Podstawy filozofii i etyki

Etyka w biznesie i zarządzaniu
Definicja
•
•
•
Etyka w zarządzaniu to dział etyki biznesu, zajmujący się moralnością w zarządzaniu. Etyka jest nauką o moralności (1) opisującą i wyjaśniającą moralność zastaną, (2) wyznaczającą racjonalne normy moralne oraz krytykującą
normy irracjonalne, (3) dającą praktyczne wskazówki, umożliwiające
wprowadzenie w życie norm moralnych.
Etyka jest nauką interdyscyplinarną, łączącą elementy wielu nauk, m.in.
filozofii moralnej, psychologii moralności, ekonomii szczęścia, socjologii
moralności, historii moralności, neurobiologii, kognitywistyki.
Etyka bada dobro i zło. Dobro pojmuje m.in. jako szczęście i przyjemność, a zło
jako ból i cierpienie. Dobro i zło w tym sensie jest identyfikowane m.in. za
pomocą badania mózgu, układu nerwowego, introspekcji, obserwacji
zachowań, testów psychologicznych, opisu stosunków społecznych.
•
•
•
•
•
Do fundamentalnych zasad etyki należą: imperatyw kategoryczny, zasada
maksymalizacji szczęścia, zasada równego rozważenia interesów, złota i srebrna zasada.
Imperatyw kategoryczny głosi, że powinniśmy postępować według takiej
reguły, którą chcielibyśmy uznać za prawo powszechne.
Zasada maksymalizacji szczęścia mówi, że powinniśmy maksymalizować
szczęście i minimalizować cierpienie jak największej liczby czujących istot.
Zasada równego rozważenia interesów zachęca do przykładania takiej samej
wagi do takich samych interesów czujących istot, niezależnie od tego kim są.
Złota zasada głosi, że mamy postępować wobec innych tak, jakbyśmy chcieli,
żeby inni postępowali wobec nas, natomiast srebrna zasada, że nie możemy
postępować w stosunku do innych tak, jakbyśmy nie chcieli, aby inni
postępowali w stosunku do nas.
Sprawiedliwa płaca
•
•
•
Według B. Harvey mamy następujące kryteria sprawiedliwej płacy: (1) istnienie
prawnie gwarantowanej płacy minimalnej; (2) proporcjonalność w stosunku do
trudności pracy i wyników; (3) równość płacy za taką samą pracę; (4) zgodność
co najmniej ze średnią płacą w danym sektorze; (5) dostosowanie do
możliwości finansowych firm; (6) zgodność z porozumieniami zbiorowymi.
Kryteria dodatkowe to: (1) płaca nie jest niższa niż średni koszt życia w
regionie; (2) jest proporcjonalna do zajmowanego stanowiska; (3) jest
proporcjonalna do stażu pracy.
Według teoretyków społecznej gospodarki rynkowej sprawiedliwa płaca
powinna być proporcjonalna do rezultatów pracy, w szczególności wytworzonego zysku, zwłaszcza tego, do którego pracownik przyczynił się bezpośrednio.
Trzy podstawowe pytania zadawane przez
etykę biznesu to:
• Czy podjęta decyzja jest słuszna?
• Czy ta decyzja przyniesie korzyści, czy straty?
• Czy postępowanie zgodnie z zasadami etyki jest opłacalne?
Podstawowe pojęcia stosowane
w etyce biznesu:
•
•
•
•
Sprawiedliwość
Uczciwość
Prawda
Słuszność
Nurty etyki bizensu/zarządzaniu
Etyka deontologiczna:
• Moralność postrzegana w kategoriach obowiązku
• Nakazy i rozkazy jako forma przekazu
• Postawa moralna opiera się na przestrzeganiu jasnych i konkretnych
reguł
Etyka aksjologiczna:
• Efektywne osiąganie celów
• Dążenie do optymalizacji działania
• Autokreacja i samorealizacja jako cel każdego człowiek
Etyka odpowiedzialności i sumienia:
• Łączy i spaja etykę deontologiczną i aksjologiczną
• Skoncentrowana na wartościach oraz relacjach społecznych
• Reguluje stosunki międzyludzkie
Podział etyki biznesu/zarządzania
(praktyka)
Etyka opisowa:
• Opisuje obyczaje i standardy moralne grupy społecznej w określonym
czasie
• Poznaje i opisuje istniejące normy
• Nie stawia pytań filozoficznych
• Pyta: jak było/jak jest?
•
•
•
•
•
•
Etyka normatywna:
Zajmuje się obszarem powinności
Nie zajmuje się obszarem stanu faktycznego
Stawia pytania filozoficzne
Pyta: jak powinno być?
Co powinno być brane pod uwagę w ocenie słuszności postępowania
moralnego?
• Czy oceny zachowań dokonuje się na podstawie jego intencji czy skutków do
jakich prowadzą?
Etyka normatywna dzieli się na:
• Etykę intencji,
• Etykę skutków
Cele
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Doskonalenie się społeczeństwa/zysk społeczny
Etyczna analiza zobowiązań zawodowych
Wprowadzanie standardów etycznych zachowań
Łączy wymogi organizacyjne firm z poszanowaniem wartości osobistych
Ujednolica reguły
Rozwiązuje konflikty
Tworzy systemy zarządzania o bezpiecznym działaniu gospodarczym
Zapewnia maksymalną efektywność poprzez eliminację konfliktów
Poszerza perspektywy kalkulacji zysków i strat
Kapitalizm etyczny buduje, rozwija i korzysta z:
•
•
•
•
•
Zasobów finansowych
Zasobów ludzkich
Zasobów rzeczowych
Zasobów społecznych
Reputacji
Etyka biznesu w kontekście zysku jako celu:
•
•
•
•
•
•
Subiektywna
Ma krótkofalowe cele
Dąży do natychmiastowej skuteczności
Motywuje pracowników
Budzi zaufanie klientów
Budzi zaufanie kontrahentów
Źle rozumiana koncepcja zysku jako celu:
•
•
•
•
•
Pozory etyczności dla przewagi konkurencyjnej
Nieumiejętność rozróżniania celów i środków
Nieumiejętność ustalania priorytetów
Nieetyczne wybory
Poczucie zwolnienia z odpowiedzialności
Dynamiczna etyka biznesu
• Dbanie o potrzeby klientów
• Troska o pracowników
• Finalnie: szacunek społeczny
Etyka jako strategia firmy
•
•
•
•
Dążenie wewnętrzne = strategia działania
Podstawa tworzenia programów etycznych
Element programu etycznego
Wypunktowanie celów strategicznych
Strategia firmy:
• Wizja
• Wartości
• Misja
Misja firmy:
• Nadzieje
• Oczekiwania
• Aspiracje
• Określa tożsamość etyczną firmy
• Odpowiada na pytania: kim jesteśmy?, o co chodzi w naszej działalności?
Kultura organizacyjna firmy
Grupy funkcji kultury organizacyjnej:
•
Dotyczące adaptacji wewnętrznej
•
Dotyczące adaptacji zewnętrznej
Adaptacja zewnętrzna:
•
Zrozumienie misji, celów i strategii organizacji
•
Integracja
•
Zaangażowanie pracowników
Adaptacja wewnętrzna:
•
Określa kod/język pojęć
•
Wyznacza zasady dotyczące władzy
•
Określa zakres kompetencji
•
Wyznacza granice grup formalnych i nieformalnych
•
Określa kryteria kar i nagród
•
Kształtuje ideologię organizacji
•
Opisuje sposób zaspokajania potrzeby bezpieczeństwa
Total Quality Managment
Cele Total Quality Management:
• Długotrwały sukces z zachowaniem zasad etyki biznesu
• Zadowolenie klientów
• Korzyści dla firmy jako całości
• Korzyści dla pracowników
• Korzyści dla społeczeństwa
• Dbanie o środowisko naturalne
Podstawowe założenia Total Quality Management:
• zaangażowanie każdego pracownika
• częste drobne usprawnienia
• wykorzystanie prostych, uniwersalnych narzędzi
• synchronizacja stanowisk
• maksymalizacja czasu pracy
• długotrwałe stosowanie stopniowo ulepszanych metod
Total Quality Management eliminuje:
• Niewłaściwe zarządzanie
• Brak motywacji pracowników
• Nieodpowiednią organizację pracy
• Brak odpowiedzialności społecznej
Negocjacje
Partner w negocjacjach oczekuje:
• Traktowania w sposób etyczny
• Poszanowania dla siebie jako człowieka
Nieetyczne postawy w negocjacjach:
• Grożenie zerwaniem negocjacji
• Ukrywanie prawdziwych intencji i poglądów
• Naprowadzanie na niewłaściwe wnioski
• Popędzanie, okazywanie niecierpliwości
• Wybór czasu i miejsca rozmów, które utrudniają koncentracje
I ZASADA
ETYCZNYCH NEGOCJACJI
=
PRAWDOMÓWNOŚĆ
• Kłamstwo i zatajanie faktów jest nieprofesjonalne.
• Dobry negocjator umie przedstawić i uzasadnić swoje stanowisko.
• Uchylanie się od wyjaśnień jest nieetyczne!
Cechy etycznego negocjatora:
• Wysoka kultura osobista
• Poszanowanie godności i wolności rozmówcy
Etyczny negocjator nie powinien:
• Wywierać presji fizycznej ani psychicznej
• Wywoływać poczucia strachu, upokorzenia i winy
• Wymuszać podjęcia decyzji
• Manipulować faktami
Kodeks etyczny menedżera
Zasada ogólna Kodeksu Etyki Menedżera:
•
Menedżer powinien dążyć do osiągnięcia jak najlepszych rezultatów, pozostając w zgodzie z
obowiązującymi normami prawnymi, etycznymi i obyczajowymi.
Etyczny menedżer:
•
Przestrzega prawa
•
Postępuje zgodnie z dobrymi obyczajami
•
Przestrzega zasad współżycia społecznego
•
Odznacza się kulturą osobistą
•
Kieruje się uczciwością
•
Rzetelnie wypełnia swoje obowiązki
•
Nie wykorzystuje swojej pozycji dla celów prywatnych
Cele etycznego menedżera:
•
Korzyści publiczne i społeczne
•
Dobro każdego podwładnego
•
Dbanie o środowisko naturalne