Uzależnienie dzieci od komputera

Uzależnienie dzieci od komputera
Uzależnienie to proces rozpoczynający się w chwili, kiedy osoba dzięki kontaktowi z
pewnym wyjątkowym przedmiotem odbiera siebie w sposób inny niż dotychczas i postrzega
zmianę wizerunku samej siebie jako coś pozytywnego lub lepiej odpowiadającego swoim
potrzebom. Uzależnienie od komputera nazywane jest nałogiem komputerowym, Samo
pojęcie nałogu rozumiane jest jako wynik określonego doświadczenia powtarzalnego, o
dużym stopniu nasilenia emocjonalnego i wysokiej częstotliwości. Uzależnienie od komputera
dotyczy zwłaszcza ludzi młodych, natomiast dzieci ze szkół podstawowych oraz starsze grupy
przedszkolne stanowią grupę osób o podwyższonym ryzyku.
Początkowo uzależnienie od komputera jest niezauważalne. Z czasem jednak zaczyna
wyrządzać poważne szkody. Jedną z nich, zwracającą na siebie uwagę, jest niewątpliwie
postępująca izolacja, wycofanie się z kontaktów społecznych, unikanie spotkań i związków z
innymi ludźmi. „Uzależnienie od komputera i Internetu może przybierać różne formy.
Możemy uzależnić się od zakupów na aukcjach internetowych, poczty e-mail, gier
komputerowych, czatowania i wielu innych usług dostępnych w sieci”.
Do najczęstszych objawów związanych z nadużywaniem komputera, wymienianych przez
M.Musiał należą:
-zaburzenia koncentracji uwagi
-niepokój i stany lękowe
-ekstremalne reakcje emocjonalne często nieadekwatne do wywołującego je bodźca
-fantazjowanie i kłamstwa
-zanik wrażliwości na uczucia innych ludzi
-utrata dotychczasowych przyjaciół
-odrzucenie przez grupę z powodu nieprzyjemnych zachowań dziecka
-brak zainteresowania nauką
-niesłuchanie dorosłych.
Uzależnienie od komputera wiąże się także z Internetem i grami komputerowymi. „ Gry
komputerowe bardzo silnie wpływają na zachowania dzieci. Często pochłaniają cały czas
wolny i wywołują zachowania agresywne. Natomiast przemoc stosowana w grach kojarzy się
z nagrodą, a to z kolei rozmywa granice między dobrem a złem. Tak więc dzieci bawiące się w
zabijanie w grach komputerowych oswajają się z okrucieństwem i następuje w nich obniżenie
wrażliwości moralnej, a zatem utożsamiając się z bohaterem naśladują go i przenoszą jego
styl zachowania do realnego życia.” Internet natomiast pozwala na wykreowanie własnej
postaci, wyidealizowanie jej, dowartościowanie użytkownika, a przy okazji zachowanie
anonimowości.
Komputer według D. Raś odbiera osobom uzależnionym poczucie wolności, prywatności, a
także uniemożliwia krytyczne ustosunkowanie się do otaczającego świata, staje się czymś w
rodzaju „superczłowieka”, a użytkownik jest podatny na manipulację, niezdolny krytycznie
odnieść się do przekazywanych mu informacji.
Istnieje szereg zaburzeń spowodowanych przede wszystkim spędzaniem ogromnej ilości
czasu przed komputerem i prowadzeniem siedzącego trybu życia. Najczęściej obserwuje się:
-zaburzenia snu
-nadmierne zmęczenie
-osłabienie systemu odpornościowego
-nieregularne odżywianie się
-zaniedbywanie ciała i brak ćwiczeń fizycznych
-bóle pleców
- tak zwany zespół cieśni nadgarstka
-bóle głowy
-zmęczenie oczu.
Konsekwencje nadużywania komputera i Internetu są bardzo duże, dlatego też rola
rodziców jest tu ogromna. Rodzice muszą być świadomi tego, że to oni muszą posiadać taką
wiedzę na ten temat, aby w sposób właściwy reagować i w sposób odpowiedni eliminować
zagrożenia. Taka wiedza może uchronić dziecko przed wieloma przykrymi konsekwencjami i
przede wszystkim uświadomić mu, że tak zwane agresywne gry są dla niego niebezpieczne, a
częste i długie przesiadywanie przed komputerem może zagrażać jego zdrowiu.
Uzależnienie od komputera i Internetu przybiera coraz bardziej masowy wymiar, zaliczane
jest do kręgu patologii, które wymagają leczenia odwykowego podobnie jak alkoholizm.
Leczenie jest długotrwałe, polega na psychoterapii indywidualnej lub grupowej i może
wspomagane być środkami farmakologicznymi.
Zdaniem B.Kosek-Nita „człowiek uzależnia się nie od maszyny, tylko od swoich
psychicznych, emocjonalnych stanów, jakie powstają w nim na skutek własnej działalności
realizowanej dzięki komputerowi i przez komputer. I tak na przykład : miłośnik gier
komputerowych może uzależnić się od stanu skoncentrowanego silnego pobudzenia grą i
poczucia satysfakcji z wygranej(…) Mimo wielu korzyści jakie mamy dzięki komputeryzacji,
zależność od komputera może prowadzić do izolacji społecznej, skrajnego zaniedbania
ważnych spraw życiowych, konfliktów rodzinnych i partnerskich, a nade wszystko może
doprowadzić samego uzależnionego do nasilonych i negatywnych stanów i zaburzeń
psychicznych.”
Dzieci i młodzież są zazwyczaj nieświadome tego, że grozi im uzależnienie od komputera.
Często również rodzice na ten temat nie posiadają zbyt wielu informacji. Natomiast, aby
zapobiegać uzależnieniom od komputera, rodzice powinni przede wszystkim poznać gry, w
które grają ich dzieci oraz poznać usługi sieciowe z jakich korzystają. Ważne jest także, aby
rodzice zdawali sobie sprawę z tego, że komputer powinien stać się – obok uprawiania
sportu, uczestnictwa w zajęciach dodatkowych, czytania książek, oglądania telewizji –
jednym z wielu zajęć dziecka. Spędzanie czasu przed komputerem nie może być zatem
zajęciem dominującym w aktywności pozaszkolnej dziecka, a tym bardziej jedynym. Należy
pamiętać również o tym, że dobrze jest zachęcać dziecko do zabawy przy komputerze w
grupie, a nie osobno. Dzięki temu dzieci będą ze sobą rozmawiać i współpracować, co
zapobiega także izolowaniu się ich pociechy od rówieśników. Rodzice powinni także ustalić z
dzieckiem limit czasu użytkowania komputera oraz dbać o zdrowie swoich pociech, czyli na
przykład o to, aby dziecko miało odpowiednie krzesło przy komputerze, właściwie na nim
siedziało, miało odpowiednie oświetlenie i właściwą odległość od monitora. Żyjemy w świeci,
gdzie komputer i Internet staje się głównym narzędziem pracy, nauki i zabawy, więc
używanie go jest nieuniknione i oczywiste.
Opracowała
mgr Anna Barwińska
Bibliografia:
1. K.Leksy, Media-dobrodziejstwo, które uzależnia, „Wychowanie na co dzień”, 2007, nr
10-11.
2. I Białokoz-Kalinowska, J.Piotrowska-Jastrzębska, „Komputer i Internet w życiu dziecka
i obraz jego dzieciństwa”
3. B.Kosek-Nita, Uzależnienie od komputera i jego następstwa, „Wychowanie na co
dzień”, 2006, nr 3
4. A.Krupińska, „Podstawy ochrony dziecka przed zagrożeniami”
5. D. Raś, Gry komputerowe i telewizja jako zagrożenie społecznych kontaktów uczniów,
[w:] Psychologia i psychoprofilaktyka
6. M.Szpunar, M.Świątkiewicz-Mośny, Niebezpieczna myszka. Uzależnienie od Internetu,
„Wychowanie na co dzień”, 2006, nr 1-2