ISTOSTA ORAZ ZAKRES RACHUNKOWOŚCI. RACHUNKOWOŚĆ

1
1. ISTOSTA ORAZ ZAKRES RACHUNKOWOŚCI.
RACHUNKOWOŚĆ TO SYSTEM INFORMACYJNY:
- sformalizowany (ustawa o rachunkowości + rozporządzenia);
- identyfikujący, mierzący, klasyfikujący (grupujący) i rejestrujący transakcje podmiotów
(przedsiębiorstw) gospodarujących;
- przetwarzający informacje o transakcjach;
- dostarczający przetworzone informacje użytkownikom;
RACHUNKOWOŚĆ OBEJMUJE:
1. opis przyjętych zasad rachunkowości (tzw. polityka rachunkowości);
2. prowadzenie ksiąg rachunkowych;
3. okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i
pasywów;
4. wycenę aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego;
5. sporządzenie sprawozdań finansowych (bilans i rachunek zysków i strat) i innych których
dane wynikają z ksiąg rachunkowych;
6. gromadzenie i przechowywanie dokumentacji, poddanie badaniu i ogłaszanie sprawozdań
finansowych;
aktywa – majątek przedsiębiorstwa (to mamy);
pasywa – źródło majątku (skąd my to mamy?);
2. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY RACHUNKOWOŚĆI FINANSOWEJ.
a) Rachunkowość finansowa – jako systemem ewidencyjny zajmuje się przeszłością
rejestrując zdarzenia i procesy gospodarcze minionego okresu.
b) Cechy rachunkowość finansowej :
- informacje są prezentowane głównie za zewnątrz jednostki gospodarczej
- informacje opracowuje się według ściśle regulowanych prawnie zasad dokumentacji,
wyceny, ewidencji czy sporządzania sprawozdań finansowych
- opracowane informacje cechuje doskonałość, wiarygodność oraz sprawdzalność
- dostarczone informacje dotyczą przeszłości, ale są jednak ważne dla ustalenia założeń
przyszłościowych.
- serwisy informacyjne są ściśle związane z określonymi okresami sprawozdawczymi oraz
rokiem obrotowym.
- informacje dotyczą zdarzeń gospodarczych wyrażonych wartościowo.
3. CHARALKERYSTYCZE CECHY RACHUNKOWOŚĆI ZARZĄDCZEJ.
a) Rachunkowość zarządcza – jest systemem gromadzenia, opracowania i prezentowania
pozyskiwanych informacji dotyczących przeszłych i przyszłych zjawisk gospodarczych w
celu wspomagania kierownictwa planu, podejmowania decyzji oraz kontroli ich realizacji.
b) Cechy rachunkowość zarządczej :
- to system informacyjny, w którym następuje przetwarzanie informacji ekonomicznych
dotyczące działalności jednostki
- dostarczanie informacji ekonomicznej o charakterze finansowym i niefinansowym
jednostkom wewnętrznym jednostki
- informacje są wykorzystywane w procesie zarządzania jednostką przy realizacji funkcji
zarządzania
- informacje mają sie przyczynić do takiego zaradzania jednostką, aby posiadane zasoby
były efektywnie wykorzystane.
1
2
4. OMÓWIĆ PODSTAWOWE RODZAJE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH.
Sprawozdanie finansowe – stanowi zestawienie informacji charakteryzujące stan majątkowy,
sytuację finansowe oraz efekty działalności przedsiębiorstwa na dany dzień i w określonej
firmie.
a) Bilans – informacja o stanie finansowym przedsiębiorstwa jakimi środkami dysponuje i
źródła jego finansowania
b) Rachunek zysków i strat – informacja poniesionych kosztach i uzyskanych przychodach.
c) Rachunek przepływów pieniężnych – informacja o zdolności regulowania swoich
zobowiązań.
5. UŻYTKOWNICY INFORMACJI EKONOMICZNEJ Z RCHUNKOWOŚCI.
I wpłaty i wypłaty:
 wpłaty - wpływy gotówki do kasy lub do rachunku bankowego
 wypłaty – proces obrotowy (nadwyżka finansowa, deficyt)
II wpływy i wydatki :
 Wydatki - różną się od wpłat i wypłat po przez operacje kredytowe
 Wpływy – wpłata
III przychody i koszty:
 Przychody – przyrost nowej wartości na skutek sprzedaży towarów, materiałów
 Koszty – zużycie środków wytwórczych (środki produkcji oraz ponoszone opłaty i
podatki) są przewidywalne i powtarzalne
IV zyski nadzwyczajne i straty nadzwyczajne – są wynikiem zdarzeń losowych są
niepowtarzalne i nie przewidywalne
6. ZASDY PRAWIDŁOWEGO WYPEŁNIANIA DOKUMENTÓW.
 Na każdą operację gospodarczą może być wystawiony tylko jeden dokument w
niezbędnej liczbie kopii,
 Dokumenty mogą być wystawiane przez osoby do tego upoważnione,
 Dokumenty muszą być wystawiane na bieżąco,
 Dokumenty muszą być wystawiane w sposób trwały (drukarka, długopis nie ołówek),
 W dokumentach nie dozwolone jest wykonywanie jakich kolwiek przeróbek,
 Niedozwolone jest dodawanie poprawek dokumentów własnych i wysłanych na
zewnątrz,
 Za prawidłowe wystawienie dokumentu odpowiada nie ten kto go wystawia lecz ten,
kto się nim posługuje.
7. FUNZKCJE DOKUMNETÓW W PRZEDSIĘBIORSTWIE.
a) Stanowią podstawę pomocowania zapisów księgowych
b) Ułatwiają kierowanie przedsiębiorstwem podejmując decyzje gospodarcze
c) Służą ochronie mienia – interesów przedsiębiorstwa
d) Stanowią podstawę kierownictwa przedsiębiorstwa do dochodzenia swoich spraw.
2
3
8. KLASYFIKACJA DOKUMENTÓW.
a) Dokumenty dotyczące obrotów środkami trwałymi
- [ OT ] przejęcie środka trwałego
- [ PT ] przekazanie środka trwałego
- [ MT ] zmiana miejsca użytkowania środka trwałego
- [ LT ] likwidacja środka trwałego
b) Dokumenty dotyczące obrotu produktami i materiałami
- [ PZ ] pojęcie zewnętrzne
- [ WZ ] do użytku wewnętrznego
- [ RW ] produkcji strat i ubytków magazynowych
c) Dokumenty dotyczące obrotu środkami pieniężnymi
- [ KW ] wpłaty
- [ KP ] wypłaty
- [ RK ] raport kasowy
- [ F-ra ]czeki weksle, rachunki, faktury
d) Dokumenty dotyczące pracy i płacy
- karta płac
- karta zarobków
- lista płac
9. OMÓWIĆ DOKUMENTY DOTYCZĄCE OBROTÓW ŚRODKA TRWAŁEGO.
- OT - dowód przyjęcia składnika majątkowego do używania,
- PT - dowód wydania składnika majątku trwałego,
- LT - dowód likwidacji składnika majątku trwałego (częściowej lub całkowitej),
- MT – zmiana miejsca użytkowania środka.
Dokumenty związane z przyjęciem, przekazaniem, likwidacją, sprzedażą środków trwałych są
generowane automatycznie z możliwością ich wydruku.
10. RODZAJE KONTROLI DOKUMENTÓW.
 kontrola rachunkowa – przeprowadza księgowa sprawdza czy nie ma błędów
arytmetycznych.
 Kontrola formalna – czy dokumenty zostały wypełnione zgodnie z przepisami
formalnymi.
 Kontrola merytoryczna – czy podana umowa jest ekonomiczna dla przedsiębiorstwa.
11. OBIEG DOKUMENTÓ W FIRMIE.
GromadzenieKontrola(rachunkowa, formalna, merytoryczna) Wstępne segregacje
dokumentów:
*dokumenty podlegające księgowaniu(segregacja właściwa, numeracja, dekretacja,
księgowanie
*Dokumenty wewnętrzne
Archiwum
*Dokumenty podlegające księgowaniu  Archiwum –przechowywanie dokumentów
12. ZASADY PRZECHOWYWANIA DOKUMENTÓW.
- dokumenty przechowywane 6lat – rozliczania ZUS
- dokumenty przechowywane 50lat – stanowiące rozliczeń świadczeń rentownych
- dokumenty, sprawozdania finansowe oraz statut przedsiębiorstwa, muszą być
przechowywane stale.
3
4
13. RODZAJE INEWTNARYZACJI:
- Pełno okresowa
- Pełno ciągła
- Inwentaryzacja doraźna
14. METODY INWENTARYZACJI.
a) Spis z natury – przeprowadza komisja inwentaryzacyjna na podstawie bezpośredniej
obserwacji i pomiarów. Obejmuje rzeczowe składniki majątku trwałego i obrotowego
dostępne bezpośredniemu oglądowi oraz obejmuje środki pieniężne i papiery
wartościowe znajdujące się w kasie.
b) Uzgodnienie sald z kontrahentami - przeprowadza księgowa wysyłając odpowiednie
pismo z prośbą o potwierdzenie sald. Obejmuje rozrachunki z obrotami środki
pieniężne i papiery wartościowe znajdujące się w banku, a także kredyty i pożyczki.
c) Weryfikacja stanu ewidencyjnego – polega na sprawdzeniu stanu rzeczywistego
danych składników aktywów i pasywów we własnym zakresie na podstawie
porównania ewidencji z dokumentami.
15. ZADANIA INWENTARYZACJI.
 Ustalenie rzeczywistego stanu składników majątku i źródeł ich finansowania całej
jednostki gospodarczej lub jej części
 Urealnienie prowadzonej ewidencji księgowej wyniku wykrycia rozbieżności
 Rozliczenie osób materialne odpowiedzialnych
 Zapobieganie niegospodarności
16. ZASADY WYCECNY SKŁADNIKÓW MAJĄTKOWYCH.
Wycena rzeczowych składników majątku obrotowego, czyli zapasów polega na wycenie
według ceny nabycia i kosztów wytworzenia. Materiały i towary są wyceniane po cenie
nabycia w związku z tym ze zostały zakupione od innej jednostki gospodarczej, natomiast
produkty są wyceniane po koszcie wytworzenia jako ze zostały przez nas wyprodukowane.
 Cena zakupu - jest to cena, która musi zapłacić nabywca za dostarczone mu
mate5rialy lub towary oczywiście bez naliczonego podatku VAT. Jeżeli materiały lub
towary zostały sprowadzone z zagranicy cena zakupu powiększona zostaje
dodatkowo o cło, podatek importowy od towarów sprowadzanych lub nadsyłanych z
zagranicy i podatek akcyzowy. Koszty zakupu, jakie ponosi odbiorca nie są wliczane
do ceny zakupu.
 Cena nabycia - to cena zakupu powiększona o koszty zakupu, które bezpośrednio
odnoszą się do tego zakupu. Są to min. koszty:
- transportu,
- załadunku,
- wyładunku,
ubezpieczenia.
Cena nabycia może być zmniejszona dzięki rabatom, pustą, które oferuje sprzedawca.
 Koszty wytworzenia - obejmują koszty, które są w sposób bezpośredni związany z
produkcja poszczególnych produktów oraz te koszty pośrednie, które przypadają na
okres ich wytworzenia. Do kosztów wytworzenia nie zalicza się kosztów ogólnego
zarządu oraz kosztów sprzedaży.
 Metoda stałych cen ewidencyjnych - Z reguły w jednostce gospodarczej mamy do
czynienia z różnorodnym asortymentem materiałów. W związku z tym wycena
rozchodów materiałów według rzeczywistej ceny nabycia byłaby bardzo uciążliwa,
dlatego tez wiele jednostek gospodarczych stosuje stałe ceny ewidencyjne.
Podstawowa cech stałych cen ewidencyjnych jest ich niezmienność w ciągu roku
obrotowego lub cyklu produkcyjnego. Za podstawę ustalenia tych cen przyjmuje się
4
5
te ceny nabycia lub zakupu, które występowały najczęściej. Podczas stosowania
stałych cen ewidencyjnych prowadzi się tzw. rachunek odchyleń. Po prostu ustala się
dla każdej transakcji różnice pomiędzy rzeczywista wycena zakupu a stała cena
ewidencja.
Metoda ta ma wiele zalet:
- usprawnia znacznie wycenę, dokumentacje,
- umożliwia uproszczenie techniki rachunkowej,
- pozwala na zaobserwowanie różnic pomiędzy cenami zaplanowanymi a cenami, które
rzeczywiście są płacone w ciągu roku,
- umożliwia sprawniejszą ewidencję przyjęcia i wydania materiałów oraz sprawniejsza
kontrole kosztów ich zakupu.
Metody stałych cen ewidencyjnych nie można stosować, gdy różnice pomiędzy cenami są
duże gdyż może to spowodować zniekształcenie wyceny.
Metoda rzeczywistej jednostkowej ceny nabycia - Przy stałych w czasie cenach nabycia
wycena rozchodów rzeczowych składników majątku obrotowego opiera się na metodzie
rzeczywistej jednostkowej cenie nabycia bądź kosztu wytworzenia rozchodowego składnika.
Zdarza się jednak tak ze koszty zakupu każdej partii tego samego materiału mogą być rożne.
Może to być związane z inflacja czy tez nawet położeniem siedziby dostawcy. Przy wycenie
rozchodów materiałów można zastosować opisane poniżej rozwiązania.
Metoda FIFO - Przyjęcie ceny najwcześniejszej, czyli FIFO [first in - first out, czyli pierwsze
weszło - pierwsze wyszło] - dowody rozchodów są wyceniane na podstawie pierwszej
dostawy, która znajduje się w magazynie a po jej wyczerpaniu na podstawie dostawy
następnej. Metoda ta jest stosowana najczęściej i jest najlepsza w przypadku szybkiej rotacji
materiałów,
Metoda LIFO - Przyjęcie ceny najpóźniejszej, czyli LIFO [last in - last out, czyli ostatnie weszło
" pierwsze wyszło]- rozchody wycenia się na podstawie ostatniej dostawy, która zalega w
magazynie, a po ich wyczerpaniu według cen dostawy, która była wcześniej. Metoda ta jest
najlepsza w warunkach inflacji.
Metoda ceny przeciętnej - Polega na przyjęciu ceny przeciętnej. Po każdej dostawie ustala
się cenę średnia,którą można policzyć ze wzoru:
(wartość stanu poprzedniego + ostatni przychód materiałów) / ilość odpowiadająca tym
wartościom
W przypadku przyjęcia cen przeciętnych należy pamiętać, ze wymagają one każdorazowego
ustalenia ich od nowa w kolejnych okresach sprawozdawczych.
17. TERMINY PRZEPROWADZANIA INWENTARYZACJI.
 Co dwa lata możemy inwentaryzować rzeczowe aktywa trwałe znajdujące się na
terenie strzeżonym i objęte ewidencją ilościową wartościową.
 Co cztery lata inwentaryzację rzeczowe aktywa trwałe znajdujące się na terenie
strzeżonym, a także ubytki gruntowe.
18. OMÓWIĆ PODTSWOWE KATEGORIE CEN STOSOWANE W WYCENIE BILANOSWEJ.
-Cena zakupu- wyrażona w złotych rzeczywista wartość należna sprzedającemu bez
podlegającego odliczeniu naliczonego w fakturze VAT podatku od towarów i usług,
powiększona w razie importu o cło i ewentualny podatek akcyzowy.
-Cena nabycia- to cena zakupu pomniejszona o otrzymane rabaty, upusty, skonta i inne
korzyści pieniężne, oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i
przystosowaniem tego składnika majątku do stanu, w którym będzie on zdatny do użytku.
-Koszt wytworzenia - obejmuje bezpośrednie koszty produkcji we własnym zakresie (np.
zużycie materiałów bezpośrednich, płace bezpośrednie) poniesione w celu doprowadzenia
produktu do postaci i miejsca, w jakim się znajduje w dniu wyceny oraz uzasadnioną część
kosztów pośrednich, tzn. zmienne pośrednie koszty produkcji i wiążąca się z normalnym
wykorzystaniem zdolności produkcyjnych część kosztów stałych.
5
6
19.
20.
21.
22.
-Cena (wartość) sprzedaży netto-za cenę sprzedaży netto składnika przyjmuje się możliwą do
uzyskania na dzień bilansowy cenę jego sprzedaży, bez podatku od towarów i usług i podatku
akcyzowego, pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia oraz koszty
związane z przystosowaniem składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej sprzedaży, a
powiększoną o należną dotację przedmiotową.
-Wartość godziwa -Za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką składnik aktywów
mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej,
pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niezwiązanymi ze sobą stronami.
(cena rynkowa, wartość oszacowana lub ustalenie wartości bieżącej poprzez dyskontowanie).
-Trwała utrata wartości -Trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże
prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w
przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych.
Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika
aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej
braku,do ustalonej w inny sposób wartości godziwej.
-Kwota wymagająca zapłaty jest to wyrażona w złotych kwota należności lub zobowiązań,
wraz z naliczonymi karami umownymi, zasądzonymi kosztami sądowymi oraz należnymi za
zwłokę odsetkami, której zapłaty przez kontrahenta oczekuje jednostka.
-Wartość nominalna – odnosząca się do środków pieniężnych, gotówki, czeków czy
wyemitowanych przez jednostkę papierów pieniężnych. Jeżeli są one wyrażone w walucie
obcej, wycenia się je po aktualnym na dzień bilansowy kursie walut.
-Średni kurs waluty obcej– średni kurs walut ogłaszany przez NBP.
NACZYM POLEGA ROZSZERZONE RÓWNANIE RACHUNKOWOŚCI.
Aktywa = (Wkład finansowy właścicieli + Przychody- Koszty + Zysk nadzwyczajne - Straty
nadzwyczajne- Podatki) + Kapitały obce
INFORMACYJNA FUNKCJA BILANSU FINANOSWEGO.
Bilans finansowy (majątkowy) – oznacza dwustronne zyski, w którym jedna przedstawia
środki finansowe (aktywa), a druga źródlą finansowe (pasywa). Sporządzane na dany dzień i
w określonej firmie.
Aktywa - czynnie uczestniczy w procesie przedsiębiorstwa
Pasywa – biernie uczestniczy w procesie przedsiębiorstwa
INFORMACYJA FUNKCJA RACHUNKU ZYSKÓW I STRAT.
Rachunek zysków i strat – zestawienie osiągniętych w danym okresie przychodów i zysków z
kosztami i stratami nadzwyczajnymi oraz obowiązkowym obciążeniem wyniku finansowego
(podatek dochodowy).
OWMOWIĆ ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SKŁADNIKÓW MAJĄTKOWYCH PRZEDSIĘBIORSTWA
W działalności przedsiębiorstw często pojawia się problem finansowania bieżącej działalności
lub planowanych przedsięwzięć. W przypadku większych inwestycji, gdy przedsiębiorstwo nie
dysponuje odpowiednio dużymi zasobami problem jest dość jasny. Podobnie jednak wygląda
sytuacja przy finansowaniu bieżącej działalności. Opóźnienie wpływów może spowodować
brak pieniędzy na finansowanie wypłat lub niemożność dokonania zakupów surowców do
prowadzenia dalszej produkcji. Oba rodzaje zapotrzebowań mimo różnego charakteru
wymagają od przedsiębiorstwa znalezienia źródeł finansowania krótko, średnio lub
długoterminowych. Źródłami finansowania mogą być: kredyty, leasing, factoring, fundusze
pomocowe.
6
7
23. KLASYFIKACJA ŚRODKÓW GOSPODARCZYCH.
Klasyfikacja środków gospodarczych według postaci, w jakiej występuje majątek:
a) składniki rzeczowe - środki pracy, przedmioty pracy, produkty pracy, towary,
b) wartości niematerialne i prawne - prawa autorskie, licencje, programy komputerowe,
patenty,
c) składniki finansowe - środki pieniężne, nabyte papiery wartościowe, udzielone pożyczki,
d) należności - sumy należące od innych jednostek i osób.
Klasyfikacja ogółu składników majątkowych według kryterium czasu uwzględniającego
zdolność środków gospodarczych do zachowania postaci:
a) majątek trwały - składniki majątkowe zdolne do zachowania postaci przez okres dłuższy niż
jeden rok,
b) majątek obrotowy - składniki majątkowe, które zmieniają swoją postać w ciągu jednego
roku.
24. MAJĄTEK OBROTOWY PRZEDSIĘBIORSTWA.
Majątkiem obrotowym są więc składniki, które nie mają charakteru trwałego, a ich cechą
charakterystyczną jest to, że są w ciągłym ruchu i stale się zmieniają, przechodząc z jednej
postaci w inną, stosownie do procesów gospodarczych zachodzących w przedsiębiorstwie.
Majątek obrotowy przedsiębiorstwa obejmuje:
– zapasy,
– należności krótkoterminowe,
– inwestycje krótkoterminowe.
Struktura środków obrotowych w przedsiębiorstwach kształtuje się różnie, zależnie od
rodzaju przedsiębiorstwa i jego procesu gospodarczego. W przedsiębiorstwach
przemysłowych znaczny udział w środkach obrotowych mają zapasy materiałowe. W
przedsiębiorstwach przemysłowych o długim cyklu produkcyjnym znaczny jest udział
produkcji w toku. W przedsiębiorstwach handlowych większość środków obrotowych
stanowią towary.
25. RODZAJE KAPITAŁÓW POWIERZONYCH W RÓŻNYCH FORMACH ORGANIZACYJNO
PRAWMNYCH PRZEDSIĘBIORSTWA.
kapitały powierzone, wniesione przez założycieli przedsiębiorstwa w postaci środków
pieniężnych, bądź aportów (wkład rzeczowy), Kapitały powierzone (zasilanie zewnętrzne)
reprezentują wkłady finansowe lub rzeczowe wniesione przez właściciela lub właścicieli
firmy. W zależności od formy prawnej podmiotu gospodarczego występują one w postaci
kapitału: akcyjnego lub udziałowego, zakładowego lub funduszu założycielskiego.
26. BUDOWA ORAZ ZNACZENIE BILANSU PRÓBNEGO.
Każda operacja gospodarcza jest zapisywana po dwóch stronach kont, więc suma zapisów po
stronach debetowych (Dt) wszystkich kont musi się równać zapisom po stronach
kredytowych.
Zatem dla sprawdzenia poprawności księgowań wystarczy zestawić wszystkie zapisy po
stronie lewej i porównać je z zapisami po stronie prawej. Jeżeli takie zestawienie będzie
zgodne to możemy powiedzieć, że księgowaliśmy zgodnie z zasadą podwójnego księgowania.
Zestawienie takie nosi nazwę zestawienia obrotów i sald (inaczej obrotówka lub bilans
próbny).
B i l a n s to dwustronne zestawienie majątku podmiotu z jednej strony i źródeł pochodzenia
tego majątku z drugiej strony. Zestawienie to jest sporządzane na określony dzień. Ten dzień
nazywamy momentem bilansowym.
7
8
27.
28.
29.
30.
31.
Ustawa o rachunkowości narzuca prawne terminy bilansu. Najczęściej są to terminy
zakończenia działalności (zakończenia pewnego okresu obrachunkowego) lub terminy
rozpoczęcia kolejnego okresu działalności (okresu obrachunkowego).
Bilans rozpoczynający działalność lub okres obrachunkowy nazywamy bilansem otwarcia lub
bilansem początkowym natomiast zestawienie majątku i źródeł jego pochodzenia na dzień
kończący działalność lub okres obrachunkowy nazywamy bilansem sprawozdawczym lub
bilansem zamknięcia. Bilans zamknięcia po określonym okresie jest równocześnie punktem
wyjścia dla następnego okresu.
SPOSOBY POPRAWIANA BŁĘDNYCH ZAPISÓW KSIĘGOWYCH.
Błędy księgowe muszą być poprawione przed ostatecznym zamknięciem księgowym.
Metody poprawiania błędów księgowych:
1. Skreślenie w taki sposób, aby błędny zapis był widoczny, a nad nim wnosi się zapis
poprawny wraz z podpisem osoby poprawiającej (parafowanie) oraz z datą korekty. Poprawa
taka jest możliwa w trakcie bieżącego księgowania.
2. W przypadku zamkniętych kont stosuje się metodę storna (STORNO):
- storno czarne (wniesienie zapisu błędnego po przeciwnych stronach - saldo zerowe)
- storno czerwone (liczba ujemna w księgowości); inaczej storno liczb ujemnych.
KLASYFIKACJA KONT KSIĘGOWYCH.
 Bilansowe - służą ewidencji operacji gospodarczych nie wpływających bezpośrednio
na wynik finansowy, a powodujących zmiany w wartości pasywów i aktywów.
(aktywa, pasywa)
 Wynikowe – służą do ewidencji operacji gospodarczych wpływających bezpośrednio
na wynik finansowy. (koszty, przychody, straty nadzwyczajne, zyski nadzwyczajne)
WYJAŚNIĆ ZNACZENIE POJĘĆ: UMORZENIE I AMORTYZACJA.
 Umorzenie – Zmniejszenie wartości początkowej środków trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych na skutek ich zużycia.
 Amortyzacja – nazywana czasami konsumpcją kapitału, oznacza zmniejszenie się
wartości dobra kapitałowego w pewnym okresie w wyniku użytkowania lub starzenia
się. Można mówić o amortyzacji kredytu (rozłożeniu jego spłaty), ale najczęściej
pojęcie to odnosi się do amortyzacji księgowej.
WYJAŚNIĆ ZNACZENIE POJĘĆ: WPŁATA, WYPŁATA, PRZYCHÓD, DOCHÓD.
 Przychód – przyrost nowej wartości na skutek sprzedaży towarów, materiałów
 Dochód - uzyskany lub należny wpływ wartości, korzyści materialnych w ramach
prowadzonej działalności gospodarczej, działalności wykonywanej osobiście, pracy
wykonywanej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej
oraz spółdzielczego stosunku pracy oraz z nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej
nieruchomości.
 Wpłaty – przekazanie np. na konto wartości materialnych.
 Wypłaty - pobranie np. z konta wartości materialnych.
WYJAŚNIĆ ZNACZENIE POJĘĆ: WYDATEK, KOSZT
 Koszt – zużycie środków wytwornych są przewidywalne i przewidywalne
 Wydatek – w ujęciu ekonomicznym, jest to każdy rozchód środków pieniężnych z
kasy lub rachunku bankowego jednostki gospodarczej, w związku z zapłatą za
określone dobra lub usługi w związku z regulowaniem różnych zobowiązań jednostki.
Istnieje tu zasada, że nie każdy wydatek jest kosztem, ale każdy koszt wiąże się z
wydatkiem (niekoniecznie w tym samym czasie co powstanie kosztu).
8
9
32. CECHY ŚRODKA TRWAŁEGO.
 Wykorzystywany dłużej niż 12 miesięcy
 Jest kompletny i zdatny do użytku
 Jest własnością podmiotu gospodarczego, albo jest kontrolowany pod względem
ekonomicznym przez ten podmiotu
33. ŹRÓDAŁA POWIĘKSZANIA STANU ŚRODKA TRWAŁEGO.
 Nabycie
 Wytworzenie
 Listing firmowy
 Darowizna
 Ulepszenie
 Nadwyżka inwentaryzacyjna
 Pojęcie środka trwałego
 Urzędowe przeszacowanie
34. PRZYCZYNY ZMNIEJSZANIA ŚRODKA TRWAŁEGO.
- likwidacji środków trwałych w związku z ich zużyciem, zniszczeniem,
- odsprzedaży środków trwałych,
- przekazania w formie darowizny,
- przekazania w formie aportu,
- stwierdzania niedoboru
35. SKUTKI EKONOMICZNE POWIĘKSZANIA ŚRODKA TRWAŁEGO.
 Wykorzystywany w ewidencji środka trwałego:
- wartość początkowa (brutto) [ Wp ]
- umorzenie (równowartość zużycia środka trwałego) [ U ]
- amortyzacja (koszt związany z wykorzystaniem
- przewidywalny okres użytkowania [ t ]
- stopa umorzeniowa / amortyzacyjna [
100
𝑡
]
- wartość bieżąca (netto) [Wp-u]
36. METODY AMORTYZOWANIA ŚRODKÓW TRWAŁYCH.
 Metody równomierne – zakłada się, że środek trwały zużywa się w jednakowym
stopniu w całym okresie jego użytkowania niezależnie od intensywności oraz
warunków jego eksploatacji.
 Metody degresywne – zakłada się, że wraz z upływem lat środek trwały staje się coraz
mniej wydajny a równocześnie rosną koszty jego eksploatacji.
 Metody naturalne – zakłada się, ze zużycie środka trwałego jest proporcjonalne do
intensywności jego wykorzystania, albo też proporcjonalne do jego produkcyjności.
37. ISTOTA NATURALNYCH METOD AMORTYZOWANIA ŚRODKÓW TRWAŁYCH I WARTOŚCI NIE
MATERIALNYCH I PRAWNYCH.
Wartości niematerialne i prawne są to zakupione przez dana jednostkę prawa majątkowe
przeznaczone do wykorzystania zgodnie z potrzebami danej jednostki, których okres
użytkowania będzie dłuższy niż 12 miesięcy. Ponieważ zaliczane są one do aktywów trwałych
to w sprawozdaniu finansowym należy je ująć, gdy spełnione są dwa następujące warunki:
 Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przyszłości będzie możliwość osiągnięcia z nich
korzyści majątkowych,
 Jest możliwość wiarygodnej ich wyceny.
Do wartości niematerialnych i prawnych zaliczamy:
9
10


Autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,
Prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz
zdobniczych,
38. ISTOTA DEGRESYWNYCH METOD AMORTYZOWANIA ŚRODKÓW TRWAŁYCH.
Metoda degresywna - stanowi sposób, który pozwala podatnikowi na zwiększenie odpisów
amortyzacyjnych w początkowych latach używania środka trwałego. Zgodnie z tą metodą
odpisów w pierwszym roku podatkowym dokonujemy od wartości początkowej, a w
następnych latach od wartości zmniejszonej o dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne,
aż do roku podatkowego, w którym tak ustalony roczny odpis amortyzacyjny byłby niższy od
odpisu ustalonego metodą liniową, ponieważ od tego roku podatnik przechodzi na metodę
liniową.
39. WADY I ZALETY LINIOWEJ METODY AMORTYZOWANIA ŚRODKÓW TRWAŁYCH.
W metodzie liniowej zakłada się, że środek trwały zużywa się w jednakowym stopniu w całym
okresie jego użytkowania niezależnie od jego intensywności i warunków jego eksploatacji.
Zalety
- prosta do zastosowania w praktyce
- możliwość podwyższenia stawek amortyzacyjnych
- równomiernie rozłożone koszty w czasie
WADY
-nie odzwierciedla faktycznego zużycia środków trwałych.
40. KLASYFIKACJA WARTOŚCI NIEMATERIALNYCH I PRAWNYCH.
Wartości niematerialne i prawne są to nabyte przez przedsiębiorstwo prawa majątkowe,
które nadają się do gospodarczego wykorzystania, są związane z prowadzoną działalnością
gospodarczą i mają okres użyteczności ekonomicznej dłuższy niż 12 miesięcy.
Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się:
- Koszty zakończonych prac rozwojowych – obejmują koszty badań lub wiedzy, których
wynik może być wykorzystywany do produkcji nowych lub ulepszonych produktów albo
technologii.
- Wartość firmy – w pozycji tej podaje się nieopisaną część dodatniej wartości firmy, która
stanowi różnicę między ceną nabycia jednostki lub jej części, a niższą od niej wartością
godziwą przejętych aktywów netto poszczególnych składników majątkowych jednostki
pomniejszoną o przyjęte zobowiązania. Gdy cena nabycia jednostki jest niższa od wartości
godziwej przejętych aktywów netto, to różnica stanowi ujemną wartość firmy.
- Inne wartości niematerialne i prawne – w pozycji tej wykazujemy wartość początkową,
która pomniejszona jest o umorzenie nabytych lub wniesionych w formie aportów praw
majątkowych, np.: prawa autorskie, licencje oraz programy komputerowe, prawa do
wynalazków, patentów, itp.
- Zaliczki na wartości niematerialne i prawne – pozycja ta ukazuje wydatki, które
przeznaczone są na poczet zakupu wartości niematerialnych i prawnych, i które nie zostały
rozliczone do dnia sporządzenia bilansu.
41. KLASYFIKACJA FINANSOWEGO MAJĄTKU FIRMY.
FINANSOWY MAJĄTEK TRWAŁY - należą do niego:
UDZIAŁY – mogą być wnoszone do spółek w formie pieniężnej lub rzeczowej . Wartość
udziałów ustala się poprzez ich wycenę na dzień wniesienia do spółki.
AKCJE – papiery wartościowe świadczące o udziale jego właściciela w kapitale spółki akcyjnej,
dający mu prawo do dywidendy
DŁUGOTERMINOWE PAPIERY WARTOŚCIOWE - zaliczamy do nich te które zostały uznane za
lokaty i których termin spłaty przypada co najmniej po upływie roku od daty,
na jaka sporządzone jest sprawozdanie finansowe
UDZIELONE DŁUGOTERMINOWE POŻYCZKI – kwoty należne, których okres spłaty
na dzień bilansowy jest dłuższy niż roku
10
11
42. KLASYFIKACJA RZECZOWEGO MAJĄTKU TRWAŁEGO.
W skład rzeczowych aktywów trwałych wchodzą:
· środki trwałe,
· środki trwałe w budowie,
· zaliczki na środki trwałe w budowie.
1. Środki trwałe są to przedmioty, których przewidziany okres używania jest dłuższy niż rok,
są przeznaczone na potrzeby przedsiębiorstwa i związane z prowadzoną działalnością
gospodarczą. Przedmioty t muszą być kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do
użytkowania, a jednostka powinna sprawować nad nimi kontrolę.
Do środków trwałych zalicza się:
· grunty własne w tym również prawa wieczystego użytkowania gruntu;
· budynki, lokale, obiekty inżynierii lądowej i wodnej, a także spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu;
· urządzenia techniczne i maszyny;
· środki transportu;
· inne środki trwałe.
2. Środki trwałe w budowie – są to przedmioty będące w okresie budowy, montażu lub
ulepszenia już istniejącego środka trwałego.
3. Zaliczki na środki trwałe w budowie – są to zaliczki na poczet inwestycji związanych z
nabyciem składników rzeczowego majątku trwałego, nierozliczone do dnia sporządzenia
bilansu.
43. USZEREGOWAĆ SKŁĄDNIKI MAJĄTKU OBROTOWEGO WEDŁUG ROSNĄCEJ ICH PŁYNNOŚCI.
I. Zapasy (materiały, produkcja w toku, produkty gotowe, towary)
II. Należności krótkoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe(akcje, udziały, obligacje, środki pieniężne w kasie )
44. FROMY ROZLICZEŃ GOTÓWKOWYCH Z FIRMAMI I KONTRAHENTAMI.
- wpłaty lub wypłaty gotówki na rachunek właściciela,
- czek gotówkowy imienny lub na właściciela,
- karta bankomatowa.
45. FORMY ROZLICZEŃ TRANSAKCJI HANDLOWYTCH SYSTEMEM BEZGOTÓWKOWYM.
- polecenie przelewu ( polega na wystawieniu odpowiedniego dokumentu stanowiącego
dyspozycję dla banku na koncie przelewa z konta dłużnika na konto wierzyciela).
- czek rozrachunkowy (stanowi dyspozycję wystawcy czeku udzielną bankowi do obniżenia
jego rachunku i uznania posiadacza czeku).
- akredytywa (polega na wyodrębnieniu przez bank na wniosek dłużnika środków z jego
rachunku i przekazanie ich do banku wierzyciela celem dokonania zapłaty za spełnione
świadczenia).
- rozliczenia składkowe (występują wówczas kiedy kontrahenci są jednocześnie dostawcami i
odbiorcami).
- rozliczenia planowe (występują przy stałych i częstych dostawach).
- wekslu ( weksel jest środkiem płatniczym za wykonane świadczenia).
46. PRZYZCYNY POWSTAWANIA NIEDOBORÓW I SZKÓD NIEZAWINIONYCH.
Przyczyny mogą być trojakie:
Przyczyny niezależne od woli ludzkiej, np. z powodu właściwości fizyczno-chemicznych
powstają ubytki naturalne, a z powodu wypadków losowych (pożar, powódź) powstają
szkody w składnikach majątku, zwane stratami nadzwyczajnymi.
Przyczyny wywołane niezamierzonym działaniem człowieka, np.
błędy popełnione przez pracownika podczas przyjmowania i wydawania towarów lub innych
składników majątku, bądź skutkiem mylnego pomiaru (ważenie, liczenie);
11
12
błędy w wypełnianiu dokumentów spowodowane mylnym wskazaniem ilości, ceny, gatunku;
nieumyślne błędy ewidencji operacji.
Przyczyny wywołane celowym działaniem człowieka lub jego niedbalstwem, np. fałszowanie
dokumentów, brak troski o powierzone mienie, celowe podpalenie.
47. CO OZNACZAJĄ NALEZNOŚCI PRZEDSTAWIONE, UMORZONE, NIEŚCIĄGALNE, WĄTPLIWIE.
Należności przedawnione- powstają wówczas, gdy upłynie termin powodujący utratę prawa
do wszczęcia postępowania sądowego w celu ich wyegzekwowania.
Należności umorzone- powstają, gdy przemawiają ważne względy gospodarcze, społeczne,
lub inne okoliczności.
Należności nieściągalne- powstają wówczas, gdy wierzyciel dysponuje dokumentem
jednoznacznie stwierdzającym niemożliwość ich wyegzekwowania. Np. dokumenty:np. akt
zgonu dłużnika i brak miary spadkowej na pokrycie długu.
Należności wątpliwe- (roszczenia)- są to należności kwestii w części lub całości przez
określonego kontrahenta.
Roszczenie sporne- powstają od momentu skierowania roszczeń na drogę sądową w celu
jego wyegzekwowania.
48. KLASYFIKACJA ROZRACHUNKÓW WEDŁUG PODMIOTÓW.
a) Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami
b) Rozrachunki z pracownikami
- rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
- inne rozrachunki z pracownikami
c) Rozrachunki publiczno prawne (ZUS, US, UMiG)
- rozrachunki z tytułu VAT
- inne rozrachunki publiczno- prawne
d) Pozostałe rozrachunki
- roszczenia
- rozliczenia odbiorców i nadwyżek
- rozliczenia z tytułu lizinguj
- rozliczenia z tytułu pożyczek i udzielonych lub zaciągniętych kredytów.
49. KLASYFIKACJA KOSZTÓW WEDLUG RODZAJÓW.
a) Amortyzacja:
- zużycie środków trwałych,
- zużycie wartości niematerialnych i prawnych
b) Zużycie materiałów i energii:
- zużycie materiałów podstawowych,
- zużycie materiałów pomocniczych,
- zużycie gazu ziemnego, energii elektrycznej, energii cieplnej,
- zużycie półproduktów.
c) Usługi obce:
 usługi transportowe (opłaty za przewóz kolejowy, usługi transportu wodnego,
lotniczego)
 usługi remontowe (usługi malowania, budowlane, przegląd i serwis maszyn i
urządzeń)
 usługi sprzętowe (koszty pracy sprzętu obcego, opłaty za doraźny wynajem
sprzętu)
12
13

pozostałe usługi obce ( usługi telekomunikacyjne, usługi pocztowe, usługi w
zakresie czystości, analizy chemiczne i laboratoryjne, atesty, koszty usług
tłumaczeń, usługi drukarskie, koszty naprawy braków).
d) Wynagrodzenia:
 Wynagrodzenia brutto za prace wykonane w ramach umowy o pracę
 Wynagrodzenia brutto za prace w ramach umowy zlecenie, umowy o dzieło.
e) Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia:
 Pozostałe świadczenia na rzecz pracowników (napoje i środki odżywcze, opłaty za
szkolenia pracowników)
 Składki ubezpieczeń społecznych finansowanych przez pracodawcę,
 Składki na Fundusz Pracy
 Opisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych lub świadczeń urlopowych.
f) Podatki i opłaty:
 Podatek od nieruchomości
 Naliczony podatek VAT nie podlegający odliczeniu
 Podatek od posiadania psa
 Wpłaty na PERFON
 Opłaty komunalne, skarbowe, administracyjne
 Opłaty za ścieki
g) Pozostałe koszty rodzajowe:
 Usługi bankowe
 Koszty reprezentacji i reklamy(wydatki związane z przyjęciem i poczęstunkiem
gości, koszty imprezy artystycznych organizowanych z okazji uroczystości, zakup
kwiatów do dekoracji pomieszczeń)
 Podróże służbowe (koszty podróży zagranicznych, koszty podróży kolejowych)
 Inne koszta (odprawy pośmiertne ubezpieczenia rzeczowe i osobowe)
50. RODZAJE I METODY KALKULACJI.
Z punktu widzenia metod przeprowadzania kalkulacji rozróżniamy dwie podstawowe:
kalkulację podziałową - polega ona na podzieleniu wszystkich kosztów bezpośrednich
i pośrednich przez liczbę ustalonych jednostek kalkulacyjnych, w efekcie czego powstanie
przeciętny koszt jednostkowy,
kalkulację doliczeniową - polega ona na odrębnej ewidencji kosztów bezpośrednich dla
poszczególnych produktów oraz doliczeniu do nich za pomocą specjalnych kluczy
rozliczeniowych odpowiedniej części kosztów pośrednich, w efekcie czego powstanie koszt
zbliżony do kosztu jednostkowego.
Zarówno kalkulacja podziałowa, jak i doliczeniowa zawierają różne odmiany, których
stosowanie zależy głównie od charakteru produkcji i procesu technologicznego. Szczegółowy
podział metod kalkulacji przedstawia schemat.
13
14
51. POZOSTAŁE KOSZTY I PRZYCHODY OPERACYJNE.
- pozostałe przychody operacyjne - wynikają z innej niż zasadnicza działalność gospodarcza
jednostki i nie są związane z operacjami finansowymi. Ich zakres tematyczny jest zbliżony do
pozostałych kosztów operacyjnych.
 sprzedaż środków trwałych,
 otrzymanie darowizny,
 stwierdzenie nadwyżki, inwentaryzacje,
 zwrot kosztów postępowania sądowego,
 przychody działalności gospodarczej,
 przychody z zmienionej działalności gospodarczej,
 wyegzekwowanie Katy, grzywny i odszkodowania.
- pozostałe koszty operacyjne – dotyczą działalności gospodarczej mającej na celu
zrealizowanie innych zamierzeń niż zasadnicze zadania jednostki gospodarczej. Są to
szczególne działania związane ze sprzedażą i likwidacją rzeczowych składników aktywów
trwałych oraz innymi operacjami gospodarczymi występującymi niesystematycznie.
52. KOSZTY I PRZYCHODY FINANSOWE.
 koszty finansowe – są związane z operacjami fononowymi (wynikają z prowadzenia
gospodarki środkami pieniężnymi i papierami wartościowymi). Są to przede
wszystkim różnego rodzaju odsetek.
 Przychody finansowe – dotyczą działalności finansowej jednostek gospodarczych,
związane są z obrotem papierami wartościowymi, lokowaniem środków pieniężnych
udzielaniem pożyczek.
 Sprzedaż papierów wartościowych,
 Otrzymane odsetki bankowe,
 Otrzymane dyskonta wekslowe,
 Dodatki, różnice wekslowe
 Otrzymane dywidendy
53. STRATY I ZYSKI NADZWYCZAJNE.
a) Do strat nadzwyczajnych zaliczamy:
- niedobory i szkody pozostałe w majątku z przyczyn losowych
- wynagrodzenia osób zatrudnionych przy usuwaniu składników zdarzeń losowych
- usługi obce związane z usuwaniem skutków zdarzeń losowych
- zużycie materiałów związanych z usuwaniem zdarzeń losowych.
- skutki zaniechania lub likwidacji pewnego rodzaju działalności na skutek decyzji
uprawnionych organów władzy lokalnej.
b) Do zysków nadzwyczajnych zaliczamy:
- równowartość otrzymanych odszkodowań z tytułu ubezpieczenia majątkowego ze
straty powstałe na skutek zdarzeń losowych.
- przychody ze sprzedaży odzyskanych składników majątku uszkodzonych na skutek
losowych nieobjętych ubezpieczeń majątkowych.
- odszkodowania otrzymane na pokrycie powstałych na skutek likwidacji lub zaniechania
pewnego rodzaju działalności jednostki gospodarczej na podstawie decyzji
uprawnionych organów władzy lokalnej.
14
15
54. KLASYFIKACJA KOSZTÓW WEDŁUG MIEJSCA ICH POWSATNIA.
a) Według rodzajów:
- amortyzacja
- usługi obce
- podatki i opłaty
- wynagrodzenia
- pozostałe koszta rodzajowe,
b) Od rodzaju działalności operacyjnej:
- koszty działalności podstawowej,
- koszty działalności pomocniczej,
- koszty ogólnego zarządu,
- koszty sprzedaży.
c) Od wpływu na podstawę opodatkowania- podatkiem dochodowym:
- koszty uzyskania przychodów (zgodnie z ustawą o podatku dochodowym pomniejszają
podstawę opodatkowania)
- koszty niebędące kosztami uzyskania przychodów (zgodnie z ustawą o podatku
dochodowym nie mogą zmniejszać podstawy opodatkowania, ale w myśli ustawy o
rachunkowości zmniejszają wartość wyniku finansowego)
d) Związek z rozmiarami produkcji – świadczenia usługi:
- koszty stałe (nie zmieniają się mimo zmian wielkości produkcji świadczenia usługi)
- koszty zmienne (ulegają zmianom wraz ze wzrostem lub spadkiem rozmiarów produkcji,
świadczeń usługi)
e) Ze względu na sposób odnoszenia na wytwarzane produkty, świadczone usługi.
- koszty bezpośrednie (dają się przyporządkować wprost do danego wyboru, usługi na
podstawie dokumentacji źródeł)
- koszty pośrednie (wymagają dodatkowych rozliczeń w celu odniesienia ich na
wytwarzane wyroby, świadczone usługi)
f) Ze względu na stopień złożoności
- koszta proste (składają się z jednego rodzaju kosztu, który nie dzieli się w danej
jednostce gospodarczej na mniejsze cząsteczki)
- koszta złożone (składają się z kilku kosztów prostych)
55. ISTOTA KOSZTU WYTWORZENIA PRODUKTU ORAZ KOSZTU WŁASNEGO SPRZEDAŻY
PRODUKTU.
15
16
56. OMÓWIĆ KATEGORIE WYNKIKU FINANSOWEGO I ZASADY JEGO USTALANIA.
Wynik finansowy można sporządzić według dwóch różnych wariantów:
a) Wariant kalkulacyjny (stosowany jest przez jednostki dokonujące ewidencji w układzie
kosztów według typów działalności) , (koszt własny sprzedanych produktów składają się:
koszty sprzedanych produktów, koszty zarządu, koszty sprzedaży).
b) Wariant porównawczy (kosztem własnym sprzedanych produktów jest suma kosztów
rodzajowych skorygowana In plus lub In minus o zmianę stanu produktów).
16