główne tendencje w handlu międzynarodowym
advertisement
Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - Wykłady MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI EKONOMICZNE WYKŁAD – 14.04.2002 TEORIE ROZWOJU MIĘDZYNARODOWEGO PODZIAŁU PRACY W UJĘCIU HISTORYCZNYM. STAROŻYTNOŚĆ – wtedy celem wojny było zdobycie towaru, dóbr. Pierwszą teorią w starożytności była „Psychoza lęku przed brakiem towaru”. W społeczeństwie panowała totalna nędza, brakowało różnych dóbr. Jeśli była okazja zdobycia jakiegoś towaru, to robiło się to maksymalnie, gromadzono maksymalną ilość towarów. Była to mentalność człowieka biednego, obsesja lęku, że czegoś zabraknie. Cała starożytność handlowała w ten sposób, aby uzyskać maksymalny import, a oddać minimum. Zasada max importu. A min. Exportu. Receptą na sukces było słowo „rabunek” – zabrać, odebrać. Jeśli brakowało towaru, to szykowano wyprawę wojenną w celu zdobycia towaru, broni, żywności, czasami miało to charakter napadu zbrojnego w celu rabunku, a nie było to wojną. Rabunek jest kluczem w tej teorii. ŚREDNIOWIECZE – ciemne mroki średniowiecza, wieki ubóstwa, kontynuacja zasad wojennych, ale panuje teoria wywodząca się z dominującej wtedy teorii – była to religijność chrześcijańska, wszystkie teorie wiązały się z teologią, nauką Chrystusa, teoria pokoju. Teoria św. Tomasza z Akwinu panowała w średniowieczu. Św. Tomasz z Akwinu był bardzo mądrym filozofem. Napisał książki, które są tłumaczone na różne języki świata, między innymi na polski. Zajmował się teoriami filozoficznymi w zakresie ekonomii i zwrócił uwagę na pewne zachowania ekonomiczne np. oszukanie swojego partnera w handlu, za grzeszne. Stworzył teorię zwaną „Dogmat słusznej ceny”. Stwierdził, że należy przestrzegać słusznej ceny, nie wolno sprzedawać powyżej tej ceny. Słuszna cena – była to cena, która wynikała z kosztu produkcji. Jest to tzw. Cena sprawiedliwa. Jeśli dany człowiek wytwarza towar w przeciągu miesiąca, to trzeba mu zapłacić czymś co też jest wykonane prze 1 człowieka prze 1 miesiąc, lub 30 ludzi w 1 dzień. Trzeba liczyć relacje między wykonanie towaru. Św. Tomasz zwalczał lichwiarstwo. Lichwę (pożyczkę pieniędzy na wysoki procent) uważał za grzech. Był pierwszym filozofem – ekonomistą, który zwrócił uwagę na sprawiedliwość i zachowania związane z nadużywaniem (kombinowaniem), spekulowaniem uważał za grzech. www.wkuwanko.pl 1 Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - Wykłady POCZĄTEK CZASÓW NOWOŻYTNYCH, KONIEC 18, POCZĄTEK 19 WIEKU – istniała gospodarka, zaczęły powstawać manufaktury. Pierwszą teorią na przełomie tych wieków, która pojawiła się w kilku krajach – Anglia, Niemcy, Francja była doktryna merkantylizmu (teorie rynkowe). Miała ona na celu wskazanie na rolę handlu w gospodarce. Pojawiły się teorie, które mówiły, że „ląd żywi, a morze bogaci”. Jeżeli kraj chce być bogaty, to nie ma innego sposobu jak handel. Stwierdzono, że bogactwo narodu polega na wymianie gospodarczej. Pierwsza zasada tej teorii – bilans wyrażony musi być dodatni i kluczem do bogactwa jest gromadzenie skarbu (złoto, srebro, monety, drogie kamienie, biżuteria, porcelana, jedwab). Te wszystkie działania handlowe polegały na gromadzeniu bogactwa. Potem pojawiła się teoria i nazwisko A. Smith. Sformułował teorię, że źródłem korzyści narodu jest fakt występowania różnic w bezwzględnych kosztach wytwarzania między krajami. Można zmierzyć wartość każdego produktu kosztami pracy, jaka jest włożona w ten produkt. Korzyści osiąga ten, który robi to taniej. Np. jeżeli A produkuje produkt X, a B produkt Y, to nie znaczy, że oni produkują tylko ten produkt, ale jeśli A produkuje X taniej, albo B produkuje Y taniej, to obydwa kraje muszą wybrać ten produkt, który produkują najtaniej i powinni się tym produktem wymienić. Wtedy dwa kraje osiągną korzyść, np. Wielka Brytania – owoce (sukno), a USA – stal. Kraj wtedy rozsądnie gospodaruje (Teorie kosztów bezwzględnych). RICARDO 1817r – kontynuował sposób myślenia Smitha i powiedział, że jego recepta jest podstawą, ale sformułował teorię kosztów komparatywnych (porównawczych) – trzeb porównać koszty względne produktów przy wymianie i każdy kraj powinien produkować to co produkuje najtaniej. Wynika to z porównania. Najtańszy produkt przeznacza się na export. Tworzy się nadwyżki najtaniej wyprodukowanych towarów i sprzedaje się je. A. Marshall 1919r – zgadzał się z poprzednimi teoriami, stworzył on pojęcie „koszyka podstawowych, reprezentatywnych towarów”. Dla każdego kraju można stworzyć taki koszyk i wypromować je na rynkach światowych, jako najbardziej nadające się do handlu. Koszyk podstawowych produktów może tworzyć podstawową masę towarową, która stanowi o gospodarce danego kraju, np. Polska to: szynka, bekon – to już inne kraje znały. Koszyk jest podstawą bogactwa kraju. V. Pareto – jego zasługą było to, że po raz pierwszy zwrócił uwagę na popyt i podaż (opierał się na wcześniejszych teoriach). Stwierdził, że na całym świecie istnieje powiązanie popytu i podaży między krajami. Porównywanie popytu i podaży jest źródłem korzyści. Sformułował teorię „system ogólnej równowagi”. Polegał na tym, że popyt i podaż mają tendencję do wyrównywania się z upływem czasu. Istnieje równowaga między popytem a podażą, nie może bez przerwy trwać ten sam popyt i ta sama podaż. Trzeba badać popyt i www.wkuwanko.pl 2 Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - Wykłady podaż w różnych obszarach i zmieniać strategię, nie można tej samej naukowej koncepcji realizować bez końca. Bogactwo narodu trzeba budować, szukając nowych produktów i rynków zbytu oraz obserwować co się dzieje na rynkach światowych. Naberler – stwierdził, że istnieje teoria obfitości zasobów. Uzasadnił, że czasem jest konieczność zrezygnowania z produkcji A, aby zwiększyć produkcję B, albo zrezygnować z B i przestawić się na produkcję C i przyczyną tego jest pogłębianie się specjalizacji międzynarodowej. Kraj powinien specjalizować się w takich dziedzinach, gdzie jego koszty są najmniejsze. Powiedział, że można produkować towary: liczyć krzywe substytucji i transformacji dla każdego towaru, uwzględnić koszty i wtedy dopiero podjąć decyzję co się opłaca, a co nie. WSPÓŁCZESNOŚĆ (LATA 60, 70 XX WIEKU) Teorie neotechnologiczne – neotechnologia zaczęła dominować w nauce. Teorie neotechnologiczne: * „korzyści skali” – można czegoś wyprodukować w wielkiej skali i te produkty stają się coraz tańsze, przy każdej następnej jednostce nasze koszty spadają. Teorie neotechnologiczne dotyczą malejących kosztów produkcji i maksymalizacji zysku ze sprzedaży. Jak długo mamy popyt, tak długo nasze korzyści rosną. Teorie popytowo – podażowe – wiążą się z postępem marketingu. Chodzi o to aby badać strukturę popytu i dostosowywać się do niej. Wg tych teorii opłaca się sprzedawać produkt, który jest na naszym rynku i sprzedawać produkt, który jest na innym rynku. Powinno w tej chwili pojawić się zapotrzebowanie na różnorodność produktu, lepiej zaspokojony potrzeby klientów, stwarzamy mu szerszą ofertę. Opłacalny jest jednocześnie import i export tych samych towarów. Poprzez powiększanie oferty handlowej zyskuje się przychody coraz większe. HANDEL MIĘDZYNARODOWY A WZROST GOSPODARCZY W handlu występują dobra i usługi. Światowy handel usługami rozwinął się później. USŁUGI KOMPLEMENTARNE (uzupełniające) – transport, ubezpieczenia – usługa komplementarna do towaru; USŁUG CZYNNIKÓW PRZEPŁYWU PRODUKCJI – usługa bankowa, usługa kapitałowa, kapitał możemy wypożyczać, zarobić na nim, usługa zarabiania na kapitale; USŁUGA Z PRZEMIESZCZANIEM NA RYNKU – transfer pracy; Handel jest to narzędzie transformacji struktury dochodu narodowego. Przy pomocy handlu możemy zmienić dochód narodowy, możemy również dostosować go do potrzeb kraju. Jeżeli w kraju zaistnieje jakaś potrzeba, to możemy ją zaspokoić poprzez handel. Przy pomocy www.wkuwanko.pl 3 Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - Wykłady handlu możemy zwiększyć asortyment naszej konsumpcji. Bez handlu występują zaburzenia na rynku produkcji, zaburzenia w inwestycjach, kryzysy, nadpodaż towarów i brak rynków na których można by to było sprzedać. Nie może pojawić się taka klęska urodzaju, jest to błąd w ekonomii. Handel powinien być tak przygotowany, aby zapobiec takim klęskom urodzaju. REDYSTRYBUCJA (podział) – dochód narodowy dzieli się na akumulację i konsumpcję. Handel pozwala zmieniać proporcję pomiędzy akumulacją i konsumpcją. Handel umożliwia nam inwestycje, dzięki nim więcej oszczędzamy. Dzięki handlowi możemy zmienić strukturę importu i możemy nastawić się na import inwestycyjny. Mieć import takich produktów, które pozwolą rozwinąć naszą produkcję np. import, maszyn, technologii. Dzięki handlowi możemy rozwinąć import, który podnosi nasz standard życia, gdyż import pozwala nam wybierać dobra i usługi, które nie były dla nas dostępne np. sprowadzanie owoców cytrusowych, win francuskich, butów włoskich. Jeżeli kraj na pierwszym miejscu stawia zaspokojenie potrzeb poprzez import, a na drugim miejscu import inwestycyjny to dochodzi do załamania gospodarki. Export powoduje zjawisko stałego dysponowania pewnymi towarami, idzie za tym strategia przedsiębiorstw, które są też nastawione na zaspokojenie popytu w innym kraju, są to przedsiębiorstwa exportowe, mają zabezpieczonego konsumenta, odbiorcę. Są kraje nastawione na gospodarkę zamkniętą (działanie wewnątrz kraju). W takiej gospodarce na pierwszym miejscu stoi zaspokojenie własnej konsumpcji, wydatki rządowe, budżetowe i inwestycje idą w kierunku zaspokojenia tych 3 sfer. Kraje takie skazane są na permanentne ubóstwo. W gospodarce otwartej nie myśli się w kategoriach własnych konsumentów, wydatków, tylko myśli się w kategoriach priorytetowych, czyli export i import. Gospodarka otwarta jest gospodarką gdzie na pierwszym miejscu stawia się handel. Wtedy zaspokaja się konsumenta i jego potrzeby. Im większa przewaga exportu nad importem, tym większe korzyści. Jeżeli nawet jest przewaga importu nad exportem, ale jest to import inwestycyjny, to też jest dynamiczna gospodarka otwarta. Handel jako zjawisko ma wpływ na kształtowanie się popytu globalnego. Handel zawsze zwiększa popyt i w ten sposób polepsza sytuację kraju. Dzięki handlowi kreuje się popyt na nowe produkty np. pampersy. www.wkuwanko.pl 4 Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - Wykłady Export zwiększa popyt na towary i usługi ze strony zagranicy. Nadwyżka exportu nad importem podnosi wartość dochodu narodowego. Teorie handlu zagranicznego (mówią o jego znaczeniu); Mnożnik inwestycyjny; Mnożnik exportowy; Supermnożnik; Ad. 1 Mnożnik inwestycyjny – teoria, która ma pokazać w jaki sposób handel zagraniczny wpływa na rozwój regionu, rozwój gospodarczy. Mnożnik ten to impuls – trzeba na przykład wprowadzić jakąś inwestycję w tym regionie np. wziąć kredyt i wybudować w tym regionie fabrykę, aby polepszyć sytuację tych mieszkańców. Trzeba zainwestować w jakiś obiekt. Ten impuls polega na tym, że jest to mnożnik, a nie zwrot nakładu, np. pożyczka 1 mln $, a zwrot to kilka min $. Mnożnik inwestycyjny polega na tym, że ludzie zaczynają zarabiać, stają się konsumentami i zaczynają pojawiać się potrzeby, a z nimi sfera usług konsumpcyjnych druga sfera ludzi, którzy wtórnie zarabiają dzięki tym ludziom np. restauracje, dyskoteki, bary, fitness kluby, solaria, usługi, których wcześniej nie było. Sfera konsumpcyjna zaczyna się rozwijać, dochodzi do rozwoju gospodarczego, powstaje mnożnik, dochód najpierw jest konsumowany, później powstają inwestycje. Ad. 2 Impulsem jest tu uruchomienie exportu z tego regionu, co pozwala na osiąganie dochodów (np. export malin). Impuls ten wtedy też przyczynia się do rozwoju gospodarczego. Impuls ten trwa, ale nie jest wieczny, działa przez określony czas, powoduje pierwsze ożywienie, aby ożywienie to mogło trwać muszą istnieć dwa te impulsy (1+2). Błędem jest, jeżeli ktoś zakłada, że będzie to funkcjonowało wiecznie, to trwa tylko przez jakiś czas. Mnożnik powoli wygasa, maleje, trzeba wprowadzać kolejne impulsy i starać się pracować nad wydłużeniem jego działania. Jeżeli w tym regionie pojawia się grupa, która zaczyna oszczędzać i własne oszczędności są w tym regionie zainwestowane, mamy wtedy do czynienia z supermnożnikiem. Ad. 3 Inwestycje tych ludzi procentują, rozrastają się. W takim regionie powinno rozwijać się politykę zdecydowanie pro-inwestycyjną (zdobywanie środków na inwestycje, kredytowanie, wspieranie inwestycji) i pro – exportowa (nastawiona na szukanie szans exportowych dla wyprodukowanych towarów). Jeżeli tak konsekwentnie będziemy działać w biednym kraju, to wtedy osiągniemy korzyści. Inwestycje konsumpcyjne są zwane pobudzonymi, gdyż bez tego impulsu by ich nie było. Aby mnożniki zadziałały, w kraju powinno się ograniczać import towarów i usług www.wkuwanko.pl 5 Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - Wykłady konsumpcyjnych. Import nie pozwoli zaistnieć mnożnikowi. Musimy dać pierwszeństwo własnym produktom, żeby skierować popyt na dobra krajowe i ograniczyć import. 28.04.2002 Jakie korzyści otrzymujemy z przepływu czynników produkcji. Jest to teoria współczesna. Czynniki produkcji: ziemia; kapitał; praca; Korzyści z przepływu czynników produkcji. Czynniki te przepływają przenosząc korzyści dla obu stron: otrzymującego czynnik i wysyłającego czynnik (ziemi nie omawiamy, jest ona najmniej mobilna). KAPITAŁ – jest najbardziej mobilny, wędruje po całym świecie, przemieszcza się niezwykle szybko. Przy ruchach kapitału mówimy, że jest obrót kapitałem np.: obrót kapitałem pożyczonym – kredyty, ich spłata, obrót kredytami, wkłady gotówkowe, obligacje; obrót kapitałem produkcyjnym – pojęcie to występuje przy inwestycjach. Ad. 1 Inwestycje bezpośrednie – zakup całości albo części firmy, lub budowa firmy, najlepiej za granicą. Inwestycja za granicą daje zyski sprowadzone do kraju macierzystego. Zyski stają się naszą własnością. Rodzaje inwestycji zagranicznych: Green Fields (zielone pola) – inwestycję (firmę) budujemy od podstaw (kraje rozwijające się, 3-ego świata); Kupowanie firmy, która już istnieje, która wymaga rozbudowy, lub w której należy otworzyć linię produkcyjną (kraje już rozwinięte). Ad. 2 Inwestycje portfelowe – lokujemy je w takie papiery, które dają nam prawo własności, ale nie zajmujemy się stroną produkcyjną, my zbieramy dywidendy. Drugim celem www.wkuwanko.pl 6 Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - Wykłady jest tu spekulacja, możemy akcjami grać na giełdzie, możemy też nasze akcje lub obligacje odłożyć i czekać, aż za kilka lat spłynie na nas większa ilość kapitału. Od ilości zakupionych akcji zależy to czy jest to inwestycja czy spekulacja. Jeśli mamy pakiet kontrolny akcji, to mamy największy udział w firmie i zapewniamy sobie nad nią kontrolę, pakiet kontrolny to ok. 25% akcji, ale jest to kwestia proporcji, jeśli jest duża liczba akcjonariuszy to może być np. 10% lub nawet mniej. Mamy różne międzynarodowe przepływy kapitału, które mają inny charakter np. długookresowy, prze kilka lat jeden kraj do drugiego lokuje swoje zasoby. Jest to przepływ kapitału o charakterze ekonomicznym lub politycznym. Od tego rodzaju przepływów bierze się słowo „imperium”. Tworzenie imperium może się stworzyć poprzez wojnę lub obecnie imperium możemy stworzyć w sposób niegroźny np. atakowanie kapitałem, czyli tworzenie nowych rynków w innych krajach. Takie działania prowadzą wielkie korporacje. Długotrwały przepływ kapitału może też mieć formę, charakter humanitarny, dary, pomoc gospodarcza np. w sytuacji klęski (takie działania są głównie kierowane przez rząd). Korzyści wysyłania kapitału za granicę: głównym celem przepływu (wysyłania) kapitału, jest osiągnięcie zysków (szukamy miejsca, gdzie są niższe koszty np. na miejscu jest dostęp do surowców, przez co obniżają się nasze koszty produkcji; są tańsze koszty pracy, tańsza siła robocza jest w innych krajach np. kraje 3-ego świata; w swoim kraju brakuje warunków rozwoju (ekspansji), brakuje terenu, klientów, zgód na budowę; lepszych warunków szuka się na innym kontynencie; żeby obejść bariery celne np. do jakiegoś kraju nie można importować zbyt dużo jakiegoś towaru, są limity, to wtedy w tym kraju budujemy fabrykę i bariery celne są pokonane; poszukiwanie różnicy w cenach między swoim a innym krajem np. u nas rynek się produktem nasycił, a w innym kraju tego produktu jeszcze nie ma; podatki i ich płacenie, jakiś kraj, który chce zachęcić inwestorów w ogóle znosi podatki, jest to tzw. Wykorzystywanie przewagi technologicznej; szukanie nowych rynków zbytu, szukanie krajów gdzie jest chłonny rynek, klienci nie znają jeszcze nowych towarów. Ruchy kapitałowe są ogromnej skali, mogą mieć charakter destrukcyjny (mogą mieć skutki negatywne) np. kraje bogate udzielały biednym bardzo wysokich kredytów, przez co biedne kraje wpadają w „pułapkę zadłużenia) np. w latach 30 w tę pułapkę wpadły kraje Ameryki www.wkuwanko.pl 7 Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - Wykłady Łacińskiej i ogłosiły niewypłacalność, zaczęło im brakować wpływów, nawet na spłatę samych odsetek. Sytuacja powtórzyła się w latach 76-82 w krajach Europy Wschodniej, gdzie zadłużenie zaczęło przekraczać 800 mld i wpadła w okres niemożności spłaty (m.in. Gierek), pojawiła się niezdolność do spłaty, do dziś są niespłacone te kredyty. Jest to tzw. Kryzys zadłużenia. Przyczyny kryzysu zadłużenia: niska efektywność kapitału; zmarnowanie kapitału na cele konsumpcyjne; błędy w zarządzaniu; banki zachodnie zbyt lekkomyślnie dawały kredyty; Międzynarodowy Fundusz Walutowy – pełni rolę banku światowego, bada sytuację kraju, zanim zaciągnie kredyt zagraniczny, czuwa nad krajami zadłużonymi. Kryzys zadłużenia międzynarodowego trwa cały czas, w latach 90 długi wynosiły w skali światowej 1.5 mld $. PRACA – migracje Jak przepływa? Czasem jest to handel, ostatnio pojawiła się alternatywa, czyli zastąpienie towaru, ludźmi, którzy potrafią to wyprodukować. Pojawiła się migracja – ma znaczenie ekonomiczne, występuje wtedy gdy ktoś jedzie do innego kraju na okres dłuższy niż rok. Migracje przygraniczne są badane osobno i jest to trochę węższe, mają mniejsze znaczenie. Migracje zarobkowe w sferze przygranicznej mają zakres węższy. Nas interesuje ta migracja, która ma wpływ na wzrost gospodarczy. Migracje są korzystne dla kraju, dla obu stron, przemieszczanie się siły roboczej jest korzystne dla obu stron. Wśród przyczyn tego zjawiska najważniejszym czynnikiem jest różnica w poziomie płac, jest to korzystne dla obu stron. Praca (migracje) – jest to przepływ mniej mobilny, niż kapitału. Hamulcem są tu względy polityczne np. Rosja, Białoruś. Mogą to być też problemy (bariery) narodowościowe np. obawa przed napływem nowej kultury, religii, są ograniczenia wjazdowe, wizowe, przyczyną ograniczeń są obawy przed wzrostem bezrobocia, przed obniżeniem płac. Międzynarodowa migracja siły roboczej istnieje w skali międzynarodowej, ciągle rośnie. www.wkuwanko.pl 8 Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - Wykłady Jest w krajach przeludnienie, wysoki % bezrobocia i niekwalifikowana siła robocza, która jest obciążeniem dla gospodarki i jest eksportowana za zewnątrz. Taką politykę prowadzi Turcja, walczy z bezrobociem wysyłając ludzi za granicę. Transfery – mają bardzo duży wpływ korzystny finansowo, polega to na tym, że ludzie wyjeżdżający za granicę wysyłają pieniądze do domu lub zbierają i wracają do kraju z kapitałem i inwestują np. w hotele, pensjonaty, itp. Są sytuacje, gdy państwo nie życzy sobie imigrantów, a jest atakowane przez nich. Jest to problem ekonomiczny, występuje w krajach wysokorozwiniętych np. USA, Japonia. Imigracje powodują wzrost pracy „na czarno”, przyczyniają się do wzrostu ubóstwa (grzebanie w śmietnikach). Kraje stosują w tej chwili nową strategię. Żeby zabezpieczyć się przed imigracją starają się zapewniać tym ludziom miejsca pracy. W rodzimych krajach inwestując w jakieś fabryki, zakłady pracy za granicą np. Japonia, USA, przez to pozbywają się problemu imigracji, która często jest negatywna. Imigracja stwarza problemy społeczne, socjalne. Gdy jest zbyt dużo imigrantów w jakimś kraju np. Wielka Brytania, tworzą się subkultury. Rozwiązaniem jest tu współpraca z tymi ludźmi, a nie izolacja: szanowanie mniejszości narodowych, budowa mieszkań dla nich, miejsca w szkołach, przez to eliminuje się złe zachowania, ludzie zaczynają współpracować, starać się o swój byt. Jest to strategia, która na dalszą metę opłaca się, procentuje, zmniejsza się konflikty i napięcia w mniejszościach narodowych. Bardzo ważna jest tu tolerancja, poszanowanie. Np. w Korei Południowej w latach 70 zapanowało wielkie bezrobocie, rozwiązano to w ten sposób, że stworzono dużo brygad budowlanych i rozsyłano ich po całym świecie. Jest problem importu pracowników wysoko wykwalifikowanych, import i export tych osób pojawił się w latach 70, firmy budują siedziby w krajach słabo rozwiniętych i wysyłały tam wykwalifikowaną kadrę pracowniczą, która z czasem jest wymieniana na pracowników z danego kraju. Problem polega na tym, że tacy wysokowykwalifikowani specjaliści są między sobą wymieniani, czasem taka kadra wyjeżdża z kraju ponieważ u siebie nie znajduje zatrudnienia. Jest to bardzo złe dla kraju. W Polsce w latach 80 wyemigrowało 70 tysięcy wykwalifikowanych, wykształconych specjalistów i zasilali swą wiedzą inne kraje. Zjawisko to nazwano drain brain (drenują mózgi, nawiedzają uczelnie), później mogą dostać propozycję nie do odrzucenia. Niestety tacy ludzie powinni być zauważeni i docenieni we własnym kraju, aby wykorzystać takiego człowieka we własnym kraju. Drain brain jest to zjawisko ekonomiczne, światowe. www.wkuwanko.pl 9 Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - Wykłady Transfery były liczone w okresie intensywnych migracji, liczono transfery pozytywne, typ krajów, które wykształtowały pracowników i transfery ujemne, tym ludziom, którzy wywieźli pieniądze do rodzinnego kraju. USA miał najwięcej ujemnych transferów. Natomiast Włochy cały czas zarabiają na swoich emigrantach wysyłając ich za granicę. Niemcy wypłacili najwięcej pieniędzy (6.5 mld $, więcej niż USA) imigrantom, których gościli w swoim kraju. Maroko – importer pracowników, sprowadziło do siebie nauczycieli, lekarzy, pracowników, wykształconą kadrę (2.5 mld $ w 90 roku wydali na to). Indie zarobiły ok. 3 mld $, Pakistan zarobił ok. 2.5 mld $, Turcja 3.5 mld $, Egipt 5.5 mld $, Polska w 90 roku zarobiła ok. 2.5 mld $. Korzyści ekonomiczne ze sprowadzania ludzi są ogromne. Temu zjawisku USA zawdzięcza pierwsze miejsce w niektórych dziedzinach produkcji, to wszystko za sprawą imigrantów. W laboratoriach ok. 40 % ludzi to osoby z innych krajów, ok. 12 mln ludzi w USA pracuje na czarno. Bardzo ważnym zjawiskiem jest to, że imigranci ubiegają się o zieloną kartę. Od 2000 roku pojawiło się nowe zjawisko polegające na tym, że na całym świecie jest mnóstwo pracowników, uczonych, wykwalifikowanych, którzy pracują sami i internetem przesyłają swoje odkrycia, otrzymują za to pieniądze i nie muszą wyjeżdżać ze swojego kraju. Przez to wielu ludzi przestało ubiegać się o zieloną kartę. Pojawia się nowe zagadnienie, alternatywa czy lepiej jest emigrować czy zająć się pracą u siebie w domu. Trzeba przeprowadzić dla emigranta analizę jego korzyści, jego kosztów np. trzeba zbadać koszt transportu, obliczyć koszty pracy jakie miało się na miejscu i skonfrontować to z wydatkami, które tam będzie trzeba ponieść. Trzeba policzyć ryzyko takiej decyzji, uwzględnić ryzyko związane z rozłąką rodzin. Trzeba policzyć to, że dzieci tracą tam szansę dobrego wykształcenia, ponieważ dobre szkoły dużo kosztują, a szkoły dla emigrantów są na niskim poziomie. Jeżeli to wszystko policzy się w perspektywie długookresowej to może się okazać, że nie będzie się to opłacało. Młodzi ludzie mogą decydować się na taki wyjazd. Takie wyjazdy mogą również rozczarować jeśli skonfrontuje się sytuację z marzeniami. Szok kulturalny bywa czasami zbyt duży. Zanim ktoś zdecyduje się na emigrację, powinien najpierw pojechać i „wypróbować” życie w innym kraju. MYŚL TECHNOLOGICZNA – problem polega na tym, że wiedza techniczna krąży, przemieszcza się, jest to czynnik produkcji, który wprowadza zmiany w środowisku naturalnym, czynnik kosztowny, o wysokiej użyteczności, czynnik mało obfity w stosunku do kapitału i pracy, mniej mobilny od nich z tytułu swej kapitałochlonności, czynnik mało obfity, trudno dostępny, dla nabywcy jest wysoka bariera ceny takiego czynnika. Taki czynnik można zdobyć wpuszczając inwestycje bezpośrednie, inwestora, można go też zdobyć www.wkuwanko.pl 10 Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne - Wykłady poprzez kupowanie licencji, patentów, można kupić umiejętność praktyczną, zastosowanie, obsługę praktyczną danej maszyny, kupienie gotowego produktu i udostępnienie go. Kanały transferu wiedzy technicznej: operacje licencyjne – polega na tym, żeby wybrać licencję, wynegocjować, zapłacić jak najkorzystniejszą cenę, żeby wraz z licencją kupić prototyp, części zamienne, konserwację, linię techniczną; operacje patentowe – wykupujemy wynalazek, który przeszedł już inkubator, próby, udoskonalenia + całe oprzyrządowanie; consulting międzynarodowy – firmy, które trudnią się doradztwem, udzielają porad z kim nawiązać kontakt; korzystanie z literatury fachowej; sprowadzanie towarów jako wzorów i kopiowanie ich, teraz nie jest to uważane za złodziejstwo; wywiad gospodarczy – wysyłanie ludzi, obserwacja w celu doskonalenia; kształcenie studentów za granicą; szkolenie pracowników za granicą, albo sprowadzanie instruktorów i wykładowców z zagranicy; międzynarodowe konferencje i sympozja – wymiana wiedzy i pomysłów; międzynarodowe zespoły badawcze – badania naukowe; handel gotowymi obiektami – kupuje się projekt obiektu razem z ekipą budującą, wyposażeniem, wiedzą jak się obsługuje. Ciąg dalszy później www.wkuwanko.pl 11
