Zjawiska krasowe
advertisement
2016-01-27 Zjawiska krasowe Zjawiska krasowe Zjawiska krasowe Zjawiska krasowe dość powszechnie występują na powierzchni Ziemi, gdyż skały podlegające krasowieniu należą do skał osadowych – tworzących się na powierzchni skorupy ziemskiej. Nazwa zjawisk wywodzi się od płaskowyżu KRAS znajdującego się w Słowenii, gdzie obserwować można dobrze wykształcone formy krasowe zarówno na powierzchni ziemi, jaki i pod ziemią. Formy rzeźby krasowej na powierzchni ziemi Zjawiska (procesy) krasowe (krasowienie) – to rodzaj wietrzenia chemicznego polegający na rozpuszczaniu skał węglanowych (wapieni, kredy, gipsu, dolomitu itp.), siarczanowych (gips, anhydryt) lub chlorkowych (sól kamienna i potasowa) prze wodę zawierającą dwutlenek węgla. H2O+CO2→H2CO3 → powstawanie kwasu węglowego CaCO3+H2CO3→ Ca(HCO3)2 → rozpuszczanie węglanu wapnia – powstawanie kwaśnego węglanu wapnia Formy rzeźby krasowej na powierzchni ziemi • Ospa krasowa – niewielkie ostrokrawędziste zagłębienia na powierzchni skał podlegających krasowieniu Żłobki i żebra krasowe • Żłobki i żebra krasowe – bruzdy porozdzielane grzbiecikami powstające w miejscach częstego spływu wody po powierzchni skał 1 2016-01-27 Formy rzeźby krasowej na powierzchni ziemi Leje krasowe • Leje krasowe – koliste zagłębienie na powierzchni ziemi powstające zazwyczaj w wyniku zapadania się stropów jaskiń Formy rzeźby krasowej na powierzchni ziemi • Uwał – obniżenie powstające z połączenia kilku lejków krasowych Polje Formy rzeźby krasowej na powierzchni ziemi • Polje – rozległa kotlina powstająca w wyniku połączenia wielu uwałów i lejków krasowych – powierzchnia zrównania krasowego Formy rzeźby krasowej na powierzchni ziemi • Ostaniec krasowy (mogot) – stromościenne wzniesienie zbudowane z wapieni, które nie uległy krasowieniu 2 2016-01-27 Ostaniec krasowy (mogot) Formy rzeźby krasowej na powierzchni ziemi • Ponor - otwór na powierzchni ziemi (np. szczelina lub lej krasowy), do którego wpływa ciek powierzchniowy – dalej płynie on pod ziemią Formy rzeźby krasowej na powierzchni ziemi • Wywierzysko – bardzo obfite źródło krasowe Systemy jaskiniowe Formy rzeźby krasowej pod powierzchnią ziemi • Systemy jaskiniowe – woda przesączająca się licznymi szczelinami w skałach wapiennych rozpuszcza je – prowadzi to do poszerzania tych szczelin i tworzenia systemów podziemnych korytarzy, komór, kominów, studni itp. – powstają systemy jaskiniowe Formy rzeźby krasowej pod powierzchnią ziemi • Szata naciekowa – z wody spływającej po ścianach jaskiń wytraca się węglan wapnia (kalcyt) – tworzy on szatę naciekową, na którą składają się między innymi: stalaktyty, stalagmity, stalagnaty, draperie itp. 3 2016-01-27 Szata naciekowa Szata naciekowa • Stalagmit – naciek w jaskini w postaci wyrastającego z dna jaskini słupka, stożka lub nabrzmienia Szata naciekowa Szata naciekowa • Stalaktyt – naciek w jaskini w postaci sopla zwisającego ze stropu Szata naciekowa • Stalagnat (kolumna naciekowa) - naciek w jaskini łączący dno jaskini z jej stropem. Powstaje głównie przez połączenie stalaktytu z stalagmitem Szata naciekowa • Makarony – rurkowate, cienkie stalaktyty 4 2016-01-27 Szata naciekowa • Misy martwicowe – zagłębienia na dnie jaskiń obrzeżone grzbiecikami zbudowanymi z kalcytu Szata naciekowa Szata naciekowa • Perły jaskiniowe (pizolity) – kuleczki kalcytowe powstające w wodzie na dnie jaskiń w wyniku krystalizacji kalcytu wokół np.: ziarna piasku Terasy trawertynowe • Terasy trawertynowe – płytkie zbiorniki wodne porozdzielane wapiennymi barierami i położone kaskadowo – powstają na powierzchni ziemi w miejscu wypływu gorących silnie zmineralizowanych wód podziemnych Terasy trawertynowe 5
