1 - Liceum Ogólnokształcące ADEPT

-1-
I. SYSTEMATYKA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH I ICH
PODSTAWOWE WŁAŚCIWOŚCI
1. Wiadomości ogólne
Pierwiastek to substancja prosta, której metodami chemicznymi nie da się rozłożyć na
proste. Są one zebrane i ułożone w układzie okresowym pierwiastków. Każdemu
pierwiastkowi przypisano symbol chemiczny, pochodzący od nazwy łacińskiej.
Pierwsza litera symbolu jest zawsze literą wielka, następne małą. Np.:
Oxygenium – tlen – O
Calcium – wapń – Ca
Carbo – węgiel – C
Wszystkie pierwiastki można podzielić na :
- metale – posiadają charakterystyczny połysk metaliczny dobry przewodnik
elektryczny, cieplny, są ciągliwe i kowalne.
- niemetale – nie posiadają połysku metalicznego
Najmniejszą częścią pierwiastka jest atom, czyli jest on zbiorem identycznych atomów.
4P – cztery atomy fosforu
6H – sześć atomów wodoru
Na – jeden atom sodu
Cyfra stojąca przed symbolem pierwiastka oznacza ilość atomów tego pierwiastka.
Pierwiastki mogą łączyć się ze sobą tworząc związek chemiczny. Łączą się przy
pomocy wiązań, ilość wiązań jakie może utworzyć dany pierwiastek nazwany jest
wartościowością.
Wartościowość pierwiastka zaznaczamy cyfra rzymską z prawej strony symbolu u
góry.
Mg II
Al. III
NV
Zapamiętaj - tlen jest zawsze II wartościowy, wodór jest zawsze I wartościowy
Związki chemiczne zapisujemy w postaci wzorów chemicznych.
Aby zapisać wzór chemicznego związku chemicznego stosujemy zasadę kodu
chemicznego czyli:
- stosujemy zasadę od końca, zamieniając słowa na symbole
tlenek fosfor
PO
- przy symbolach pierwiastków zapisujemy jego wartościowość
PVOII
- stosujemy regułę na krzyż, zmieniając cyfry rzymskie na arabskie (jako indeks
dolny)
PV2 OII5
Jeżeli cyfry arabskie można skrócić to należy to wykonać
SVI2OII6 – cyfry 6 i 2 można skrócić przez 2 i dlatego wzór ma postać = SVIOII3
-2Indeksy dolne występujące we wzorze chemicznym podają ile atomów danego
pierwiastka wchodzi w skład tego związku.
PV2 OII5 - jedna cząsteczka tlenku fosforu składa się z 5 atomów tlenu i 2 atomów
fosforu.
3 MgII OII – trzy cząsteczki tlenku magnezu składają się z trzech atomów tlenu i trzech
atomów
magnezu.
Wzory chemiczne dzielimy na wzory:
- sumaryczne - podaje jakie pierwiastki i w jakiej ilości wchodzą w jego skład
(MgII OII, SVIOII3)
- strukturalne (kreskowe)- pokazuje jak powiązane są atomy pierwiastka w
danym wzorze sumarycznym, czyli wartościowość pierwiastka pokazuje liczba
kresek
-
2. Typy reakcji chemicznych
a) reakcja syntezy (łączenia) – kiedy z przynajmniej dwóch substratów powstaje
tylko jeden produkt
A + B  AB
b) reakcja analizy ( rozkładu) – kiedy z jednego substratu powstają conajmniej dwa
produkty
DC  D + C
c) reakcja wymiany – kiedy z dwóch substratów powstają dwa inne produkty
A + BC  AB + C
AB + CD  AC + BD
3. Modelowanie i zapis prostych równań reakcji
Takie pierwiastki jak: wodór, tlen, azot, fluor, chlor, brom, jod nie występują same
zawsze w parach i dlatego zapisujemy je: H2, O2, N2, F2, Cl2, Br2, J2
substraty
słowny zapis reakcji :
siarka + tlen
zapis przy pomocy symboli i wzorów:
S
+ O2

produkty
 tlenek siarki (VI)

SVIOII3
-3Reakcje należy uzupełnić dużymi współczynnikami tak aby ilość atomów każdego
pierwiastka była taka sama po stronie lewej jak i prawej
2S
+ 3 O2 
2 SVIOII3
tlen str. prawa 2 x 3 = 6
str. lewa
siarka - str. prawa 2 x 1 = 2
str. lewa
4. Podział związków
Podział związków chemicznych:
 tlenki - EO np. CaO, Al2O3
 wodorotlenki - EOH np. NaOH, Ca(OH)2
 kwasy - HR np. H2SO4, HCl
 sole - ER np. NaCl, Cu SO4
3x2=6
2x1=2
5. Nazewnictwo i właściwości tlenków
Utlenianie to powolne łączenie się z tlenem
Spalanie to gwałtowne łączenie z tlenem, której towarzyszą efekty świetlne i cieplne
Tlenki są to dwuskładnikowe związki tlenu z innymi pierwiastkami
EO
E – dowolny pierwiastek ,
O – tlen
a) otrzymywanie tlenków
- reakcja syntezy – ogrzewanie pierwiastka w powietrzu lub tlenie
Si + O2  Si O2
4 Al. + 3 O2  2 Al2O3
4 Li + O2  2 Li2O
b) właściwości tlenków
- prawie wszystkie tlenki metali to ciała stałe
- tlenki niemetali mają różny stan skupienia
- większość tlenków jest bezbarwna
- tlenki metali grupy I i II reagują z woda tworzą wodorotlenki
- tlenki niemetali reagują z wodą tworząc kwasy
6. Wodorotlenki i zasady
Wodorotlenki to związki zawieraj jeden atom metalu i jedną lub kilka grup
wodorotlenowych (OH), której liczba zależy od wartościowości metalu
Mem(OH)Im
Me - metal,
grupa OH jest zawsze I wartościowa
Wodorotlenki są rozpuszczalne w wodzie i wówczas używamy nazwy – zasady
a) otrzymywanie wodorotlenków
 metal alkaliczny + woda  wodorotlenek metalu + wodór
 tlenek metalu + woda  wodorotlenek metalu
 2Na + 2H2O  2 Na IOH I + H2
-4 Ca + 2H2O  CaII(OH)I2 + H2


K2 IO + H2O  2K IOH I
Al2 IIIOII3 + H2O  AlIII(OH)3I
Właściwości wodorotlenków i zasad
- bardzo aktywne chemicznie
- zasady silnie żrące to ługi
- papierek wskaźnikowy w zasadzie staje się niebieski
- fenloftaleina w zasadzie staje się malinowa
7. Kwasy - otrzymywanie i właściwości
Kwasy to zawiązki zbudowane z atomu wodoru i reszty kwasowej (R)
Reszta kwasowa (R) – jest tyle wartościowa ile jest atomów wodoru
Hn IRn
Nazwa kwasu pochodzi od pierwiastka znajdującego się w reszcie kwasowej np. w
reszcie kwasowej jest siarka to mamy kwas siarkowy, w reszcie kwasowej jest fosfor to
mamy kwas fosforowy.
 Kwasy dzielimy na:
a) beztlenowe – jeżeli w reszcie kwasowej nie ma tlen
HCl – kwas chlorowodorowy (kwas solny), reszta kwasowa to Cl jest I – wartościowy
HJ - kwas jodowodorowy, reszta kwasowa to J jest I – wartościowy
HBr – kwas bromowodorowy, reszta kwasowa to Br jest I – wartościowy
H2S – kwas siarkowodorowy, reszta kwasowa to S jest II – wartościowa
- 5-
b) tlenowe – jeżeli w reszcie kwasowej jest tlen
H2C IVO3 = (H2CO3) - kw. węglowy, reszta (CO3)II jest II wartościowa bo są dwa atomy
wodoru
IV
H2S O3 = (H2SO3) - kw. siarkowy (IV), reszta (SO3)II jest II wartościowa bo są dwa
atomy wodoru
VI
H2S O4 = (H2SO4) - kw. siarkowy (VI), reszta (SO4)II jest II wartościowy bo są dwa
atomy wodoru
V
HN O3 = (HNO3) - kw. azotowy (V), reszta (NO3)I jest I wartościowa bo jest jeden
atom wodoru
III
HN O2 = (HNO2) kw. azotowy (III), reszta (NO2)I jest I wartościowa bo jest jeden
atom wodoru
V
H3P O4 = (H3PO4) kw. fosforowy, reszta (PO4)III jest III wartościowa bo są trzy atomy
wodoru

Otrzymywanie kwasów:
a) beztlenowe
wodór + niemetal  kwas
H2 + Cl2  2HCl
H2 + S  H2S
b) tlenowe
-6tlenek niemetalu + woda  kwas tlenowy
Niemetal w tlenku musi mieć taką samą wartościowość jak jest w kwasie.
N2VO5 + H2O  2HNO3
SVIO3 + H2O  H2SO4
 Właściwości kwasów:
 bezbarwne ciecze
 barwią oranż metylowy na czerwono, papierek uniwersalny na czerwono
 ulegają dysocjacji elektrolitycznej
 reagują z aktywnymi metalami (K, Ca, Na, Mg, Zn, Fe)
 mieszają się z wodą ( Pamiętaj chemiku młody lej zawsze kwas do wody)
8. Sole – nazwy soli rozpoczynamy od reszty kwasowej a potem dodajemy nazwę
metalu.
Nazwa kwasu
Wzór kwasu
Nazwa soli
Kwas chlorowodorowy
HCl
chlorek
Kwas jodowodorowy
HJ
jodek
Kwas bromowodorowy
HBr
bromek
Kwas siarkowodorowy
H2S
siarczek
Kwas węglowy
H2CO3
węglan
Kwas azotowy (III)
HNO2
azotan (III)
Kwas azotowy (V)
HNO3
azotan (V)
Kwas siarkowy (IV)
H2SO3
siarczan (IV)
Kwas siarkowy (VI)
H2SO4
siarczan (VI)
Kwas fosforowy
H3PO4
fosforan
Sole to związki chemiczne składające się z jednego lub kilku atomów metalu oraz
jednej lub kilku reszt kwasowych
MemnRnm
a) Metody otrzymywania soli
1) metal + kwas  sól + wodór
2) tlenek metalu + kwas  sól + woda
3) wodorotlenek + kwas  sól + woda
4) tlenek metalu + tlenek niemetalu  sól tlenowa
5) wodorotlenek + tlenek niemetalu  sól tlenowa + woda
6) sól1 + kwas1  sól2 + kwas2
7) sól1 + zasada1  sól2 + zasada2
8) sól1 + sól2  sól3 + sól4
9) metal + niemetal  sól beztlenowa
Zadanie:
Napisz równania reakcji otrzymywania siarczanu(VI) magnezu, oraz jego wzór
strukturalny
1) Mg + H2SO4  MgSO4 + H2
2) MgO + H2SO4  MgSO4 + H2O
3) Mg(OH)2 + H2SO4  MgSO4 + 2 H2O
-74) MgO + SO3  MgSO4
5) Mg(OH)2 + SO3  MgSO4 + H2O
6) MgCO3 + H2SO4  MgSO4 + H2O
7) Na2SO4 + Mg(OH)2  MgSO4 + 2 NaOH
8) Na2SO4 + MgCl2 MgSO4 + 2 NaCl
wzór strukturalny siarczanu (VI) magnezu
Pytania kontrole od działu - I Systematyka związków nieorganicznych
1. Napisz równania reakcji chemicznych otrzymywania następujących związków
chemicznych:
a) tlenek azotu(V)
b) tlenek chloru(VII)
c) tlenek krzemu(IV)
d) tlenek litu(I)
e) zasada magnezowa(II)
f) zasada glinowa(III)
g) zasada potasowa(I)
h) kwas fosforowy
i) kwas azotowy(III)
j) kwas jodowodorowy
k) chlorek galu(III) – trzy metody
l) węglan antymonu(V) – pięć metod
m) fosforan magnezu(II) – trzy metody
2. Do wyżej wymienionych związków narysuj ich wzory strukturalne
II.
Mol i molowa interpretacja przemian chemicznych
1. Masa atomowa, cząsteczkowa i molowa
W obliczeniach chemicznych stosuje się zazwyczaj dwu jednostek masy: gram lub
atomowa jednostka masy – u – unit
Wzorcem dla określenia u stał się izotop węgla 12C. Masa pojedynczego atomu 12C
podzielona przez 12 daje masę wzorca atomowej jednostki masy.
1u  1,66 x 10-27kg
Masy atomowe pierwiastków znajdujemy w układzie okresowym pierwiastków z lewej
strony symbolu pierwiastka u dołu (czasami nad lub pod symbolem pierwiastka).
Posługując się wartościami mas atomowych, zaokrąglamy je do liczb całkowitych np.
masa atomowa sodu = 22,989u do wartości 23u.
Masa cząsteczkowa jest masa pojedynczych cząsteczek wyrażona w u.
np.
(NH4)2SO4 = 2N+8H+1S+4O = 2x 14u+8x 1u +1x 32u+4x 16u = 28u+8u+32u+64u =
132u
Ponieważ posługiwanie się pojedynczymi atomami jest praktycznie niemożliwe dlatego
posługujemy się większa ich liczbą. Taką porcją atomów lub cząsteczek jest mol.
Liczbę 6,02 x 1023 nazywamy liczbą Avogadra i oznaczamy jako NA.
1 mol zawiera 6,02 x 1023 drobin
Aby dowiedzieć się ilu molom odpowiada „porcja”, należy wykonać obliczenia według
sposobu:
N
n – liczba moli
n= 
N – liczba porcji ( atomów, cząsteczek, ...)
NA
NA – liczba Avogadra
zad.1
Mamy 12,04 x 1023 atomów żelaza. Oblicz ilu molom żelaza odpowiada taka liczba
atomów.
Dane:
N = 12,04 x 1023 atomów
NA = 6,0 x 1023 atomów w molu
n=?
N
n= 
NA
23
12,04 x 10 atomów
n = ______________________ = 2 mole
6,02 x 1023 atomów w molu
-2zad. 2
Oblicz, ile cząsteczek zawierają 2 mole wody.
Układamy proporcję:
2 mole ----------- X cząsteczek wody
1 mol ----------- 6,02 x 1023 cząsteczek wody
stosując metodę na krzyż otrzymujemy
1 x X = 2 x 6,02 x 1023
X = 12,04 x 1023 cząsteczek
Posługując się masa molową można określić liczbę atomów lub cząsteczek w danej
porcji.
n – liczba moli
m – masa substancji wyrażona w gramach
M – masa molowa wyrażona w g/mol
Zad 3.
Posługując się układem okresowym, określ masę molową tlenu cząsteczkowego.
Następnie oblicz, ile moli tlenu cząsteczkowego zawartych jest w 40 g tego pierwiastka.
Dane:
m = 40 g
M (O2) = 2 x 16g/mol = 32 g/mol
n=?
40g
n = --------- = 1,25 mola
32g/mol
Zad 4.
Oblicz masę 4 moli ołowiu.
Dane:
M = 207g/mol
n = 4 mole
m =?
-3-
m=Mxn
m = 207 g/mol x 4 mole
m = 828 g
2. Ilościowa interpretacja równań reakcji
Każde równanie można przeczytać na dwa sposoby. Np.
2 H2
+
O2

2 H2O
2 cząsteczki wodoru
1 cząsteczka tlenu
2 cząsteczki wody
lub tak:
2 H2
+
O2

2 H2O
2 mole wodoru
1 mol tlenu
2 mole wody
Dzięki znajomością masy molowej można przewidzieć jakich mas substratów należy
użyć do reakcji, lub jaka ilość produktów otrzymamy.
Czyli
2 H2
4 g wodoru
+
O2
32 g tlenu

2 H2O
36 g wody
Zad. 5
Napisz równanie reakcji wapnia z tlenem, następnie uzgodnij współczynniki i odczytaj
je, posługując się pojęciami atomów, cząsteczek, moli i mas molowych.
2Ca
+
2 atomy wapnia
2 mole wapnia
2 x 40 g = 80 g
O2
1 cząsteczka tlenu
1 mol tlenu
2 x 16 g = 32 g

2 CaO
2 cząsteczki tlenku wapnia
2 mole tlenku wapnia
2 x ( 40g + 16g) = 112g
Wykorzystując powyższe umiejętności, możemy wykonywać dowolne obliczenia
stechiometryczne (tak nazywają się obliczenia oparte na równaniach reakcji)
Zad. 6
Oblicz, ile moli rtęci powstanie w wyniku termicznego rozkładu 5 moli tlenki rtęci(II)
1 krok – napisać równanie reakcji
2 HgO
 2 Hg + O2
2 krok – zapisanie danych
2 HgO
 2 Hg + O2
5 moli  X moli
3 krok – prawidłowe odczytanie
2 HgO
 2 Hg + O2
-42 HgO
 2 Hg + O2
2 mole tl.rtęci  2 mole rtęci
4 krok – porównanie informacji z kroku 2 i 3
5 moli
X moli
2 HgO
 2 Hg + O2
2 mole
2 mole
5 krok – zapisanie odpowiedniej proporcji i jej rozwiązanie
2 mole x X moli = 5 moli x 2 mole
2 x X = 10
X = 5 moli
Zapamiętaj - gaz w warunkach normalnych zajmuje objętość molową 22,4 dm3
Objętość 22,4 dm3 dowolnego gazu zwiera w warunkach normalnych 6.02 x 1023
cząsteczek
V
n = ---Vmol
n – liczba moli gazu
V – objętość gazu
Vmol – objętość molowa gazu
Zad. 7
Oblicz, ile moli cząsteczek zawiera 300 dm3 gazu odmierzonego w warunkach
normalnych.
Dane:
V = 300 dm3
Vmol = 22,4 dm3/mol
n=?
V
n = ---Vmol
n = 300 dm3 : 22,4 dm3/mol = 13,4 mol
n = 13,4 mol
Zad. 8
Oblicz objętość CO2 odmierzoną w warunkach normalnych, jeśli wiesz, że gaz ten
powstał ze spalania 16 g węgla w tlenie.
1 krok – napisanie równania reakcji
C + O2  CO2
2 krok – zapisanie danych
C + O2  CO2
16 g
X dm3
3 krok – prawidłowe odczytanie równania
-5C + O2  CO2
12 g
22,4 dm3
4 krok – porównanie informacji z kroku 2 i 3
C + O2  CO2
16 g
X dm3
12 g
22,4 dm3
____________________________
12g x X dm3 = 16 g x 22,4 dm3
12 g x X dm3 = 358 g xdm3
X = 29,9 dm3
Zad. 9
Przeprowadzono reakcje zobojętniania, używając do tego 10 g wodorotlenku sodu i 14
g kwasu azotowego(V). Oblicz masę powstającej soli.
1 krok – równanie rekcji
NaOH
+
HNO3
 Na NO3 +
H2O
2 krok – sprawdzenie, który substrat użyto w nadmiarze. Zakładamy, że przereaguje
cała ilość NaOH
NaOH
+
HNO3
 Na NO3 +
H2O
10g
Xg
23g+1g+16g
1g+14g+(3x16g)
40g
63g
X x 40g = 10g x 63g
X x 40 = 630
X = 630 : 40
X = 15,75g
Aby zużyć cały wodorotlenek, potrzeba 15,75g kwasu, a my mamy go tylko 14 g. Z
tego wynika że wodorotlenek został użyty w nadmiarze, czyli o ilości powstającej soli
zdecyduje kwas.
3 krok – obliczenie masy soli
NaOH
+
HNO3  Na NO3 +
H2O
14g
Xg
63g
23g+14g+48g=85g
_________________________________
X x 63 = 14g x 85 g
X x 63 = 1190
X = 18,9 g
Pytania kontrolne do działu II - Mol i molowa interpretacja przemian
chemicznych
1.Oblicz masy cząsteczkowe następujących cząsteczek:
a) NaCl
b) Fe(NO3)3
c) MgCO3
2. Zgromadzono 9,03 x 1023 atomów siarki. Oblicz, ilu molom siarki odpowiada taka
liczba atomów.
3. Oblicz, ile cząsteczek CO2 zawiera się w 10 molach tego związku.
4. Napisz równanie reakcji oraz odczytaj je posługując się pojęciami atom, cząsteczka,
mol i mas molowa
- )zobojętniania kwasu siarkowego(VI) za pomocą wodorotlenku potasu
5. Oblicz masę tlenku magnezu powstałą podczas reakcji 10 g magnezu z 18 g tlenu.
6. Odmierzono 5 moli gazu w warunkach normalnych. Oblicz objętość jaką zajmuje ten
gazu
III. Stężenia roztworu
Roztwór to mieszanina jednorodna składająca się z rozpuszczalnika i substancji
rozpuszczalnej.
Wielkości charakteryzujące roztwór to :
1. Stężenie procentowe ( C%) – to liczba gramów substancji rozpuszczonej 100g
roztworu. Wyraża się ono wzorem
masa substancji rozpuszczonej
C% = 
masa roztworu
x 100%
ms
C% =  x 100%
mr
Zadanie1.
Odważono 15g soli i rozpuszczono w 135g wody. Oblicz stężenie procentowe
otrzymanego roztworu.
Dane:
ms = 15g
mw = 135g
mr = ms + mw
mr = 15g + 135g = 150g
C% = ?
ms
C% =  x 100%
mr
15g
C% =  x 100%
150g
C% = 10%
Zadanie 2.
Przygotowano 450g roztworu o stężeniu 12%. Oblicz masę substancji w roztworze.
-2Dane:
C% = 12%
mr = 450g
ms = ?
ms
C% =  x 100%
mr
Przekształcamy wzór:
C% x mr
ms = 
100%
12% x 450g
ms =  = 54g
100%
2. Stężenie molowe.
Stężenie molowe ( Cm) określa liczbę moli substancji rozpuszczonej w 1 dm3 roztworu.
n
Cm = 
V
m
Wiemy że : n - to liczba moli którą obliczamy ze wzoru n =  i dlatego po
podstawieniu otrzymujemy:
M
m
Cm = 
MxV
Zadanie 1.
Oblicz masę KOH zawartą w 0,5 dm3 roztworu o stężeniu 3 mol / dm3
Dane:
V = 0,5 dm3
Cm = 3 mol / dm3
m=?
-3n
Cm = 
V
Przekształcamy ten wzór i otrzymujemy:
n = Cm x V
n = 3 mol / dm3 x 0,5 dm3
n = 1,5 mola KOH
Ponieważ w zadaniu pytają o masę musimy obliczyć masę 1 mola KOH korzystając z
mas atomowych.
1 mol KOH ------------- 39 g + 16 g + 1 g = 56 g
następnie korzystamy ze wzoru:
m
n = 
M
i po przekształceniu tego wzoru otrzymujemy:
m=nxM
m = 1,5 mola x 56 g / mol
m = 84 g KOH
Zadanie 2.
Oblicz masę Na OH, jaką należy odważyć, aby otrzymać 0,3 dm3 0,2-molowego
roztworu.
Dane:
V = 0,3 dm3
Cm = 0,2mola / dm3
m=?
najpierw należy obliczyć liczbę moli Na OH korzystając ze wzoru
n
Cm = 
V
n = Cm x V
n = 0,2mola / dm3 x 0,3 dm3
n = 0,06mola
obliczamy teraz masę 1mola Na OH = 23g + 16g + 1g = 40g
-4m
n = 
M
m=nxM
m = 0,06mola x 40g / mol
m = 2,4g Na OH
Zadanie 3.
80g 10% kwasu octowego rozcieńczono w objętości 0,45 dm3. Oblicz stężenie molowe
tego roztworu.
Dane:
mr = 80g
C% = 10%
V = 0,45 dm3
Cm = ?
1 krok – obliczamy masę substancji rozpuszczonej w 10% roztworze, korzystając ze
wzoru na stężenie procentowe
ms
C% =  x 100%
mr
C% x mr
ms = 
100%
10% x 80g
ms = 
100%
ms = 8g kwasu octowego ( CH3COOH )
2 krok – przeliczamy masę substancji rozpuszczonej na liczbę moli
1mol kw. octowego ( CH3COOH ) -------- 12g + 3 x 1g + 12g + 16g + 16g + 1g = 60g
Korzystamy ze wzoru
m
n = 
M
-58g
n =  = 0,133mola
60g / mol
3 krok – obliczamy stężenie molowe roztworu korzystając ze wzoru
n
Cm = 
V
0,133 mola
Cm = 
0,45dm3
Cm = 0,29mol / dm3
Pytania kontrolne do działu III – stężenia roztworu.
1. Oblicz stężenie procentowe roztworu po rozpuszczeniu 50g substancji w 150g wody.
2. Oblicz ile gram substancji rozpuszczonej znajduje się w 600g roztworu o stężeniu
25%.
3. Oblicz stężenie molowe roztworu otrzymanego przez rozpuszczenie 11,7g NaCl w
wodzie jeżeli otrzymano 0,08 dm3.
4. Oblicz jaką objętość 6 – molowego kwasu azotowego należy użyć w celu otrzymania
0,45dm3 0,1 – molowego roztworu tego kwasu.