ETYKA W BIZNESIE I W ZARZĄDZANIU

ETYKA W BIZNESIE I W ZARZĄDZANIU – MOODLE Część I:
1. Definicje:
a) Etyka w zarządzaniu to dział etyki biznesu, zajmujący się moralnością w zarządzaniu.
Etyka jest nauką o moralności
(1) opisującą i wyjaśniającą moralność zastaną,
(2) wyznaczającą racjonalne normy moralne oraz krytykującą normy irracjonalne,
(3) dającą praktyczne wskazówki, umożliwiające wprowadzenie w życie norm moralnych.
b) Etyka jest nauką interdyscyplinarną, łączącą elementy wielu nauk, m.in. filozofii moralnej,
psychologii moralności, ekonomii szczęścia, socjologii moralności, historii moralności,
neurobiologii, kognitywistyki.
c) Etyka bada dobro i zło. Dobro pojmuje m.in. jako szczęście i przyjemność, a zło jako ból i
cierpienie. Dobro i zło w tym sensie jest identyfikowane m.in. za pomocą badania mózgu,
układu nerwowego, introspekcji, obserwacji zachowań, testów psychologicznych, opisu
stosunków społecznych.
d) Do fundamentalnych zasad etyki należą: imperatyw kategoryczny, zasada maksymalizacji
szczęścia, zasada równego rozważenia interesów, złota i srebrna zasada.
e) Imperatyw kategoryczny głosi, że powinniśmy postępować według takiej reguły, którą
chcielibyśmy uznać za prawo powszechne.
f)
Zasada maksymalizacji szczęścia mówi, że powinniśmy maksymalizować szczęście i
minimalizować cierpienie jak największej liczby czujących istot.
g) Zasada równego rozważenia interesów zachęca do przykładania takiej samej wagi do
takich samych interesów czujących istot, niezależnie od tego kim są.
Złota zasada głosi, że mamy postępować wobec innych tak, jakbyśmy chcieli, żeby inni
postępowali wobec nas, natomiast srebrna zasada, że nie możemy postępować w stosunku do
innych tak, jakbyśmy nie chcieli, aby inni postępowali w stosunku do nas.
2. Sprawiedliwa płaca: a) Według B. Harvey mamy następujące kryteria sprawiedliwej płacy: (1)
istnienie prawnie gwarantowanej płacy minimalnej; (2) proporcjonalność w stosunku do
trudności pracy i wyników; (3) równość płacy za taką samą pracę; (4) zgodność co najmniej ze
średnią płacą w danym sektorze; (5) dostosowanie do możliwości finansowych firm; (6)
zgodność z porozumieniami zbiorowymi.
b) Kryteria dodatkowe to: (1) płaca nie jest niższa niż średni koszt życia w regionie; (2) jest
proporcjonalna do zajmowanego stanowiska; (3) jest proporcjonalna do stażu pracy.
1
c) Według teoretyków społecznej gospodarki rynkowej sprawiedliwa płaca powinna być
proporcjonalna do rezultatów pracy, w szczególności wytworzonego zysku, zwłaszcza
tego, do którego pracownik przyczynił się bezpośrednio.
3. Trzy podstawowe pytania zadawane przez etykę biznesu to:
- „czy podjęta decyzja jest słuszna?;
- „Czy ta decyzja przyniesie korzyści czy straty?
- „Czy postępowanie zgodnie z zasadami etyki jest opłacalne”?
4. Podstawowe pojęcia stosowane w etyce biznesu:
- sprawiedliwość;
- uczciwość;
- prawda;
- słuszność.
5. Nurty etyki biznesu/zarządzania:
a) etyka deontologiczna:
•
Moralność postrzegana w kategoriach obowiązku
•
Nakazy i rozkazy jako forma przekazu
•
Postawa moralna opiera się na przestrzeganiu jasnych i konkretnych reguł.
b) etyka aksjologiczna:
•
Efektywne osiąganie celów
•
Dążenie do optymalizacji działania
•
Autokreacja i samorealizacja jako cel każdego człowiek
c) etyka odpowiedzialności i sumienia:
•
Łączy i spaja etykę deontologiczną i aksjologiczną
•
Skoncentrowana na wartościach oraz relacjach społecznych
•
Reguluje stosunki międzyludzkie.
6. Podział etyki biznesu/zarządzania (praktyka):
Etyka opisowa:
•
Opisuje obyczaje i standardy moralne grupy społecznej w określonym czasie
•
Poznaje i opisuje istniejące normy
•
Nie stawia pytań filozoficznych
•
Pyta: jak było/jak jest?
Etyka normatywna:
•
Zajmuje się obszarem powinności
•
Nie zajmuje się obszarem stanu faktycznego
•
Stawia pytania filozoficzne
2
•
Pyta: jak powinno być?
•
Co powinno być brane pod uwagę w ocenie słuszności postępowania moralnego?
•
Czy oceny zachowań dokonuje się na podstawie jego intencji czy skutków do jakich
prowadzą?
Etyka normatywna dzieli się na:
•
Etykę intencji,
•
Etykę skutków.
7. Cele:
•
Doskonalenie się społeczeństwa/zysk społeczny
•
Etyczna analiza zobowiązań zawodowych
•
Wprowadzanie standardów etycznych zachowań
•
Łączy wymogi organizacyjne firm z poszanowaniem wartości osobistych
•
Ujednolica reguły
•
Rozwiązuje konflikty
•
Tworzy systemy zarządzania o bezpiecznym działaniu gospodarczym
•
Zapewnia maksymalną efektywność poprzez eliminację konfliktów
•
Poszerza perspektywy kalkulacji zysków i strat.
8. Kapitalizm etyczny buduje, rozwija i korzysta z:
•
Zasobów finansowych
•
Zasobów ludzkich
•
Zasobów rzeczowych
•
Zasobów społecznych
•
Reputacji.
9. Etyka biznesu w kontekście zysku jako celu:
•
Subiektywna
•
Ma krótkofalowe cele
•
Dąży do natychmiastowej skuteczności
•
Motywuje pracowników
•
Budzi zaufanie klientów
•
Budzi zaufanie kontrahentów.
10. Źle zrozumiana koncepcja zysku jako celu:
•
Pozory etyczności dla przewagi konkurencyjnej
•
Nieumiejętność rozróżniania celów i środków
•
Nieumiejętność ustalania priorytetów
•
Nieetyczne wybory
3
•
Poczucie zwolnienia z odpowiedzialności.
11. Dynamiczna etyka biznesu:
•
Dbanie o potrzeby klientów
•
Troska o pracowników
•
Finalnie: szacunek społeczny.
12. Etyka jako strategia firmy:
•
Dążenie wewnętrzne = strategia działania
•
Podstawa tworzenia programów etycznych
•
Element programu etycznego
•
Wypunktowanie celów strategicznych
Strategia firmy:
•
Wizja
•
Wartości
•
Misja.
Misja firmy:
•
Nadzieje
•
Oczekiwania
•
Aspiracje
•
Określa tożsamość etyczną firmy
•
Odpowiada na pytania: kim jesteśmy?, o co chodzi w naszej działalności?
13. Kultura organizacyjna firmy:
Grupy funkcji kultury organizacyjnej:
•
Dotyczące adaptacji wewnętrznej
•
Dotyczące adaptacji zewnętrznej
Adaptacja zewnętrzna:
•
Zrozumienie misji, celów i strategii organizacji
•
Integracja
•
Zaangażowanie pracowników
Adaptacja wewnętrzna:
•
Określa kod/język pojęć
•
Wyznacza zasady dotyczące władzy
•
Określa zakres kompetencji
•
Wyznacza granice grup formalnych i nieformalnych
•
Określa kryteria kar i nagród
•
Kształtuje ideologię organizacji
4
•
Opisuje sposób zaspokajania potrzeby bezpieczeństwa.
14. Total Quality Managment
Cele Total Quality Management:
•
Długotrwały sukces z zachowaniem zasad etyki biznesu
•
Zadowolenie klientów
•
Korzyści dla firmy jako całości
•
Korzyści dla pracowników
•
Korzyści dla społeczeństwa
•
Dbanie o środowisko naturalne.
Podstawowe założenia Total Quality Management:
•
zaangażowanie każdego pracownika
•
częste drobne usprawnienia
•
wykorzystanie prostych, uniwersalnych narzędzi
•
synchronizacja stanowisk
•
maksymalizacja czasu pracy
•
długotrwałe stosowanie stopniowo ulepszanych metod
Total Quality Management eliminuje:
•
Niewłaściwe zarządzanie
•
Brak motywacji pracowników
•
Nieodpowiednią organizację pracy
•
Brak odpowiedzialności społecznej
15. Negocjacje:
Partner w negocjacjach oczekuje:
•
Traktowania w sposób etyczny
•
Poszanowania dla siebie jako człowieka
Nieetyczne postawy w negocjacjach:
•
Grożenie zerwaniem negocjacji
•
Ukrywanie prawdziwych intencji i poglądów
•
Naprowadzanie na niewłaściwe wnioski
•
Popędzanie, okazywanie niecierpliwości
•
Wybór czasu i miejsca rozmów, które utrudniają koncentracje.
I ZASADA ETYCZNYCH NEGOCJACJI =PRAWDOMÓWNOŚĆ
•
Kłamstwo i zatajanie faktów jest nieprofesjonalne.
•
Dobry negocjator umie przedstawić i uzasadnić swoje stanowisko.
•
Uchylanie się od wyjaśnień jest nieetyczne.
5
Cechy etycznego negocjatora:
•
Wysoka kultura osobista
•
Poszanowanie godności i wolności rozmówcy
Etyczny negocjator nie powinien:
•
Wywierać presji fizycznej ani psychicznej
•
Wywoływać poczucia strachu, upokorzenia i winy
•
Wymuszać podjęcia decyzji
•
Manipulować faktami,
16. Kodeks etyczny menadżera:
Zasada ogólna Kodeksu Etyki Menedżera:
•
Menedżer powinien dążyć do osiągnięcia jak najlepszych rezultatów, pozostając w zgodzie z
obowiązującymi normami prawnymi, etycznymi i obyczajowymi.
Etyczny menedżer:
•
Przestrzega prawa
•
Postępuje zgodnie z dobrymi obyczajami
•
Przestrzega zasad współżycia społecznego
•
Odznacza się kulturą osobistą
•
Kieruje się uczciwością
•
Rzetelnie wypełnia swoje obowiązki
•
Nie wykorzystuje swojej pozycji dla celów prywatnych
Cele etycznego menedżera:
•
Korzyści publiczne i społeczne
•
Dobro każdego podwładnego
•
Dbanie o środowisko naturalne
ETYKA W BIZNESIE I W ZARZĄDZANIU – MOODLE Część II:
1) Kodeksy firmowe:
Dobry kodeks etyczny:
Wartości wyznawane przez przedsiębiorstwo
•
Normy do przestrzegania przez wszystkich pracowników
•
Procedury postępowania w przypadku złamania reguł
•
Procedury postępowania w przypadku wystąpienia problemów etycznych
Elementy kodeksu etycznego dot.:
•
Bezpieczeństwa wyrobów i usług
•
Bezpieczeństwa w miejscu pracy
6
•
Informowania o nieprzestrzeganiu norm
•
Inwestycji negatywnych
•
Jakości
•
Konfliktu interesów
•
Likwidacji działalności i redukcji
•
Molestowania seksualnego
•
Nagradzania i karania.
2) Elementy kodeksu etycznego:

Normy prawne, jakich należy przestrzegać

Ochrona środowiska

Poufność

Praca a rodzina

Przechowywanie dokumentów finansowych

Przechowywanie i udostępnianie informacji

Prywatność w miejscu pracy i poza nim

Różnorodność i tolerancja

Stosunki ze światem polityki

Świadczenia na rzecz społeczności lokalnych
3) Kodeksy etyczne grup zawodowych:
Etyka zawodowa:
•
Ułatwia wykonywanie zawodu zgodnie z normami moralnymi
•
Wpływa na prestiż zawodu
•
Pomaga rozwiązywać konflikty
•
Określa perfekcjonizm zawodowy
•
Usprawnia podejmowanie decyzji
•
Ustala granice norm
•
Opisuje procedury postępowania w przypadku łamania norm
•
Określa obowiązki podstawowe i nadzwyczajne
Kodeks zawodowy:
•
Formułuje normy etyczne dla konkretnego zawodu lub grupy zawodowej
•
Stanowi katalog zachowań etycznych dla przedstawicieli władz lokalnych
i
pracowników samorządowych
Funkcje kodeksów zawodowych:
•
Doradcza
7
•
Kontrolna
4) Rola menedżera w etyce biznesu:
Menedżer
jest
odpowiedzialny
za
produkcję,
finanse,
sprawy
administracyjne,
podwładnych, klientów, partnerów biznesowych.
Menedżer musi dbać o
finanse wspólników, potrzeby klientów, dobro pracowników,
reputację firmy, środowisko naturalne, korzyści społeczne.
Menedżer powinien dążyć do uniwersalizmu etycznego, łączyć respektowanie norm
ekonomicznych i etycznych.
Menedżer etycznej firmy to profesjonalista, posiada ukształtowany kręgosłup moralny,
posiada predyspozycje osobowościowe.
5) Firma - Pracownik
Wartości etycznego podejścia do pracownika:
•
Poszanowanie dóbr osobistych
•
Uczciwość
•
Zrozumienie
•
Minimalizowanie zadawanego cierpienia
•
Sprawiedliwość dystrybucyjna
Pozostawianie wolności wyboru.
6) Prawa pracownika:

do stosownego, odpowiednio wysokiego wynagrodzenia

do zatrudnienia na dogodnych warunkach

do bezpieczeństwa i higieny pracy

do swobodnego wyboru miejsca pracy

do rozwoju osobistego i zawodowego

do możliwości awansu na równych prawach

do płatnego urlopu

do dni ustawowo wolnych od pracy

do innych, ustalonych dni wolnych
Etyczne i moralne obowiązki pracodawcy wobec pracownika określa Kodeks Pracy i Kodeks
etyczny firmy.
7) Pracowników nie dyskryminuje się ze względu na płeć, wiek, orientację seksualną,
niepełnosprawność, narodowość, wyznanie, poglądy polityczne.
Nowy pracownik musi zostać zapoznany z:
•
Zakresem obowiązków
8
•
Zasadami panującymi w miejscu pracy
•
Warunkami pracy
•
Przysługującymi mu prawami
Etyczny pracodawca nie uniemożliwia:
•
Osiągania korzyści w życiu prywatnym
•
Rozwoju pozazawodowego
•
Relacji z rodziną
8) Pracownik-firma:
Etyczny pracownik:
•
Rzetelnie i sumiennie wykonuje obowiązki
•
Dba o dobrą atmosferę w pracy
•
Szanuje przełożonych i współpracowników
•
Dba o dobro klienta
•
Zachowuje tajemnice służbowe
•
Przestrzega poufności danych
Powinności pracownika:
•
Godne reprezentowanie firmy w środowisku zewnętrznym
•
Lojalność wobec firmy i zwierzchników
•
Odpowiedzialność z własne decyzje i działania
Kandydat na pracownika:
•
Zapoznaje się z zasadami panującymi w firmie
•
Poznaje kodeks etyczny firmy
•
Świadomie podejmuje decyzję o zatrudnieniu
•
Nie zataja i nie fałszuje danych
•
Informuje o zmianach danych.
9) Firma- reszta świata:
Podmioty gospodarcze, z którymi firma utrzymuje kontakty, Klienci (inne firmy), Kontrahenci,
Akcjonariusze, Dostawcy, Agenci/dealerzy, Związki zawodowe.
Nieetyczne praktyki gospodarcze:
•
Oczernianie kontrahentów
•
Bezpodstawne przekonywanie związków zawodowych o konieczności ograniczeń płacowych
•
Zatajanie stanu faktycznego kondycji firmy
•
Nieuczciwa konkurencja
•
Zaniżanie cen dla wyparcia konkurencji
•
Sugerowanie w reklamie gorszej jakości produktu konkurencji.
9
10) Firma-klient.
Etyczny stosunek do klienta: Jawność informacji, Uczciwość i rzetelność, Nastawienie na
zadowolenie klienta
Wymogi bezpieczeństwa:
•
Atesty i informacje o nich w widocznym miejscu
•
Kwalifikacje usługodawcy
– udokumentowane
– okazywane na życzenie klienta
11) Etyka marketingu:
Nieetyczne źródła informacji o konkurencji:
•
Pracownicy przejęci od konkurencji
•
„Szpiedzy”
•
Nieuczciwi współpracownicy konkurenta
Kodeksy etyczne regulują prawa i obowiązki stron uczestniczących w działalności
marketingowej w sferze: Opracowania produktu, Zarządzania, Promocji, Dystrybucji, Badań
marketingowych.
Etyczny marketing:
•
Przestrzeganie norm prawnych, ustaw i przepisów
•
Przestrzeganie etyki zawodowej
•
Odpowiedzialność za konsekwencje działań.
10