Rewolucja marginalistyczna

Rewolucja marginalistyczna
• Lata 70. XIX wieku
• Odrzucenie ekonomii klasycznej, ale zachowanie
pewnej ciągłości
• Pomost do ekonomii neoklasycznej
• Rewolucja marginalistyczna, a nie marginalna
• Główna innowacja techniczna – wprowadzenie
nowych teorii
– wartości wymiennej
– cen czynników produkcji
– funkcjonalnego podziału dochodu
Rewolucja marginalistyczna
• Dwie fazy rozwoju:
1. Lata 70. XIX w. – wprowadzenie nowej teorii
wartości wymiennej
2. Lata 90. skonstruowanie nowych teorii produkcji;
cen czynników produkcji i podziału
• Twórcy rewolucji marginalistycznej:
1. WILLIAM STANLEY JEVONS (1835-1882) - TEORIA EKONOMII
POLITYCZNEJ - 1871
2. CARL MENGER (1840-1921) – ZASADY EKONOMII -1871
3. LEON WALRAS (1834-1910) – ELEMENTY CZYSTEJ EKONOMII
- 1874
Sedno rewolucji marginalistycznej
• Wprowadzenie rozróżnienia między całkowitą (TU) a
krańcową (MU) użytecznością
• MU – przyrost całkowitej użyteczności wywołany
wzrostem konsumpcji dobra o jednostkę
• Wprowadzenie nowej teorii wartości wymiennej
(cen) opartej na pojęciu użyteczności krańcowej
(marginalnej) MU -stąd nazwa rewolucji i szkoły
• Na razie abstrahujemy od różnic w poglądach
marginalistów (Jevons, Menger, Walras)
Ekonomia marginalistyczna a ekonomia klasyczna
• Większe skupienie się na wyjaśnieniu roli konsumentów i
firm w procesach gospodarczych
• Przedmiot ekonomii: problemy dynamiczne (ekonomia
klasyczna) a problemy statyczne (marginalizm)
• Np. alokacja czynników wytwórczych (L, K, ziemia)
w danym momencie
• Wzrost roli popytu w analizie rynków (krytyka klasycznej
teorii wartości wymiennej)
• Wzrost roli matematyki (rachunek różniczkowy) –
rozwiązywanie zadań maksymalizacyjnych
Teoria wartości marginalistów
•Oparcie się na postulacie prawie malejącej MU - w miarę
wzrostu konsumpcji dobra, MU z jego konsumpcji maleje
(Hermann Gossen w latach 50. XIX w).
•Teoria wartości marginalistów – relatywne ceny towarów zależą
od relatywnej MU:
p1/p2 zależą od
MU1/MU2
•Jevons: „Cost of production determines supply; Supply
determines final degree of utility; Final degree of utility
determines value.”
•Walras: ceny zależą od MUs w modelu wymiany (bez produkcji)
•Wyjaśnia ceny towarów wyłącznie od strony konsumentów
(strony popytu)
Tablica Carla Mengera – paradoks
wody i diamentu
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
9
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
7
6
5
4
3
2
1
6
5
4
3
2
1
5
4
3
2
1
4
3
2
1
3
2
1
2
1
1
Przydatność pojęcia MU (osiągnięcia
marginalistów)
• Przykład: optymalna alokacja czasu wolnego
(każda godzina kosztuje tyle samo)
MU1 = MU2 = ... = Mun
• Ogólnie, optymalna alokacja dochodu
pieniężnego (Gossen, Walras):
px/py = MUx/Muy
• Ceny względne w modelu wymiany Walrasa względne są
wyjaśniane analogicznie jak problem opytmalnej alokacji
konsumenta (przez stosunki krańcowych użyteczności)
Teoria wartości marginalistów i popyt
• Próbowali (Walras) udowodnić, że krzywa
popytu jest ujemnie nachylona (założenie
stałej MU pieniądza)
• W teorii wartości marginalistów ceny
względne określa popyt; w teorii klasycznej
(opartej na koszcie produkcji) – podaż
towarów
Różnice między klasyczną a marginalistyczną teorią wartości
Inne osiągnięcia marginalistów (drugie
pokolenie, m.in. Alfred Marshall, lata 90. XIX w.)
• Zastosowanie analizy marginalnej (opartej na
wielkościach krańcowych) do innych działów
ekonomii (wykorzystanie rachunku
różniczkowego):
– Teoria produkcyjności krańcowej (MP – marginal
product: przyrost całkowitego produktu (TP), gdy
nakład czynnika produkcji zwiększamy o jednostkę
• teoria działania firmy, teoria popytu na czynniki
produkcji
Teoria MP a zasada malejących przychodów
Praca (L)
Całkowity
produkt
pracy (TP)
Krańcowy
produkt
pracy (MPL)
0
0
-
1
10
10
2
21
11
3
33
12
4
46
13
5
58
12
6
68
10
7
75
7
8
80
5
9
83
3
TP
MPL
L
L
Popyt na pracę przedsiębiorstwa
• Przedsiębiorstwo zrównuje koszt zatrudnienia dodatkowej
jednostki pracy z korzyścią z jej zatrudnienia:
w = MPL * p
• Podobnie w przypadku innych czynników produkcji (np. dla
kapitału):
r = MPK*p
• Reguła optymalnego zatrudnienia wielu czynników produkcji:
MPL/w = MPK/r = ... = MPN/pN
Etyczne implikacje teorii produkcyjności krańcowej
• John Bates Clark (1847-1938), The Distribution
of Wealth, 1899
• Etyczna obrona kapitalizmu, skierowana
przeciw Marksowi
• W konkurencji doskonałej (bez monopoli i
silnych firm) każdy czynnik wytwórczy
otrzymuje przychód równy wartości swojego
MP:
pi = MPi * p
Etyczne implikacje teorii
produkcyjności krańcowej
• pi = MPi * p
• Przychód (cena) czynnika mierzy tu jego wkład do
procesu produkcji i do produktu narodowego
• Zatem, przychód np. od kapitału jest uzasadniony,
etyczny, nie jest wyzyskiem, grabieżą.
• Dotyczy to wszystkich czynników produkcji
• Etycznie sprawiedliwym podziałem (dochodu) jest
ten który wynagradza czynniki proporcjonalnie do ich
ekonomicznego wkładu w produkcję
Krytyka ujęcia Clarka
• Ekonomia normatywna, nie pozytywna
• Nie mówi nic o osobistym podziale dochodów,
który zależy od cen czynników wytwórczych
oraz ilości posiadanych czynników (kapitału,
pracy itp.)
• Działa tylko w otoczeniu konkurencyjnych
rynków