Antonina Kłoskowska
advertisement
Pod kierunkiem prof. dr hab. Stanisława Literskiego Opracowali: Izabella Wydrych Dorota Okręglicka Redagował: Tomasz Dembowski ANTONINA KŁOSKOWSKA ,,Naród jest historycznie zmienny , jak każde zjawisko kultury. Jeśli więc poszukuje się genezy tej formy społecznego współżycia trzeba akceptować różnorodność odmian , mieszczących się jednak w jego ogólnym typie'' 1 1 . Antonina Kłoskowska : ,, Kultura masowa. Krytyka i obrona „ Warszawa 1964 Antonina Kłoskowska to wybitna polska socjolog , uczona , członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk. Jako pierwsza w Polsce zajęła się socjologią kultury. Antonina Kłoskowska urodziła się w 7 listopada 1919 roku w Piotrkowie Trybunalskim , zmarła 12 lipca 2001 roku. Jej odejście jest wielka stratą dla środowiska socjologicznego i nauki polskiej. W 1945 roku Profesor podjęła studia na Uniwersytecie Łódzkim , które były kontynuacją nauki zapoczątkowanej na konspiracyjnych kompletach w okresie okupacji. Jeszcze w okresie studiów w 1946r podjęła pracę naukową i dydaktyczną jako asystent Uniwersytetu Łódzkiego. Uniwersytet Łódzki na którym w studiowała Antonina Kłoskowska . Kłoskowska była uczennicą najwybitniejszych polskich socjologów tamtego okresu Józefa Chałasińskiego , Jana Szczepańskiego i Stanisława Ossowskiego. Atmosfera intelektualna , która towarzyszyła początkom pracy naukowej Antoniny Kłoskowskiej w kształtującym się Instytucie Socjologii charakteryzowała się silnymi powiązaniami zarówno z dorobkiem polskich nauk społecznych okresu międzywojennego , jak i z osiągnięciami światowej socjologii i antropologii kultury. Zainteresowania Kłoskowskiej skierowane były na stronę socjologicznych badań zagadnień kultury. Poszukiwania problemów społeczno -kulturowych dotyczyły formowania jednostki i internalizacji kultury. Tym kwestią poświęciła pracę doktorską pt.,, Zagadnienie osobowości człowieka pierwotnego we współczesnej etnosocjologii amerykańskiej ''. W 1950 roku za tą pracę otrzymała stopień doktora nauk humanistycznych na Uniwersytecie Łódzkim. Antonina Kłoskowska w późniejszym okresie podjęła pracę z międzynarodową grupą uczonych pracujących w UNESCO pod kierunkiem O . Klinberga nad problemem źródeł napięć ,międzynarodowych , a następnie z jej udziałem w Groupie de Psychologie Sociale Appliue'e . W czasach PRL brała w obronę zjawisko kultury masowej. Napisała m .in. "Kulturę masową" (1964) oraz "Socjologię kultury" (1981) - książki, na których wychowały się całe pokolenia, do dziś 2 umieszczane w programach studiów humanistycznych. Współpraca z badaczami zagranicznymi przyczyniła się do tego , że Kłoskowskiej powierzono funkcje eksperta w zespole powołanym przez UNESCO do przygotowania ważnego dla tej instytucji i dla ONZ jako całości raportu pt. ,, Koncepcje rasy tożsamości i godności .'' Antonina Kłoskowska oraz jej koledzy z zespołu profesora Chałasińskiego w latach 1950-1956 ze względu na zawieszenie socjologii jako dyscypliny akademickiej , musieli przejść od badań socjologicznych studiów do studiów z historii kultury i myśli społecznej. Profesor Józef Chałasiński wybitny socjolog który uczył Antoninę Kłoskowską. W 1952 roku zostaje członkiem Polskiej Akademii Nauk. W okresie prowadzenia badań historycznych i intensywnych kontaktów intelektualnych ze środowiskiem historyków powstaje rozprawa habilitacyjna Kołakowskiej , Machiavelli jako humanista na tle włoskiego Odrodzenia '' , na podstawie której w 1954 roku CKK nadała jej stopień docenta. W 1956 roku profesor uzyskała stypendium forda , które pozwoliło jej odbyć specjalistyczne studia w Paryżu z zakresu socjologii. Pobyt we Francji pozwolił jej na kontakty z profesorem P.H Chombartem de Luwe i innymi socjologami francuskimi , dzięki czemu mogła współpracować m.in. z profesorem Reubenem Hillem i Pierrem Bourdieu. Pierre Bourdieu. Francuski socjolog z którym współpracowała Antonina Kłoskowska podczas pobytu we Francji. 3 Od 1966 r., jako profesor nadzwyczajny, kierowała Zakładem Socjologii Kultury UW. Od 1973 r. była profesorem zwyczajnym, od 1983 r. członkiem rzeczywistym PAN. Była laureatką wielu nagród resortowych i naukowych. Kłoskowska brała udział w pracach wielu naukowych stowarzyszeń w kraju i na świecie,m. in. International Sociology Association i Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, któremu przewodniczyła w latach 1989-1994. Kopernika w Toruniu VII Zjazd , który zebrał się na Uniwersytecie Mikołaja w 1990 roku był pierwszym zjazdem w Trzeciej Rzeczpospolitej . Otworzyła go Antonina Kłoskowska . Zjazd odbył się po przełomie 1989 roku i politycznym upadku socjalizmu realnego, musiał się więc zająć teoretyczną interpretacją tych historycznych wydarzeń . Zmiana ustroju jest bardziej złożonym procesem , niż się sądzi , zmiana ustroju jest zaledwie początkiem zmian ustrojowych, a kierunek tych ostatnich bynajmniej nie jest przesądny mówiono i argumentowano w Toruniu. Czynili to także socjologowie z emigracji pomarcowej. W Toruniu mówiono znowu pełnym głosem, ale takim głosem w Polsce już od roku mówiono wszędzie. Profesor Kłoskowska była wieloletnią redaktor naczelną kwartalnika "Kultura i społeczeństwo", autorką ponad 200 prac naukowych z dziedziny socjologii kultury; Wśród nich najważniejsze to traktowana do dziś jako praca klasyczna "Kultura masowa. Krytyka i obrona" (1964, liczne tłumaczenia) . Książka która w Polsce stała się pozycją klasyczną w kraju , a także przetłumaczona na cztery języki , odzwierciedlał postawę badawczą autorki. Kłoskowska dostrzegała w kulturze masowej – dające się nam dziś dotkliwie we znaki – negatywne cechy podkreślała też jej cechy pozytywne np. Wspomaganie procesów demokratyzacji. Jest faktem, że elementy narodowej kultury częściowo rozmywają się w ogromnym napływie popularnej kultury masowej.'' Po latach powiedziała w wywiadzie dla ,,Nowych Książek'' . ,, ... Kiedyś jej broniłam, ponieważ odcięcie od kultury masowej było wtedy odcięciem od zachodu i instrumentem narzucenia niewoli. Ale już w trzecim wydaniu mojej książki o kulturze masowej zaczęłam przed nią ostrzegać. Jest atrakcyjna , 4 łatwa , sensacyjna , i seksowna i zagraża nawet naszej popularnej produkcji kulturowej i jej odbiorowi wśród szerszych kręgów.''2 " Społeczne ramy kultury. " (1973), " Socjologia kultury." (1981) . Ostatnim dziełem niejako testament Kłoskowskiej była książka ,, Kultury narodowe u korzeni. '' wydana w 1996 roku . Autorka wróciła do problematyki , którą badała na początku swej naukowej kariery. Nawiązała do swych mistrzów Józefa Chałasińskiego i Stanisława Ossowskiego. Ossowski 2 . w „Gazeta wyborcza” mówiła w cytowanym już wywiadzie ,, ... był dla mnie przykładem człowieka, którego można nazwać wirtuozem narodowości''. Ostatnie dzieło Antoniny Kłoskowskiej W 1992 roku została członkinią Radą Kultury przy Prezydencie RP. Antonina Kłoskowska zmarła po długiej chorobie 12 lipca 2002 roku. 5 Odejście Profesor Antoniny Kłoskowskiej jest wielką stratą dla polskiej nauki i polskiej socjologii. Jest bowiem utratą wybitnej uczonej o wielkim autorytetecie, stwarzającej swiom dziełem i ocenami wartości kryteria tak istotne dla trawienia i rozwoju nauk społecznych. Ci którzy mieli zaszczyt i przywilej wspólnej z Nią pracy żegnają Ją z wielkim szacunkiem. Wspomnienie o Antoninie Kłoskowskiej: ,, Antonina Kłoskowska traktowała naukę jako posłannictwo, któremu do końca była wierna - wspomina socjolog Antoni Sułek, profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmowała się problemami w socjologii najważniejszymi: narodem, kulturą, osobowością społeczną. W swych badaniach osiągnęła wyniki mające charakter podstawowy dla wielu dyscyplin humanistycznych. ''3 Publikacje Antoniny Kłoskowskiej: 1954 - Machievelli jako humanista na tle włoskiego odrodzenia 1964- Kultura masowa . Krytyka i obrona 1969 - Z historii i socjologii kultury 1972 - Społeczne ramy kultury 1981- Socjologia kultury 1983- Naród , kultura , osobowość ; księga poświęcona profesorowi Józefowi Chełmińskiemu 1990- Oblicza polskości 1991- Encyklopedia kultury polskiej XX wieku pojęcia i problemy wiedzy o kulturze 1996- Kultury narodowe u korzeni Bibliografia: Encyklopedia PWN Antonina Kłoskowska,, Kultury Narodowe u korzeni'' Antonina Kłoskowska, ,, Kultura masowa'' Gazeta wyborcza Rzeczpospolita dodatki wspomnienia źródła internetu 6 3 . „Rzeczpospolita.” Dodatki – wspomnienia.
