Elementy rachunkowości cz.4. - środki trwałe

Elementy rachunkowości – cz. 4.
spec. zarządzanie nieruchomościami
Dr Ewa Spigarska
Środki trwałe
•
•
•
•
Pojęcie
Klasyfikacja
Wycena
Amortyzacja
Środki trwałe
• Środkami trwałymi są obiekty spełniające
następujące warunki:
• 1) są kompletne i zdatne do użytku w momencie
przyjęcia do użytkowania
• 2) przeznaczone są na potrzeby własne podmiotu
• 3) przewidywany
okres
ich
użyteczności jest dłuższy niż rok
ekonomicznej
Środki trwałe
• Do środków trwałych jednostki zalicza się również
obce środki trwałe używane przez nią na podstawie
umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o
podobnym charakterze, jeżeli z innych przepisów
wynika prawo dokonywania od nich odpisów
amortyzacyjnych
(umorzeniowych)
przez
korzystającą z tych środków jednostkę.
Zakres środków trwałych
• nieruchomości (grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntów,
spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze
prawo do lokalu użytkowego oraz użytkowego, budowle, budynki,
będące odrębną własnością lokale),
• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
• ulepszenia w obcych środkach trwałych,
• inwentarz żywy.
Grupy środków trwałych
• KLASYFIKACJA ŚRODKÓW TRWAŁYCH – to
usystematyzowany zbiór obiektów majątku trwałego
służący między innymi do celów ewidencyjnych
ustalania stawek odpisów amortyzacyjnych oraz
badań
statystycznych.
Wyodrębnia
on
10
podstawowych grup
Grupy środków trwałych
•
•
•
•
•
0 – grunty,
1 – budynki i lokale,
2 – obiekty inżynierii lądowej i wodnej,
3 – kotły i maszyny energetyczne,
4 - maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego
zastosowania,
• 5 – specjalistyczne maszyny, urządzenia i
aparaty,
Grupy środków trwałych
• 6 – urządzenia techniczne,
• 7 – środki transportu,
• 8 – narzędzia, przyrządy,, ruchomości i
wyposażenie,
• 9 – inwentarz żywy.
Wycena środków trwałych
• Środki trwałe ujmuje się w bilansie w
wartości netto, zaś umorzenia podaje się w
danych uzupełniających do bilansu.
Wartość początkowa środków trwałych
• Cenie nabycia (zakupu) zakupionych środków trwałych - jest
to rzeczywista cena składnika
majątkowego obejmująca
kwotę należną sprzedającemu, powiększona o koszty
związane
z zakupem naliczone do dnia przekazania środka
trwałego do używania, a w szczególności
o koszty
transportu, załadunku, wyładunku, ubezpieczenia w drodze,
opłaty notarialne,
skarbowe oraz pomniejszoną zgodnie z
odrębnymi przepisami o podatek VAT, z wyjątkiem
gdy
podatnikowi nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty
naliczonego podatku lub zwrot
różnicy z tytułu VAT. W
przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek
akcyzowy .
Wartość początkowa środków trwałych
• Koszcie wytworzenia w przypadku wytworzenia we
własnym zakresie. Za koszt wytworzenia uważa się
wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia
rzeczowych składników majątku i wykorzystanych
usług obcych, koszt wynagrodzeń za pracę
wraz z pochodnymi. Do kosztu wytworzenia nie
zalicza się kosztów ogólnych zarządu,
kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów
operacyjnych i kosztów operacji finansowych.
Wartość początkowa środków trwałych
• Wartości rynkowej środków trwałych otrzymanych w formie
darowizny.
• Jeżeli środki trwałe uległy ulepszeniu (przebudowie,
rozbudowie, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji),
wartość początkową tych środków powiększa się o sumę
wydatków na ich ulepszenie, w tym także o wydatki na
nabycie części składowych lub peryferyjnych.
Zużycie środków trwałych
Wyróżnia się dwa rodzaje zużycia środków trwałych:
• - zużycie fizyczne – powstaje w toku używania środka
trwałego. Na jego wysokość ma wpływ rodzaj, jakość środka
trwałego, intensywność eksploatacji, częstotliwość remontów.
• - zużycie ekonomiczne (moralne) - wynika z postępu
technicznego, co powoduje konieczność
wymiany dobrych
jeszcze fizycznie obiektów na lepsze.
Umorzenie a amortyzacja
• UMORZENIE - to równowartość zużycia
środków trwałych korygująca ich wartość
początkową (brutto) do wartości netto.
• AMORTYZACJA - to równowartość zużycia
zaliczana w koszty przedsiębiorstwa.
Amortyzacja
• Amortyzację z punktu widzenia sposobu rozkładania
wartości zużycia w czasie dzieli się na :
• amortyzację równomierną – liniową
• amortyzację nierównomierną – zakłada się, że
zużycie
środka
trwałego
kształtuje
się
różnie w poszczególnych okresach jego
eksploatacji.(Amortyzacja naturalna,
progresywna, degresywna).
Amortyzacja
• Amortyzacji dokonuje się od wartości brutto środków
trwałych.
• Amortyzujemy środki trwale po przyjęciu środka
trwałego do użytkowania, do końca tego miesiąca
kiedy wartość początkowa środka trwałego zrówna
się z wartością umorzenia, środek trwały sprzedano,
zlikwidowano lub stwierdzono jego niedobór.
Amortyzacja
• W przypadku amortyzacji liniowej miesięczna
stawka amortyzacji wynosi:
•
•
•
Wartość początkowa środka trwałego * Roczna stopa amortyzacji w %
Stawka miesięczna =----------------------------------------------------------------------------------------------------100 % * 12 miesięcy
METODY AMORTYZACJI
• 1. Amortyzacja równomierna – środek trwały
zużywa się jednakowo w każdej jednostce
czasu przez cały przewidywany okres jego
używania.
METODY AMORTYZACJI
• 1. Amortyzacja nierównomierna:
• - amortyzacja naturalna – zużycie środka trwałego jest
jednakowe na
każdą jednostkę jego pracy ( sztuka, tona); zużycie jest proporcjonalne do
ilości wykonanej pracy,
• - amortyzacja progresywna – zakłada się, że zużycie rożnie w czasie (np.
większe naprawy, remonty) – stawki amortyzacyjne rosną w czasie;
• amortyzacja degresywna – zakłada się, że wydajność pracy danego
środka trwałego maleje w czasie – stawki amortyzacyjne maleją w czasie.
Amortyzacja bilansowo
Ustawa o rachunkowości nie określa wysokości
stawek amortyzacyjnych oraz okresu
amortyzacji dla poszczególnych środków
trwałych.
Amortyzacja
• Okres i stawkę amortyzacji należy ustalić na
dzień przyjęcia środka trwałego do używania.
Stawka amortyzacji
Przy ustalaniu stawki i okresu amortyzacji należy
uwzględnić:
• liczbę zmian, na których pracuje środek trwały,
• tempo postępu techniczno-ekonomicznego,
• wydajność środka trwałego,
• prawne i inne ograniczenia czasu używania,
• przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto
istotnej pozostałości środka trwałego.
Amortyzacja
• Podatkowo amortyzację regulują:
• - Ustawa o podatku dochodowym od osób
prawnych,
• - Ustawa o podatku dochodowym od osób
fizycznych.
Amortyzacja
• Jeśli okres ekonomicznej użyteczności środka
trwałego pokrywa się z okresem przyjętym dla
ustalenia stawki podatkowej:
Stawka bilansowa = Stawka podatkowa
Metoda degresywna amortyzacji
Polega na obliczaniu amortyzacji przy
zastosowaniu stawek podwyższonych
odpowiednim współczynnikiem
Metoda degresywna amortyzacji
• w pierwszym roku używania środka trwałego od jego
wartości początkowej brutto,
• w latach następnych od wartości początkowej
pomniejszonej o dotychczasowe odpisy
amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat
ich używania,
• począwszy od roku, w którym tak określona roczna
kwota amortyzacji miałaby być niższa od rocznej
kwoty amortyzacji obliczonej metodą liniową –
według metody liniowej.
Ewidencja zmian ilościowo – wartościowych środków trwałych
1. Wzrost wartości środków trwałych
2. Zmniejszenie wartości brutto środków
trwałych
Wzrost wartości
środków trwałych
-
zakupu w kraju,
przyjęcia z inwestycji
zakupu z importu,
nieodpłatnego przyjęcia,
przyjęcia w leasing (lub w oparciu o
umowę dzierżawy),
otrzymania aportu,
ujawnienia w wyniku inwentaryzacji,
urzędowego przeszacowania wartości,
modernizacji.
Zmniejszenie wartości brutto środków
trwałych
- sprzedaż,
- likwidacja,
- przekazanie w leasing (przekazanie w
dzierżawę),
- nieodpłatne przekazanie (darowizna),
- przekazania w formie aportu rzeczowego,
- ujawnienie niedoboru (kradzieży).
Dokumentacja - ŚT
OT – przyjęcie środka trwałego z inwestycji
PT – Przyjęcie/Przekazanie środka
LT – likwidacja środka trwałego
trwałego
Zakup środka trwałego, którego
przyjęcie nie wymaga montażu
Rozrachunki z
Odb. i dost.
Rozliczenie
zakupu
Środki trwałe
2
2
3
Rozrachunki
z tytułu VAT
3
Zakup środka trwałego, którego
przyjęcie nie wymaga montażu
1. Faktura VAT za zakupiony środek trwały
(kwota brutto)
2. PT – wartość początkowa ŚT przyjętego do
używania
3. PK – VAT naliczony podlegający odliczeniu
Przyjęcie środka trwałego
po zakończeniu jego budowy
Środki trwałe
w budowie
1
Środki trwałe
1
Przyjęcie środka trwałego
po zakończeniu jego budowy
1. OT – wartość początkowa przyjętego
do używania środka trwałego po
zakończeniu montażu (budowy)
Likwidacja środka trwałego
Środki trwałe
1
Umorzenie
środków trwałych
1a
Pozostałe
koszty operac.
1b
Likwidacja środka trwałego
1. Lt – wartość początkowa środka trwałego
postawionego w stan likwidacji
a) do wysokości dotychczasowego umorzenia (po
dokonaniu ewentualnego odpisu aktualizującego
jego wartość)
b) nie umorzona część wartości początkowej
likwidowanego środka trwałego
Środki trwałe w likwidacji
Środki trwałe
likwidacji
1
2
Środki trwałe w likwidacji
1. Wartość początkowa środka trwałego
postawionego w stan likwidacji (księgowane
pod datą wyksięgowania z konta „Środki
trwałe”
2. Wartość początkowa środka trwałego
zlikwidowanego ostatecznie
Sprzedaż środków trwałych
Środki trwałe
Umorzenie
środków
trwałych
Pozostałe przychody
operacyjne
2a
Pozostałe koszty operacyjne
1b
Rozrachunki
z tytułu VAT
2b
Rozrachunki z
Odb. i dost.
2
Sprzedaż środków trwałych
1.
PT – wartość początkowa przekazanego odbiorcy środka
trwałego
a) Dotychczasowe umorzenie
b) Nie umorzona część wartości początkowej sprzedanego
środka trwałego
2. Faktura VAT wystawiona dla odbiorcy za sprzedany środek
trwały (kwota brutto)
a) Wartość netto
b) Należny VAT
Wycena bilansowa środków trwałych
Zgodnie z Ustawa o rachunkowości – środki trwałe
wycenia się na dzień bilansowy według:
1) ceny nabycia lub kosztów wytworzenia,
2) wartości przeszacowanej (po aktualizacji środków
trwałych), pomniejszonych o:
-odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe,
-odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.
Aktualizacja wartości i odpisy z tytułu trwałej utraty
wartości środków trwałych
Ustalona w wyniku aktualizacji wyceny wartość
księgowa netto środka trwałego nie powinna
być wyższa od jego wartości godziwej, której
odpisanie w przewidywanym okresie jego
dalszego używania jest ekonomicznie
uzasadnione.
Aktualizacja wartości i odpisy z tytułu trwałej utraty
wartości środków trwałych
Powstałą na skutek aktualizacji wyceny różnicę
wartości netto środków trwałych odnosi się na
kapitał z aktualizacji wyceny i nie może być
ona przeznaczona do podziału.
Aktualizacja wartości i odpisy z tytułu trwałej utraty
wartości środków trwałych
Jednostki mają obowiązek dokonać – w ciężar
pozostałych kosztów operacyjnych – odpisu
aktualizującego wartość środka trwałego w
przypadku:
• zmiany technologii produkcji,
• przeznaczenia do likwidacji,
• wycofania z używania,
• innych przyczyn powodujących trwałą utratę wartości
środka trwałego.
Aktualizacja wartości i odpisy z tytułu trwałej utraty
wartości środków trwałych
W przypadku zaistnienia przyczyn powodujących
trwała utratę wartości środka trwałego
dokonuje się odpisu aktualizującego jego
wartość.
Aktualizacja wartości i odpisy z tytułu trwałej utraty
wartości środków trwałych
Odpisy takie w pierwszej kolejności zmniejszają
odniesione na kapitał z aktualizacji wyceny
różnice spowodowane tą aktualizacją.
Ewentualną nadwyżkę odpisu nad różnicami z
aktualizacji wyceny zalicza się do pozostałych
kosztów operacyjnych.
Środki trwałe w budowie
• Środki trwałe w budowie obejmują ogół
kosztów pozostających w bezpośrednim
związku z ich nabyciem lub wytworzeniem.
Wartość środków trwałych w budowie
pomniejszają odpisy z tytułu trwałej utraty
wartości.
Środki trwałe w budowie
• Jako środki trwałe w budowie traktuje się w szczególności
koszty:
• a) napraw i remontów dokonanych przed przekazaniem
środka trwałego do użytkowania
• b) przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji lub modernizacji
istniejącego środka trwałego, które powodują wzrost wartości
użytkowej danego środka trwałego,
• c) dokumentacji projektowej budowy,
• d) robót związanych bezpośrednio z wykonaniem budowy,
Środki trwałe w budowie
• e) nadzoru autorskiego, budowlanego, ubezpieczeń
majątkowych dotyczących bezpośrednio środków
trwałych w budowie,
• f)
naliczonych za czas trwania budowy odsetek,
prowizji i różnic kursowych od pożyczek, kredytów
itp. służących sfinansowaniu zakupu lub budowy
środków trwałych,
• g)
nie podlegającego odliczeniu podatku VAT
(naliczonego) dotyczącego budowy rozpoczętej oraz
środków trwałych wymagających montażu.
Zadanie 1 Amortyzacja liniowa
• Rolnik zakupił nową maszynę rolniczą. Cena nabycia
maszyny wyniosła 15.000 zł + 22% VAT. Według
wykazu stawek roczna stopa amortyzacji maszyny
wynosi 12,5%. Maszyna została przyjęta do
użytkowania w grudniu 2005 r. Przedstawić plan
amortyzacji zakupionej maszyny rolniczej.
Rolnik prowadzi tylko sprzedaż opodatkowaną
podatkiem VAT.
Zadanie 2 Amortyzacja degresywna
• Przedstawić plan amortyzacji maszyny
wymienionej w zadaniu 1 stosując metodę
degresywną. Rolnik zastosował współczynnik
podwyższający 2.
Zadanie 3 Amortyzacja z modernizacją
• Maszynę wymienioną w zadaniu 1 rolnik
zmodernizował po 3 latach użytkowania
ponosząc nakłady inwestycyjne w wysokości
6.000. Przedstawić plan amortyzacji
zmodernizowanej maszyny rolniczej.