Jak rozwijać gospodarkę opartą na wiedzy w Polsce?

Analyses & Opinions
Analizy i Opinie
Nr 24
INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH
T H E I N S T I T U T E O F P U B L I C A F FA I R S
Jak rozwijać gospodarkę opartą
na wiedzy w Polsce?
Tomasz Grzegorz Grosse
2
Jak rozwijać gospodarkę opartą na wiedzy w Polsce?
Jak rozwijać gospodarkę opartą
na wiedzy w Polsce?
Tomasz Grzegorz Grosse
•
Jedyną skuteczną strategią zmniejszenia dystansu rozwojowego Polski wobec Unii Europejskiej
jest oparcie rozwoju ekonomicznego na priorytetach gospodarki opartej na wiedzy. W
przeciwnym razie nastąpi powiększenie luki technologicznej między polską gospodarką a
gospodarkami zachodniej Europy. W szczególności należy dążyć do zasadniczego zwiększenia
wydatków na badania i rozwój. Programy publiczne powinny być tak formułowane, aby
zachęcać przedsiębiorców do takich inwestycji.
•
Warunkiem prowadzenia skutecznej polityki przez władze publiczne jest zgromadzenie
odpowiednich środków inwestycyjnych. Wymaga to gruntownej reformy systemu finansowego,
w tym wyodrębnienia zadań inwestycyjnych oraz optymalnego podziału środków między
poszczególnymi poziomami władz publicznych.
•
Duże znaczenie dla rozwoju nowoczesnej gospodarki w Polsce będzie miał sposób zarządzania
programami publicznymi. Programy publiczne powinny być maksymalnie uproszczone i
realizowane przez specjalnie do tego celu przeszkolonych urzędników. Niezbędne wydaje się też
włączenie polityki regionalnej w tego typu działania.
•
Konieczna jest reforma systemu edukacji. Władze publiczne powinny również wspierać
powstawanie i rozwój kierunków akademickich szczególnie ważnych dla nowoczesnej
gospodarki.
Instytut Spraw Publicznych
Analizy i Opinie, 24
3
Jak rozwijać gospodarkę opartą na wiedzy w Polsce?
Ciesząc się z funduszy kohezyjnych, nie zapominajmy
o innowacjach
W
Europie
najlepiej
wiedzę
w
gospodarce wykorzystują kraje
skandynawskie. Średnia w wydatków
na badania i rozwój (B+R) w UE15 wynosiła w 2002
roku około 1,9% PKB, podczas gdy w Finlandii
wskaźnik ten sięga blisko 3,7 proc. a w Szwecji
prawie 3,8. W przypadku Polski od wielu lat wydatki
na badania i rozwój utrzymują się na poziomie około
0,7% PKB. Kolejne lata niskich nakładów na B+R,
wiedzy. Pierwszy, kształtujący się w centralnej
części kontynentu byłby zorientowany na budowę
endogenicznego potencjału wzrostu, zasadzającego
się na własnym sektorze badawczo-rozwojowym
i naukowym. Drugi korzystałby z transferów
technologicznych, związanych głównie z lokalizacją
zagranicznych
inwestycji
bezpośrednich,
korzystających z rozwiązań mniej nowoczesnych
lub adaptacyjnych. Dotychczasowe analizy
przewaga wydatków publicznych nad prywatnymi
w tym zakresie oraz pasywność krajowych
przedsiębiorstw w tej dziedzinie oznaczałaby dla
Polski zwiększanie zapóźnienia w stosunku do
ogólnoeuropejskiego trendu wzrostu nakładów na
rozwój gospodarki opartej na wiedzy (GOW), a
także powiększanie się luki technologicznej między
polską i unijną gospodarką.
przewidują, iż w najbliższych dziesięcioleciach
wysiłek w zakresie rozwoju sektora wiedzy w
Polsce będzie mieć jedynie uzupełniający charakter
wobec polityki rozwoju opartej na klasycznym
modelu inwestowania w rozwój kapitału trwałego.
Jednocześnie głównym źródłem rozwoju sektora
wiedzy będzie import technologii.
Trzeba podkreślić, że samo członkostwo w UE
nie daje gwarancji rozwoju, zwłaszcza w oparciu
o paradygmat gospodarki opartej na wiedzy.
Przykładem może być Portugalia, Hiszpania, Grecja,
a nawet Włochy, gdzie intensywność nakładów na
działalność B+R jest niewiele wyższa niż w Polsce.
To, czy Polska dołączy do krajów opierających swoją
dynamikę rozwojową na rozwoju edukacji i B+R,
czy też wybierze drogę absorpcji światowej myśli
naukowej i technologicznej przez import maszyn,
urządzeń i know-how jest jednym z większych
wyzwań stojącym przed polskim społeczeństwem i
polską gospodarką w XXI wieku.
Bardzo złe z polskiego punktu widzenia
byłoby utrwalenie się w Unii Europejskiej dwóch
różnych modeli rozwoju gospodarki opartej na
Analizy i Opinie, 24
Warto również zwrócić uwagę, iż zaprezentowany
model rozwoju jest częściowo spowodowany przez
skoncentrowanie wydatków inwestycyjnych władz
publicznych na infrastrukturze podstawowej.
Dzieje się tak również za sprawą pomocy
finansowej UE. Wymaga ona współfinansowania
ze środków krajowych, co przy skali inwestycji
europejskich niemal monopolizuje kierunek działań
inwestycyjnych. W ramach polityki spójności
Unii Europejskiej wyraźnie preferowane są cele
związane z budową infrastruktury, głównie
komunikacyjnej i związanej z ochroną środowiska.
Nie jest więc przypadkiem, że kraje kohezyjne,
takie jak Portugalia, Grecja i Hiszpania znajdują się
na szarym końcu unijnego rankingu innowacyjności
i nakładów na badania i rozwój.
Instytut Spraw Publicznych
4
Jak rozwijać gospodarkę opartą na wiedzy w Polsce?
Narastająca krytyka dotychczasowych polityk Unii Europejskiej
N
a szczycie lizbońskim w 2000
roku Unia Europejska przyjęła
strategię budowania konkurencyjnej
i dynamicznie rozwijającej się gospodarki
europejskiej. W powszechnej ocenie ekspertów
ambitne cele strategii lizbońskiej nie są w
wystarczającym stopniu wprowadzane w życie.
W rezultacie najważniejszy cel tej strategii, jakim
jest dogonienie poziomu rozwoju gospodarki
amerykańskiej do roku 2010 faktycznie nie
może zostać już zrealizowany. Pomimo lekkiego
również niektóre unijne regulacje dotyczące m.in.
przemysłu farmaceutycznego i spożywczego. Coraz
częściej dostrzega się konieczność zweryfikowania
zapisów polityki konkurencji i zasad udzielania
pomocy publicznej przez kraje członkowskie.
W szczególności formułowane są postulaty
zwolnienia inwestycji publicznych wspierających
B+R i wprowadzanie nowoczesnych technologii
do przedsiębiorstw z dotychczasowych zasad
notyfikacji pomocy publicznej. Postulowana jest
również liberalizacja zasad dotyczących fuzji
pobudzenia koniunktury w UE, w dalszym ciągu
wzrost gospodarczy w roku 2003 nie przekroczył
1%. Poziom zatrudnienia i produktywności jest
nadal niewystarczający dla dynamicznego rozwoju.
Z dużym trudem posuwają się też naprzód działania
regulacyjne na szczeblu unijnym. Przykładem
mogą być kłopoty z uzgodnieniem wspólnego
europejskiego patentu. W dalszym ciągu niektóre
dyrektywy UE zamiast przynosić uproszczenie
warunków działalności gospodarczej raczej podnoszą
koszty tej działalności i pogarszają zdolności
konkurencyjne przedsiębiorstw europejskich wobec
ich amerykańskich lub azjatyckich rywali.
przedsiębiorstw. Zapewnienie konkurencyjności
na rynku globalnym dla niektórych europejskich
branż wymaga bowiem większej koncentracji
potencjału inwestycyjnego i naukowo-badawczego.
W tym samym duchu formułowane są postulaty
swobodniejszego
traktowania
przepisów
dotyczących zamówień publicznych.
W kontekście strategii lizbońskiej coraz
częściej pojawiają się poważne wątpliwości wobec
dotychczasowych polityk UE. Niektórzy eksperci
uważają, iż Europa w nadmiernym stopniu
finansuje np. inwestycje ekologiczne. Dlatego
organizacje przedsiębiorców sugerują m.in. odejście
od niektórych zapisów protokołu z Kioto oraz części
zapisów strategii lizbońskiej, gdyż są one zbyt
wielkim obciążeniem dla rozwoju konkurencyjnej
gospodarki w Europie. Przeszkodą dla rozwoju są
Instytut Spraw Publicznych
Największymi beneficjentami polityki badań
i rozwoju technologicznego UE są największe
kraje członkowskie: Niemcy, Wielka Brytania,
Francja i Włochy. Jednocześnie w przeliczeniu na
mieszkańców oraz pracowników – największymi
odbiorcami omawianej polityki są kraje nordyckie,
mające największy potencjał absorpcyjny i silne
narodowe polityki rozwoju B+R. Jednocześnie
najsłabiej korzystają z polityki unijnej kraje
kohezyjne, tj. najuboższe kraje członkowskie
korzystające z Funduszu Spójności UE. W
omawianych krajach głównymi beneficjentami
tej pomocy są instytucje naukowe i publiczne
zakłady badawcze, a nie przedsiębiorstwa
prywatne. Jednocześnie kooperacja z czołowymi
ośrodkami innowacyjnymi w Zachodniej Europie
Analizy i Opinie, 24
5
Jak rozwijać gospodarkę opartą na wiedzy w Polsce?
odbywa się tutaj w sposób „wyspowy”, a więc nie
mając szerszego znaczenia dla poprawy poziomu
innowacyjności w danym kraju kohezyjnym. Można
z tego wnioskować, że dotychczasowa polityka
innowacyjna UE faktycznie przyczyniała się do
powiększania, a nie zmniejszania dysproporcji
rozwojowych w ramach UE. Jest to niewątpliwie
jeden z największych problemów tej polityki, ale
również poważne wyzwanie na przyszłość.
Dlatego, jak się wydaje pomoc publiczna w
zakresie unijnej polityki innowacyjnej dla krajów
najuboższych powinna być specjalnie wyprofilowana,
kładąc nacisk na tworzenie warunków dla absorpcji
nowoczesnych technologii, a więc rozwijając
infrastrukturę naukową i wspierając rozwój
zasobów ludzkich. Jednocześnie polityka europejska
powinna wspierać przepływ nowoczesnych
technologii między przedsiębiorstwami zachodnioeuropejskimi a firmami z krajów kohezyjnych i
nowych państw członkowskich. Ponadto, polityka
innowacyjna w omawianych krajach powinna mieć
szczególne ukierunkowanie terytorialne. Dużo
ważniejszym elementem jej konstrukcji musi być
tworzenie sieci współpracujących instytucji w
obrębie danego regionu, aniżeli współpraca w skali
ogólnoeuropejskiej.
Cel: 3 procent PKB na badania i rozwój
U
nia Europejska podejmuje szereg
inicjatyw, które mają na celu
urzeczywistnienie strategii lizbońskiej.
Na szczycie w Barcelonie w roku 2002 przyjęto
jako cel dla wszystkich krajów członkowskich
osiągnięcie pułapu 3 proc. PKB wydatków na
badania i rozwój do roku 2010. Jednocześnie
nakreślono program działań mający na celu takie
skierowanie wydatków publicznych, by powodowały
one większe zaangażowanie inwestycji prywatnych
w B+R, lepszy przepływ technologii z nauki do
przedsiębiorstw, rozbudowę i wzmacnianie sieci
instytucji naukowych, finansowych i prywatnych
działających na rzecz gospodarki opartej na wiedzy,
a także wzmacnianie przedsiębiorczości, zwłaszcza
rozwoju małych i średnich firm.
Inicjatywa dla Wzrostu
I
nnym przykładem może być dyskusja
na wiosennym szczycie UE w Irlandii
(2004). Rada Europejska wsparła działania
zmierzające do objęcia wspólnym rynkiem kolejnych
segmentów europejskiej gospodarki, zwłaszcza
Analizy i Opinie, 24
rynków finansowych, rynku energetycznego
i telekomunikacyjnego oraz usług. Wspierane
są programy inwestycyjne. Wśród nich jednym
z najważniejszych jest przyjęta pod koniec
2003 roku Europejska Inicjatywa dla Wzrostu.
Instytut Spraw Publicznych
6
Jak rozwijać gospodarkę opartą na wiedzy w Polsce?
Obejmuje ona działania inwestycyjne skierowane
na rozbudowę infrastruktury komunikacyjnej,
linii energetycznych i telekomunikacyjnych, a
także badań i działań innowacyjnych. Wśród
tych ostatnich wspierane mają być badania nad
wybranymi technologiami m.in. nano-elektroniką,
laserami nowej generacji, paliwem wodorowym,
biotechnologiami, technologiami kosmicznymi
itp. Rozbudowywane mają być również unijne i
krajowe instrumenty finansowe służące rozwojowi
nowoczesnej gospodarki, takie jak m.in. zupełnie
nowy europejski instrument poręczeniowy (EU
Guarantee Instrument). Szerzej ma być stosowane
partnerstwo publiczno-prywatne i sekurytyzacja.
Rozwijany ma być europejski rynek usług
finansowych, służący finansowaniu B+R oraz firm
innowacyjnych, zwłaszcza w pierwszym stadium
ich rozwoju. Celem UE jest także tworzenie sieci
instytucji akademickich i badawczych w Europie,
zwiększenie kooperacji i wymiany naukowej
między poszczególnymi instytucjami i programami,
a także bardziej wydajne stosowanie instrumentów
unijnych zorientowanych na badania i rozwój, m.in.
kolejnych programów ramowych.
Inicjatywa dla Wzrostu finansowana jest z
funduszy strukturalnych, pożyczek Europejskiego
Banku Inwestycyjnego, środków Szóstego Programu
Ramowego, funduszy zarezerwowanych dla rozwoju
transeuropejskiej sieci transportowej (TEN), a także
z publicznych środków krajowych oraz podmiotów
prywatnych. Rozważane jest skoordynowanie
funduszy na rzecz omawianej inicjatywy w postaci
tzw. Funduszu Wzrostu, wyodrębnionego w unijnym
budżecie. W ten sposób, od kilkunastu miesięcy,
budowana jest w UE zupełnie nowa polityka,
mająca na celu połączenie szeregu wcześniejszych
pomysłów i inicjatyw politycznych. Będzie ona
koordynowała wysiłki na rzecz zintensyfikowania
rozwoju gospodarczego w UE, w głównej mierze
poprzez inwestycje w sieci infrastrukturalne oraz
nowoczesną gospodarkę i potencjał naukowobadawczy. Można zakładać, że decydujące znaczenie
dla przyszłości omawianej polityki będzie miała
debata budżetowa w UE dotycząca okresu 20072013, a także w mniejszym stopniu – debata nad
przyszłością europejskiej polityki spójności. Należy
założyć, że niektóre państwa członkowskie, takie jak
kraje skandynawskie, Niemcy, W. Brytania i kraje
Beneluxu będą dążyły do ograniczenia finansowania
polityki spójności, a także zorientowania tej polityki
wyłącznie na cele osiągania większej spójności
nowych krajów członkowskich z UE. Im bardziej
okrojona będzie polityka spójności, tym większa
szansa na zbudowanie silnej i rozbudowanej polityki
wzrostu.
Co jest ważne dla Polski?
Z
punktu
widzenia
Polski
istotne
znaczenie
ma
ukierunkowanie
terytorialne Inicjatywy dla Wzrostu, a
zwłaszcza udział nowych krajów członkowskich
Instytut Spraw Publicznych
w poszczególnych strumieniach inwestycyjnych.
Zwiastunem tych proporcji może być program
pilotażowy omawianej inicjatywy, czyli przyjęty
pod koniec 2003 roku Quick-start Programme.
Analizy i Opinie, 24
7
Jak rozwijać gospodarkę opartą na wiedzy w Polsce?
Ma on na celu zaprezentowanie europejskiej opinii
publicznej szybkich i wymiernych rezultatów
działań ze strony Unii Europejskiej na rzecz rozwoju
gospodarczego. Forsowanie omawianego programu
miało szczególne znaczenie zarówno w świetle
słabego tempa rozwoju europejskiej gospodarki,
niezadowalających
wyników
implementacji
strategii lizbońskiej, a także kończącej się kadencji
ówczesnej Komisji Europejskiej i szeregu rządów
narodowych. Szukanie namacalnego sukcesu
politycznego sprzyjało faworyzowaniu wcześniej
przygotowanych inwestycji infrastrukturalnych, a
także uprzywilejowaniu dotychczasowych krajów
członkowskich. W rezultacie na liście 29 inwestycji
infrastruktury komunikacyjnej Polska została
przewidziana jedynie w ramach jednego projektu.
Po poszerzeniu UE decyzje dotyczące przyszłości
Inicjatywy dla Wzrostu (już z udziałem Polski) będą
miały niewątpliwie znacznie bardziej sprawiedliwy
charakter. Można także zakładać, że inwestycje
infrastrukturalne na terenie naszego kraju będą w
najbliższych latach prowadzone intensywnie, albo
w wyniku omawianej inicjatywy, albo w ramach
europejskiej polityki spójności. Jedyną barierą w tym
względzie może okazać się zdolność absorpcyjna
polskiej administracji lub słabość systemu finansów
publicznych i krajowych instytucji finansowych.
Wątpliwości nasuwają się jednak wobec priorytetów
odnoszących się do badań i rozwoju. Tutaj przyjęcie
konkurencyjnego modelu dystrybucji środków,
polegającego na rywalizowaniu przez poszczególne
instytucje o środki UE może być niekorzystne
dla naszego kraju. Polskie instytucje naukowobadawcze, jak również krajowe przedsiębiorstwa,
mają znacznie mniejsze doświadczenia i zdolności
absorpcyjne, aniżeli zachodni konkurenci, co
niewątpliwie przyczyni się do słabszej absorpcji
środków pomocowych w tej dziedzinie.
Wnioski dla Polski
J
edyną skuteczną strategią zmniejszenia
dystansu rozwojowego Polski wobec
Unii Europejskiej jest oparcie rozwoju
ekonomicznego na priorytetach gospodarki opartej
na wiedzy. W przeciwnym razie należy oczekiwać,
że nastąpi powiększenie luki technologicznej
między zachodnioeuropejską i polską gospodarką.
Skierowanie gospodarki na tory rozwoju opartego
na nowoczesnych technologiach wymaga jednak
dojrzałej i długofalowej strategii działań ze strony
władz publicznych, przede wszystkim przemyślanej
polityki gospodarczej rządu. Powinna ona wzmacniać
Analizy i Opinie, 24
ogólne uwarunkowania ekonomiczne sprzyjające
rozwojowi gospodarki opartej na wiedzy, związane
np. z wzmocnieniem praw własności intelektualnej
lub wspieraniem innowacyjności przedsiębiorstw.
Ważnym zadaniem jest stymulowanie rozwoju
instytucji finansowych, aby w większym stopniu
były nakierowane na pomoc w restrukturyzacji
polskiej gospodarki i inwestowanie w nowoczesne
rozwiązania produkcyjne. Istotnym zadaniem
polityki państwa jest wspieranie rozwoju
infrastruktury informatycznej i telekomunikacyjnej,
a także sprzyjanie takim rozwiązaniom regulacyjnym
Instytut Spraw Publicznych
8
Jak rozwijać gospodarkę opartą na wiedzy w Polsce?
i własnościowym, które umożliwiają niskie koszty
wykorzystywania omawianej infrastruktury.
Należy zwiększyć wydatki na nowoczesną
gospodarkę
Konieczne jest dążenie do zasadniczego
zwiększenia wydatków na badania i rozwój. Polska
nie ma obowiązku, by zgodnie z postulatami
szczytu w Barcelonie, do roku 2010 zwiększyć
wydatki na B+R do 3 proc. PKB. Niemniej jednak,
taki kierunek zwiększania tych inwestycji jest
pożądany dla rozwoju naszego kraju. W tym celu
wydaje się konieczne włączenie jak największej puli
unijnych środków pomocowych do finansowania
priorytetów GOW. Oznacza to konieczność rewizji
dotychczasowego nastawienia przede wszystkim na
finansowanie inwestycji infrastrukturalnych z tych
funduszy.
Jak zachęcać przedsiębiorców?
Programy publiczne powinny być tak
formułowane, aby zachęcać przedsiębiorców do
inwestycji w B+R. Doświadczenia amerykańskie
i zachodnioeuropejskie wskazują przynajmniej
kilka konkretnych rozwiązań. Granty publiczne
powinny uzupełniać inwestycje prywatne w
badania i rozwój. Państwo może także udzielać ulg
podatkowych związanych z takimi inwestycjami,
jak również udzielać gwarancji kredytowych lub
podatkowych dla tego typu inwestycji. Obejmuje
to także gwarancje obligacji emitowanych przez
firmy technologiczne lub poręczenia dla udziałów
w nowo powstających firmach wykorzystujących
innowacje technologiczne. Możliwe są również
różnego typu fundusze publiczne wysokiego ryzyka
(venture capital), użyczanie środków publicznych
dla rynkowych funduszy tego typu, albo poręczenia
Instytut Spraw Publicznych
budżetu państwa dla komercyjnie działających
funduszy, pod warunkiem ich ukierunkowania
merytorycznego lub terytorialnego (np. firm
inwestujących w regionach problemowych). Z
omawianymi propozycjami działań ściśle związane
jest rozszerzenie możliwych do zastosowania form
partnerstwa publiczno-prywatnego. W tym również
wykorzystanie otwartych funduszy emerytalnych
do inwestowania w różnorodne działania mające na
celu wspieranie B+R oraz firm wykorzystujących
nowoczesne technologie. Być może fundusze
emerytalne i towarzystwa ubezpieczeniowe
powinny mieć prawo inwestowania niewielkiej
części swoich portfeli inwestycyjnych przed
ogłoszeniem publicznej oferty subskrypcyjnej.
Innym ważnym działaniem jest uproszczenie zasad
wchodzenia małych i średnich firm na warszawską
giełdę, zwłaszcza firm zorientowanych na produkcję
wykorzystującą nowoczesne technologie.
Niezbędna reforma finansów publicznych
Poważnym ograniczeniem dla polityki państwa
jest słabość systemu finansów publicznych, a
zwłaszcza nieefektywna z punktu widzenia
inwestycji publicznych struktura budżetu państwa.
Warunkiem prowadzenia skutecznej polityki władz
publicznych jest zgromadzenie odpowiednich
środków inwestycyjnych. Wymaga to gruntownej
reformy systemu finansowego i wyodrębnienia
zadań inwestycyjnych oraz optymalnego podziału
środków między poszczególnymi poziomami
władz publicznych. Od dawna postulowane
uporządkowanie systemu agencji rządowych i
funduszy celowych napotyka na silne przeszkody
polityczne, w tym zwłaszcza opór ze strony
zainteresowanych urzędników. Próba naprawienia
systemu wydatków społecznych państwa w
Analizy i Opinie, 24
9
Jak rozwijać gospodarkę opartą na wiedzy w Polsce?
ramach tzw. reformy Hausnera została w dużym
stopniu ograniczona. Inny priorytetowy kierunek
reformatorski, związany z decentralizacją systemu
finansów publicznych również napotyka na poważne
trudności. W rzeczywistości w ostatnich latach
mamy raczej konsekwentną centralizację różnych
polityk inwestycyjnych państwa.
Reforma nauki i systemów edukacyjnych
Kolejnym składnikiem polityki władz publicznych
powinna być reforma systemu edukacyjnego
zgodna z wymaganiami gospodarki opartej na
wiedzy. Chodzi zwłaszcza o rozwijanie kierunków
akademickich powiązanych z kierunkami rozwoju
nowoczesnej gospodarki. Poważną barierą rozwoju
gospodarki opartej na wiedzy w Polsce jest
bowiem niski poziom absorpcji nowoczesnych
technologii. Wynika on ze słabości polskiej
nauki i szerzej – niewystarczającego poziomu
edukacji w Polsce, zapewniającego stały dopływ
dobrze wykwalifikowanych zasobów ludzkich do
gospodarki.
niektórych instytutów badawczych, a także
liczyć się z koniecznością likwidacji jednostek
najmniej rentownych i nie rokujących na poprawę
efektywności działania. Wreszcie, w większym
stopniu trzeba ukierunkować niektóre zamówienia
publiczne (np. militarne) na wspieranie rozwoju
nowoczesnych
technologii.
Dotychczasowe
doświadczenia dotyczące umów offsetowych przy
największych przetargach zbrojeniowych świadczą
o umiarkowanym oddziaływaniu tych zamówień na
rozwój gospodarki opartej na wiedzy w Polsce.
W stronę lepszego zarządzania programami
publicznymi
Ważnym elementem polityki rządu powinno być
wspieranie współpracy między różnymi instytucjami
mającymi na celu rozwój gospodarki opartej na
Duże znaczenie dla rozwoju nowoczesnej
gospodarki w Polsce ma sposób zarządzania
programami publicznymi. Powinny one być przede
wszystkim maksymalnie uproszczone i realizowane
przez specjalnie do tego celu przeszkolonych
urzędników. Niezbędne wydaje się także włączenie
polityki regionalnej w tego typu działania. Szereg
wspomnianych wyżej instrumentów finansowych
i programowych w zakresie rozwoju nowoczesnej
gospodarki powinno zostać przekazanych do
zarządzania władzom regionalnym. Jednocześnie
samorządy województw powinny mieć nie tylko
możliwości, ale również zachęty instytucjonalne
ze strony państwa do budowania samodzielnych
wiedzy. W szczególności chodzi o zachęcanie
do współpracy między przedsiębiorstwami i
instytucjami naukowymi lub edukacyjnymi.
Należałoby również dążyć do zmiany sposobu
działania rządowych programów badawczorozwojowych i publicznych instytutów badawczych
(tzw. jednostek badawczo-rozwojowych) w kierunku
większego współdziałania z przedsiębiorstwami.
Ponadto powinno się dążyć do konsolidacji
programów rozwojowych ukierunkowanych na
rzecz GOW. Przykładem takiej inicjatywy ze
strony Komisji Europejskiej jest program dotyczący
regionalnych strategii innowacyjnych. Budżet
programu jest niewielki i stanowi w latach 2000-2006
jedynie ok. 0,4 proc. całości środków Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego. Za to całość
programowania i wdrażania tego programu została
powierzona regionom lub instytucjom wyłonionym
Budowanie siatki współpracy między różnymi
instytucjami
Analizy i Opinie, 24
Instytut Spraw Publicznych
10
Jak rozwijać gospodarkę opartą na wiedzy w Polsce?
w wyniku przetargów zorganizowanych przez
władze regionalne. Zarówno polityka regionalna
państwa, jak również samorządowe programy
rozwoju regionalnego powinny budować potencjał
absorpcyjny dla wysokich technologii. Oznacza
to konieczność wspierania w województwach
rozwoju kwalifikacji siły roboczej, rozbudowywania
regionalnej infrastruktury naukowej i badawczej,
budowania sieci współpracujących ze sobą instytucji
naukowych, samorządowych i finansowych, a także
wspierania rozwoju przedsiębiorstw w regionach.
Instytut Spraw Publicznych
Analizy i Opinie, 24
DR TOMASZ G. GROSSE jest
ekspertem Instytutu Spraw Publicznych. Zajmuje się problematyką rozwoju regionalnego w Polsce i w Unii
Europejskiej oraz absorpcją funduszy UE w Polsce.
Analizy i Opinie
Nr 24, czerwiec 2004
Redaktor: Mateusz Fałkowski
e-mail: [email protected]
Projekt graficzny: Andrzej Jasiocha
e-mail: [email protected]
Instytut Spraw Publicznych
Adres: ul.Szpitalna 5 lok. 22
00-031 Warszawa, Polska
e-mail: [email protected]
www.isp.org.pl