Socrates Commenius

Socrates Comenius
Lokalizacja
Gmina Niebylec jest jedną ze 160 gmin województwa podkarpackiego,
położoną w powiecie strzyżowskim. Obejmuje swym zasięgiem powierzchnię
104,4 km2 oraz liczy 10887 mieszkańców. Średnia gęstość zaludnienia na
terenie gminy wynosi 104 osób/km2. W jej skład wchodzi 11 miejscowości
sołeckich: Gwoźnica Górna, Gwoźnica Dolna, Konieczkowa, Jawornik
Niebylecki, Niebylec, Lutcza, Gwoździana, Małówka, Baryczka, Połomia i
Blizianka. Gmina posiada dobrze rozwiniętą sieć komunikacji autobusowej z
Rzeszowem, Strzyżowem oraz miastami leżącymi w Bieszczadach. Od
północnego wschodu gmina graniczy z powiatem rzeszowskim, od
południowego wschodu z powiatem brzozowskim, na połuniu z powiatem
krośnieńskim natomiast od zachodu i północy z gminą Strzyżów i Czudec. Od
stolicy województwa, Rzeszowa dzieli ją około 28 km.
Środowisko
przyrodnicze
Ukształtowanie powierzchni
Przyrodniczym atutem gminy jest malownicze położenie w dolinach
pogórskich potoków (Stobnicy i Gwoźnicy z dopływami), rozdzielonych
zalesionym pasem wzniesień: G. Kamieniec (442 m n.p.m.) i obrzeżonych
od północnego-wschodu grzbietem Patrii (506 m n.p.m.), skąd podziwiać
można rozległą panoramę Pogórza Dynowskiego. Obszar gminy w całości
leży w obrębie Pogórza Dynowskiego, będącego pod względem fizycznogeograficznym częścią Pogórza Karpackiego. Krajobraz Pogórza
Dynowskiego charakteryzuje się długimi wzgórzami pasmowymi, które
przebiegają z północnego zachodu na południowy wschód. W niektórych
miejscach występują wyższe partie wzniesień przekraczające 500 m
wysokości. Wzniesienia mają charakter łagodny. Większość wzgórz
pokryta jest w partiach szczytowych lasami, natomiast w niższych
partiach i dolinach ciągną się pola, łąki, pastwiska i zabudowania.
Rzeki
Grzbiety
górskie
są
rozciągnięte
równolegle do usytuowanych dolin rzecznych
dwóch głównych rzek gminy: Stobnicy
i
Gwoźnicy. Dolina rzeki Stobnicy ma
przebieg równoleżnikowy i szerokość 300 –
600 m, a dolina rzeki Gwoźnicy przebiega
osiowo przez obszar gminy w kierunku NW –
SE, najpierw o szerokości 100 – 150 m w
górnej części, a w dolnej o szerokości 300 –
350 m. Główne doliny są płaskodenne, ale
łączą się w swoich górnych brzegach z
głębokimi
jarami
swoich
bocznych
mniejszych dopływów. Północna i centralna
część gminy położona jest w zlewni
Gwoźnicy, która stanowi oś hydrograficzną
tego obszaru, odprowadzającą wody w
kierunku północnym do Wisłoka, a południowa
część gminy położona jest w zlewni
Stobnicy, prawobrzeżnego dopływu Wisłoka,
odprowadzającego
wody
w
kierunku
zachodnim. Obydwie rzeki mają charakter
rzek górskich, o dużych wahaniach poziomu
i zmiennych przepływach.
Rzeka Gwoźnica
Flora i Fauna
Cechą charakterystyczną flory i fauny tego terenu jest
ich przejściowy charakter polegający na przenikaniu się
wzajemnym elementów górskich i niżowych. Z gatunków
roślin chronionych występuje tu, m.in.: śnieżyczka
przebiśnieg, skrzyp olbrzymi, kopytnik pospolity,
barwinek pospolity, bluszcz pospolity, cis pospolity i
inne. Ze zwierząt, na terenie parku występuje, m.in.: orlik
krzykliwy, bocian czarny, żołna, puchacz, wilk, ryś i inne.
Bocian czarny
Orlik krzykliwy
Skrzyp olbrzymi
Śnieżyczka
przebiśnieg
Kopytnik
pospolity
Puchacz
Ochrona Przyrody
Teren gminy Niebylec charakteryzuje się wysokimi walorami
krajobrazowymi i bogatą szatą roślinną. Znaczną część gminy obejmują
tereny Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego i jego strefy
ochronnej.
Historia
Niebylec był miastem w latach 1509-1919. Jego założycielem był Mikołaj
Machowski z Machowa, któremu król Zygmunt Stary zezwolił na założenie miasta na
terenie jego dziedzicznej wsi Jawornik (założonej w XV wieku). Początkowo miasto
nosiło nazwę Jawornik, a później zmieniło nazwę na Niebylec. Obecnie wsie Jawornik
i Niebylec to dwie oddzielne miejscowości.
Kolejnymi właścicielami Niebylca byli Pieniążkiowie i Ankiewicze. Ludność miasteczka
trudniła się rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Niebylec miał przywilej urządzania
cotygodniowego targu i dwóch jarmarków rocznie (od 1801– czterech jarmarków).
Miasteczko znane było ze sprzedaży wołów, koni, krów i skór.
Na początku XVII wieku do Niebylca przeniesiona parafię z sąsiedniej wsi
Konieczkowej. W XVIII wieku w miasteczku pojawiła się ludność żydowska, która
na początku XX wieku stanowiła już większość mieszkańców Niebylca. W tym
okresie właścicielem ziemskim w Niebylcu był Aszer Wałłach. W 1918 doszło tutaj do
rabunku sklepów żydowskich przez mieszkańców okolicznych wsi. W czasie II wojny
światowej żydowscy mieszkańcy Niebylca zostali wywiezieni najpierw do getta w
Rzeszowie, a później do obozu Belzec. W okolicach miasteczka działała w czasie
okupacji partyzantka.
Herb Niebylca
MUZEUM BIOGRAFICZNE
JULIANA PRZYBOSIA W
GWOZNICY GÓRNEJ
W pomieszczeniach muzeum
zgromadzono pamiątki związane z
życiem i twórczością poety oraz zbiory
etnograficzne. Muzeum to
udostępniono zwiedzającym w połowie
lat osiemdziesiątych.
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY W POŁOMII
Kościół parafialny p.w. św. Mikołaja w
Połomii, murowany z kamienia, wzniesiony w
1577 r. z pozostawieniem dawnej zakrystii z
około połowy wieku XV, należy do najstarszych
i najcenniejszych zabytków na Podkarpaciu.
Zabytki
Zabytkowy kościół w Bliziance
Cerkiew drewniana z XVIII w. o
częściowo odrestaurowanych
ścianach zewnętrznych, krytych
gontem
Kościół w Lutczy
Zabytkiem Lutczy jest drewniany
kościół parafialny pw.
Wniebowzięcia NP Marii
wzniesiony ok. 1464 r.. r.. Ostatnio
odnowiony (1976 r.).
Bibliografia
•
•
•
•
•
•
•
www.wikipedia.pl
www.gmina-niebylec.un.pl
www.rzeszow.org
www.epodkarpacie.com
www.strzyżów.com
www.krosno.lasy.gov.pl
www.wios.rzeszow.pl