozdania za rok miniony dotyczące rodzaju i ilości odpadów opakowaniowych zebranych przez gminę i oddanych do odzysku i recyklingu. 30. Począwszy od 2003 roku do dnia 31 marca burmistrz zobowiązany jest przedłożyć wojewodzie informację o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (2002.175.1439). 31. Planu gospodarki odpadami muszą być zaopiniowane przez Radę gospodarki wodnej regionu. 196 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 32. Ustanowione na podstawie Ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska - parki stają się parkami gminnymi w rozumieniu Ustawy o ochronie przyrody. 33. 30.06.2003 roku – straciły moc obowiązujące przepisy wykonawcze wydane na podstawie Ustawy z 31.01.1980 roku o ochronie i kształtowaniu środowiska oraz Ustawy z 09.11.2000 roku o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. 34. 30.06.2003 roku – straciły moc dotychczasowe przepisy regulujące warunki ustanawiania stref ochronnych ujęć wody oraz odprowadzania ścieków przemysłowych (ustawa Prawo wodne). 35. Do 30.06.2003 roku obowiązywały dotychczasowe przepisy regulujące warunki bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest (Ustawa o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest). 36. Do 30.06.2003 roku obowiązywały dotychczasowe przepisy regulujące bezpieczeństwo usuwania wyrobów zawierających azbest (Ustawa o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest). 37. Do 30.06.2003 roku obowiązywały dotychczasowe przepisy określające wymagania jakie powinna spełniać ocena i raport oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dla autostrady. 38. Do 30.06.2003 roku wojewodowie mieli obowiązek określić programy ochrony powietrza dla stref, w których poziomy substancji przekraczają poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji. 39. Do 30.06.2003 roku komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej sporządzić miał dla zakładów o dużym ryzyku zewnętrzne plany operacyjno – ratownicze, informacje o zagrożeniach i podjętych środkach zapobiegawczych i przedstawić je burmistrzowi. 40. Od 01.07.2003 roku obowiązuje zakaz składowania opon. 41. Od 01.07.2003 roku opublikowany za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnych powinien być wykaz stref jakości powietrza uzyskany w wyniku klasyfikacji prowadzonej odrębnie dla każdej substancji. 42. Do 01.01.2004 roku stacje zlewne nieczystości ciekłych musiały zostać wyposażone w urządzenia do pomiaru ich objętości – hermetyczne i posiadające możliwość separowania zanieczyszczeń stałych. 43. Do 31.03.2004 roku burmistrz jest obowiązany po raz pierwszy przedstawić wojewodzie informację na temat występowania na terenie gminy azbestu, PCB i innych niebezpiecznych substancji. 44. Do 30.06.2004 roku kierownik spalarni innej niż odpadów komunalnych lub składowiska musi uzyskać świadectwo stwierdzające kwalifikacje. 45. Do 30.06.2004 roku wytwórcy odpadów muszą uzyskać pozwolenie na ich wytwarzanie i decyzję zatwierdzającą program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi albo przedłożyć informację o wytworzonych odpadach i sposobach gospodarowania nimi. 46. Roszczenia związane z ograniczeniami sposobu korzystania z nieruchomości z powodu ochrony środowiska powstałe przed 01.10.2001 roku ulegają przedawnieniu 30.06.2004 r. 47. Do 30.06.2004 roku rady gmin uchwalą Gminne programy ochrony środowiska, do których załącznikiem będzie Plan gospodarki odpadami. 48. Do 30.06.2004 roku władający w dniu 01.10.2001 roku powierzchnią ziemi (np. gmina), która wcześniej została zanieczyszczona albo przekształcona przez inny podmiot, ma obowiązek zgłoszenia tego faktu staroście – dzięki temu uniknie obowiązku rekultywacji. 49. Od 01.10.2004 roku opublikowany za pomocą sieci teleinformatycznej powinien być wykaz terenów aglomeracji liczącej powyżej 250 tys. mieszkańców, na których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny oraz istnieje zagrożenie hałasem. 50. Do 30.06.2005 roku wojewoda określi program działań naprawczych eliminujących negatywne oddziaływanie akustyczne dla dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja może powodować przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu. 51. 31.12.2005 roku mija termin uzyskania pozwolenia na emisję pól elektromagnetycznych. 52. Do 31.12.2005 roku prowadzący instalację, dla których w oparciu o dotychczas obowiązującą Ustawę o ochronie i kształtowaniu środowiska, ustanowiono strefy ochronne obowiązani są do ograniczenia szkodliwego jej wpływu na środowisko do terenu, do którego posiadają tytuł prawny. 53. Do 31.12.2005 roku właściciel nieruchomości położonej w strefie ochronnej może żądać wykupu lub zamiany nieruchomości. 54. Uzyskanie pozwoleń emisyjnych innych niż zintegrowane, pomimo niespełnienia wymagań wynikających ze standardów emisyjnych jest możliwe pod warunkiem doprowadzenia do ich spełniania do 01.01.2006 roku. 55. Przeniesienie obowiązków odnośnie zgodnej z wymogami ochrony środowiska eksploatacji instalacji wymaga formy aktu notarialnego; eksploatujący nie będący właścicielem musi go wypełnić do 01.01.2006 roku. 56. Od 01.04.2006 roku opublikowany musi zostać wykaz terenów, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektroakustycznych. 57. Od 30.06.2006 roku tracą moc decyzje ustalające dopuszczalną emisję do powietrza i poziom hałasu. 58. Od 01.07.2006 roku obowiązuje zakaz składowania części opon. 197 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 59. Do 30.06.2008 roku zachowują ważność zezwolenia na usuwanie, wykorzystywanie i unieszkodliwianie odpadów wydanych na podstawie dotychczasowych przepisów. 60. Do 30.06.2009 roku starostowie mają obowiązek sporządzenia map akustycznych; do 30.06.2010 roku rady powiatów mają obowiązek uchwalenia programów działań naprawczych, 61. Od 01.10.2009 roku opublikowany musi zostać wykaz terenów aglomeracji liczących powyżej 100 tys. mieszkańców, a mniejszych niż 250 tys. mieszkańców, na których poziom hałasu przekracza dopuszczalny oraz wykaz terenów zagrożonych hałasem. 62. Do 31.12.2009 roku zarządzający spalarnią ma obowiązek dostosować jej funkcjonowanie do wymogów Ustawy o odpadach. 63. Do 31.12.2009 roku zarządzający składowiskiem jest obowiązany dostosować jego sposób funkcjonowania do wymogów ustawy. 64. Do 30.06.2010 roku dopuszcza się wykorzystanie w użytkowanych urządzeniach i instalacjach PCB (2002.96.860). 65. Do 31.12.2010 roku posiadacze odpadów zawierających PCB muszą je usunąć i unieszkodliwić. 66. Do 31.12.2010 aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców powyżej 15.000 muszą zostać wyposażone w sieci kanalizacyjne zakończone oczyszczalniami. 67. Do 31.12.2015 roku aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców od 2.000 do 15.000 muszą zostać wyposażone w sieci kanalizacyjne zakończone oczyszczalniami. 198 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 ______________________________________Załącznik 3 Przegląd funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska dostępnych dla Polski w latach 2004 – 2006 28 (zgodnie z ustaleniami I tury negocjacji z Komisją Europejską Narodowego Planu Rozwoju/Podstaw Wsparcia Wspólnoty) Informacja wstępna Kompleksowym dokumentem określającym strategię społeczno – gospodarczą Polski w pierwszych latach członkostwa w Unii Europejskiej jest Narodowy Plan Rozwoju. Dokument ten został przygotowany na podstawie wytycznych zawartych w Rozporządzeniu Rady Nr 1260 z 21 czerwca 1999 r. (1260/99/WE) wprowadzającym ogólne przepisy dotyczące funduszy strukturalnych. NPR na lata 2004 – 2006 określa cele, priorytetowe działania oraz ramy instytucjonalne i finansowe działań strukturalnych państwa. Jest to strategiczny, średniookresowy dokument planistyczny, scalający rozwiązania horyzontalne, sektorowe i regionalne na poziomie krajowym, wskazującym na kierunki rozwoju gospodarczego Polski w pierwszych latach po akcesji. Narodowy Plan Rozwoju służy jako baza do negocjacji z Komisją Europejską Podstaw Wsparcia Wspólnoty (ag. Community Support Framework – CCSF) dla Polski. CFS określi wielkość pomocy z funduszy strukturalnych przyznanych Polsce. Na poziomie programowania Narodowego Planu Rozwoju, zgodnie z art. 41 Rozporządzenia art. z dnia 21 czerwca 1999 roku wprowadzającego ogólne przepisy dotyczące funduszy strukturalnych, przeprowadzona została przez niezależnych ekspertów ocena ex ante pod kątem wpływu programu na środowisko (Environmental Impact Assessement). Jednocześnie podobna analiza dokonywana jest w ramach każdego programu operacyjnego. Podstawy Wsparcia Wspólnoty dla Polski w latach 2004 – 2006 będą wdrażane za pomocą: pięciu sektorowych programów operacyjnych (SPO), dotyczących konkurencyjności gospodarki, rozwoju zasobów ludzkich, restrukturyzacji i modernizacji sektora żywnościowego oraz rozwoju obszarów wiejskich, rybołówstwa i przetwórstwa ryb oraz infrastruktury transportowej, Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) – zarządzanego na poziomie krajowym, ale wdrażanego w systemie zdecentralizowanym na poziomie wojewódzkim, Program operacyjny pomocy technicznej, służącego pomocy we wdrażaniu funduszy strukturalnych na poziomie Podstaw Wsparcia Wspólnoty oraz programów operacyjnych, Wyboru informacji o funduszach strukturalnych dokonano na podstawie dostępnych dokumentów zamieszczonych na stronach internetowych: www.minrol.gov.pl, www.mos.gov.pl, www.infoeuropa.gov.pl, www.mpis.gov.pl, www.ukie.gov.pl, www.cios.gov.pl 28 199 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Strategii wykorzystania Funduszu Spójności, który nie należy do funduszy strukturalnych, ale realizuje założenia polityki strukturalnej UE. Inicjatywy w dziedzinie ochrony środowiska będą miały możliwość otrzymania dofinansowania głównie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (European Regional Development Fund – ERDF). ERDF powstał w 1975 roku jako reakcja na coraz głębsze rozbieżności w rozwoju regionów (spowodowane kryzysem gospodarczym i przystąpieniem do UE Wielkiej Brytanii i Irlandii). Jego głównym zdaniem jest niwelowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionalnego krajów należących do UE. Pomoc w ramach tego funduszu obejmuje inicjatywy w następujących dziedzinach: inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub utrzymanie stałych miejsc pracy, inwestycje w infrastrukturę z uwzględnieniem tworzenia sieci transeuropejskich dla regionów objętych celem nr 1 polityki strukturalnej UE, inwestycje w edukację i opiekę zdrowotną w regionach objętych celem nr 1 polityki strukturalnej UE, rozwój potencjału lokalnego: małych i średnich przedsiębiorstw, działalność badawczo – rozwojowa, inwestycje związane z ochroną środowiska. Możliwości finansowania działań z zakresu ochrony środowiska zostały wyeksponowane w trzech omówionych poniżej Sektorowych Programach Operacyjnych (SOP): Sektorowy Program Operacyjny – Wzrost Konkurencyjności Gospodarki Do czynników, które zadecydują o konkurencyjności przedsiębiorstw i produktów ich pracy należą również czynniki wynikające ze wspólnotowych wymagań w zakresie ochrony środowiska. Obok przyjaznej biznesowi polityki makroekonomicznej do czynników, które zadecydują o konkurencyjności polskiej przestrzeni jako miejsca alokacji kapitału będzie dalsza poprawa stanu szeroko rozumianego środowiska przyrodniczego i kulturowego, eksponująca walory polskiej przestrzeni jako dodatkowej zachęty dla inwestorów. Celem programu jest wsparcie działań prowadzących do wzrostu konkurencyjności polskiej gospodarki i zwiększających jej zdolność do funkcjonowania w warunkach otwartego rynku. Program Operacyjny będzie finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF) oraz środków krajowych. Na program operacyjny w latach 2004 – 2006 przeznaczone będzie łącznie 2 539,7 mln euro, w tym środki unijne 1 300 mln euro. Pomoc w ramach programu adresowana jest do dużych, małych i średnich przedsiębiorstw. Priorytety Sektorowe Programu Operacyjnego „Wzrost Konkurencyjności Gospodarki” obejmują m.in.: inwestycje w zakresie gospodarki wodno – ściekowej, inwestycje w zakresie gospodarki odpadami przemysłowymi i niebezpiecznymi inwestycje w zakresie ochrony powietrza, wprowadzenie Najlepszych Dostępnych Technik tzw. BAT – wdrażanie technologii mało lub bezodpadowych. Na lata 2004 – 2006 przewidziano kwotę 163,80 mln euro dla działań pro-środowiskowych w sektorze przedsiębiorstw. Wykorzystanie pomocy unijnej przy realizacji SPO – WKG będzie służyć także wspomaganiu polskich przedsiębiorstw w uzyskaniu pozwolenia zintegrowanego (zgodnie z dyrektywą Rady 99/61/WE). Priorytet 1 Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności z wykorzystaniem instytucji otoczenia biznesu W ramach priorytetu wdrażanie będą działania nastawione na wzmocnienie otoczenia instytucjonalnego przedsiębiorstw, w tym instytucji otoczenia biznesu oraz instytucji sfery naukowo – badawczej, działającej na rzecz wzrostu innowacyjności gospodarki. Priorytet 2 Wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw działających na Jednolitym Rynku Europejskim Celem jest zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez poprawę poziomu technologicznego i organizacyjnego, dostosowanie do wymogów standardów UE w zakresie ochrony środowiska oraz wzrost wymiany handlowej poprzez wsparcie jej promocji. Realizacja priorytetu wesprze przedsiębiorców w dokonywaniu zmian modernizacyjnych, inwestycji mających na celu poprawę stanu środowiska oraz wdrażanie 200 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 innowacji technologicznych i organizacyjnych. Cele priorytetu 2 są eksponowane w wymienionych niżej działaniach. Działanie 2 – Wsparcie doradcze w zakresie zwiększenia konkurencyjności produkcyjnej i technologicznej MSP Celem działania jest zwiększenie dostępu przedsiębiorstw do specjalistycznej pomocy doradczej dla poprawy ich oferty produktowej. Wsparcie będzie udzielane w postaci grantów na projekty obejmujące usługi doradcze w zakresie m.in. podejmowania i rozwijania działalności eksportowej, poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, podejmowania przedsięwzięć w zakresie ochrony środowiska, wdrażania systemów jakości lub zarządzania środowiskowego oraz uzyskiwania certyfikatów. Działanie 4 – Wsparcie inwestycji w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska Celem działania jest dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów wybranych dyrektyw UE w obszarach: ochrona powietrza, ochrona wód i gospodarka odpadami. Wsparcie będzie udzielane w formie pomocy publicznej dla inwestycji proekologicznych w przedsiębiorstwach m.in. w zakresie ograniczania poziomu emisji z dużych zakładów energetycznego spalania, zagospodarowania odpadów przemysłowych i niebezpiecznych, budowy przemysłowych oczyszczalni ścieków, uzyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, osiągania standardów bezpieczeństwa ekologicznego oraz wdrażania Najlepszych Dostępnych Technik (BAT). Sektorowy Program Operacyjny – Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich Program operacyjny wdrażany będzie na terenie całego kraju w latach 2004 2006 przy założeniu, że realizacja płatności odbywać się będzie do końca 2008 roku. Źródłem finansowania będą środki publiczne: budżetu państwa, budżetów samorządowówregionalnych i lokalnych i lokalnych oraz Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w Rolnictwie – Sekcja Orientacji (EAGGF), jak również środki inwestorów prywatnych. W oparciu o analizę sytuacji na obszarach wiejskich i w sektorze rolno – spożywczym przyjęto, że Sektorowy Program Operacyjny pt. Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich będzie narzędziem w realizacji celu Narodowego Planu Rozwoju – Restrukturyzacja Sektora Żywnościowego i Rozwój Obszarów Wiejskich. Planowane działania, zgodnie z priorytetami Rozporządzenia Rady (WE) 1257/99 mają służyć realizacji dwóch celów strategicznych programu, które określono jako: Cel 1 „Poprawa konkurencyjności gospodarki rolno – żywnościowej” – traktowany jako najważniejszy cel strategiczny rozwoju polskiego rolnictwa oraz przetwórstwa żywności w pierwszych latach integracji z UE. Cel 2 „Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich” – realizowany również poprzez Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) oraz inne programy operacyjne w ramach Narodowego Planu Rozwoju. Powyższe cele realizowane będą w ramach trzech priorytetów: 1. Wspieranie zmian i dostosowań w rolnictwie 2. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich 3. Rozwój i dostosowanie do norm WE przetwórstwa artykułów rolnych. Priorytet 1 – wspieranie zmian i dostosowań w rolnictwie Pomoc inwestycyjna dotyczyć będzie zwłaszcza dostosowania warunków produkcji rolnej do standardów UE, stymulowania poprawy jakości produktów rolnych oraz kształtowania procesów produkcyjnych w zgodzie z wymogami ochrony środowiska. 201 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Działanie 1 – Inwestycje w gospodarstwie rolnym Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych, służących zmniejszeniu kosztów produkcji, poprawie efektywności i organizacji produkcji, poprawie warunków higienicznych oraz warunków utrzymania zwierząt. Pomoc kierowana jest do gospodarstw, które odznaczają się rentownością, spełniają minimalne standardy dotyczące ochrony środowiska, higieny i warunków utrzymania zwierząt (lub spełnią je w wyniku realizacji inwestycji). Warunkiem jest posiadanie przez rolników odpowiedniej wiedzy i umiejętności do prowadzenia gospodarstwa. Pomoc polega na dofinansowaniu kosztów inwestycji w gospodarstwach rolnych. Działanie 2 – Ułatwienie startu młodym rolnikom Wsparcie rolników poniżej 40 roku życia posiadających przygotowanie zawodowe w dziedzinie rolnictwa, którzy po raz pierwszy podejmą samodzielnie prowadzenie gospodarstwa. Pomoc finansowa w postaci dotacji wypłacana będzie młodemu rolnikowi w celu ułatwienia rozpoczęcia działalności i modernizacji przejmowanego gospodarstwa. Gospodarstwo młodego rolnika musi spełniać wymogi żywności ekonomicznej oraz ochrony środowiska, higieny i warunków utrzymania zwierząt w chwili, gdy rolnik ubiega się o pomoc lub spełnić je nie później niż po trzech latach od rozpoczęcia prowadzenia tego gospodarstwa przez odbiorcę pomocy. Działanie 3 – Szkolenia Wsparcie organizacji warsztatów, seminariów, kursów doskonalenia zawodowego, stażów, akcji wdrażania dobrych praktyk i innych odpowiednich instrumentów szkoleniowych dla rolników. Szkolenia mogą dotyczyć m.in. aspektów ekonomicznych, zarządzania gospodarstwem rolnym lub produkcją leśną, marketingu, podejmowania nowych, rynkowo zorientowanych rodzajów produkcji rolnej, leśnej i towarzyszącej (dywersyfikacja), korzystania ze środków pomocy strukturalnej, korzystania z instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), jakości i higieny produkcji oraz bezpieczeństwa żywności, a także zagadnień ochrony środowiska, krajobrazu i zachowania dziedzictwa kulturowego wsi. Działanie 4 – Wsparcie doradztwa rolniczego Obejmuje doradztwo publiczne i prywatne. Pomoc polega na pokryciu kosztówponiesionych przez firmy doradcze, pomagające odbiorcom pomocy w przygotowaniu wniosków aplikacyjnych. Działanie 5 – Scalanie gruntów Polega na scalaniu działek oraz pracach poscaleniowych w wyniku, których w ramach jednego gospodarstwa, uzyskuje się poprawę efektywności gospodarowania poprzez zmniejszenie kosztów transportu, ułatwienie procesów mechanizacji, dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu, co z kolei ogranicza proces erozji gleb. W ramach działania finansowane będzie opracowanie dokumentacji geodezyjno – prawnej oraz zagospodarowanie poscaleniowe związane z organizacją przestrzeni produkcyjnej. Działanie 6 – Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi Dotyczy inwestycji z zakresu budowy i modernizacji urządzeń melioracji wodnych – podstawowych i szczegółowych, mających wpływ na poprawę warunków dla produkcji rolniczej i bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. Priorytet 2 – Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Celem jest tworzenie warunków zrównoważonego rozwoju terenów wiejskich m.in. poprzez kształtowanie warunków życia ludności zamieszkałej na obszarach wiejskich, które odpowiadają standardom cywilizacyjnym i pozwalają mieszkańcom wsi realizować ich cele ekonomiczne, edukacyjne, kulturowe i społeczne. 202 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Działanie 1 – Odnowa wsi oraz ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego Celem działania jest mobilizacja lokalnych społeczności do podejmowania wspólnych przedsięwzięć na rzecz poprawy warunków i jakości życia na wsi, tworzenia warunków dla rozwoju funkcji gospodarczych oraz społecznych i kulturowych wsi. W ramach tego działania wspierane będą projekty związane z tworzeniem oddolnych strategii rozwoju lokalnego oraz realizacją działań inwestycyjnych z zakresu modernizacji i wyposażenia obiektów pełniących funkcje kulturowe, rekreacyjne i sportowe, odnowy obiektów charakterystycznych dla tradycji budownictwa wiejskiego regionu i ich adaptacji na cele kulturalne i społeczne, modernizacji przestrzeni publicznej we wsi (chodniki, place, parki, rynki). Działanie 3 – Rozwój i ulepszenie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem W ramach działania wspierane będą małe projekty mające na celu polepszenie dostępu przedsiębiorców i wiejskich gospodarstw domowych do infrastruktury technicznej. Wynikiem tego działania będzie podniesienie standardu życia na obszarach wiejskich, poprawa warunków prowadzenia działalności rolniczej oraz poprawa jakości środowiska na terenach rolniczych. Działanie 4 – Przywracanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego naturalną katastrofą i/lub pożarem oraz wprowadzenie odpowiednich instrumentów zapobiegawczych Działanie to ma na celu stopniowe przywracanie potencjału produkcji leśnej, poprawę stanu zasobów leśnych, ochronę oraz poprawę stanu środowiska naturalnego na terenach zniszczonych w wyniku huraganu z dnia 4 lipca 2002 roku. Wspierane będą projekty związane z odnawianiem lasów, pielęgnacją drzewostanu i wzmocnieniem systemu ochrony przeciwpożarowej. Priorytet 3 – Rozwój i dostosowanie do norm WE przetwórstwa artykułów rolnych Głównym celem tego priorytetu jest przeprowadzenie konieczności inwestycji w zakładach przetwórstwa rolno – spożywczego w celu poprawy konkurencyjności na jednolitym rynku – przede wszystkim wsparcia działań skierowanych na osiągnięcie standardów higienicznych, sanitarno – weterynaryjnych i bezpieczeństwa żywności, jak również ochrony środowiska oraz dobrostanu zwierząt. Działanie 1 – Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych Pomoc może być przyznawana m.in. na modernizację zakładów przetwórstwa rolno – spożywczego oraz przeprowadzenie koniecznych inwestycji podmiotom, które wykazują żywotność ekonomiczną oraz spełniają ( lub spełnią p realizacji inwestycji) standardy higieniczno – sanitarne, ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt. Sektorowy Program Operacyjny – Rybołówstwo i przetwórstwo ryb Sektor rybacki stanie w dniu akcesji Polski do UE przed poważnym zadaniem sprostania wymaganiom jednolitego rynku europejskiego, norm połowowych i ekologicznych. Konkurencyjność polskiego rybołówstwa budowana będzie poprzez wycofanie przestarzałej technicznie floty, modernizację jednostek, wyposażenie w nowoczesne urządzenia, a w szczególności urządzenia zabezpieczające wymogi sanitarne. Szczególna uwaga poświęcona zostanie poprawie jakości wód oraz warunków sanitarnych i weterynaryjnych w zakładach przetwórczych. Od utrzymania odpowiedniej pozycji tego sektora wobec silnej konkurencji zależeć będzie stopień zagrożenia strukturalnym bezrobociem, które ma wymiar regionalny i pogorszyć mogłoby już istniejącą sytuację na lokalnych rynkach pracy. Priorytet 3 – Ochrona i rozwój zasobów wodnych, chów i hodowla ryb, rybackie urządzenia portowe, przetwórstwa i rynek rybny, rybołówstwa śródlądowe Celem priorytetu jest odbudowa dróg migracji ryb dwuśrodowiskowych, jak i kompleksowe działania mające na celu ograniczenie negatywnego wpływu hodowli ryb i zakładów przetwórczych na środowisko naturalne, modernizacja portów i przystani rybackich oraz dalszy rozwój przetwórstwa rybnego. Działanie 1 – Ochrona i rozwój zasobów wodnych 203 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Stworzenie stabilnych podstaw przyrodniczych do prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej w wodach morskich i śródlądowych z zachowaniem równowagi i różnorodności biologicznej w środowisku wodnym. Działanie 2 – Chów i hodowla ryb Poprawa rentowności śródlądowej gospodarki rybackiej i jakości jej produktów dla zwiększenia konkurencyjności zewnętrznej podsektora. Zmniejszenie niepożądanego oddziaływania rybactwa śródlądowego na środowisko. Rozszerzenie istniejących i opracowanie nowych technik i technologii chowu i hodowli ryb oraz ich wdrożenie, w tym szczególnie technologii odnoszących się do gatunków poszukiwanych na rynku. Działanie 3 – Rybacka infrastruktura portowa Unowocześnienie operacji wyładunkowych, poprawa warunków przechowywania produktów połowu, bezpieczeństwa rozładunków oraz stworzenie warunków do prowadzenia pierwszej sprzedaży produktów rybołówstwa. Działanie 5 – Rybołówstwo śródlądowe Poprawa warunków prowadzenia gospodarki rybackiej w wodach powierzchniowych oraz zwiększenie efektywności rybołówstwa śródlądowego oraz jakości jego produktów. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Celem ZPORR jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską. Realizacja strategicznego celu sprzyjać będzie wzrostowi gospodarczemu, przekształceniom strukturalnym regionów, wzrostowi urbanizacji, zwiększeniu mobilności przestrzennej ludności oraz zwiększeniu poziomu wiedzy i dostępu do najnowocześniejszych technologii społeczeństwa i podmiotów gospodarczych. W ramach ZPORR realizowane będą trzy priorytety: 1. 2. 3. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów Wzmocnienie regionalnej bazy ekonomicznej oraz zasobów ludzkich Rozwój lokalny. ZPORR będzie współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Socjalnego. W realizację Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPOOR) 2004 – 2006 zostanie zaangażowanych 4 358,2 mln euro, w tym ze strony zasobów funduszy strukturalnych (ERDF, ESF) – 2 869 mln euro. Na działania z zakresu ochrony środowiska przewidziano 19 % całości środków UE przeznaczonych na realizację programu. Podział środków na poszczególne priorytety ustalony został dla poziomu ogólnokrajowego i odzwierciedla strukturę celów polityki regionalnej państwa. W poszczególnych regionach udział środków przeznaczonych na poszczególne priorytety jest zróżnicowany i uwzględnia specyfikę potrzeb restrukturyzacyjnych i rozwojowych, określonych w strategiach wojewódzkich. 204 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 OPIS DZIAŁANIA Działanie „Infrastruktura ochrony środowiska” jest komplementarne do działania „Infrastruktura lokalna” przewidzianego do realizacji w ramach Priorytetu 3 ZPORR. W ramach działania „Infrastruktura ochrony środowiska” realizowana będzie infrastruktura o znaczeniu regionalnym, służąca wzmacnianiu konkurencyjności regionów. Niewielkie inwestycje związane z ochroną środowiska na terenach wiejskich realizowane przez osoby prywatne przewidziane są również w SOP „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” w ramach działania „Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem”. W ramach wyżej wymienionego sektorowego programu operacyjnego realizowane będzie również działanie „Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi”. Działanie to przewiduje inwestycje z zakresu melioracji szczegółowych, podczas, gdy w ramach działania „Infrastruktura ochrony środowiska” ZPORR będą realizowane melioracje podstawowe. Inwestycje realizowane w ramach działania „infrastruktura ochrony środowiska” będą również komplementarne z inwestycjami w zakresie infrastruktury ochrony środowiska realizowanymi w ramach Funduszu Spójności oraz sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost konkurencyjności gospodarki”. W ramach SPO WKG wsparcie uzyskają inwestycje w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska. Działanie „Infrastruktura ochrony środowiska” ma na celu ograniczenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do powietrza, wód i gleb, poprawę stanu bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej ze środków odnawialnych, a także poprawę zarządzania środowiskiem. W wyniku realizacji powyższych celów nastąpi poprawa stanu środowiska naturalnego, poprawią się także warunki życia mieszkańców oraz stworzone zostaną korzystne warunki dla rozwoju przedsiębiorstw działających zgodnie z zasadami poszanowania środowiska. RODZAJE PROJEKTÓW KWALIFIKUJĄCYCH SIĘ DO DOFINANSOWANIA Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO W RAMACH ZINTEGROWANEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO ROZWOJU REGIONALNEGO W ramach działania INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA realizowane będą duże projekty o znaczeniu regionalnym, służące wzmacnianiu konkurencyjności regionów: Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków Budowa i modernizacja sieci wodociągowych Budowa i modernizacja sieci kanalizacyjnych Budowa i modernizacja stacji uzdatniania wody Budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków Budowa zbiorników umożliwiających pozyskanie wody pitnej Zagospodarowanie odpadów Organizacja i wdrażanie systemów selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu Wdrażanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi (m.in. budowa sortowni, kompostowni, obiektów termicznej, termiczno – chemicznej i fizycznej (mechanicznej) utylizacji odpadów; budowa nowych, modernizacja istniejących i rekultywacja nieczynnych składowisk; likwidacja „dzikich” składowisk) Budowa i modernizacja spalarni odpadów niebezpiecznych Poprawa jakości powietrza Modernizacja i rozbudowa miejskich systemów ciepłowniczych i wyposażenie ich w instalacje ograniczające emisje zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza Przekształcenie istniejących systemów ogrzewania obiektów publicznych w systemy bardziej przyjazne dla środowiska, a w szczególności ograniczenie „niskiej emisji” 205 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Zapobieganie powodziom Regulacja cieków wodnych (pogłębianie, zapory, stabilizacja brzegów, prace remontowe w korytach rzecznych, itp.) Tworzenie polderów Budowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych wraz z drogami dojazdowymi Budowa i modernizacja małych zbiorników retencyjnych i stopni wodnych w ramach tzw. „małej retencji” Wsparcie zarządzania ochroną środowiska Opracowanie baz danych dotyczących lasów, jakości gleb, wód, powietrza Tworzenie systemów pomiaru zanieczyszczeń powietrza w miastach oraz systemów informowania o poziomie zanieczyszczeń powietrza Utworzenie sieci stacji kontrolnych i ostrzegawczych w zakresie jakości wód Tworzenie map terenów zalewowych Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii Budowa i modernizacja infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej (energia wiatrowa, wodna, geotermalna, ogniwa słoneczne, biomasa) W ramach wyżej wymienionych typów projektów do kwalifikujących się wydatków mogą być zaliczone: Roboty budowlano – montażowe Zakup wyposażenia Roboty wykończeniowe Nadzór inżynierski Przygotowanie dokumentacji technicznej Wykup gruntów (maksymalnie 10 % wartości projektów) W ramach działania INFRASTRUKTURA LOKALNA realizowane będą projekty małych inwestycji o oddziaływaniu lokalnym na terenach wiejskich oraz w małych miastach (do 25 tys. mieszkańców): Budowa lub modernizacja urządzeń do odprowadzania i oczyszczania ścieków Sieci kanalizacyjne, w tym podłączenie do sieci indywidualnych użytkowników Oczyszczalnie ścieków Inne urządzenia do oczyszczania, gromadzenia, odprowadzania i przesyłania ścieków Budowa lub modernizacja urządzeń do zaopatrzenia w wodę Sieci wodociągowe Ujęcia wody (w tym ochrona ujęć i źródeł wody pitnej) Urządzenia służące do gromadzenia, przechowywania i uzdatniania wody Urządzenia regulujące ciśnienie wody Budowa lub modernizacja urządzeń do zaopatrzenia w energię Urządzenia zaopatrzenia w energię Lokalne systemy pozyskiwania energii alternatywnych źródeł (energia: wiatrowa, wodna, słoneczna, energia uzyskiwana z wykorzystania biomasy) Lokalne sieci elektroenergetyczne (reelektryfikacja) Gminne systemy oświetlenia ulic Gospodarka odpadami stałymi Budowa, modernizacja i rekultywacja składowisk odpadów stałych Budowa lub modernizacja miejsc utylizacji opakowań i nieużytych środków ochrony roślin Likwidacja dzikich wysypisk Kompleksowe systemy zagospodarowania odpadów na poziomie lokalnym, obejmujące m.in. odbiór posegregowanych odpadów od mieszkańców, odzyskiwanie surowców wtórnych, recykling, kompostowanie odpadów organicznych, itp. 206 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 W ramach działania REWITALIZACJA OBSZARÓW ZDEGRADOWANYCH realizowane będą projekty: Remonty lub modernizacja infrastruktury technicznej, zwłaszcza w zakresie ochrony środowiska na terenie zdegradowanych dzielnic miast, w tym: Budowa lub modernizacja sieci kanalizacyjnych i innych urządzeń do oczyszczania, gromadzenia, odprowadzania i przesłania ścieków Budowa lub modernizacja kanalizacji deszczowej Budowa lub modernizacja sieci wodociągowych, ujęć wody i urządzeń służących do gromadzenia i uzdatniania wody oraz urządzeń regulujących ciśnienie wody Budowa lub modernizacja systemów odwadniających (w tym odwodnienie liniowe i drenaż odwadniający) Wykonanie pasów zieleni Wykonanie osłon przeciwolśnieniowych i ekranów akustycznych Prace porządkowe związane z oczyszczaniem terenu z materiałów, sprzętu i chemikaliów powojskowych i po-przemysłowych, asenizacja, wywóz niepożądanych materiałów np. gruzu – prace te muszą zakończyć się do 2006 r. Koszt zatrudnienia długotrwale bezrobotnych objętych bezrobociem strukturalnym na prace porządkowe związane z oczyszczaniem terenów po-przemysłowych i po-wojskowych (12 miesięcy kontrakt) Tworzenie zielonych stref poprzez zakładanie parków oraz zakup sadzonek drzew, krzewów i zalesianie oczyszczonego obszaru, a następnie połączenie go z siecią turystyczną, usługow0 – handlową, rekreacyjną Budowa i modernizacja podstawowej infrastruktury komunalnej, w szczególności w zakresie ochrony środowiska naturalnego oraz infrastruktury komunikacyjnej znajdujących się na terenie rewitalizowanym Budowa i modernizacja sieci wodociągowej, ujęć wody, urządzeń służących do gromadzenia i uzdatniania wody oraz urządzeń regulacji ciśnienia wody Budowa i modernizacja sieci kanalizacyjnych i innych urządzeń do oczyszczania, gromadzenia, odprowadzania i przesyłania ścieków Budowa lub modernizacja kanalizacji deszczowej Budowa lub modernizacja systemów odwadniających (w tym: odwadnianie liniowe i drenaż odwadniający) Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich Finansowanie: Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF) W Traktacie Akcesyjnym z 16 kwietnia 2003 r., przewidziano dla nowych krajów członkowskich, rozszerzenie zakresu instrumentów towarzyszących o cztery nowe działania na okres wdrożeniowy 2004 – 2006, tj. Wspieranie gospodarstw niskotowarowych, które ma się przyczynić do przyśpieszenia procesu restrukturyzacji gospodarstw i tworzenia nowych miejsc pracy Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej Wspieranie grup producentów rolnych Pomoc techniczna dla jednostek organizacyjnych i organów realizujących zadania związane z rozwojem obszarów wiejskich W trakcie zaproponowano także wyższy poziom współfinansowania wszystkich działań niż to wynika z Rozporządzenia Rady (WE) nr 1257/1999, wynoszący 80 % UE i 20 % wkład krajowy. W efekcie wdrażania Planu Polska zostanie objęta instrumentami należącymi do II filaru Wspólnej Polityki Rolnej, tzw. środkami towarzyszącymi (renty strukturalne, wspieranie przedsięwzięć rolno środowiskowych). Uruchomienie programu nastąpi p akcesji Polski do Unii Europejskiej. 207 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Cele strategiczne i wybrane priorytety rozwoju obszarów wiejskich: Cel 1 Poprawa konkurencyjności gospodarki rolno – żywnościowej Priorytet 1.1 – Zwiększenie efektywności ekonomicznej gospodarstw Renty strukturalne Wspieranie gospodarstw niskotowarowych Wspieranie grup producentów rolnych Cel 2 Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich Priorytet 2.1 – Wyrównanie szans rozwoju obszarów wiejskich – wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania Priorytet 2.2 – Ochrona środowiska i zachowanie walorów przyrodniczych obszarów wiejskich – wspieranie przedsięwzięć rolno środowiskowych, dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów UE Priorytet 2.3 – Zwiększenie lesistości kraju – zalesianie gruntów rolnych Finansowanie w latach 2004 – 2006 2.542,5 mln EUR – Europejski Fundusz Gwarancji i Orientacji w Rolbictwie – Sekcja Gwarancji (max 80%) oraz 635,5 mln EUR – Budżet Państwa (min. 20 %). W sumie zostanie przeznaczona kwota 3 178 mln EUR, z czego 628 mln EUR (502 mln EUR UE + 126 mln kraj) zostanie przeniesione na uzupełnienie płatności bezpośrednich. Działania nie wymagają wkładu własnego ze strony przyszłych beneficjentów. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi będzie pełnić rolę tzw. Instytucji zarządzającej dla Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Wdrażanie Planu (w tym przyjmowanie i weryfikacja wniosków) będzie realizowania przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, która będzie pełnić funkcję Agencji Płatniczej. Agencja Płatnicza będzie odpowiedzialna za zarządzanie, monitorowanie i kontrolę realizacji Planu, jako akredytowana agencja płatnicza. Główne kierunki wykorzystania Funduszu Spójności w ochronie środowiska Fundusz Spójności różni się od funduszy strukturalnych: Krajowym, a nie regionalnym zasięgiem pomocy Podejmowaniem finalnej decyzji o przyznaniu środków na dofinansowanie przez Komisję Europejską, a nie indywidualnie przez państwo członkowskie; kompetencją państwa aplikującego do funduszu jest wskazanie propozycji do dofinansowania Środki z Funduszu Spójności kierowane są najpierw do państw członkowskich, a następnie przekazywane na realizację projektów do poszczególnych regionów potrzebujących wsparcia. Część składową Strategii Wykorzystania Funduszu Spójności na lata 2004 – 2006 stanowi indykatywna lista projektów, które są propozycjami strony polskiej do realizacji przy wsparciu z Funduszu Spójności. W ramach interwencji Funduszu Spójności realizowane będą projekty powyżej 10 mln euro wybierane z punktu widzenia maksymalnego efektu w zakresie ochrony środowiska. Zgodnie z obowiązującymi w zakresie polityki strukturalnej zasadami współfinansowania, pomoc z funduszu na określony projekt będzie wynosił od 80 % do 85 % kosztów kwalifikowanych. Pozostałe co najmniej 15 % musi zostać zapewnione przez beneficjenta. 208 Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 Środki te mogą pochodzić np. z: budżetu gminy środków własnych przedsiębiorstw komunalnych środków NFOŚiGW (pożyczek, dotacji, kredytów) budżetu państwa innego niezależnego źródła (np. z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju) Budżet Funduszu Spójności zaplanowano na lata 2000 – 2006 na 18 mld euro (w latach 1994 – 1999 wynosił 15,5 mld euro). Na lata 2004 – 2006 z całej kwoty Funduszu Spójności dla Polski na sektor środowiska przypadnie 1 866,6 mld euro. W latach 2004 – 2006 zobowiązana z Funduszu Spójności w obszarze ochrony środowiska wyniosą 1 866,6 mln euro, a dofinansowanie krajowe stanowi 330,8 mln euro. Głównym celem strategii środowiskowej Funduszu Spójności jest wsparcie dla realizacji zadań inwestycyjnych władz publicznych w zakresie ochrony środowiska, wynikających z wdrażania prawa Unii Europejskiej. Priorytety (zakres projektów) dla Funduszu Spójności w ochronie środowiska: poprawa jakości wód powierzchniowych polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia poprawa jakości powietrza racjonalizacja gospodarki odpadami ochrona powierzchni ziemi zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego Odbiorcami pomocy tj. beneficjentami końcowymi będą samorządy terytorialne (gminy, związki gmin) i przedsiębiorstwa komunalne. Instytucje wdrażające i zarządzające Funduszem Spójności: Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej – instytucja odpowiedzialna za ogólne zarządzanie i koordynację działań i projektów Funduszu Spójności Ministerstwo Środowiska – sektorowa instytucja zarządzająca priorytetami i projektami w sektorze ochrony środowiska Ministerstwo Finansów – instytucja płatnicza Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wraz z Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – instytucje pośredniczące w zarządzaniu Funduszem Spójności (instytucje, do których składane są projekty), W kontekście wyzwań i strategicznych celów polityki państwa w okresie przystąpienia do UE, jak też celów przypisanych Funduszowi Spójności, określonych w rozporządzeniu Rady 1164/94/WE w latach 2004 – 2006 środki tego instrumentu będą przeznaczone przede wszystkim na niżej wymienione kierunki interwencji: Poprawa jakości wód powierzchniowych, polepszenie dystrybucji i jakości wody do picia poprzez takie działania jak: Budowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej i burzowej oraz oczyszczalni ścieków tam, gdzie przyniesie to największy efekt ekologiczny przy uwzględnieniu efektywności kosztowej Rozbudowa i modernizacja urządzeń uzdatniających wodę i sieci wodociągowe (w powiązaniu z systemami sanitacji) I. Powyższe działania umożliwią wdrażanie wymogów dyrektyw: 91/271/EWG ws. komunalnych oczyszczalni ścieków,75/440/WE ws. wód powierzchniowych ujmowanych jako woda do picia oraz 93/83/WE ws. wody pitnej. Będą one prowadzone z uwzględnieniem filozofii dyrektywy 2000/60/WE ws. ram polityki Unii Europejskiej dotyczącej wody. II. Racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi poprzez: Budowę, rozbudowę lub modernizację składowisk odpadów komunalnychoraz tworzenie systemów recyklingu i utylizacji odpadów komunalnych (sortownie, kompostownie, itp.). Działania te umożliwią stopniowe wdrożenie wymogów dyrektyw: 75/440/EWG/ramowej/, 209 w reali zacji zasa d zró wno waż one go roz woj u. Program Ochrony Środowiska dla Miasta i Gminy Kańczuga na lata 2004 - 2015 III. 1999/31/WE ws. składowisk odpadów komunalnych, 94/62/WE ws. opakowań i odpadów opakowaniowych Tworzenie systemów zagospodarowania osadów ściekowych (w tym spalarnie) co umożliwi spełnienie wymogów dyrektywy 86/278 ws. osadów ściekowych Rekultywację terenów zdegradowanych przez działalność przemysłową Poprawa jakości powietrza poprzez: Modernizację i rozbudowę miejskich systemów ciepłowniczych (źródeł, sieci) połączona z likwidacją „niskiej emisji” w sterach o znaczących przekroczeniach dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu Systemową konwersję palenisk domowych na rozwiązania przyjazne zdrowiu i środowisku (głównie zmiana węgla na gaz, w okresie początkowym – eliminacja węgla niskiej jakości, przejście na paliwa bezdymne) Powyższe działania umożliwią przede wszystkim wdrożenie wymagań dyrektyw: 96/62/WE w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza wraz z dyrektywani „córkami”. Ze względu na to, ze przedsięwzięcia w tym ostatnim obszarze potencjalnie charakteryzuje znaczna wykonalność finansowa (stosunkowo wysoka stopa zwrotu), mogą one pozyskać wsparcie komercyjne. Jednocześnie z uwagi na fakt stopniowej liberalizacji rynku energii pomoc publiczna udzielana inwestycjom związanym z energetyką będzie badana pod kątem zgodności z regułami konkurencji i dopuszczalności pomocy państwa dla przedsiębiorców. Dotychczasowa praktyka wskazuje też, że potencjalne projekty z tej dziedziny mogą nie spełniać podstawowych kryteriów pozwalających na ich dofinansowanie z funduszy europejskich, w szczególności progu wielkości przedsięwzięcia. Możliwe jest jednak tworzenie kompleksowych programów komunalnych mających na celu poprawę jakość powietrza, które spełniałyby kryteria wielkości budżetu i umożliwiały rozwiązanie problemów w tej sferze poprzez rozpoznanie przyczyn i źródeł zanieczyszczeń oraz inwestycje nakierowane na ich ograniczenie i eliminację. IV. 210 Poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowego poprzez renaturyzację rzek, budowę polderów,. Zbiorników wielofunkcyjnych, tam gdzie zostaną osiągnięte największe efekty w zakresie poprawy zaopatrzenia w wodę i bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.
